Search

Soil erosion is a worldwide environmental problem that threatens the sustainability of natural resources, social and economic development, and terrestrial and aquatic ecosystems. In our country, the amount of erosion has increased with the increase of people’s pressure on natural resources and has caused negative effects on the ecosystem. In order to take measures to reduce this effect, it is necessary to determine the amount of soil loss in a watershed. The study area was chosen as the Değirmendere Çatak subwatershed, which is located within the borders of Trabzon province in the Eastern Black Sea Region of Turkey. In the study, Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) and Geographic Information Systems (GIS) were used to calculate the amount of soil erosion. As a result of the study, the mean values of rainfall erosivity (R), soil erodibility (K), land slope and length (LS), and crop and management (C) were determined as 324.65 MJ ha-1 mm hour-1 year-1, 0.029 t ha hour ha-1 MJ-1 mm-1, 11.23 and 0.038, respectively. According to these data, the annual mean soil loss in the Çatak subwatershed was 3.28 tons/ha/year, the sediment delivery ratio (SDR) was 0.44, and the sediment yield was 1.46 tons/ha/year. The data obtained as a result of the study will constitute a base for soil and water conservation planning in erosion control studies and guide the practitioners., Toprak erozyonu doğal kaynakların sürdürebilirliğini, sosyal ve ekonomik gelişmeyi ve karasal ile sucul ekosistemleri tehdit eden dünya çapında çevresel bir sorundur. Ülkemizde insanların doğal kaynaklar üzerine baskısının artmasıyla erozyon miktarı artmış ve yaşamsal ekosistem üzerinde olumsuz etkilere neden olmuştur. Meydana gelen bu etkileri azaltmaya yönelik önlemler alınabilmesi için bir havzada toprak kaybı miktarının belirlenmesi gerekmektedir. Çalışma alanı, Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Trabzon ili sınırları içerisinde yer alan Değirmendere Çatak alt havzası seçilmiştir. Çalışmada toprak erozyonu miktarının hesaplanmasında Evrensel Toprak Kaybı Denklemi (Revised Universal Soil Loss Equation -RUSLE) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, ortalama yağış erosivite (R), toprak erodibilite (K), arazi eğimi ve uzunluğu (LS) ve bitki örtüsü yönetimi (C) değişken değerleri sırasıyla 324.65 MJ ha-1 mm saat-1 yıl-1, 0,029 t ha saat ha-1 MJ-1 mm-1, 11,23 ve 0,038 olarak belirlenmiştir. Bu verilere göre, Çatak alt havzasında yıllık ortalama toprak kaybı 3,28 ton/ha/yıl, sediment iletim oranı (SİO) 0,44 ve sediment verimi 1,46 ton/ha/yıl olarak bulunmuştur. Çalışma sonucunda elde edilen veriler erozyon kontrol çalışmalarında toprak ve su koruma planlamaları için altlık teşkil edecek ve uygulayıcılara yol gösterici niteliktedir.

Bu çalışmada yüksek erozyon riski bulunan Çapakçur havzasında toplam ve net erozyonun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Çapakçur havzasında yıllık toprak kaybı, RUSLE modeli kullanılarak tahmin edilmiştir. Net erozyon ise Çapakçur çayının 2019 yılı boyunca aylık debi ve sediment konsantrasyonlarının belirlenmesi ile doğrudan ölçülmüştür. Çapakçur havzasında meydana gelen toprak kaybı 96916.20 ton yıl-1 olarak tahmin edilmiş ve Çapakçur çayından taşınan toprak miktarı ise 68656.09 ton yıl-1 olarak gerçekleşmiştir. Havzada, sediment iletim oranı (SDR) 0.78 olarak hesaplanmıştır. Bu oran Türkiye ortalamasının (0.23) oldukça üstündedir. Havzadaki eğim uzunluğu ve derecesinin yüksek, yağış ve vejetasyon kapalılık oranının düşük olması SDR’nin yüksek olmasının ana nedenidir. Yüksek SDR nedeniyle havzanın verimli olan üst toprak katmanı Murat Nehrine taşınmaktadır. Bu durum hem toprakların verimsizleşmesine hem de kısıtlı olan tatlı su kaynaklarının kirlenmesine neden olmaktadır. Havzada bitki örtüsü ve amenajman, uygulamalarının iyileştirilmesi için ağaçlandırma ve teras, tel kafes ve oyuntularda taş duvar gibi toprak koruma uygulamalarının arttırılması gerekmektedir., The present study aimed to determine the total and net erosion in the Capakcur watershed, which has a high erosion risk. Accordingly, annual soil loss in the Capakcur watershed was estimated using RUSLE method. Net erosion was determined directly by measuring the monthly flow rate and sediment concentrations of the Capakcur stream, which originated from the Capakcur watershed and flowed into the Murat River throughout 2019. Estimated soil loss in the Capakcur watershed was 96916.20 ton yr-1, and the amount of soil transported from the Capakcur stream was 68656.09 ton yr-1. Sediment delivery ratio (SDR) was calculated as 0.78. This ratio was well above the average SDR of Turkey (0.23). Topographic factors such as slope length and degree, rainfall, and low vegetation cover ratio in the watershed are the main causes of the high SDR. Due to the high SDR, the fertile surface soil layers of lands in the basin are carried to the streams. This causes both decrease in fertility in soils and pollution of the limited freshwater resources. In order to improve vegetation and management practices in the watershed, soil protection practices such as afforestation and terraces, wire cages and stone walls in gullies should be increased.

Gerçekte doğal bir süreç olan toprak erozyonu doğal kaynaklar üzerindeki artan insan etkisi ve yanlış arazi kullanımı sonucunda ülkemizde tehlikeli boyutlara ulaşmıştır. Meydana gelen bu etkiyi azaltmaya yönelik kararlar alınabilmesi için EUROSEM, LISEM, SWAT, WEPP gibi bazı eşitlikler geliştirilerek yıllık ortalama toprak kayıpları ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Çalışma alanı, Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesinde bulunan Trabzon ili Vakfıkebir ve Tonya İlçelerini kapsayan Fol Deresi Mikro Havzasıdır. Çalışmada toprak erozyonu miktarının hesaplanmasında dünyada yaygın olarak kullanılan Evrensel Toprak Kaybı Denklemi (RUSLE) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve jeo-istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, sırasıyla ortalama R, K, LS ve C değişken değerleri 422.0 MJ ha-1 mm saat-1 yıl-1, 0.0182 tha saat ha-1 MJ-1 mm-1, 10.7 ve 0.026 olarak belirlenmiştir. Bu verilere göre; Fol Deresi Havzasında yıllık ortalama toprak kaybı 3,76 ton/ha hesaplanmıştır. Türkiye’de ortalama yıllık toprak kaybı 6,5 ton/ha olarak alındığında, havzadaki toprak kaybının Türkiye ortalamasının altında olduğu anlaşılmaktadır. Çalışma sonucunda elde edilen veriler erozyon kontrol stratejilerinin uygulanması ve havza planlanması çalışmalarında yol gösterici niteliktedir.

YÖK Tez No: 655828 Toprak erozyonuyla oluşan arazi tahribatı, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye'de de en önemli çevresel sorunlardan biridir. Orman ekosistemleri, doğru yönetildikleri takdirde, bu sorunun çözümünde kilit rol oynamaktadırlar. Bu rolün daha da etkinleştirilmesi için ormanların odun üretimi gibi ekonomik fonksiyonlarının yanı sıra, erozyonu önleme gibi ekolojik fonksiyonlarının da Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel/Çok Amaçlı Planlama (ETFOP) yaklaşımıyla hazırlanan orman amenajman planlarına yansıtılmaları gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı; ormanların erozyonu önleme fonksiyonunun Türkiye'deki ETFOP sistemine entegrasyonudur. Bu amaçla; Veliköy ve Olur Planlama Birimleri (PB)'nin (i) yıllık potansiyel toprak kaybı ve erozyonu önleme fonksiyonlarını sayısallaştırarak haritalamak, (ii) amenajman planlarında erozyonu önleme fonksiyonuna ayrılması gereken alanları belirlemek, (iii) bunun için gerekli olan kriter ve göstergeleri geliştirmek ve (iv) Toprak Koruma İşletme Sınıfları'nda toprak kaybını minimize edecek optimal orman kuruluşunu ortaya koymak hedeflenmiştir. Her iki PB'nde toplam 250 örnek alanda ağaç serveti ve artım envanteri yapılmıştır. Örnek alanlarda ölü örtü kalınlığı, diri örtü yüksekliği gibi birçok ilave değişken de ölçülmüş ve üst toprak örnekleri toplanmıştır. Erozyon risk haritaları ise Yenilenmiş Evrensel Toprak Kaybı Eşitliği (RUSLE) kullanılarak çok yüksek çözünürlüklü hava fotoğrafları ile üretilmiştir. Ormanların erozyonu önleme fonksiyonunu sayısallaştırmak için sahada hiç bitki örtüsünün olmadığını varsayan ve mevcut durumu modelleyen senaryolar tasarlanmıştır. Böylece sahadaki maksimum erozyon, potansiyel erozyon, önlenen erozyon ve toprak koruma performans indisi (TKPİ) gibi kantitatif göstergeler elde edilmiştir. Bu göstergeler yardımıyla, erozyonu önleme fonksiyonunu meşcere yapısıyla sayısal olarak ilişkilendirmek mümkün olmuştur. Veliköy ve Olur PB'lerinde ormanların erozyonu önleme fonksiyonu sayesinde önlenen toprak kaybı miktarı sırasıyla 2,59 ve 5,08 Mt yıl-1'dır. Normal (>%10) kapalılıktaki ormanlar, bulundukları sahadaki erozyonu çıplak saha koşullarına göre %95'e varan oranlarda azaltabilmişlerdir. Değişik yaşlı seçme ormanlarda GD, GLD, LA rumuzlu kuruluşların; aynı yaşlı maktalı ormanlarda ise Çsc3, Çscd3, LGÇscd3 gibi meşcere tiplerinin ilgili fonksiyonu en iyi şekilde yerine getirdikleri anlaşılmıştır. Bu meşcerelerde neredeyse hiç erozyon yaşanmamıştır. Veliköy ve Olur'daki tüm bitki örtüsünün erozyonu önleme fonksiyonuna rağmen, sahadaki potansiyel toprak kaybı miktarlarının sırasıyla ort. 7,8 ve 15,8 t ha-1 yıl-1 olduğu tahmin edilmiştir. Erozyon haritaları altlık olarak kullanılarak, potansiyel toprak kaybı tolere edilebilir miktarın (5 t ha-1 yıl-1) üzerinde olan orman alanları erozyonu önleme fonksiyonuna ayrılmış ve bu tür alanlara eta verilmemiştir. Diğer yandan, daha önce planlarda doğayı koruma fonksiyonuna ayrılmış olan fakat erozyon riski bulunmayan ormanlar tespit edilerek, bunların bir kısmı üretime aktarılmıştır. Yeni düzenlemeyle, Veliköy ve Olur PB'lerindeki erozyon azaltıldığı gibi, toplam periyodik (20 yıllık) eta miktarları da sırasıyla %12,3 ve %1,8 oranlarında artmıştır. Dolayısıyla, ilgili mevzuatta erozyonu önleme ve doğayı koruma fonksiyonlu ormanları belirlerken kullanılan ayrım kriterleri gözden geçirilmelidir. Sonuç itibariyle, ormanların erozyonu önleme fonksiyonunu maksimize edebilmek için değişik yaşlı seçme kuruluşunun tercih edilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bunun mümkün olmadığı yerlerde saf ibreli, çok katlı ve sık meşcereler kurulmalıdır. Hangi meşcere tipi olursa olsun, ormanın kapalılık derecesi olabildiğince yüksek tutulmalıdır. Erozyonu önleme fonksiyonlu Sarıçam işletme sınıfları için optimal idare süresi, 100?120 yıl olmalıdır. Özellikle yüksek eğimli (>%30) sahalarda, 120 yılı aşan idare süresinin yıllık potansiyel toprak kaybı miktarını giderek arttırdığı anlaşılmaktadır. Sarıçam'ın Toprak Koruma İşletme Sınıfları için hedeflenmesi gereken göğüs yüzeyi ise yaklaşık 55 m2 ha-1'dır. Bu çalışmada üretilen performans göstergeleri ve diğer modellerin, plan yapıcılar için önemli birer veri kaynağı oluşturacağı ve ileride geliştirilecek modelleme yazılımlarına altlık oluşturarak, bilimsel karar verme süreçlerinde yardımcı olacağı düşünülmektedir. Böylece gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, Türkiye ormancılığında da gerçek anlamıyla ETFOP uygulamasına bir adım daha yaklaşılmış olacaktır. Erosion-induced land degradation is considered to be one of the most important environmental problems in Turkey, as well as many parts of the world. Forest ecosystems play a crucial role in solving the problem if properly managed. Improving this role is closely related to integrating the ecological values of forests –such as erosion control? into forest management plans prepared under the Ecosystem-based Multi-functional Forest Planning (EBMFP) concept. The main objective of this study is to integrate the erosion control value of forests into the EBMFP system used in Turkey. To this end, the aims were to; (i) quantify and map the annual potential soil loss and erosion control value, (ii) determine the forest areas allocated for erosion control in forest management plans, (iii) develop useful performance indicators for the integration process, and (iv) determine optimal forest forms minimizing soil losses in Veliköy and Olur Forest Planning Units (FPUs). Within these FPUs, growing stock and increment inventory was performed on 250 sample plots. In addition to typical inventory parameters; litter thickness, undergrowth height, and surface roughness were measured on the ground. Besides, topsoil samples were collected from each plot. Erosion risk maps were generated using the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) with very-high-resolution aerial photographs. Two scenarios were developed for quantifying the erosion control value. Thus, the amount of maximum, potential, and prevented erosion, as well as the soil protection performance index (SPPI), were calculated for the case study areas. Finally, the erosion control value was quantitatively related to each stand's biophysical structure. Thanks to the erosion control value of forests, 2.59 and 5.08 Mt yr-1 of soil were retained in place in Veliköy and Olur FPUs, respectively. Productive forests (canopy cover>10%) could reduce erosion rates by as much as 95% compared to the bareland conditions. In terms of soil protection performance, the best stand types were GD, GLD, and LA among uneven-aged forests, while Çsc3, Çscd3, and LGÇscd3 were prominent among even-aged stands. There was almost no soil loss on lands covered by those stand types. Despite the protective effects of all land cover types in the FPUs, the average annual soil losses were predicted to be 7.8 and 15.8 t ha-1 yr-1 for Veliköy and Olur, respectively. Given the erosion risk maps, the forest lands currently suffering from intolerable soil losses (>5 t ha-1 yr-1) were allocated to erosion control and no wood production activity was planned for those forests. On the other hand, the forest lands previously allocated to the nature protection value, but showing no erosion risk, were detected and some of them were assigned to wood production. Thanks to the new arrangement, potential soil losses were reduced while periodic (20-year) allowable cut amounts increased by 12.3% and 1.8% for Veliköy and Olur FPUs, respectively. Thus, we conclude that the functional land allocation criteria currently used in the Turkish forest management guideline need to be revised. Overall, an uneven-aged management system should be preferred for maximizing the erosion control value provided by forest ecosystems. If this is impossible due to poor site conditions, the establishment of multiple-layered, dense, and pure coniferous stands should be aimed. No matter which stand type is preferred, the forest's canopy cover ratio must be as high as possible. The optimal rotation age is 100?120 years for Scots pine forests allocated for erosion control. Potential soil loss gradually increases after 120 years, particularly on steep sites (slope>30%) of Scots pine. Finally, a stand basal area of around 55 m2 ha-1 seems to be optimal for these forests. The performance indicators, models, and maps presented in this study are expected to be essential data sources for forest management planners and practitioners. These may also help in scientific decision-making by serving as a baseline for national decision support systems to be activated in the future. Thus, Turkey will likely move towards more effective implementation of the EBMFP on the ground, like many developed countries.

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2019 Libra Kayıt No: 125123 …

Günümüzde çok önemli bir sorun olan erozyon, genellikle yanlış arazi kullanımı ve insan tahribatı nedeniyle, eğimli arazilerde toprağın tutucu bitki örtüsünün azaldığı ya da tamamen yok olduğu toprak profilinin üst katmanlarından başlayıp alta doğru devam eden aşınma ve taşınma olayıdır. Çalışma alanı, Ege Bölgesi İç Batı Anadolu Bölümü’nde bulunan ve Büyük Menderes nehri havzasının önemli bir bölümünü oluşturan Işıklı Gölü havzasıdır. Bu çalışmanın amacı; son yıllarda erozyon risk analizlerinin doğru bir biçimde yapılmasında oldukça fazla tercih edilen CBS tabanlı RUSLE yöntemini kullanarak Işıklı Gölü havzasının erozyon risk sahalarının belirlenmesi ve haritalanmasıdır. Bu çalışmada RUSLE yönteminin uygulanması için ArcGIS 10.2 ve ENVİ programları kullanılmıştır. Bu çalışma sonucunda oluşturulan Işıklı Gölü havzası erozyon risk analizi haritasına göre çeşitli risk sınıfları belirlenmiştir. Bunlar; çok hafif, hafif, orta, şiddetli ve çok şiddetli şeklinde beş sınıf olarak ayrılmaktadır. Çalışma alanında uygulanan RUSLE yönteminin diğer bir sonucu ise çalışma alanında meydana gelen erozyonla taşınan sediment miktarının tahmini olarak hesaplanmasıdır. Buna göre Işıklı Gölü havzasında erozyon bakımından en riskli kesimler, havzanın doğusunda yer alan ve oldukça engebeli bir yapıya sahip olan Akdağ kütlesinin bulunduğu kesim başta olmak üzere, havzanın kuzey, kuzeybatı, batı, güneybatı ve güneyinde bulunan diğer dağlık ve engebeli alanlarda bulunmaktadır. Çalışma Işıklı Gölü havzasında tespit edilen erozyon riski taşıyan alanlarda gerekli tedbirlerin alınması için önem taşımaktadır. Böylelikle erozyonla taşınan sediment miktarı en aza indirilerek toprağın korunması sağlanacaktır. Erosion, which is a very important problem nowadays, usually due to improper land use and antropogenic degredation of vegetation on slopes where the holder is reduced or disappears completely, starting from the upper layers of the soil profile and the on goingwear and is moving to ward the bottom. The study area is located in western Anatolia part of Aegean Region and constitute a significant part of the Büyük Menderes river basin it is Işıklı Lake basin. The aim of this study is mapping and identification of erosion risk areas in Işıklı Lake Basin by using GIS based RUSLE method. In this study, GIS-based method for the implementation of RUSLE, ArcGIS10.2 and ENVİ programmes has been used. This study was created as a result of various risk classes according to the map of erosion risk analysis the Işıklı Lake basin were determined. These are; veryslight, slight, moderate, severe and very severe are divided into five classes.Another consequence of theme method implemented in the study area RUSLE erosion from occurring in the study area to calculate an estimate of the amount of sediment that are transported by. Accordingly, in Işıklı Lake basin in terms of soil erosion is the most risky part of the basin is quite rugged and has a structure which is located tothe East sector where the mass is located Akdağ, including basin north, northwest, west, southwest and South are mountainous and hilly areas in other. This study identified are as with erosion risk in the watershed in Işıklı Lake, it is important to take the necessary measures.Thus, the amount of sediment which is carried by erosion, will be minimized and the protection of soil can be provided.

This study focuses on the relationship between erosion and land use and land cover changes (LULCC) in the Ergene Basin. RUSLE (3D) method, which is based on geographical information systems (GIS) and remote sensing (RS) techniques, was used in the study. In accordance with the research aim, Landsat satellite images were used to analyze LULCC from 1987 to 2015. Based on this dataset, two different C (land cover and management) factor maps were produced. LULCC in years manifest themselves in also C factor and thus obviously affect soil erosion indirectly. In this regard, the effects of anthropogenic LULCC on erosion were investigated and determined. It was found out that as LULCC have occurred in the Ergene Basin in the last 28 years, average annual soil loss has decreased (- 1.67 t haˉ¹ per year) as a result of the growth of residential areas. However, this, which seems positive at first glance, is because the effects of severe erosion that has increased in the area have not manifested themselves yet. It should be noted that uncontrolled growth of residential areas will give rise to some basic agricultural problems. The results of this study confirm the existence of a strong and significant relationship between LULCC and erosion. Some measures should be taken urgently so that erosion risk in the Ergene Basin is reduced to optimum level in the near future., Ergene Havzasındaki arazi kullanımı ve arazi örtüsü (AKAÖ) değişikliklerinin erozyonla ilişkisinin incelendiği bu çalışmada, coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ve uzaktan algılama (UA) tekniklerine dayalı RUSLE (3D) yöntemi kullanılmıştır. Çalışma amacı kapsamında, Landsat uydu görüntüleri kullanılarak 1987 ve 2015 yıllarına ait AKAÖ tespit edilmiş ve bu veri seti üzerinden iki farklı C (arazi örtüsü ve yönetim) faktör haritası üretilmiştir. Yıllar arasında AKAÖ üzerinde meydana gelen değişiklikler C faktörünü de yansıyacağı için dolaylı olarak toprak erozyonunu etkileyeceği bellidir. Bu düşünceden hareketle antropojenik orijinli AKAÖ değişikliklerinin erozyon üzerindeki etkisi tespit edilmiş ve sorgulanmıştır. Sonuçta Ergene Havzasında son 28 yıllık zaman diliminde yaşanan AKAÖ değişiklikleri sonucunda, yerleşim alanlarının büyümesine bağlı olarak ortalama yıllık toprak kaybının azaldığı (- 1.67 t haˉ¹ yˉ¹) tespit edilmiştir. Ancak ilk bakışta olumlu olarak değerlendirilebilecek olan bu durum, sahada artış gösteren şiddetli erozyonun etkilerinin henüz yansımamasından kaynaklanmıştır. Ayrıca yerleşim alanlarının kontrolsüz büyüme sürecinin ise tarımsal açıdan bazı temel problemlere de neden olacağı unutulmamalıdır. Çalışma sonuçları AKAÖ değişiklikleri ile erozyon arasında kuvvetli ve kayda değer bir ilişkinin varlığını doğrulamıştır. Ergene Havzasındaki erozyonun yakın gelecekte optimum düzeye indirilmesi için acilen bazı önlemlerin alınması gerekmektedir.

YÖK Tez No: 397156 Doğal kaynaklarımızın yıllardır süregelen aşırı ve bilinçsiz kullanımı ile bitki, toprak ve su arasındaki doğal denge bozulmuş ve bunun sonucunda da hızlandırılmış toprak erozyonu, sel ve taşkın olaylarında artış ile sedimantasyon gibi sorunlar ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu sorunlara karşı gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir ancak bu amaca ulaşmak için öncelikle bu sorunların boyutları ve nedenleri ile ilgili verilerin ortaya konulması şarttır. Toprak erozyonunun bir alandaki miktar ve şiddetini ortaya koymak için iklim, toprak özellikleri, topoğrafik koşullar, bitki örtüsü ile insan faaliyetleri olmak üzere 5 ana faktörün etki derecelerinin belirlenmesi gerekmektedir. Ancak, bu faktörlerin her birinin çok sayıda alt faktörü de olduğu göz önünde bulundurulduğunda özellikle arazi koşullarında toprak kayıplarını tahmin etmenin zamansal ve finansal açıdan büyük güçlükler içerdiği açıktır. Bu nedenle, USLE (Universal Soil Loss Equation) ile başlayan ve daha sonraları ise RUSLE (Revised Universal Soil Loss Equation), WARSEM (Washington Road Surface Erosion Model) ve WEPP (Water Erosion Prediction Project) gibi giderek artan sayıdaki modelleme yöntemleri ile devam eden süreçte bir havza üzerindeki erozyonun tahmini çalışmaları bilgisayar ve CBS teknikleri kullanılarak tahmin edilmeye ve modellenmeye başlanmıştır. Önemli ölçüde kolaylıklar getiren bu yeni tekniklerin ülkemizde kullanımı ise oldukça sınırlıdır. Bu modellemelerin sıkça kullanıldığı alanlardan birisi de büyük baraj havzalarıdır çünkü bu baraj rezervuarlarına ulaşan sediment miktarına dair verilerin kısa sürede ve hızlı bir şekilde belirlenmesi hem barajların elektrik üretimindeki işletim ömürleri hem de rezervuar havzasındaki sorunlu alanların ortaya çıkarılarak gerekli önlemlerin alınması açılarından oldukça önemlidir. Üzerinde büyük baraj projelerinin planlandığı Çoruh Nehri Havzası (ÇNH) söz konusu modelleme tekniklerinin uygulanabileceği çok sayıda örnek alan içermektedir ki bunlardan biri olan Borçka Barajı Havzası bu araştırmada çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bu çalışmanın ana amaçları; havzada oluşan toprak kaybı ve sediment verimi miktarlarının WEPP modeli ve CBS teknikleri kullanılarak kısa sürede ve az masrafla hesaplanması ve böylece Çoruh Nehri Havzası'nda bir erozyon tahmin modellemesi uygulayarak toprak erozyonu olgusunun havza bazında irdelenmesi çalışmalarının başlatılması olarak belirlenmiştir. Yağış havzasında ana kaya, arazi kullanımı, eğim ve bakı faktörleri dikkate alınarak 15 model havza seçilmiştir. Seçilen bu model havzaların tamamından 240 adeti 0-10 cm, ve 240 adeti 10-30 cm derinlik kademesinden olmak üzere toplam 480 adet bozulmuş (poşet), 480 adet de bozulmamış (silindir) toprak örneği alınmıştır. Alınan örnekler üzerinde tekstür, hacim ağırlığı, geçirgenlik, su tutma kapasitesi, toprak reaksiyonu, organik madde içeriği gibi bazı fiziksel, hidro-fiziksel ve kimyasal analizler yapılmıştır. Çalışma sonucunda, 86576.83 ha'lık bir alana sahip olan Borçka Barajı Havzası'nda yıllık toplam sediment miktarı 360431.70 ton, yıllık ortalama sediment miktarı ise havza genelinde toplam 242.41 ton/ha/yıl olarak bulunmuştur. Birim alandan (ha bazında) ise yılda 4.16 ton sediment verimi gerçekleştiği hesaplanmıştır. Ayrıca, analizi yapılan toprak özellikleri seçilen model havzalar, ana kaya gurubu, arazi kullanımı ve toprak derinliği bakımından karşılaştırılmış ve karşılaştırmaların önemli kısmının istatistiksel anlamda farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Bu çalışma sonucunda elde edilen veriler Çoruh Nehri Havzasında planlanan diğer baraj projeleri için de benzer modellerin uygulanabilmesi açısından önemli bir örnek teşkil edecektir. For many years, excessive and inappropriate uses of natural resources have caused the fragile balance between soil, water and plant to be broken; thus, the problems including accelerated soil erosion, increase in flooding events and sedimentation have reached a serious level. Necessary precautions should be taken against these problems, but in order to reach this goal, first, quantities and reasons of these issues must be determined with sufficient data. To find out quantity and degree of soil erosion problem in an area, 5 main factors (climate, soil properties, topographic conditions, vegetation cover and human interferences) affecting soil erosion must be investigated. However, when considering many sub-factors under these main factors, it becomes very clear that determining soil erosion especially in the field is very difficult because it is both a time consuming and a costly process. Therefore, efforts on estimating and predicting soil erosion of an area have shifted towards using computers and GIS (Geographic Information System) technologies, which was first started with USLE (Universal Soil Loss Equation) and then evolved into recently developed several erosion prediction models including RUSLE (Revised Universal Soil Loss Equation), WARSEM (Washington Road Surface Erosion Model) and WEPP (Water Erosion Prediction Project). However, the number of scientific studies where such models and techniques are applied in Turkey is very limited. One of the areas where these models are often applied is the large dam reservoirs because to determine the data of annual average sediment amounts in a timely and reliable way is important for such reservoirs especially in respect to both their operating life for producing electricity and determining potential problem areas in reservoir watersheds for implementing necessary precautions. Due to the planning of several large dams on it, the Coruh River Valley consists of many example areas, including the research area of this study, the Borcka Dam Watershed, where mentioned models can be used. The main aims of this study were; to determine the amounts of soil loss and sediment yield in a timely and reliable way using WEPP model and GIS techniques and thus initiating watershed-based studies on investigating soil loss phenomenon by applying an erosion prediction modelling within the Coruh River Watershed. Within the whole watershed, a total of 15 model sub-watersheds were selected by considering the features of parent material, land use, slope and aspect. A total of 480 undisturbed (cylinder) and 480 disturbed (composite) soil samples by taking 240 samples from each soil depth of 0 - 10 cm and 10 – 30 cm were collected. On these soil samples, some physical, hydro-physical and chemical properties including texture, bulk density, permeability, water holding capacity, pH and organic matter content were analyzed. The results showed that annual total sediment amount for a 86576.83 ha Borcka Reservoir Watershed was 360431.70 tons, while the total sediment yield was found to be 242.41 ton/ha/yr. In addition, 4.16 ton/ha/yr of sediment was produced per unit area. In addition, the analyzed soil properties were compared based on chosen model sub-watersheds, parent material, land use and soil depth and it was determined that most of these comparisons showed statistically significant differences. The results gathered from this study may be an important example to be used for other large dam projects planned in the Coruh River Watershed. Bu boşluk iki aralık olacaktır.

Devlet Su İşleri tarafından uygulanan Çoruh Barajlar Projesi kapsamında planlanan toplam 15 büyük barajdan biri olan Deriner Barajının inşası ve yapılan yol çalışmaları sonucunda Çoruh Nehri Havzası’nda ciddi arazi tahribatları oluşmaktadır. Bu çalışmada, yol çalışmaları sonucunda tahrip olan alanlardaki erozyon kontrol ve ağaçlandırma uygulamalarında teraslama ve fidan dikimi çalışmalarının toprak özelliklerini iyileştirmede etkili olup olmadığı incelenmiştir. Bu amaçla, teraslama yapılarak yalancı akasya ve sarıçam fidanları ile ağaçlandırılmış iki erozyon kontrol alanı ile müdahale görmemiş ormanlık alandan (kontrol) alınan toplam 45 toprak örneği üzerinde tekstür, pH, organik madde, toplam azot, toplam kireç ve elektrik iletkenliği analizleri yapılmıştır. Yapılan istatistikî değerlendirmeler sonucunda ağaçlandırma yapılan alanlardaki toprak özelliklerinde belirli bir seviyede iyileşme gerçekleştiği ama bu iyileşmenin doğal orman örtüsü altındaki toprak özellikleri ile kıyaslandığında yeterli olmadığı belirlenmiştir. Örneğin, doğal orman alanında organik madde %3.71 ve pH 7.69 olarak tespit edilmişken, aynı özellikler, sırası ile akasya parselinde %1.13 ve 7.99, sarıçam sahasında ise %0.86 ve 7.93 olarak bulunmuştur. Serious land degradation have been occurring during the building of new roads associated with the construction of Deriner Dam, one of 15 large dams planned by the General Directorate of State Hydraulic Affairs and implemented within the Coruh Dam Projects. In this study, whether terracing and planting of seedling efforts in degraded areas as a result of building new roads within erosion control and reforestation efforts have any effect on improving soil characteristics were investigated. In accordance with this purpose, parameters including soil texture, pH, organic matter, total nitrogen, total lime, and electrical conductivity were determined for 45 soil samples taken from three different areas; two of which were erosion control areas where terraces built and planted with acacia and yellow pine seedlings, along an undisturbed (control) area with natural forests. After evaluating statistical analyses run on the soils data, it was determined that the reforestation efforts have resulted in improvements of soil properties at some degree but when they are compared to the soils of the undisturbed natural forest, it is clear that the degree of improvement is not sufficient yet. For example, while the organic matter of 3.71% and pH of 7.69 were determined for the forest area, same parameters were found as 1.13% and 7.99 for the acacia and 0.86% and 7.93 for the yellow pine areas, respectively.

Toprak erozyonu, ülkemizin en önemli çevre sorunu olarak kabul edilmektedir. Tarım alanları, bozuk ormanlar, yangın sahaları yanında ormanların işletilmesi ile elde edilen ürünün alandan çıkarılması amacı ile inşa edilen orman yolları da toprak erozyonunun en önemli kaynakları olarak sıralanabilir. Buna karşılık, toprak kaybının hızlı ve güvenilir bir şekilde tahmin edilmesi veya ölçülmesi ise oldukça zor ve masraflıdır. Dolayısı ile USLE, SWAT, WEPP gibi bazı modeller ile toprak erozyonu ve/veya sediment verimi gibi verileri bulmaya yönelik çalışmaların sayısı artmaktadır ve ülkemizdeki kullanımı da özellikle son on yıllık süreçte yaygınlaşmıştır. Ancak, yeni bir çalışma konusu olması nedeni ile ülkemizde bu tip modellerin kullanıldığı bilimsel araştırmalar oldukça kısıtlıdır.Bu çalışmada, Artvin İli sınırları içerisinde yer alan ve Çoruh Nehri alt havzalarından biri olan Godrahav Deresi Havzası'ndaki orman yollarından meydana gelen sediment miktarlarının WEPP-Road Modeli ile tahmin edilmesi irdelenmiştir. Bu amaçla, araştırma alanındaki ana kaya (granit ve bazalt) ve orman işletim şekli (koru ve baltalık) temel alınarak 12 farklı orman yolu seçilmiştir. Her bir yol 3 segmente ayrıldıktan sonra, örnek yollar için WEPP-Road modelinde gerekli olan yol eğimi, yol uzunluğu, yol genişliği, yol şekli, yol yüzeyi, trafik, dolgu eğimi, dolgu uzunluğu, tampon bölge eğimi, tampon bölge uzunluğu ve taşlılık değerleri elde edilerek program çalıştırılmış ve orman yollarından meydana gelen sediment miktarı hesaplanmıştır. Sonuçlar, araştırma sahasındaki orman yollarından 16.87 ton/ha/yıl sedimentin ayrıldığını, bu miktarın tüm Godrahav Deresi Havzası'ndaki mevcut orman yollarına uyarlandığında toprak kaybı miktarının toplam 746.15 ton/ha/yıl civarına ulaştığı ve bunun da söz konusu havzanın ürettiği toplam sediment miktarı içerisinde %2.6'lık bir paya sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, üretilen sediment miktarlarının hem ana kaya hem de orman işletim tipi bakımından farklılık göstermediği de bu çalışmanın sonucunda tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: WEPP-Road, orman yolları, ana kaya ve orman örtüsü Soil erosion is accepted as the most important environmental problem in Turkey. Besides agricultural areas, disturbed forests, burned areas, forest roads built for transporting harvests produced by forest management can also be listed as the most important sources for soil erosion. On the other hand, it is very difficult and costly to estimate or measure soil loss in a quick and reliable way. Therefore, the number of studies on using models such as USLE, SWAT, and WEPP to find out soil loss and/or sediment yield has been increasing and their application in the country is spreading especially in the last decade. However, since it is a rather new study subject, scientific researches using such models are quite limited in Turkey.In this study, using WEPP-Road Model, the estimation of sediment amounts produced by forest roads within the Godrahav Creek Watershed, a sub-watershed of Çoruh River Watershed, located in Artvin were investigated. For this purpose, based on parent material (granite and basalt) and forest management type (productive and coppice), 12 different forest roads were chosen. After dividing each road into 3 segments, values required by WEPP-Road model including slope, length, width, type, and surface of roads, traffic degree, fill slope and length, buffer zone slope and length, and rock content were determined and the sediment amounts were estimated by running the model. The results showed that 16.87 ton/ha/yr sediment were produced from the forest roads, the amount of sediment yield was reached to 746.15 ton/ha/yr when all the forest roads within the Godrahav Watershed were considered and the contribution ratio of all the forest roads among the total sediment produced within the whole watershed was 2.6%. In addition, both the parent material and the forest management type did not reveal any significant differences in respect to the produced sediment amounts.KeyWords: WEPP-Road, forest roads, bedrock and forest cover 93

Bu çalışmanın amacı, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı Düzenlenmiş Evrensel Toprak Kaybı Denklemi (RUSLE) yöntemi kullanarak Tekirdağ ilinin erozyon risk sahalarının ve yıllık ortalama toprak kayıp miktarının belirlenmesi ve haritalanmasıdır. Bu amaç çerçevesinde çeşitli kaynaklardan toplanan çok farklı malzemeler yöntem içeriği doğrultusunda birleştirilmiş ve elde edilen sonuçlar arazi çalışmaları ile yerinde kontrol edilmiştir. Sonuçta Tekirdağ ilinin genelinde (% 61.9) çok hafif (Risk 1) erozyon riskinin etkili olduğu tespit edilmiştir. Erozyon daha çok eğim değerlerinin yüksek, zemin örtüsünün zayıf veya tahrip edildiği, vadi yoğunluğunun fazla ve toprak özelliklerinin ince karakterli olduğu alanlarda şiddetli olduğu görülmüştür. İlde yaşanan yıllık ortalama toprak kaybı, 5.26 t/ha-1/y-1 olarak hesaplanmıştır. Belirlenen bu toprak kaybı değeri, Türkiye ortalamasının (6.14 t/ha-1/y-1) altında olduğu için oldukça olumlu bir durumdur. Bununla birlikte ilde 32 yıllık zaman zarfında (1981-2013) çok hafif, hafif ve çok şiddetli erozyon risk sınıflarında artış, orta, güçlü ve şiddetli erozyon risk sınıflarında ise azalış şeklinde makul bir değişim yaşanmıştır. Ancak il genelinde yine de erozyonu en asgari düzeye indirmek amacıyla bazı tedbirler alınmalıdır. Bütün bu ve buna benzer önlemler alınmazsa ildeki erozyon eskiye benzer bir karakter kazanıp, artabilir. Bu çalışma CBS tekniklerinden yararlanılarak RUSLE yöntemiyle erozyon riskinin belirlenebileceğini göstermiştir. This study aimed at determining and mapping the erosion risk zones and average annual soil loss amount in Tekirdağ province through Geographic Information Systems (GIS) based Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). To this end, various materials collected from different sources were combined in accordance with the method content. The obtained results were checked in-situ via field surveys. It was concluded that there was a very soft (Risk 1) erosion risk in most of Tekirdağ province (61.9 %). It was seen that erosion was intense mostly in the areas which had high slope values, which had a poor or destroyed ground cover, and where valley density was high and soil had a fine characteristic. Average annual soil loss in the province was found to be 5.26 t/ha-1/y-1. This soil loss value was quite below the Turkey average (6.14 t/ha-1/y-1), thereby referring to a positive situation. In addition, it was determined that an increase occurred in very soft, soft, and very intense erosion risk classes while a decrease occurred in medium, strong, and intense erosion risk classes in the 32 year period (1981-2013). However, despite such positive findings, some measures should be taken across the province in order to minimize erosion. Erosion may acquire a characteristic similar to the one in the past and increase, if such measures are not taken. The present study also demonstrated that erosion risk might be determined via GIS4based RUSLE method.

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Kayıt no: 241547, Toprak erozyonu ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan bakıldığında önemli bir problemdir. Türkiye’de yılda yaklaşık olarak 450 milyon ton sedimentin askı malzemesi olarak akarsularda taşındığı bilinmektedir. Çeşitli aktiviteler sonucunda oluşan sedimentin başlıca kaynakları; tarım alanları, kentsel alanlar, inşaat çalışmaları, kıyı erozyonu, akarsu yatağı ıslah çalışmaları, karayolu çalışmaları, taş ve kömür ocaklarıdır. Bu çalışmada, Batı İç Anadolu bölgesinde yer alan Aşağı Porsuk Çayı havzasında akım ve sedimentin modellenmesi için Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı Tarımsal Araştırma Servisi (USDA-ARS) tarafından geliştirilen SWAT modeli kullanılmıştır. Bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümü hidrolojik modelin ele alınması,ikinci kısım ise noktasal ve noktasal olmayan sediment kaynaklarının etkisinin incelenmesidir. Model sonucunda 1978-2009 arası 32 yıllık zaman periyodunda havza üzerine düşen yağışın %25’inin akarsuyu beslediği ve sediment veriminin yılda 2 ton/ha olduğu belirlenmiştir.

Devlet Su İşleri tarafından uygulanan Çoruh Barajlar Projesi ile son yıllarda Çoruh Nehri Havzasında ekolojik ve sosyo-ekonomik açıdan ciddi değişimler meydana gelmektedir. Bu projelerden biri olan Deriner Barajının inşası ve buna bağlı olarak yapılan yol çalışmaları sonucunda oluşan arazi tahribatının da bölgedeki doğal kaynaklar üzerinde önemli etkileri olduğu gözlenmektedir. Ortaya çıkan bu tahribatlar ve bunlara karşı alınan önlemlerin başarı durumu ise bilimsel açıdan yeterince irdelenmemiştir. Bu çalışmada, Deriner Barajı projesi kapsamında yapılan yol çalışmaları sonucunda ortaya çıkan sorunlu alanlardaki erozyon kontrol ve ağaçlandırma uygulamalarının, alandaki toprak erozyonunu önlemede ve toprak özelliklerini iyileştirmede etkili olup olmadığı konuları incelenmiştir. Bu amaçla yol yapımı sırasında tahrip edilmiş ve teraslama yapılarak farklı türlerle (yalancı akasya ve sarıçam) ağaçlandırılmış iki erozyon kontrol alanı ile müdahale görmemiş ormanlık alandan toprak örnekleri alınmıştır. Tüm alanın iyi bir şekilde temsil edilebilmesi için teraslama çalışmaları yapılan alanlarda hem teras hem de teras aralıklarından üçer örnek olmak üzere toplam 60 adet bozulmuş toprak örneği alınmıştır. Bu alanlarla karşılaştırmak amacıyla terasların üst kısmında bulunan ormanlık alandan da toplam 15 adet bozulmuş toprak örneği alınmıştır. Araştırma alanından alınan bu toprak örnekleri üzerinde tekstür, pH, organik madde, toplam azot, toplam kireç ve elektrik iletkenliği olmak üzere toplam 6 adet toprak analizi yapılmıştır. Erozyon kontrolü ve ağaçlandırma çalışmaları yapılan alanlardaki toprak özelliklerinde iyileşme olup olmadığı yapılan varyans analizleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan istatistikî değerlendirmeler sonucunda erozyon kontrol ve ağaçlandırma sahasındaki terasların ve teras aralarının toprak özellikleri arasında önemli seviyede fark olduğu belirlenmiştir. Yine yapılan değerlendirmeler sonucunda ağaçlandırma yapılan alanlardaki toprak özelliklerinde belirli bir seviyede iyileşme gerçekleştiği ama bu iyileşmenin doğal orman örtüsü altındaki toprak özellikleri ile kıyaslandığında yeterli olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca yalancı akasya ile yapılan ağaçlandırma çalışmalarının, sarıçam ile yapılan ağaçlandırma çalışmalarına göre toprağı daha fazla iyileştirdiği ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler: Arazi tahribatı, toprak erozyonu, erozyon kontrol ve ağaçlandırma çalışmaları, toprak özelliklerinin iyileştirilmesi. Lately, serious ecological and socio-economical changes have been taking place in the Watershed of the Coruh River due to Coruh Dam Projects implemented by the General Directorate of State Hydraulic Affairs. Some negative effects of land degradation on natural resources of the Watershed have being observed during the construction of one of these projects, the Deriner Dam and building of new roads. However, there is not much scientific research on the degree of land degradation and success of precautions taken against it.In this study, erosion control and tree planting efforts to stop soil erosion and to improve soil properties in damaged areas as a result of building new roads, a part of the construction of the Deriner Dam, were investigated. In accordance with this purpose, soil samples were taken from three different areas; two of which are erosion control areas with terraces built and acacia and yellow pine seedlings planted and the one is an undisturbed (control) area with natural forests. In order to represent the whole study area, total of 60 disturbed soil samples were taken both from terraces and from sloping area left between terraces built for erosion control purposes in damaged areas. In addition, for comparison, 15 soil samples were taken from the undamaged natural forest area that has not affected by the road construction.Collected soil samples were analyzed for a total of six soil parameters including soil texture, pH, organic matter, total nitrogen, total lime, and electrical conductivity. By running variance analyses on these soil parameters, we tried to determine whether there are any improvements (rehabilitation) in soil properties of damaged areas with the help of ongoing erosion control and planting efforts. After evaluating statistical analyses run on the soils data, there were significant differences found for soil properties at terraces and between terraces in erosion control and reforestation areas. Moreover, it was determined that the reforestation efforts have resulted in improvements of soil properties at some degree but when they are compared to the soils of the undisturbed natural forest, it is clear that the degree of improvement is not sufficient yet. However, it can be stated that the areas planted with acacia seedlings have better soil properties than the areas planted with yellow pine seedlings.Key Words: Land degradation, soil erosion, erosion control and reforestation efforts, improvement of soil properties. 107

Bu çalışmanın amacı Düzenlenmiş Üniversal Toprak Kaybı Denklemi (RUSLE) yöntemi, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) teknikleri kullanarak çalışma alanında toprak kaybının görüldüğü sahaları, miktarını ve şiddetini ortaya koymaktır. Bu amaçla Afyonkarahisar İli`nde yer alan, yaklaşık 330 km² lik bir alan kaplayan Değirmen Dere Havzası, çalışma alanı olarak seçilmiştir. Söz konusu sahanın tarım alanı olmasının yanı sıra erozyondan önemli derecede etkilenmesi çalışma alanı olarak seçiminde etkili olmuştur. RUSLE yöntemi yıllık toprak kaybını saptama çalışmalarında çok yaygın olarak kullanılan etken (faktör) temelli bir yöntemdir ve her bir faktör ayrı harita katman olarak elde edilmiştir. Yağışın erozyon oluşturma gücü olan R faktörü Modified Fournier Index (MFI) yardımı ile yıllık yağış verilerinden, toprağın aşınabilirlik gücü olan K faktörü çalışma alanından elde edilen toprak örneklerinden, topografyayı temsil eden eğim ve eğim uzunluğu faktörü olan LS 10 m çözünürlükteki sayısal yükselti modelinden (SYM), arazi kullanımı ve bitki örtüsü faktörü olan C ise Landsat-5 TM görüntüsünden elde edilmiştir. Bütün veriler CBS ortamında bir araya getirilmiş ve CBS nin veri girişi, veri işleme, analiz ve sunu hazırlama araçlarından faydalanılmıştır. Sonuç olarak, potansiyel toprak kaybı değerlerine göre, beş sınıfa bölünerek, havza için potansiyel risk sınıfları haritası oluşturulmuştur. Özelikle LS faktörünün, diğer faktörlere göre erozyon üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Havzada yüksek eğime sahip alanlar yüksek erozyon riskine sahip yerlerdir. Çalışma sahasından elde edilen araştırma sonuçları çevrecilere ve bölgedeki yöneticilere yol gösterici olabilir. The purpose of this study is to assess annual soil loss using the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) with Geographic Information Systems (GIS) and Remote Sensing (RS) techniques. The study area is located in (Afyonkarahisar Province) Değirmen Dere basin an area of about 330 km². The reasons are why the Değirmen Dere basin chosen the facts that these plains are a typical agricultural region and heavily damaged by soil erosion. RUSLE is widely used to predict annual soil loss. The RUSLE is factor-basedmodel and each factor was produced as map layer. The R-factor (rainfall) was developed from annual precipitation data using Modified Fournier Index (MFI), K-factor (soil erodobility) was calculated from soil samples collected from study areas, LSfactors (topography) were developed from a 10 m digital elevation model (DEM), and C-factor (land use/cover) data was generated from Landsat-5 TM images. All data were integrated GIS environment and data input, processing, analysis, display and output tools of GIS were used. Finally potential soil erosion risk maps were obtained from potential soil erosion risk values of each basin. Particularly, LS-factor, rather than other factors, had a greater influence on the magnitude of soil loss in the both basins The highest soil loss values are associated with the steepest slopes on basin. Generated soil loss maps are able to indicate high risk areas soil conservationist and decision maker.

Toprak erozyonu, Ülkemizde doğayı ve ekonomimizi olumsuz yönde etkileyen önemli bir problemdir. Türkiye topraklarının %83'ünde orta ve ileri derecede erozyon görülmektedir ve tarımsal uygulamalarda erozyonu önleyici tedbirler alınmalıdır. Erozyon hızının ölçülmesinde çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemlerden biri de radyonüklidler ile toprak kaybı hızının ve birikiminin saptanmasıdır. 137Cs, 210Pb ve 7Be toprak hareketlerinin izlenmesinde yaygın olarak kullanılan radyonüklidlerdir. Son yıllarda, doğal bir radyonüklid olan 210Pb, akısının sürekli ve topraktaki envanterinin yüksek olması nedeniyle toprak erozyon hızı tayini için kullanılmaktadır.Bu çalışmada, tarım yapılan ve yapılmayan dört farklı alandaki toprak örneklerinde 210Pb envanterini ölçerek Gediz Havzası'nda erozyon hızı tayin edilmiş ve 210Pb konsantrasyonu ile kil mineralleri arasındaki korelasyon incelenmiştir. Toprak örnekleme işlemi, arazinin topoğrafik yapısına bağlı olarak farklı uzunluktaki gridler (karelaj) ile yapılmıştır.Toprak örneklerindeki 210Pb konsantrasyonları alfa spektrometresi; kil mineralleri ise X-ışınları kırınımı (XRD) analizi yapılarak belirlenmiştir.210Pb tekniği ile hesaplanan tarım yapılan ve yapılmayan alanlardaki erozyon hızları sırasıyla 1,16 ? 176,89 t ha-1 y-1, 1,19 ? 75,17 t ha-1 y-1 arasında bulunmuştur. 210Pb ile kil mineralleri arasında bir regresyon denklemi bulunmuş ve aralarındaki ilişkiyi açıklamada önemli bir model elde edilmiştir (p

Turkish International Cooperation Agency.

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Enstitüsü, 2007, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Energy Institute, 2007, Toprak erozyonu zamanımızın en önemli çevre problemlerinden biridir. Erozyon ve sedimentasyon yalnızca oluştuğu ortamda değil, ortamın dışında da önemli etkiler yaratır. Yapılan çalışmalarda uygun toprak kullanım teknikleriyle toprak erozyonunun azaltılabileceği görülmüştür. Toprak araştırmalarında Cs-137 kullanımı 1950-1960 yıllarında yapılan termonükleer silah denemelerinde ortaya çıkan radyoaktif elementlerin belirlenmesiyle başlamış ve bu araştırmalarda Cs-137'nin toprağa sıkıca tutunduğu gözlemlenmiştir. Cs-137'nin toprak içindeki hareketi aynı zamanda sıkıca tutunduğu toprağın hareketini de yansıttığından, erozyon araştırmalarında radyonüklidlerin toprak içindeki dağılımlarından yararlanılarak, serpinti radyonüklidleri yöntemi (FRN's) geliştirilmiştir. Ömerli baraj gölü, İstanbul'un en önemli içme ve günlük kullanım suyunu sağlayan, su kaynağıdır. Havza bazında planlama ve uygulamalar yapılabilmesi ve doğal kaynaklardan en iyi biçimde yararlanmanın düzenlenmesinde sorunlar ortaya çıkmaktadır. Günümüzde önem kazanan su kaynakları ile ilgili bu sorunların giderilmesi ve uygun toprak ve havza yönetim stratejilerinin belirlenebilmesi için, havzadaki toprak taşınma miktarları ve şeklinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu Yüksek Lisans tez çalışmasında Ömerli baraj gölü havzasındaki farklı iki sahada araştırmalar yürütüldü (Paşaköy ve Esenceli). İncelenen toprak örneklerindeki Cs-137 radyonüklidinin gama spektroskopik analiz sonuçları ile serpinti radyonüklidleri dönüşüm modellerinden yararlanılarak toprak taşınma miktarları ve şekli belirlendi. Anahtar Kelimeler: Radyonüklid, toprak erozyonu, Ömerli barajı, Soil erosion represents is one of the most serious environmental problems of modern time. Soil erosion and deposition cause not only on-site degradation of a natural resource base but also off-site problems such as downstream sediment deposition in fields, floodplains and water bodies. However, it is reported that effective soil 137 conservation programs can reduce substantially soil erosion losses. The use of Cs measurements in soil erosion investigations exploits the fact that the world-wide fallout 137 of Cs produced by the atmospheric testing of thermonuclear weapons during the 1950?s and 1960?s was in most environments rapidly and strongly adsorbed by the 137 surface soil. Subsequent redistribution of the Cs fallout input will have occurred in association with the movement of soil and sediment particles within the landscape and is thus a direct reflection of erosion and deposition mechanisms. In this frame the fallout radionuclides methodology (FRN?s) was developed. Omerli Dam Lake in Riva Creek Basin, constitute the main drinking and daily use water resource of Istanbul megacity. There are problems to determine and evaluate problems for selection of effective soil conservation and watershed management strategies in the basin. To determine the appropriate soil and watershed management strategies soil redistribution rates in the catchment should be determined. In this M.Sc. thesis research was done in two different sites (Pasaköy and Esenceli) in Omerli Watershed Basin. Soil redistribution rates was estimated using gamma spectroscopic analysis results of 137Cs radioactivity in investigated soil samples with fallout radionuclides conversion model. Keywords: Radionuclide, soil erosion, Omerli watershed, Yüksek Lisans, M.Sc.

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Enstitüsü, 2005, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Energy Institute, 2005, Toprak ve su kaynaklanın korunması, geliştirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanarak en üst düzeyde üretimde faydalanılması, bu kaynakların verimli ve bilinçli biçimde kullanılması ile mümkündür. Günümüzde erozyon deprem, taşkın ve heyelan gibi en önemli ekolojik çevre sorunu niteliğinde ve doğal afet olarak kabul edilmektedir. Bu kapsamda günlük içme ve kullanma suyu kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi çok önemlidir. Yanlış arazi kullanımlarının önlenmesi ve etkin toprak ve su kontrol ve koruma stratejilerinin geliştirilmesi için, su kaynaklan çevrelerinde toprak erozyonu ve sedimentasyonu hızlarının belirlenmesi gereklidir. Serpinti radyonüklidleri yöntemi (FRN's) ile toprak örneklerinde l37Cs 210Pbex ve 7Be radyonüklid aktiviteleri ölçümlerinden yararlanarak, toprak taşınma miktarının belirlenmesi, dünyada yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu Yüksek Lisans tez çalışmasında serpinti radyonüklidleri yöntemi, İstanbul'un doğu kesiminde Riva havzasında yer alan ve İstanbul için en önemli içme ve kullanım suyu kaynaklamadan biri olan, Ömerli Baraj gölü çevresinde seçilen farklı alanlar için uygulandı. Havzadaki araştırma sahalarından alman topraklar için gama spektroskopik analizler gerçekleştirildi, yöntemin gerektirdiği radyonüklid profilleri oluşturuldu ve havzadaki ekili bir arazi için Cs-137-Calibration Model kullanılarak toprak taşınma miktarı belirlendi., Conservation and improvements of soil and water resources and their use in the production at optimum level by provided sustainability is possible when these resources are used productively and consciously. Erosion, which is the most important ecological environmental issue, is considered as a natural catastrophe like earthquake, flooding, and mass movement. In this scope, sustainable management of fresh water resources is very important. In order to prevent misuse of lands and develop effective soil and water conservation strategies, it is necessary to determine soil erosion and sedimentation situation in the water producing watersheds. Determination of Cs, Pbex ve Be radionuclide activities in the soil samples by using fallout radionuclides methodology (FRN's) is a common technique applied around the world to estimate movement and distribution rate of soil particles. In this master thesis study, fallout radionuclides methodology was applied in selected different areas of Ömerli watershed which lies in eastern part of Istanbul in Riva Creek watershed and is the one of the most important fresh water resources for Istanbul. Gamma spectroscopic analyses were employed on soil samples collected from different areas, radionuclide profiles were established as a method requirement, and distribution rate of soil particles was determined by using Cs-137-Calibration model for an effective land use in the watershed., Yüksek Lisans, M.Sc.