OD AUTORÓW, TYTUŁEM WSTĘPU Bezpieczeństwo narodowe (bezpieczeństwo państwa) – to taki rodzaj bezpieczeństwa, którego podmiotem jest naród zorganizowany w państwo. Aby zapewnić obywatelom bezpieczeństwo, państwo organizuje wiele przedsięwzięć, w których realizacji uczestniczy duża liczba podmiotów. Są to to instytucje rządowe i samorządowe oraz przedsiębiorstwa prywatnie, które tworzą właśnie system bezpieczeństwa narodowego. Jego skuteczne funkcjonowanie zapewnia państwu i jego obywatelom nie tylko odpowiednią ochronę przed zagrożeniami, ale również odpowiednią reakcję i działania w przypadku ich wystąpienia. System ten obejmuje siły, środki i zasoby przeznaczone przez państwo do realizacji zadań w obszarze bezpieczeństwa narodowego. W celu skutecznej realizacji zadań – siły , środki i zasoby muszą być odpowiednio zorganizowane, utrzymane i systematycznie przygotowywane. Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa (bezpieczeństwo krajowe) – to transsektorowy obszar bezpieczeństwa, którego treść (cele, warunki, sposoby i środki) odnosi się do środowiska wewnętrznego państwa (przestrzeni publicznej, w tym środowiska krajowego). Elementem przestrzeni publicznej, który do pewnego stopnia wpływa na system bezpieczeństwa narodowego, są organizacje pozarządowe. Zgodnie z zasadą wolności zrzeszania się, funkcjonują związki zawodowe, organizacje społeczno-zawodowe, stowarzyszenia, ruchy obywatelskie oraz inne dobrowolne zrzeszenia i fundacje. Na podstawie ustaw funkcjonują samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Największą szansą, jaką dla systemu bezpieczeństwa narodowego stanowi istnienie organizacji pozarządowych, jest sam fakt ich oddolnego, spontanicznego powstawania, funkcjonowania i wypełniania założeń statutowych, a co za tym idzie – tworzenia społeczeństwa obywatelskiego, którego członkowie czują się współodpowiedzialni za sprawy ważne, czy to w skali społeczności lokalnych, czy to w skali państwa. Polskie doświadczenia wynikające z działalności organizacji pozarządowych nie są na tyle długie, aby udało się wypracować sprawne mechanizmy współdziałania między nimi a administracją. Oznacza to, że mimo wdrażania rozwiązań z zakresu pożytku publicznego, w zbyt małym stopniu są one włączane w realizację zadań publicznych, w tym w działania na rzecz bezpieczeństwa narodowego. Nade wszystko chodzi jednak o to, że trzeci sektor w kontekście bezpieczeństwa dostrzegany jest w sytuacjach nagłych klęsk, ale niedoceniona jest jego rola w codziennej działalności. Aktywność organizacji pozarządowych na rzecz bezpieczeństwa przejawia się zarówno jako zaangażowanie w działania bezpośrednio umacniające bezpieczeństwo narodowe (np. w przypadku Ochotniczych Straży Pożarnych, dla których w systemie bezpieczeństwa narodowego przewidziano funkcje ochronne, interwencyjne, edukacyjne i kulturalne), jak i zaangażowanie pośrednie (np. think-tanki sugerujące kierunki działania w polityce bezpieczeństwa Polski, organizacje przeciwdziałające zjawiskom patologicznym – np. korupcji, fundacje wspierające rodzinę, zdrowie, edukację itp.). Pojęcie i zakres bezpieczeństwa systematycznie się rozszerza, w tym także w ostatnich latach m. in. o bezpieczeństwo wodne. Na bezpieczeństwo wodne składa się podstawowa wiedza z zakresu szeroko pojętej edukacji wodnej oraz umiejętności praktyczne i kompetencje społeczne w zakresie szeroko rozumianego użytkowania obszarów wodnych z poszanowaniem zasad bezpieczeństwa oraz w zgodzie z obowiązującym prawem, możliwościami technicznymi, uwarunkowaniami cywilizacyjnymi i zasadami rozwoju zrównoważonego. Głównym celem bezpieczeństwa wodnego jest kreatywnie rozwiązywanie problemów związanych z odpowiedzialnym i bezpiecznym gospodarowaniem zasobami środowiska wodnego, analizą zagrożeń i szacowaniem ryzyka, zarządzaniem aktywnościami wodnymi, stosowaniem skutecznych procedur ratowniczych, właściwym doborem i optymalnym wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu itp. Bezpieczeństwo wodne obejmuje cztery obszary: obszar ratownictwa wodnego (organizacja, zarządzanie i edukacja w ratownictwie wodnym, organizacja pływalni i kąpielisk, organizacja i zabezpieczenie imprez masowych, podstawowe zagadnienia medyczne - kwalifikowana pierwsza pomoc, operowanie jednostkami ratowniczymi, monitoring pływalni i kąpielisk); obszar gospodarki wodnej (audyty obszarów wodnych, analizy zagrożeń i szacowanie ryzyka, zarządzanie bezpieczeństwem wodnym, monitoring środowiska); obszar sportu i turystyki wodnej (sporty wodne, turystyka wodna, innowacje wodne – wodne place zabaw), obszar edukacji dla bezpieczeństwa. Niniejsza monografia: Współczesne wyzwania bezpieczeństwa wewnętrznego w aspekcie bezpieczeństwa wodnego jest próbą – pierwszą w kraju (według autorów) poszerzenia klasyfikacji dziedzin bezpieczeństwa i jego zagrożeń o bezpieczeństwo wodne. Bezpieczeństwo w ujęciu ogólnym jest pewnego rodzaju zdolnością danego podmiotu, organizacji pozarządowych oznaczającym stan obiektywny polegający na braku zagrożenia, odczuwany subiektywnie przez jednostki albo grupy - w tym służby ratownictwa wodnego. Autorzy: Dariusz Skalski Piotr Lizakowski Damian Kowalski Zuzanna Nietupska