Search

From the past to the present, human beings have been in search of making sense of life, questioning, and finding satisfactory answers in both religious and worldly matters. In fact, servitude also begins with such a search. When a person cannot find satisfying answers to the issues they feel the need to question, they may encounter some spiritual problems. Although needs, conditions, time, and place are constantly changing, the search that lies at the center of the human heart continues. In this context, understanding the intellectual foundation of the meaning of life is of great importance for the development of a healthy personality. In psychology, the concept of the ideal human being who has realized themselves, and in Sufism, the concept of the perfect human being at the highest spiritual rank, are among the fundamental topics that these two fields address with different methodologies. From a Sufi perspective, the human search for meaning is realized primarily through an individual's self-awareness, recognition of their inner world, and understanding of the functions of the heart, soul, self, and intellect within them. Due to their importance, these concepts are extensively covered both in religious texts and in Sufi terminology. Erzurumlu İbrahim Hakkı (d. 1194/1780) is one of the Sufi thinkers and scholars who extensively discusses these terms in his works, particularly in the context of Quranic verses and Hadiths. This article, which aims to understand the spiritual dimension of a human being and determine one's perspective on life and humanity through İbrahim Hakkı's interpretations of the heart, soul, self, and intellect, is composed of two sections. The first section generally addresses the topic of human's search for meaning, while the second section delves into İbrahim Hakkı's explanations regarding the heart, soul, self, and intellect in an effort to comprehend the spiritual dimension. The article aims to examine the emphasized aspects of the modern search for meaning within the framework of the terms intellect, heart, soul, and self, which are prominent in understanding reality. A general evaluation of the subject is presented at the end of the article. It is a well-known fact that individuals who develop their personalities around a certain purpose, meaning, ideal, and set of values tend to be more at peace. It is also known that those who struggle to find meaning in their mental world lack enthusiasm and may fall into anxiety, depression, or even consider suicide. The meaning of life, which requires effort, hardship, sacrifice, and sometimes involves anxiety and difficulties, has been questioned from the past to the present. When investigating why humanity, despite having access to technical means, comfort, and convenience, still cannot find happiness, we encounter an inner issue such as meaninglessness. Although the opportunities available to modern humans in the external world have significantly increased due to improvements in work and career success, this has not translated into a corresponding richness and happiness in their inner world. It has been observed that individuals who cannot reach a resolution in their search for the meaning of life experience feelings of inadequacy and deficiency. Such feelings actually stem from a lack of understanding of one's inner world. In this context, it is important to benefit from the views of Sufis who closely engage with the spiritual aspect of human beings. Ibrahim Hakkı, who lived in the 18th century, is one of the scholars and wise Sufis who dealt in detail with the spiritual aspects of a human being, such as the heart, soul, self, and intellect, in his works. As is well known, the main themes of his works consist of his views on God, the universe, and humanity. İbrahim Hakkı, who approached the reality that humanity and the universe can only be understood on the basis of the Quran and the Sunnah, and in the light of scientific data, closely engaged with various fields in his writings. This article discusses İbrahim Hakkı's explanations of the concepts of intellect, soul, self, and heart, with a focus on their foundational relevance to the search for meaning in today's world. On the other hand, Western scientists have explained the search for meaning in life by evaluating humans primarily within the framework of their internal or external needs, failing to consider the spiritual aspect of a human being from a holistic perspective. Therefore, there is a need for a better understanding of the elements that encompass the whole of a human being's spiritual dimension, such as the heart, soul, self, and intellect, in order to ground the issues discussed on a solid foundation. In the process of searching for meaning, the heart, soul, self, and intellect are extremely important as they are the qualities that make a person human and also impose responsibilities. Through these aspects, a person makes sense of themselves and the universe they inhabit, and also establishes a connection with the Being who created everything. To evaluate a person’s search for meaning, it is first necessary to understand their spiritual dimension well. As is known, the heart, soul, self, and intellect are the elements that constitute the spiritual side of a person. Therefore, understanding these concepts is important in grounding the search for meaning. From a Sufi perspective, it is observed that Sufis like İbrahim Hakkı have extensively covered these terms in their works. This article aims to benefit from İbrahim Hakkı's views, which assess the human being within the framework of the unity of heart, intellect, soul, and self, based on the reality of existence. In this context, the different approaches to the search for meaning between Sufis, particularly İbrahim Hakkı, and modern thinkers can be expressed as follows: While the foundation of Sufis’ understanding of life’s meaning is based on the Islamic cultural tradition centered on the Quran and the Sunnah, as well as on the experiential and intuitive knowledge obtained in the heart and conveyed by Sufis through written and oral transmission, modern thinkers base their understanding of life’s meaning on reason, individual freedom, and scientific data. Sufis explain the approach to attributing meaning to life within the framework of the servant’s relationship with Allah, love for Him, and submission to Him, whereas modern thinkers explain it through various factors such as individual satisfaction and social contribution. Sufis view life as an inseparable whole encompassing both this world and the hereafter and seek to attribute meaning accordingly, while modern thinkers see the meaning and value of life as confined only to this world. For Sufis, in understanding the meaning of life, the dominance of the 'we' perspective around strong social bonds such as altruism, cooperation, and solidarity is fundamental, whereas for modern thinkers, the construction of an individual’s self and core values is essential in the meaning of life. Sufis consider the meaning of life in connection with the inner peace that reflects outwardly, while modern thinkers approach it more on the basis of external happiness, such as comfort and a comfortable life, often overlooking inner peace. In short, Sufis explain the process of finding meaning in life more within the framework of metaphysical data, while modern thinkers base it on physical data. As a result, benefiting from the views of Sufis, who consider both the physical and spiritual aspects of a person in a holistic manner, would greatly contribute to efforts in this direction. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The term ‘Holy Spirit’ is referenced four times in the Quran, with three instances directly related to Jesus Christ, while the broader term ‘spirit’ or “the spirit” (al-Rūḥ) appears eighteen times, some of which pertain to Mary, the mother of Jesus. This study explores the concepts of the Spirit and Holy Spirit as they are presented in the Quran, as well as their interpretations in classical Islamic exegesis. The research begins by analyzing the Quranic verses where the “Holy Spirit” is associated with Jesus Christ and his mother, providing a detailed examination of these occurrences and their contextual significance. Subsequently, the study delves into the instances of the “Holy Spirit” in other contexts, offering a comparative analysis of the term’s usage across different passages. Following the discussion on the “Holy Spirit,” the study shifts focus to the discussion of “the spirit” (al-Rūḥ) and “a spirit” (Rūḥ) in the Quran. Adopting the same methodological approach, it first addresses the verses connected to Jesus and Mary, before exploring the diverse contexts in which the spirit is mentioned. In each case, the relevant Quranic interpretations are discussed, drawing from key Quranic commentaries (tafsīr). The study relies on a combination of classical exegetical methods, incorporating both narration-based exegesis (tafsīr bi-l-ma'thūr), such as the works of al-Ṭabarī and al-Baghawī, and reasoning-based exegesis (tafsīr bi-l-ra'y), as exemplified by the works of Imām Fakhr al-Dīn al-Rāzī. Additionally, it evaluates the authenticity and sources of the exegetes’ interpretations, scrutinizing their reliance on prophetic traditions (hadith), the explanations of the Prophet’s companions, and even biblical sources. By presenting and comparing a range of Quranic interpretations, this study aims to highlight the diversity of thought surrounding the concepts of the ‘Spirit’ and ‘Holy Spirit’ within Islamic tradition. It provides a valuable resource for those seeking to understand how these notions are interpreted and debated within Islam and offers a platform for comparison with the corresponding concepts in Christianity and Judaism, thereby contributing to broader interfaith theological dialogues.

Muhammad b. Ashraf al-Samarqandī (d. 722/1322) is an important Islamic scholar who lived in the late thirteenth and first quarter of the fourteenth centuries. He is known for his works in mathematics, astronomy, logic and theology. Samarqandī placed special emphasis on the topic of the soul which is one of the important common issues of theology, philosophy and mysticism. In his work titled Ilm alĀfāq wa'l-Anfus, he comprehensively addressed the human’s physical and spiritual structure. Samarqandī also focused on this topic in his theological works and he demonstrated this aspect by writing a commentary on Ibn Sīnā’s (d. 428/1037) soul ode, al-Qaṣīdah al-ʻAynīyah. This commentary is also valuable as it forms part of the series of commentaries on Ibn Sīnā’s soul ode. His most special work on this subject is the poem al-Qaṣīdah al-Rūḥānīyah which he wrote as a response to Ibn Sīnā’s aforementioned ode, along with the commentary he wrote on this text. This work was previously published by Alī Muḥ addis based on a single manuscript. In this edition of the work, it is stated that only the poetic text belongs to Samarqandī. It is noted in the mentioned publication that the author of the commentary written on the work is unknown. However in this study, it is proven with evidence that both the poetic text and the commentary belong to Samarkandi. Additionally, some errors in the previous publication have been corrected with this edition, which was made using reliable manuscripts. In this concise work, Samarqandī presents a synopsis of his views on the theory of the soul. In this context, the treatise addresses the following topics: the nature of the soul, its relationship with the body, its faculties, the competencies it grants to the body, its own processes of perfection, its role as a mirror to the manifestations of God Almighty, and its capacity to be a source of extraordinary events such as miracles and acts of divine grace. In both al-Qaṣīdah al-ʻAynīyah and al-Qaṣīdah al-Rūḥānīyah the soul is symbolised by a bird that descends from the higher realms to the body. Expressions such as “coming” and “descending” which are characteristic of physical entities, appear to be contradictory to Ibn Sīnā’s theory which posits the soul as an abstract entity. Aware of this, Samarqandī in his commentary on Ibn Sīnā’s work, highlighted the necessity of interpreting these expressions in a manner consistent with Ibn Sīnā’s theory. From the perspective of Samarqandī who regards the soul as a subtle substance residing in the body, such expressions pose no problem. Conversely, Ibn Sīnā highlights the challenge of providing a satisfactory explanation for the souls that lose contact with the body before completing their perfection. However, he does not provide a solution to this significant issue. In contrast, Samarqandī structured his treatise around this issue. He focuses largely on how the soul could attain perfection while being closely connected with the body. Samarqandī offers an explanation of the process of the soul’s perfection, which is based on three pillars: asceticism, worship, and moral development. This represents the point at which Samarqandī integrated Sufi discourse into his theory, under the influence of Ibn Sīnā. The primary figure shaping Samarqandī’s theory of the soul is also Ibn Sīnā. Fakhr alDīn al-Rāzī’s (d. 606/1210) criticism of Ibn Sīnā and Naṣ īr al-Dīn al-Tūsī’s (d. 672/1274) defense of Ibn Sīnā led Samarqandī to adopt a position between these two figures. By considering the views of these three scholars, Samarqandī sought a balanced approach between philosophy and theology. He incorporated certain elements into his theory to benefit from the explanatory power of Ibn Sīnā’s abstract theory of the soul. Fundamentally however he maintained the sensitivities of the general theological line, which holds that no abstract entity can exist apart from God. This study consists of three sections. In the first section, an overview of Samarqandī’s theory of the soul is presented and the relevance of the content of Sharh al-Qaṣīdah al-Rūḥānīyah within this context is examined. Subsequently the similarities and connections between this text and al-Qaṣīdah alʻAynīyah are examined. The next stage of the study addresses the naming of the text and commentary their attribution to Samarqandī, the manuscripts and the methodology employed in the critical analysis of the work. The second part of the study is devoted to the critical edition of Sharh al-Qaṣīdah al-Rūḥānīyah. The third part includes the Turkish translation of the work. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Giordano Bruno, an Italian philosopher and Renaissance thinker, became known more for his experiences than his views, and his thoughts and insights attracted attention and were the subject of various studies much later. Bruno, who was subjected to the persecution of the Inquisition for many years and was eventually burned alive in Rome, survived as a disreputable person who no one cared about or hid for a certain period of time; similar to Spinza's fate, he was recognized late and became the center of attention later. Bruno's assessments, especially on cosmology, are remarkable and his predictions are in line with the current data of modern science. The idea of the infinity of the universe not only did not feature much in medieval debates but was also strongly criticized because it was both incompatible with the church's conception of the universe shaped on the axis of Aristotelian thought and contradicted Christian doctrine. The evaluations of Bruno, who does not object to all these and makes his objections by targeting Aristotle, are remarkable. In this study, we discussed Bruno's criticisms of Aristotle within the framework of the universe/cosmos, the view and soul understanding of beings. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy is the property of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of Young Intellectuals / Genç Mütefekkirler Dergisi is the property of Journal of Young Intellectuals and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Ruh meselesi, İslâm ilim ve düşünce tarihinin önemli ve merkezî konularından biri olmuştur. Zira ruh, insanı oluşturan iki unsurdan birini teşkil etmektedir; insan konusu ise hiç şüphesiz İslâm medeniyetinin önemi haiz meseleleri arasında yer almış ve bu konu İslâm entelektüellerini pek meşgul etmiştir. Bu bağlamda İslâm ilim ve düşünce havzasında biri naslardan hareketle diğeri ise Antik Yunan felsefesinden esinlenerek başlıca iki ana ruh tanımı inşa edilmiştir. Kelâmcılar ruhu, “latif bir cisim” olarak telakki etmişlerdir. Filozoflar ise onu, “soyut bir cevher” şeklinde tasavvur etmişlerdir. Kelâm ve felsefe arasındaki ruha dair bu ihtilaf, sadece fiziksel anlamda münhasır kalmamıştır; eskatoloji boyuta kadar giderek asırlarca süren bir polemiğe sebep olmuştur. Klasik-sonrası İslâm düşüncesinde, birçok konuda olduğu gibi bu mesele sadedinde de felsefenin etkisi diğer geleneklerin üzerinde görülmüştür. Öyle ki mezkûr dönemde ve sonraki süreçlerde kelâmî perspektiften ele alınan ruha dair eserler, felsefî perspektifi es geçememiştir. Bu bağlamda kelâmcı perspektif, kendisiyle ihtilaf ettiği ve özellikle meselenin bir ucu eskatolojik eksene uzandığı için filozoflara karşı eleştirilerini yapmış ve onların bu yöndeki tasavvurlarının çürütülmesini önemli bulmuştur. Mezkûr dönemin, yani klasik-sonrası İslâm ilim ve düşüncesinin bariz isimlerinden biri de Mâtürîdî ve Hanefî mezheplerine mensup Ebû Muhammed Rükneddin Ubeydullah b. Muhammed b. Abdilazîz es-Semerkandî (ö. 701/1301)’dir. Semerkandî, kelâm, Kur’an ilimleri, tefsir, fıkıh, hadis ve tasavvuf gibi alanlarda pek çok eser ve risâleler kaleme almıştır. Müellifin kaleme aldığı ve günümüze kadar ulaşan eserleri/risâleleri arasında; insanî-nâtık ruha dair “Risâletü’r-rûḥ” adlı bir eseri de yer almaktadır. Eserini bir giriş ve on fasıl/bölümden oluşturan Semerkandî, bir yandan naslardan beslenerek bir diğer yandan kısmî de olsa aklî argümanlardan hareketle; kelâmî ve tasavvufî bir üslup kullanmıştır. Eser, ruh konusunu ve bu bağlamda insanın mahiyetini, ruhun tanımı ve mahiyetini, bu sadette Ehl-i Sünnet ve filozofların görüşleri arasında karşılaştırma ve filozoflara yönelik eleştiriler, eskatolojiğe dair meâd meselesi, mutasavvıfların ruha dair düşünceleri, yine müellifin hadis olarak nitelendirdiği “nefsini bilen Rabbini bilir” sözü üzerinden Allah tasavvuru ve benzeri hususları ihtiva etmektedir. Bir mütekellim olarak ve Ehl-i Sünnet çizgisinden giderek Semerkandî, söz konusu risâlesinin ana problemi “insan” denildiğinde anlaşılması gerekenin ne olduğu, ruhun mahiyeti, meâdın hangi surette gerçekleşeceği ve bu meseleler üzerinden filozoflara yönelttiği eleştiriler ekseninde dönmektedir. Araştırma ve incelemelerimiz neticesinde mezkûr risâlenin henüz tahkîk ve neşrinin yapılmadığı görülmüştür. Yine incelemelerimiz sonucunda söz konusu risâlenin iki el yazma nüshasına ulaşılmıştır. Elinizdeki bu çalışma, Semerkandî’nin Risâletü’r-rûḥ adlı eserinin tahkîkli neşri ve inceleme kısmını kapsamaktadır.

Ruhun basitliği argümanı, Platon ve Kartezyen felsefe tarafından savunulduğu üzere, düşünen şeyin bedenin bölünmesiyle eksilmediğinden dolayı basit olduğunu ve bu nedenle bedenden farklı bir töz yani ruh olduğunu çıkarsar. Ancak Kant ruhun basitliğini, hareketin basit olduğu tanımına göre ruhun da böyle bir hareket olduğu için basit olduğu şeklinde bir çıkarımdan türetir. Buna göre Kant basitlik çıkarımını mantıksal bakımdan yanlış yani safsata olmakla suçlar. Bununla birlikte Kant’ın safsata olmakla suçladığı çıkarım Kartezyen felsefenin savunduğu ruhun basitliği argümanı değildir. Ayrıca Kant bu çıkarıma karşı üç argüman ileri sürer. Birincisi, ruhun basitliği iddiasının sezgisel içeriğe sahip olmadıkça bilgi değeri taşımayacağıdır. İkincisi, ben bilincinin basitliğinin ruhun basitliğini kanıtlamayacağıdır. Üçüncüsü ise ruhun, bedenin nedeni numenden ayırt edilemeyeceğinden dolayı bedenin ortadan kalkmasıyla düşünmenin de ortadan kalkabilecek olmasıdır. Ancak birçok insanın aynı anda bireysel olarak düşündüğü kavramlardan anlamlı bir önermenin meydana gelmemesi gerçeği, ruhun basitliğine dair dolaylı bir sezgi sayılabilir. Yine bilincin basitliğinin ruhun basitliğinden kaynaklandığını söylemek yanlış olmaz. Değilse bilincin basitliği nedensiz yani kendi kendine ortaya çıkmış sayılır. Dahası bedenin ve düşüncenin tek bir tözün ilinekleri olması beden ilineğinin ortadan kalktığında düşünce ilineğinin de ortadan kalkmasını gerektirmez.

Copyright of Dergiabant is the property of Dergiabant and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of Social Research & Behavioral Sciences / Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi is the property of Journal of Social Research & Behavioral Sciences and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Nasreddin Hodja, the legendary figure of Turkish cultural history whose fame goes beyond borders, lives in the present through his anecdotes and fulfills the function of giving advice, guiding and hitting the nail on the head by his anecdotes that include almost every subject and human type. As a matter of fact, Nasreddin Hodja, as the man of people, satirizes the mistakes and deficiencies in the society in an entertaining lan-guage with his unique intelligence that makes people laugh and think. The funny, thought-provoking, educa-tional, entertaining and surprising features of the Hodja jokes are due to their multi-faceted humor. Nasred-din Hodja is not only a figure of anecdotes, but also a mystic. Many features of the myth, which are includ-ed in the narratives such as legends, narratives, epics, and folk tales are reflected through the anecdotes that are attributed to Nasreddin Hodja by the people of mysticism. Among the anecdotes, the group called legend anecdotes focuses on the motif of resurrection from bones. In ancient belief systems, the place where the soul resides is human blood while the seat of the soul is thought to be the bone. In addition to the symbolic role it played in the creation of the world, bone is also the main element of the creation of human beings. Since bone has been considered as the most permanent element of the human and animal bodies for some people since ancient times, it is assumed that the immortal soul also resides there. In this context, although the belief in resurrection from bones (intermezzo) has been seen in other tribes besides Altaic tribes like Turks and Mongols, it is my opinion that it is mostly from the Northern and Central Asian origin. Based on the bond between bone and lineage, Turkish noble people believe that lineage originates from bone, it forms the basis of living things, and the continuity of life and resurrection can only be achieved through bones. As a reflection of this belief, importance is given to the preservation of body integrity, espe-cially the skeleton and skull as much as possible. This is an indication of the belief that the dead will be resurrected and will continue to live while the bones of the enemy will burn in the fire, and the skeleton and skull would be buried carefully and preserved so that the graves of their ancestors and therefore their bones would not be harmed. The anecdote, which is expressed as a short and dense narrative in a prose language, is not a narrative of belief when compared to a myth and a legend, but the reality of anecdotes, which are tied to a historical type, is like a myth and a legend. These anecdotes are dealt with under a discrete heading called legendary anecdotes in the classification of anecdotes. In this context, there are two anecdotes of Nasreddin Hodjas named Hoja's Bedovasi and Nasreddin Hodja Teacher, which are variants of each other, based on the rumor in the book named Nasradin Hodja and Itar Peyo compiled from the Turks by Sevim Piliçkova from the North Macedonia, which is located in the Balkans where Turks live intensely. The phe-nomenon of resurrection and resurrection from bones observed in two Nasreddin Hodja anecdotes, which are variants of each other, will be evaluated in terms of their connection with the myth in the aforemen-tioned anecdotes with an emphasis on oral prose narratives, especially religion and belief systems, how they take place in epics, legends and fairy tales and their antiquity. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Since the formation of Islamic Sufi thought, Sufis have studied the reason for the desire to become competent, which is one of the most severe diseases of the soul, which contains arrogance and the claim of rabb, and have tried to find the source of this disease and dry up this source. Human beings desire to be competent with a motive arising from their nature because beyond the realm of property, which is in his nature as of his creation, the part that Allah breathed into him from his soul when he created man, which comes from the realm of order, in the words of Ghazali, has the ability to be competent. In the work of Dr. Ali Karakoyunluoğlu titled "Human Love of Competence: Knowledge and Power in Ghazali's Thought", examined the reason for this human desire for competence and how it should be directed from Ghazali's perspective. Ghazali stated that the desire to become the lord, which led many owners of the soul, especially the Pharaoh, to destruction and emerged with the desire to be competent, can be reflected in human life in two ways. A person can satisfy this desire either by being competent in terms of power or by being competent in terms of knowledge. Ghazali has put competence in terms of knowledge ahead of competence in terms of power. The author sought an answer to the question of why Ghazali followed such an attitude and addressed the issue in his work in such a way as to explain the most important parts without mentioning the unimportant parts. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

When Descartes doubted the existence of everything sensible, he expressed the indisputability of his own existence as “I think, therefore I am.” He then questioned what he is and deduced that he is a thinking substance, namely a soul or mind. Meanwhile, Kant claimed to concluding that I am a thinking substance (i.e., a soul) from “I think” is a paralogism because, according to Kant, this inference starts from the substantiveness of intuitional objects used as subjects in judgment and deduces that I, namely the thinking thing, is also a substance due to being used as a subject in judgment. Therefore, according to Kant, the middle term is used with a double meaning in this inference. However, it is not observed how the middle term is used with a double meaning in Kant’s inference. Moreover, Descartes’ conclusion “I am a spiritual substance” is not based on any such reasoning that requires intuitive content. Because Descartes did not deduce his undoubted existence from the substantiveness of the objects of intuition he was doubting, on the contrary, he expressed it as a spiritual substance in order to distinguish between them. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Mutefekkir, Faculty of Islamic Sciences is the property of Aksaray University, Faculty of Islamic Sciences and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of KADER is the property of Kelam Arastirmalari Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of Young Intellectuals / Genç Mütefekkirler Dergisi is the property of Journal of Young Intellectuals and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of the Faculty of Divinity of Ankara University / Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi is the property of Ankara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın vicdanı ontolojik olarak nasıl temellendirdiği hakkında yapılacak bir çalışma zorunlu olarak ilgi ve dikkatini insan ve aleme, daha özel anlamda belli oranda yaratılış ile ilgili hadiselere vermek zorundadır. Bu çalışmada vücûd ve vicdan şeklinde insan nefsini oluşturan iki temel unsurdan biri olan vicdan üzerinde durulmuştur. Elmalılı’ya göre vicdan konusu özellikle nefs ile doğrudan ilişkilidir. Nefsin vicdan ve vücuddan oluşması, insan nefsi düşünüldüğünde ruh ve bedene karşılık gelmektedir. Elmalılı ruhu bezm-i elest, Allah’ın insana ruhundan üflemesi ve ruhun Rabbin bir emri oluşu bağlamlarında şuur, idrak ve şehadet ile ilişkili olarak açıklamaktadır. Ona göre şehadet şuurun en üst seviyesi olarak görülmektedir. Ruhun statüsü ile idrak alanının genişlediği ifade edilmektedir. Vücûd ile vicdan arasındaki birliktelik ise Allah’ın yaratması ile mümkün olmaktadır. Elmalılı’da vicdanın vücûdî yönü veri toplama merkezi misyonuyla somutlaşmaktadır. Vicdanın ifade edilen kavramlar arası bu ilişkiler ağı vicdan kelimesinin etimolojisi ve bu açıdan kurduğu yakınlıklarla da ilgilidir. Son olarak Elmalılı, sosyal vicdan ile vicdanın farklı bir görünme alanına işaret etmektedir.

Genelde insanın mahiyeti özelde ise ruhun varlığı ve mahiyeti konusu, düşünce tarihi boyunca tartışılagelmiştir. İnsan, bilen özne olarak önce kendini tanımaya çalışmıştır. Bu sorgulamayı yaparken sadece fenomenal varlığını (bedenini) değil, orada bir yerde olduğundan şüphe etmediği manevi kimliğini de merak etmiştir. Bu merak; anatomiden fizyolojiye, ilm-i ruhtan felsefeye, tıptan sosyolojiye, biyolojiden nörobiyolojiye, psikolojiden nöropsikolojiye, kimyadan nörokimyaya kadar uzanan bilimsel bir yolculuğun tahrik gücünü meydana getirmiştir. Sonunda her uygarlığın kendi bilimsel ve felsefi birikimine uygun olarak çeşitli insan tasavvurları geliştirilmiştir. İnsanlığa mâl olmuş kadim düşünce geleneği, insanı kahir ekseriyette düalist bir tanıma dahil etmiştir. Modern bilimle birlikte insanı fizik olarak incelemek için geliştirilen pek çok aygıtın sağladığı imkanlarla sayısız veriye ulaşılmış, bu veriler insanın fizik ve metafizik veçhesiyle nasıl bir varlık olduğunu anlamada büyük yararlılıklar sağlamıştır. Bununla birlikte doğal dünyaya ve onun bir parçası olan insana dair bilgimiz artıkça bakış açıları paradigmatik değişimlere zorlanmıştır. Bilimsel bilgiyle koşut bir şekilde gelişen ve değişen felsefi akımlar, dinin özellikle Batı dünyasında gerilemesi, bilginin yorumlanmasındaki hâkim modelleri geriletmiştir. İnsan nosyonları da bu büyük tagayyürden payını kaçınılmaz olarak almıştır. Eylemlerin arkasındaki özne, bedenden/beyinden ayrı/bağımsız ve bütünüyle otonom ve rasyonel midir? Yoksa çağdaş sinir bilimin öne sürdüğü gibi bedenden/beyinden ya da onun işlevselliğinden mi ibarettir? Bu uyumlu işlevsellik bütünüyle ya da kısmen doğal nedenselliğe bağlı olarak mı gerçekleşmektedir? İnsanı insan yapan bir öz veya ayırt edici bir özellik var mıdır? Varsa bu öz/özellik fiziksel midir yoksa fizik ötesi bir töz müdür? Bu sorulara ilk dönem kelâmcılarının hangi çerçevede ne cevap verdiği; daha çok dinî bilgi, kısmen dönemin tıp bilgisi ve büyük oranda mantıksal akıl yürütme ekseninde geliştirilen hipotezlerin çağdaş bilimin ileri sürdüğü insan ve ruh tarifleriyle ne oranda örtüştüğü meselesi, makalenin ana konusunu oluşturmaktadır. Özetle bu çalışma; süregelen kadim soruşturmanın iki önemli evresi olarak gördüğümüz, ilk dönem kelâmcılarının ruh teorileriyle güncel bilimsel veriler arasındaki paralellikleri ve yaklaşım benzerliklerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Zira akültürasyon sürecine bağlı dönüşümün düşünce üzerinde belirleyici güç hâline gelmediği kelâmın ilk döneminde (mütekaddimûn) serdedilen fikirlerin daha orijinal ve değerli olduğu düşünülmektedir. Problemin temel kavramları arasında yer alan ruh, nefs, zihin, benlik ve bilincin tanımları hakkında kısa bilgiler verildikten sonra erken dönem Mu‘tezilî ve Ehl-i Sünnet mütefekkirlerinin konuya ilişkin düşünceleri güncel verilerle karşılaştırmalı olarak aktarılmıştır. Araştırma boyunca elde edilen veriler, analitik ve semantik tahlillere tabi tutularak sağlıklı bir tasvirî çıkarım yapılmaya gayret edilmiştir.

Aristoteles (ö. M.Ö. 322), ruhu bedenin formu olarak gören ilk kişidir. De Anima’da maddeyi bilkuvvelik (potentiality), formu ise bilfiillik (actuality) olarak tanımlar. Ardından da ruhun form olarak bilfiil olduğunu, bedenin bozulmasıyla da ortadan kalktığını iddia eder. Bu, Platoncu ruh anlayışına yöneltilmiş ilk büyük itirazdır. Zira, Aristoteles’in aksine, Platon (ö. M.Ö. 328/327) formu ezelî olarak kabul eder. Beden-ruh ayrımına dayanarak bedeni geçici, ruhu ise ezelî bir form olarak tanımlar. Platon’a göre ruh bir taraftan ezelî bir form, diğer taraftan da bedenin bozulmasına rağmen bozulmayan ölümsüz bir cevherdir. Antik çağ boyunca ruha dair bütün düşünceler bu iki filozofun söz konusu görüşleri doğrultusunda gelişir. Buradan, beden-ruh ayrımını kabul eden düalizm ve ayrımı reddeden monizm olmak üzere iki büyük felsefî düşünce doğar. Ancak Aristoteles’in ruh-beden ilişkisine dair teorisi madde-forma dayalı olsa da ne Platon’daki gibi düalist bir konuma ne de canlı varlığın sadece bedenden oluştuğunu savunan materyalist bir konuma indirgenebilir. Öte yandan bu iki düşünce ya da geleneğin Platon ve Aristocu köklerle olan bağlantısı; bu iki filozofla hangi parametrelerde ve ne derecede örtüştüğü veya ayrıştığı bu makalenin konusu değildir. Beden-ruh meselesini madde-form bağlamında ele alırken Aristoteles’in, bir yandan madde-form ayrımını kabul edip, diğer yandan beden-ruh ayrımını reddetmesi çözüme kavuşmamış bir mesele olarak ardıllarına miras kalmıştır. Bu makalede Aristoteles’in, beden-ruh ayrımını reddeden anlayışı, aynı zamanda bu anlayışın yol açtığı sorunlar açısından da irdelenerek analiz edilmektedir. Bilindiği gibi De Anima’ya pek çok şerh yazılmıştır. Aphrodisiaslı Alexander (ö. 3. yüzyıl) ile başlayan bu şerhler geleneği, Themistius (ö. 387), Simplicius (ö. 560), John Philoponus (ö. 570) ve İbn Rüşd (ö. 1198) ile devam etmiştir. İbn Rüşd, küçük, orta ve büyük olmak üzere De Anima’ya üç şerh yazmıştır. Küçük ve orta şerhte De Anima’daki fikirlerle büyük oranda paralellik gözlenirken, büyük şerhte bazı farklılıklar görülür. İbn Rüşd’ün farklılaştığı noktalar bazı hallerde Alexander şerhi ile örtüşür. Ayrıca İbn Rüşd, büyük şerhte sadece De Anima’ya değil, Alexander şerhine de bazı yorumlar getirir. İbn Rüşd’ün katkısı, tıpkı Alexander gibi, Aristoteles’in ele aldığı ve tartıştığı meseleleri açıklığa kavuşturma ve aydınlatıcı bir takım argümanlar geliştirmeye yöneliktir. Dolayısıyla bu çabayı, ruhun, bedenin bir formu olarak kabul edildiğinde ortaya çıkabilecek bir takım sorunları veya bu kabulde kapalı kalan bazı noktaları, Aristoteles’ten farklı bir takım analojilere müracaat ederek aşma veya bir çözüme ulaşma çabası şeklinde değerlendirmek mümkündür. Bu nedenle bu makaledeki analiz, biri De Anima’ya yapılan ilk şerh olması bakımından Alexander şerhi, diğeri ise İslam Meşşâʻî geleneğinin son önemli temsilcisi olan İbn Rüşd’ün büyük şerhi olmak üzere iki şerhe dayanmaktadır. İbn Rüşd’ün, Aristoteles ve Alexander’a dair kapsayıcı yorum ve değerlendirmeleri büyük oranda büyük şerh üzerinden gerçekleştiği için, bu makalede, küçük ve orta şerhler göz ardı edilmektedir. Ayrıca burada Alexander ve İbn Rüşd’ün söz konusu şerhleri bağlamında ortaya çıkan düşüncenin, Aristoteles ile örtüşen ve ayrışan bazı yönlerine de kısmen temas edilmektedir.

İnsanın doğası konusu, ilim ve düşünce tarihimizin önemli meselelerinden biri olmuştur. Kelâm geleneği insanı, daha ziyade ruh, irade özgürlüğü ve mebde-meâd ekseninde incelemiştir. Kadîm felsefî birikimin İslâm dünyasına intikal etmesinden sonraki süreçte ve özellikle de Fârâbî (ö. 950) ile birlikte insan, felsefî perspektifin talepleri doğrultusunda psikoloji, sosyo-politik teori ve eskatoloji gibi birçok açıdan inceleme konusu yapılmıştır. Öte yandan tasavvuf geleneği de insanı kendine özgü bakış açısıyla, yani keşf ve mücâhede yöntemi çerçevesinde ele alıp incelemiştir. Geç dönem (müteahhirîn) Matürîdiyye ve Hanefî âlimlerinden biri olan ve kelâm, tefsir, tasavvuf, usûl-i fıkıh gibi birçok alanda eserleri bulunan Ebû Muhammed Rükneddin Ubeydullah b. Muhammed b. Abdilazîz es-Semerkandî (ö. 1301) de insan meselesine çok özel bir önem atfetmiş ve bu hususta “]Risâletün uhrâ[ fî ma‘rifeti’l-insân” adlı bir risale de kaleme almıştır. Tasavvuf geleneğinin etkilerini de taşıyan Rükneddin es-Semerkandî’nin söz konusu risalesinde daha ziyade insan ruhu incelenmektedir. Bunun yanı sıra müellif, beden (kalıp) ve insanı bilme ve tanıma üzerinden Allah’ın varlığı ve fail olması hususlarını da ele almaktadır. Elinizdeki bu çalışma, başlıca iki ana kısımdan oluşmaktadır. İnceleme ve tahlilden oluşan birinci kısım, kendi içerisinde risalenin genel özellikleri -ki bu da risalenin ismi ve müellife aidiyeti, yazma nüshaların tanıtımı ve tahkikte takip edilen metot olmak üzere üç alt başlıktan müteşekkildir- ve risalenin konusu ile muhteva analizi olmak üzere iki başlıktan oluşmaktadır. İkinci kısımda ise çalışmamızın esas unsurunu teşkil eden ve henüz yazma durumunda bulunan mezkûr risalenin tahkikli neşri yer almaktadır. İkinci kısma yönelik, yani tahkik çalışmamız kapsamında toplamda dört ayrı el yazma nüshasına ulaşılmıştır. Elimizdeki nüshalar arasında tarih ve müstensih isminin mevcut olduğu yegâne nüsha (ana nüsha) üzerinden tahkikli metnin dökümü sağlanmıştır. Sonraki aşamalarda ise tahrîc ve diğer üç nüsha ile karşılaştırma yapılmıştır. Rükneddin es-Semerkandî’nin söz konusu risalesindeki bazı açıklamaları kendisinin de tasavvufî yönden intisaplı olduğu izlenimlerini çağrıştırmakla birlikte, düşüncelerini bir kelâmcı perspektifle serdetmiştir. Zira o, kelâm geleneğine bağlı kalarak ruhun “cisim” olduğunu, bedene (kalıba) hulûl ettiğini ve diğer yaratılmışlar gibi zamansal ve mekânsal olduğunu ileri sürmektedir. Yine bir kelâmcı olarak Semerkandî, mensubu olduğu geleneğe bağlı kalarak ahiret hayatının hem ruhanî hem de cismanî olacağının altını çizer ve bu bağlamda meâdın yalnızca ruhanî olacağını söyleyen filozofları eleştirir ve onların görüşlerini yanlış bulur. Söz konusu veciz risalesini beş bölüme ayıran Semerkandî, ilk bölümde hadis olarak kabul ettiği “nefsini bilen Rabbini bilir” sözünün şerhini ele almaktadır. İkinci bölümde, hayvanî ruhun latif cisim olduğunu serdetmektedir. Üçüncü bölümde, organlar bilinmese bile her insan “ben nâtık insanî ruhum” diyebilir teması üzerinden açıklamalar yapmaktadır. Dördüncü bölümde insanın bedeni ve ruhuna dair düşünceler ve açıklamalar serdedilmekte ve nihayet beşinci bölümde ise küçük âlemi (insanı) bilen Allah’ı da bilmiş olur teması üzerinden Allah tasavvurunu ortaya koymaktadır. Netice itibarıyla Rükneddin es-Semerkandî, “]Risâletün uhrâ[ fî ma‘rifeti’l-insân” adlı risalesinde genel olarak ruh, beden ve Allah tasavvurunu ele almaktadır. Bu bağlamda o, insanî ruhun latif cisim olduğunu ve ahiret hayatının da hem ruhanî hem de cismanî olacağını açıklamaktadır. Ayrıca insanın nefsini bilmesi ile Rabb’ini bilmesi/tanıması arasında sıkı bir ilişki tesis etmektedir. Bunun yanı sıra insanı küçük âlem (mikrokozmos) olarak tasavvur eden Semerkandî, onun ihtiva ettiği çeşitli bedâyi ve hikmetleri bilmenin Allah’ı bilmeye ve idrak etmeye götüreceğini söyler.

Platon’da (ö. MÖ 347) ruha dair yapılacak bir araştırma için incelenmesi gereken metinler Apology, Meno, Phaedo ve Timaeus’tur. Platon’un eserleri için üç ana dönem tayin edilir. Bunlar erken dönem, orta dönem ve geç dönem eserleridir. Bu ayrıma göre Apology ve Meno erken dönem, Phaedo ve Timaeus ise orta dönem eserleridir. Bu eserler aynı zamanda Platon’un ruh anlayışının sadece kronolojik sırasını değil aynı zamanda düşüncesinin oluşum aşamalarını da göstermektedir. Bu makalenin amacı Phaedo’yu merkeze alarak ruha dair geliştirilen “döngüsel (karşıtlık),” “hatırlama” ve “ruhların formlara ve tanrılara yakınlığı” argümanlarını ortaya koymaktır. Aynı zamanda makale bu üç argümanın, hem ruhun bedenden bağımsız (önceki) varlığı ve ölümsüzlüğünü ispatlamada hem de ruh-beden ilişkisi bağlamında tartışılan birtakım meseleleri izah etmede yeterli olup olmadığını tartışmaktır. “Hatırlama argümanı” ruhun bedenden önce de var olduğunu ispat eden bir argüman olarak ilk defa Meno’da karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle argüman, bilgiyi sınayarak öğretme/hatırlatmaya dayanan bir yönteme dayandırılmaktadır. “Döngüsel argüman” ve “ruhların form ve tanrılara yakınlığı argümanı” ise hatırlama argümanı ile birlikte Phaedo’da inceden inceye işlenmektedir. Bu makalede argümanlara yöneltilen itirazlar hem Phaedo’da muhatapların itirazları hem de Aristoteles’in (ö. MÖ 322) De Anima’daki bazı itirazları yardımıyla değerlendirilmektedir. Apology ve Timaeus öne sürülen argümanların incelenmesi açısından merkezi bir rol oluşturmadığı için burada göz ardı edilmektedir.

Copyright of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy is the property of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Eşyanın tabiatı, nesnelerin tabiatı yahut genel olarak dünyanın tabiatı anlamına gelir. Bu dünyada bulunan herkes, kendisini eşyanın, yani şeylerin/nesnelerin ortasında bulur; hatta vücudu itibariyle o şeylerden/nesnelerden bir tanesidir. İnsanlık varolalı beri eşyanın tabiatı konusu zihinleri kurcalamıştır. İlk filozofların düşüncelerini incelediğimizde, hepsinin eşyanın tabiatı konusunu töz kavramı üzerinden ele aldıklarını, tözü de maddi bir şey olarak tasavvur ettiklerini görürüz. Sonraki dönemlerde eşyanın tabiatının maddi olmadığını imleyen filozoflar olmuşsa da bunu imlemli olarak değil açık açık dile getiren ilk filozof Berkeley olmuştur. Berkeley madde diye bir şeyin aslında olmadığını, bunun yersiz bir inançtan ibaret olduğunu savlar. Bunu gerçekleştirmesine olanak tanıyan ise felsefede algı perdesi sorunu olarak bilinen sorun olmuştur. Söz konusu sorunun temelinde ise Descartes’ın ortaya attığı birtakım argümanlar bulunmaktadır. Berkeley bu argümanları (Locke felsefesi dolayımında) kendisi için bir sıçrama tahtası olarak kullanarak kendi sistemini kurmuştur. Berkeley zihni, tıpkı Descartes'ın düşündüğü gibi, yani uzamı olmayan fakat düşünen, algılayan, bilen bir şey olarak kabul eder. Descartes zihnin varlığını maddenin varlığı ile açıklamaya kalkmanın yanlış olacağını iddia ediyordu, Berkeley de onunla hemfikirdir. Ancak Berkeley daha da ileri giderek maddenin varlığının bütünüyle zihnin varlığına indirgenebileceğini serdeder. Böylelikle eşyanın tabiatı konusunda yepyeni bir tutum ortaya koyar. Biz bu makalenin ilk bölümünde Berkeley'in eşyanın tabiatını 'gayrı-maddi' ile özdeşleştiren felsefesini ve algı perdesi sorununu ele alıp inceleyeceğiz. Makalenin ikinci bölümünde ise, bu minvalde, eşyanın tabiatı ile Tanrı ve ruh arasındaki ilişkiyi ele alıp inceleyeceğiz ve bu amaçla Descartes'ın res cogitans kavramı üzerinde de duracağız. Böylelikle "eşyanın tabiatı nedir?" sorusuna Berkeleyci perspektiften cevap vermeyi ve eşyanın tabiatı ile tanrı ve ruh arasındaki ilişkiye ışık tutmayı deneyeceğiz.

İnsanın kendi varlığına dair ben bilinci yine kendisi açısından şüphe götürmez. Öyle ki Descartes tarafından ifade edildiği gibi, duyulur her şeyden şüphe ettiğimde bile kendi varlığımdan şüphe edememem, bu nedenle, eğer şüphe ediyorsam “düşünüyorum, o halde varım.” Diğer bir deyişle ben, algılarken, düşünürken veya bir şeyi isterken kendimin en açık ve seçik bir şekilde farkında olurum ve bundan da var olduğum sonucu çıkar. Çünkü düşünen bir şeyin yok olduğu kabul edilemez ve dolayısıyla var olmak için düşünmek yeterlidir. Bu da benim düşünen varlığımın, şüphelendiğim duyu nesnelerinden örneğin bedenden farklı bir töz olmasını gerektirir. Çünkü duyulur her şeyden şüphe ederken kendimden şüphe edememem, benim şüphe edilen şeylerden birisi olmadığımı gösterir. Kısacası, şüphe edilen şeyler ile şüphe edilemez şey, bir ve aynı doğadan olamaz. Bu da benim varlığımın en temel biçiminin düşünen bir şey yani bir ruh veya bir zihin olduğu anlamına gelir. Bununla birlikte böyle bir ruh veya zihnin varlığı, deneyci epistemolojiye göre ciddi bir sorun oluşturur. Çünkü ruh veya zihin özellikle dış deneyde bizim için mevcut değildir. Bu nedenle Hume gibi kimi deneyci düşünürler, ben bilincini üreten bir benliğin tözsel varlığını reddeder ve onu olayların içinde gerçekleştiği bir tiyatro sahnesi gibi algılar toplamına veya duyu deneylerine indirgerler. Hatta kimi deneyci düşünürler daha da ileri gider ve algılanan şeylerin onları algılayan ve ben olarak adlandırılan bir tözün varlığını gerektirmediğini ileri sürerler. Bununla birlikte benliğin deneyde nesne olarak gösterilememesi onun yokluğunu kanıtlamaya yetmez. Çünkü eğer algılar var, fakat algılayan bir özne yoksa algılayanın ne veya kim olduğu ya da algıların nerede bulunduğu gibi sorulara cevap verilemez. Hâlbuki “ben”, aktif bir öznenin fikridir ve düşünme, bilme veya isteme gibi tüm zihinsel işlemler onları gerçekleştiren bu aktif öznenin varlığını gerektirir. Bir özne olmadan söz konusu işlemlerin kendi kendine ortaya çıktığı kabul edilemez. Bu nedenle “ben”, bir tiyatro sahnesi gibi sadece algıların toplamı değildir. Buna göre deneyci epistemoloji benliğin varlığına dair tam bir açıklama veremez. Dolayısıyla deneyci epistemolojiye göre benliğin deneyin bir nesnesi olmadığı doğru olmakla birlikte tüm zihinsel işlemlerdeki aktif rolünün ve varlığının reddedilmesi mümkün görünmemektedir. Öyle ki Kant tarafından da ifade edildiği gibi bilincin varlığı olmadan bilginin meydana gelmesi de düşünülemez. Bununla birlikte Kant’a göre her ne kadar bilginin ortaya çıkması için bilincin varlığı gerekli ise de bilinç bir bilgi değeri taşımaz. Çünkü bilinç, sezgi içermez. Dolayısıyla sezgi nesnelerinin bilgisi gibi ben kendimin bilgisine sahip olamam. Bundan da benim, dünyanın sezgi nesneleri gibi duyusal/maddesel bir varlık olmadığım sonucu çıkar. Bununla birlikte Kant’a göre sezgisi bulunmadığı için benim bir ruh veya zihin olduğum da bilinemez. Bu şekilde Kant hem maddeciliği hem ruhçuluğu bilinemez olarak niteler. Ancak Kant’ın çift taraflı bilinemezci tutumu, insanı, kendi varlığının doğası hakkında tatmin etmeye yetmez. Çünkü duyulur nesneleri bilen insan, Kant tarafından, kendi doğasını bilemez olarak bırakılmıştır. Diğer bir deyişle Kant, Descartes’ın şüphe duyduğu duyulur nesneleri bildiğimizi fakat Descartes’ın şüphe götürmez bulduğu kendi varlığımızın doğasını bilemeyeceğimizi söyler. Halbuki Kant’ın aksine benliğin maddeselliğine dair bilginin yokluğu, onun ruhsallığına dair bir bilgi sayılabilir. Çünkü kendi varlığımıza dair sezginin yokluğu yani kendimizi elle tutup gözle göremememiz bizim maddesel olmadığımızı kanıtlar ve bu da bizim bir ruh veya zihin olduğumuz anlamına gelir. Zaten ruh ve zihin kavramları da aslında maddesel olmayan varlık türünü ifade eder.

In this article, after focusing on the life and Ṣūfī personality of Ḥakīm Sanāʾī Ghaznawī (d. 525/1131 [?]), efforts will be made to determine the concept of "human", which is one of the essential subjects of Ṣūfism, and the ideas he put forward about the ẓāhir and bāṭin (bodynafs/ spirit-heart) structure of human being in his most important work on Ṣūfism, Ḥadīqat al- ḥaqīqa wa sharīʿat aṭ-ṭariqa, which he wrote in Persian. Ḥakīm Sanāʾī Ghaznawī was born in Ghaznī, Afghanistan and died in this city at the age of sixty. Sanāʾī brought Ṣūfī issues to the world of poetry for the first time, by introducing a different spirit to literature, and was accepted as the founder and pioneer of the Ṣūfī mathnawī style. Great Ṣūfis and poets who lived after him, such as Farīd al-Dīn ʿAṭṭār, Mawlānā Jalāl al-Dīn Rūmī, Saʿdī Shīrāzī and ʿAbd al-Rahmān Jāmī, were influenced by him and continued this style. Ḥakīm Sanāʾī Ghaznawī’s Ḥadīqat al-ḥaqīqa consists of 10,000 couplets and is also known as Elāhi-nāma and Fakhri-nāma. The work is a kind of encyclopaedia of Ṣūfism in the genre of mathnawī, and it is also a source that includes tafsir, hadith, fiqh, theology, wisdom, logic, philosophy, history and literature. One of the essential subjects that Ḥakīm Sanāʾī, who expressed many Ṣūfistic subjects in his work, emphasised was "human". In this study, based on the couplets, the structure of the human being is discussed, and the titles of spirit, heart/soul, body, nafs, mind and love are included. While discussing the concepts, general information about each idea is presented from Sufi sources. And then, relevant couplets from Ḥadīqat al-ḥaqīqa, which is the primary source of the research, are identified and transferred to today's Turkish and the couplets are interpreted. For instance, after giving general information about the concept of the soul under the title of soul, the relevant couplets identified from the work in question were classified and interpreted. Issues such as the source of the soul, its relationship with the body, and its function in the human body are discussed. In the same way, the definitions such as the sultan of the human body, maqām al-elāhī, the source of God's love and light, the centre of the soul, the foundation of the Qur'ān, the position of tawhîd, the source of faith, the centre of religion related to the spiritual heart as well as the couplets from Ḥakīm Sanāʾī's work expressing some of the functions and features of the heart/spiritual heart, and its place and importance in human beings have been identified and interpreted. One of the most widely emphasised concepts in the article is the concept of nafs. After presenting general information about the nafs, the couplets from Hadīkat al-ḥaqīqa defining this concept are included within the limitations of the article. Then, its aspects such as desire, lust, arrogance, pride and selfishness are enlightened with various couplets. The concepts of love and intellect, have also been tried to be explained with the couplets of Hadīkat al-ḥaqīqa. Ḥakīm Sanāʾī's descriptions and praises, ideas and thoughts about love, and remarkable definitions of the characteristics of love that are not found in other sources have been identified. Regarding the concept of intellect, the author's descriptions of "it is both a jewel and a mine, both the messenger and the guardian of Allah in the human body" in his poems and his descriptions and expressions such as "Love does not fit into intellect and feelings, so only the owner knows what love is" have been interpreted. The couplets in Ḥadīqat al-ḥaqīqa emphasize the poet's likening of the human body to a house. According to him the soul, body, heart, love, intellect, and nafs reside in this house. But the nafs-i emmâre, fond of pleasure and flavour, is the thief of this body house. The nafs cloud the heart, mind and soul because of their lustfulness. The nafs has negative habits such as arrogance, pride, envy, greed, ambition, hatred, wrath, passion, lust, intolerance, gossip, animal desires, covetousness, whim and fancy. He endeavours to turn these into deeds. Besides the theft of the nafs, it is like a dog that bites every moment and a mouse that cheats. In the property of the body, two separate sovereigns consisting of nafs and souls are in a state of struggle with each other for the sake of sovereignty. If the mind is enlightened by knowledge and the heart is enlightened by love, then the soul becomes the ruler in the house of the body. Man, too, finds the truth (al-ḥaqīqa) by reaching the purpose of his creation. With all these analogies and observations, Hakīm Sanāʾī points out the path to human perfection. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Bitig Journal of Turkology Research is the property of Bitig Journal of Turkology Research and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

In the history of Islamic philosophy, the soul, similar to other sciences, has been discussed based on various factors such as human efforts for self-knowledge, the relationship between the human and the soul, whether the soul would be returned in the next world. Sufis were interested in this topic and tried to explain the problems associated with the soul such as its existence, nature, its relationship with the body, and the conferment and punishment of the soul. Ubaid Allah al-Samarkandi, who was not indifferent to this, discussed his ideas about the soul in Risale fi’r-ruh.The paper aims to clarify the views of Ubaid Allah al-Samarkandi, who was an expert in the sciences of Sufism, Fiqh ( Jurisprudence), and Kalam (Science of Discourse), based on his analyses of soul. Furthermore, the study discusses the data on his explanation of the human nature within the framework of the soul. Ubaid Allah al-Samarkandi opposes the views of the philosophers by defending the perspective of Ahl al-Sunnah in his risala. In the risala, the author analyzes the nature of the soul, its ancient and traditional properties, its meaning as “nafs”, and whether a human consists of only the soul or he/she is assumed as whole with the soul and the body together [ABSTRACT FROM AUTHOR]

This study deals with the issue of how Elmalılı M. Hamdi Yazır ontologically grounds conscience. The issue of conscience in Elmalılı M. Hamdi Yazır is directly related to the soul. He regards conscience as one of the two basic elements that form the human soul: the body and conscience. It is understood that conscience and body correspond to the soul and body in al-Elmalılı's view. Therefore, in this study, the concept of conscience is discussed primarily in relation to man and the universe, and more specifically in relation to creation. Elmalılı analyzes the soul within the framework of the bezm al-elest, God breathing into man from his soul, and the soul being a command of the Lord, and explains it in relation to the concepts of consciousness and shahada. He sees shahada as the highest level of consciousness. He emphasizes that the body, together with the conscience, constitutes the soul as a whole through Allah's creation. Having evaluated all of these issues he also draws attention to the etymological aspect of the term conscience. Conscience etymologically comes from the same root as wujūd, meaning existence, and the function of conscience is to establish a correct relationship with what exists. However, Elmalılı does not reduce conscience only to the individual, but also attaches importance to the existence of a social conscience. Therefore, this study examines the existence of conscience in Elmalılı and the areas where it emerges, and aims to reveal the relationship between conscience and existence through discourse analysis. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of RumeliDE Journal of Language & Literature Research / RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi is the property of RumeliDE Uluslararasi Hakemli Dil & Edebiyat Arastirmalari Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of KADER is the property of Kelam Arastirmalari Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Sirnak University Journal of Divinity Faculty / Sirnak Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi is the property of Sirnak University, Journal of Divinity Faculty / Sirnak Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Bursa Uludağ Journal of Economy & Society / Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi is the property of Uludag Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of the Faculty of Divinity of Ankara University / Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi is the property of Ankara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Bu makale Hegel felsefesini temel alarak özne kavramını ele almaya çalışıyor. Genel olarak Hegel’in bize önerdiği özneyi, klasik felsefedeki özne kavrayışından oldukça farklı bir yerde buluyor. Bu yeni kavrayış, özneyi bir sabitlik ve kendine eşitlik olarak düşünmüyor; bunun yerine özneyi sürekli kendine dönen bir hareket olarak düşünüyor. Öznenin bir hareket olarak düşünülmesini ise daha çok çatallanma ve dolayım kavramlarından itibaren anlamaya çalışıyor. Bundan başka; bu makale, Hegelci özne yapısı içinde kalarak Hegelci özneyi eleştirmeye çalışıyor ve onun ötesinde bir özne kavrayışı sunmaya çalışıyor. Bu eleştiri ve önerinin temel kavramlarını ise ‘ayrık özne’, ‘gömülü özne’, ruh ve insan kavramları teşkil ediyor.

Filibeli Ahmed Hilmi’s A‘mâk-ı Hayâl, Tahir Harîmî Balcıoğlu’s Mezâmîr-i Felsefeden İnsaniyete Veche Veren Büyük Ruhlar, and Cafer Ergin’s Rü’ya have clear traces of the thoughts of Allan Kardec, the founder of modern spiritualism. The influence of spiritualism has resulted in the use of a common narrative style in these three works, which is centered around the communication of great spirits through dreams. The most important feature of this style of expression is that the spirits themselves tell the spirit and the religious and philosophical content of the concept of spirit. A’mâk-ı Hayâl, which is the most well-known among such works, is based on the spiritual experiences of Filibeli Ahmed Hilmi, was initially hesitant about the existence of the soul, but eventually became convinced through his experiences. Likewise, Tahir Harîmî wrote his work based on a spiritual experience told to him. In this study, firstly, the spiritual events experienced by Filibeli Ahmed Hilmi and Tahir Harîmî before they wrote their books are included and the relationship of both authors with spiritualism is tried to be shown. The change of Filibeli Ahmed Hilmi’s thoughts on the soul is revealed by utilizing his memoirs published in Şehbal magazine titled “Eski Fikirler, Yeni Şekiller: Ulûm-ı Garîbe ve İspitirizma”, a memoir published in Şehbal magazine. Later, the effect of The Spirits Books, written by Allan Kardec, on three works mentioned was examined. This effect is examined under the titles of the purpose of writing, spirit, dream and Prophet Muhammad emphasis and examples taken from the works about these titles are given. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Eskiyeni is the property of Anadolu Ilahiyat Akademisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of RumeliDE Journal of Language & Literature Research / RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi is the property of RumeliDE Uluslararasi Hakemli Dil & Edebiyat Arastirmalari Dergisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Kazak halkının yer altı ve yer üstü kaynaklarını ele geçirmek ve sömürmek için, Rus Çarlığı ve Sovyetler Birliği’nin ilk olarak bu hazinenin sahibi olan Kazak halkını milli ve manevî değerlerinden ayırması gerekirdi. Bunun için yapılması gereken ilk şey, halkı milli değerleriyle bütünleşmiş olan dininden uzaklaştırmaktır. Bu yüzden Sovyetler Birliği’nin ilk amacı, halkın dilini ve dinini ortadan kaldırmak olmuştur. Bu doğrultuda Ruslar, değerlerine bağlı olan Kazak aydınlarını hedef aldılar ve pek çoğunu öldürdüler. Bunlardan biri de Kazak halkının düşünürü, şairi, tasavvuf ilminin nasihatçisi Şahkerim Kudayberdiulı’dır. Doğu edebiyatıyla büyümüş, tasavvuf edebiyatı mensupları ile divan şairlerini kendine rehber ve pîr edinmiş Şahkerim, Kazak halkına milli ve manevî unsurları öğretmeye çalışmış, onları bilinçlendirme çabası içinde olmuştur. Geleneksel Müslüman düşünür, şair ve sûfîler gibi Şahkerim de eserlerinde toplumu sembolik ifadelerle İslam dinine ve ilahî aşka davet etmiştir. Yaşadığı zaman ve bölgesinde etkili biri olan Şahkerim’in eserlerinin halen tasavvufî açıdan tahlil edilerek değerlendirilmediğini ifade etmek gerekir. Bu çalışmada, Şahkerim’in eserlerindeki tasavvufî unsurlar ele alınmaya çalışılacaktır.

In this article, the place and virtues of morality in Plato's idealist philosophy are discussed. In the context of moral philosophy, it has been tried to reveal what the principles of moral behavior are within the framework of Plato's system. The claim that the telos/purpose of moral action is happiness has been emphasized in Plato. The source of morality, which is based on happiness, is to reach the best (idea of good). Since Plato examines morality on the basis of knowledge, first of all, the distinction of episteme from doxa has been discussed. Later, the relationship that Plato established between God and morality was examined based on the Euthyphro dilemma. As in other areas of moral thought, Plato both divides the soul into parts and defines the virtues corresponding to the perfection of each soul. In each part of the study, the individual and social aspects of Plato's moral thought were examined and a general picture was depicted by associating the types of virtue with the parts of the soul. The aim of this study is to describe Plato's moral theory, which formed the basis of moral studies after him, within the framework of regular connections by making use of Plato's moral works. In this study, after Plato discussed that virtues are something that can be taught, it is concluded that all the virtues, which are considered singular, should be considered as a single virtue. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The aim of this article is to uncover a fuller meaning of the qur'anic word rūḥ through a critical analysis of the classical tafsīr tradition, challenging the prevailing scholarly opinion that rūḥ must be interpreted through the lens of that tradition. I demonstrate that classical Muslim exegetes restricted their interpretations of the word, saying that the rūḥ is either Gabriel, a super angel/metaphysical creature, a created soul or an inspiration from God, or else remaining silent and not offering any interpretation. They gave these interpretations even in cases where they were contradictory or implausible because other interpretations might have raised theological concerns rooted in the fear of conflating the rūḥ or Jesus with God. The rūḥ had to be interpreted as muḥdath (created) not qadīm (eternally existing), lest any implied anthropomorphic overtones might impinge upon God's transcendence, and to avoid the theological implications of Jesus being rūḥ Allāh. This restriction on interpretation has substantially impacted later exegetes, philologists and Islamic scholars, obscuring the meaning of the qur'anic rūḥ. This article recommends a more critical reading of tafsīr in order uncover a fuller meaning of the qur'anic rūḥ. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

In the Meditations, Descartes offers three arguments for the human soul or mind to exist separately from the body. In the first, with "I think, therefore I am", he realizes that the most basic form of existence is thinking, that is, the consciousness of himself, and based on the undoubted certainty of this, he concludes that he is different from the body, which is doubtful like other sensible things. In the second Descartes argues that because the mind and body can be considered conceptually separate from each other, they are also separate in reality. Because there is no reason why our thinking should not conform to reality. In the third, Descartes appeals to the Platonic argument of the simplicity of the soul. Accordingly, while the soul is indivisible in all its mental activities, the body can be divided and therefore diminished because it is extended. However, with the decrease of the body, there is no decrease in the soul. This indicates that the soul or mind is separate from the body. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Bazılarınca tartışmalı bir mesele olarak görülmekle birlikte, insanın ölümünden başlayarak kıyamet gününde yeniden dirilişine kadar geçen sürede, başka bir âleme/berzah âlemine intikal ederek orada bir hayat yaşadığı hususu, kelâm literatüründe yer edinmiş bir konudur. Bu bağlamda insan, ölümünün ardından kabre konulmasıyla başlayıp kıyamet gününde yeniden dirilişine kadar devam eden sürede ruh-beden unsurlarından ikincisini/bedeni yitirmekte; bedeni çürüyüp aslı olan toprağa dönüşürken, ruhu berzah âleminde farklı bir yaşamla yüzleşmektedir. İnsanın ruh-beden bütünlüğün bulunduğu dünya ya da ahiret hayatına nispetle bu unsurlardan bedeni kaybetmesi nedeniyle “düşük düzeyli” olarak nitelenebileceğimiz kabir hayatını yaşamaktadır. Daha çok “kabir azabı” diye tabir edilen ve Kur’ân ayetlerinden açık bir referans almayan bu hayatın varlığı hadislerle temellendirilmektedir. Bu hususa mesnet yapılan bazı Kur’ânî nasların konuyla bağlantısı ise, ancak dolaylı bir te’ville sağlanabilmektedir. Kabir hayatının var olup olmadığı tartışmalarına girmeksizin, hadislerde belirtildiği üzere, insanın ölümünden sonra yeniden dirilişine kadar ruhsal düzeyinde bir hayat yaşayacağı ve bu hayatta; dünyada yaptıklarına göre iyi ya da kötü bir muamele ile karşılaşacağı inancıyla yapılan bu çalışmada, Kur’ân’ın uyku-ölüm benzetmesi bağlamında rüya-kabir hayatı arasında bir karşılaştırma yapılması amaçlanmaktadır. Böylece hadislerle temellendirilen, Kur’ân ayetleriyle ise, ancak dolaylı olarak ilişki kurulabilen kabir hayatının varlığı pekiştirilecektir.

Copyright of Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches / İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi is the property of Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Defining In this study, it is aimed at dealing with the framed tale of Tûtînâme in the context of Carl Gustav Jung's old wise/higher self archetype. One of the most important examples of frame stories in Eastern literature is Tûtînâme. Tûtînâme is a series of tales in which the old wise/higher self archetype can be seen directly. One of the most important characteristics of this series of tales is that the example of this archetype is given by a parrot who speaks very well and provides great support to the hero with his advice. The old individual archetype is an archetype that takes place in the collective unconscious. This archetype should be understood as the intuitive help following the individual's return to his own unconscious to solve the problems he encounters. In order for the hero to solve the problem or complete his adventure in the fairy tale world, he must know the archetype of the old individual well and be in harmony with it. As a result of the research carried out within the framework of this study, it has been seen how important it is to deal with Tûtînâme with a psychoanalytic method. It is possible and necessary to examine this work with other psychoanalytic methods. Examining the old individual archetype, which has an important place in Jungian psychology, from the perspective of tuti is an important example of seeing the projections of this archetype in literature. Tûtînâme is a work that has deeply influenced world literature. There are very few studies on this work in Turkey. In none of these studies a purely psychoanalytic analysis of fairy tales was made. This article, by making a psychoanalytic analysis of Tûtînâme, is a first on this subject and fills an important gap in this subject. Thus, the study will also serve as a source for further research on Tûtînâme. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy is the property of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Mavi Atlas is the property of Mavi Atlas and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

İslam dünyasında oldukça etkili isimlerden biri olan Gazzâlî’nin düşünceleri, birçok konuda oldukça muğlaktır. Onun görüşlerini tespit etmedeki zorluk, genel olarak, Gazzâlî’nin eserleri arasında gözlemlenen farklılıklardan kaynaklanır. Bu farklılıklar, yalnızca üslupla alakalı olmayıp zaman zaman Gazzâlî’nin birbiriyle çelişen görüşleri savunması şeklinde de tezahür etmektedir. Ruhun tabiatı meselesi de bunlardan biridir. Gazzâlî, farklı eserleri karşılaştırıldığında, ruhun tabiatı hakkında çelişen görüşler öne sürüyor gözükmektedir. Bir taraftan el-İḳtiṣād fī’l-İtiḳād adlı eserinde ruhun yer kaplayan ve maddi bir varlık olduğunu ima ederken, diğer bazı eserlerinde ise bu görüşün tersini savunmakta ve ruhun gayri-maddi olduğunu vurgulamaktadır. Gazzâlî’nin, farklı eserlerinde ruhun tabiatına ilişkin farklı görüşler serdetmesi, görünürdeki bu farklılıkların nasıl yorumlanması gerektiğine ilişkin Michael E. Marmura, Richard Frank, Timothy Gionatti, Ayman Shihadeh, Frank Griffel gibi Gazzâlî yorumcuları arasında süregiden bir tartışmaya da önayak olmuştur. Bu çalışmada ben, öncelikle, Gazzâlî’nin gerçek düşüncesine ilişkin süregiden bu tartışmayı kısaca özetleyeceğim. Sonrasında ise onun çelişiyor gözüken düşünceleri üzerine bazı mümkün uzlaştırma önerilerinde bulunacağım.

Günümüzde ruh-beden ikiciliği/düalizmi denilince akla gelen görüş Descartes’ın (öl. 1650) sistematize etmiş olduğu cevher ikiciliğidir. Adından da anlaşılacağı gibi cevher ikiciliği, iki farklı türde cevherin var olduğu imasında bulunur. Benzer şekilde İbn Sînâ (öl. 428/1037) da nefsin maddeden farklı türde bir cevher olduğunu ifade ederek bir tür cevher ikiciliği benimsemişse de onun ikiciliği Descartes’ınkinden önemli açılardan ayrılmaktadır. Bu önemli ayrılığın, her iki düşüncenin de bambaşka geleneklere ait olmalarından kaynaklandığı söylenebilir. İbn Sînâ’nın ikiciliği Aristocu hilomorfizmin izlerini taşırken, Kartezyen düşünce ise Newton sonrası mekanik evren anlayışı üzerine inşa edilmiştir. Bu önemli fark, her iki filozofun ruh-beden anlayışını da derinden etkilemiştir. Bu çalışmanın amacı da farklı geleneklere bağlı olan bu filozofların ruh-beden bağlamındaki ikici anlayışları arasındaki temel ayrılıkları açığa çıkarmaktır. Böylelikle İbn Sînâcı bir düalizmin çağdaş zihin felsefesi açısından nerede durduğu da daha açık bir hale gelecektir. Bu bağlamda, burada üzerinde durulacak ilk soru, her iki filozofun da insanın gayri-maddi cevheri ile kastettikleri şeyin aynı olup olmadığıdır. Bu sorunun cevabı olumsuzdur. Yani İbn Sînâ ve Descartes’ın gayri-maddi cevhere atfettikleri işlevler, birbirinden oldukça farklıdır. Descartes’a göre, ruh, aslında zihinle özdeştir. Zira o, ruhu, özü düşünmek olan cevher şeklinde tarif eder. Descartes’ın düşünme ile kastettiği şey, yalnızca teorik düşünme tarzı değildir. Aynı zamanda o, çağdaş zihin felsefesinde qualia olarak da isimlendirilen, fenomenal bilinci yani bilinçli deneyimleri de kapsamaktadır. Dolayısıyla, Kartezyen geleneğe göre ruh/zihin (gayri-maddi cevher) ile beden arasındaki temel ayrım, fenomenal bilinçtir. Bir şey, ancak ve ancak fenomenal bilince sahip olabiliyorsa ruhanidir. Oysa İbn Sînâ, günümüz Kartezyen düalist geleneğin ruha atfettiği en temel işlev olan fenomenal bilinci, gayri-maddi cevherin temel işlevi olarak görmemektedir. Diğer bir ifadeyle, ona göre, insan nefsinin asıl işlevi hissetmek/deneyimlemek veya fenomenal bilinç sahibi olmak değildir. Zira bu tür işlevleri, gayri-maddi bir cevhere sahip olmayan hayvanlar da yerine getirebilmektedir. İbn Sînâ’ya göre, insan nefsinin asıl işlevi, teorik veya tümel düşünmek ve öz-bilinçtir. Bu sebeple İbn Sînâ, maddi bir cevherin de fenomenal bilince sahip olabileceğini düşünmüştür. Bu ayrımın en net görülebileceği yerlerden biri de söz konusu iki filozofun hayvan ruhları hakkındaki düşünceleridir. Her iki filozof da hayvanların, maddi bedenlerine ek olarak gayri-maddi bir cevhere daha sahip olmadıklarını öne sürerler. Ancak bu durum, bir filozof için (Descartes) hayvanların bilinçsiz birer otomat oldukları anlamına gelirken, diğeri için ise böyle bir şey ifade etmez. Zira İbn Sînâ’ya göre, bilinç veya his sahibi olmak için gayri-maddi bir cevher gerekli değildir. Oysa Descartes’a göre, bir varlığın bilinçli ya da his sahibi olabilmesi, onun gayri-maddi bir cevhere sahip olmasını gerektirir. Hayvanlarda da bu türden (cevhersel) ruhlar olmadığından, Descartes, onları bilinçsiz birer robot olarak görmüştür. Yine aynı hususun gözlemlenebileceği diğer bir nokta da İbn Sînâ’nın, insandaki gayri-maddi cevheri kanıtlamak için öne sürdüğü bir argümandır. Bu argümana göre, gayri-maddi cevherin varlığı, insanın tümel bilgilere erişimi için gereklidir, bilinç sahibi olmak için değil. Oysa Kartezyen gelenek içerisinde kullanılan ve “bilincin birliği argümanı” olarak isimlendirilen argümana göre, gayri-maddi cevherin varlığı, (bilginin değil) bilincin birliği için gereklidir. Elinizdeki çalışma, İbn Sînâ ve Descartes’ın ikiciliğindeki bu tür farklılıklar üzerine odaklanmaktadır. Bu farkları açığa çıkarmak için şu iki nokta üzerinden hareket edilecektir: Hayvanların bilinçli olup olmadıkları meselesi ve İbn Sînâ’nın yukarıda bahsi geçen argümanı. Zira her iki filozofun da bu iki meseleyi ele alışındaki farklılıklar, onların ikici anlayışlarındaki temel farkları ortaya koymamız için bize yol gösterecektir. Bu çalışmada, özellikle bu iki mesele üzerinden, İbn Sînâ ile Descartes’ın ruh-beden bağlamındaki ikici anlayışlarının radikal bir biçimde birbirinden farklı olduğu iddia edilecektir.

Bu makalede Platon, Aristoteles ve Augustinus’un zaman konusunda benimsedikleri ortak görüşlerin yanında, onun varlığı ve mahiyeti bağlamında birbirinden ayrıldıkları noktalar değerlendirilmiştir. Platon ve Aristoteles, zamanın hareket temelli bir tür ölçü/sayı olduğu ve varlığı açısından nesnel bir gerçekliğe sahip olduğu hususunda benzer bir kuram geliştirmişlerdir. Bununla birlikte Platon mitolojik bir anlatıya bağlı olarak zamanın yaratılmış olduğunu savunurken; Aristoteles daha bilimsel sayılabilecek bir yaklaşımla onun yaratılmadığını ve dolayısıyla ezeli ve ebedi olduğunu iddia etmiştir. Öte yandan Augustinus ise sadece teolojik kaygılarla zamanın Tanrı tarafından yaratıldığını belirtmekle kalmamış aynı zamanda zamanın hareketle ilişkilendirilmesine karşı çıkmış ve onun insan zihninde hafıza, algılama ve beklenti anlamında ruhun bir ölçümü olarak var olduğunu ileri sürmüştür. Zaman konusunda hafıza ve beklentiye yaptığı vurgu ve zamanın hareketle ontolojik anlamda ilişkilendirilmesine karşı itirazı Augustinus’un zamanı zihni bir gerçeklik (öznel zaman) olarak kavradığı şeklinde okunabilir. Platon ve Aristoteles’in ontolojik anlamda zamanı nesnel ve mutlak bir gerçeklik olarak kavradıkları yerde, Augustinus’un onu teolojik kaygılarla zihni bir gerçeklik olarak temellendirdiği söylenebilir. Bu çalışmada ayrıca üç filozofun kuramları ekseninde ontolojik ve teolojik kaygıların zaman kavramının anlaşılmasına doğrudan etki ettiği ve zamanın gerek varlığı gerekse gerçekliği açısından farklı biçimlerde temellendirildiği iddia edilecektir.