Search

Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada, kent muhafazakârlığını incelenmiştir. Muhafazakâr kentli bireyin temel argümanları üzerine sosyolojik bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Bu anlamda muhafazakâr bireylerin kentte yaşamlarını sürdürmesi adına, zorlu ve çetin bir yoldan geçtiğini varsayılmıştır. Muhafazakârın metropolde, yaşamsal anlamdaki yolu tanımlanmaya ve yorumlanmaya çalışılmıştır. Muhafazakârın ontolojik olarak kentte boşluğa düştüğü ve bocaladığı bir varsayım olarak kabul edilmiştir. Tez çalışması, muhafazakârın kentin yoğun uyaranlarına karşı nasıl bir konum aldığını belirleme girişimidir.Çalışmamızda, yaşadığımız modern çağda insanın var olma, kimlik oluşturabilme, kentli bir kimlik inşa edebilme çabasının kentte nasıl tezahür ettiği üzerinde durduk. Bu noktada muhafazakâr bireyin kentli bir kimlik inşa edip edemeyeceğini değerlendirdik. Bu inşa sürecinin ise muhafazakârlığın gelenekleri üzerinden nasıl oluşacağını tanımlamaya çalıştık. Muhafazakârın gelenekten getirdiği kültürel kodlarını korumak istemekle birlikte değişimi de arzuladığını tespit ettik. Bu değişimin kökten yıkıcı bir değişim olmaktan ziyade yaşamsal düzlemin olağan bir sonucu olduğunu gözlemledik. Yaptığımız tez çalışması, bize kentin ontolojik olarak muhafazakârın cehennemi olduğunu göstermiştir. Muhafazakâr, kentin uyaranlarına karşı bir direnç göstermeye çabalamaktadır fakat bu çaba bir noktadan sonra kente uyum ile kendini göstermektedir. Bu durum ise kentli muhafazakâr için kaçınılmaz bir sondur. Modern dünyada insanlar, kendilerini evinde hissetmek adına birçok çaba sarf eder. Bu çaba beyhude bir çabadır çünkü bu dünya, insanın öz yurdu değildir. In this study, which was prepared as a master thesis, the city conservatism was examined. A sociological study was conducted on the basic arguments of the conservative city individual. In this sense, it is assumed that conservative individuals go through a difficult and arduous way to live in the city. In the metropolis, the way of life is tried to be defined and interpreted. It was accepted as an assumption that the conservative fell ontologically and fell into void in the city. The thesis study is an attempt by the conservative to determine the position of the city against intense stimuli of the city.In our study, we focused on how the existence of people in the modern age we live in, the formation of identity and the efforts to build an urban identity in the city. At this point, we evaluated whether the conservative individual can build a urban identity. We tried to define how this construction process would be formed through the traditions of conservatism. We wanted to preserve the cultural codes that the conservative brought from tradition, but we also found that they wanted change. We observed that this change is a normal result of the vital plane rather than a fundamentally destructive change.Our thesis showed that the city was ontologically the hell of the conservative. The conservative strives to show a resistance to the city's stimuli, but this effort manifests itself through adaptation to the city at some point. This is an inevitable end for the urban conservative. In the modern world, people make many efforts to feel at home. This effort is a futile effort because this world is not the home of human beings. 110

İnsanlığı bölen en temel sınıflandırma `kadın` ve `erkek` şeklinde yapılan ikili sınıflandırmadır. Diğer sınıflandırmaların pek çoğu ya bu sınıflandırmayı temel almakta ya da bu sınıflandırmanın bireye dayattığı rollerden beslenmektedir. Kadın ve erkek rolleri ise toplumsal cinsiyet algısını oluşturmaktadır. Gerçek hayatta bireylerin yapabilecekleri ve yapamayacakları, toplumsal cinsiyet kalıp yargıları tarafından belirlenirken kurgusal metinlerde bu belirlenim yazar tarafından yapılmaktadır. Bu bağlamda kurgusal metinlerin ve bu metinlerde kullanılan söylemlerin gerçek hayatla bağlantısı olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır. Öykülerde toplumsal cinsiyet ve kadın perspektifli söylem analizi çalışması; öykünün geleneksel kodlarla kurulan kadın algısını ne kadar yansıttığı, kadına biçilen yeni kalıp davranışları ne ölçüde oluşturduğu ve eski kalıp yargıları ne oranda yıktığı noktasında veriler sağlamaktadır. Bu bakış açısı ile muhafazakâr bir yaklaşımla eser veren Mustafa Kutlu'nun Chef adlı öyküsü söylem analizi yöntemi ile incelenmiştir. Analiz sonucu yapılan değerlendirmelerde, eserde geleneksel kodların yeniden kurulduğu yerlere rastlanmakla beraber; Kutlu'nun ezber bozan bir tavırla feminist söylemleri öyküsünün pek çok yerinde kullandığı da görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları, Kadın Temsilleri, Muhafazakar Yazar, Mustafa Kutlu, Chef Öyküsü. The basic classification is the binary one that divides people as `woman` and `man`. Many of the other classifications either base this one or engorge themselves with it. As a result of this, woman or man roles create gender percoption. While the things, that an individual can or can't do, are determined by the gender perceptions in real life, they are determined by the author in fictional texts. In this context, the reality, that these fictional texts have connections with the real life, comes to existence. The discourse analysis, with the perspective of gender and woman, provides data about; how and how much the story reflects the woman perception which is set by the traditional codes, how and how much it creates the new behavioural patterns that are considered appropriate for woman, how and how much it destroyes the old behavioural patterns. The story Chef, that belongs to author Mustafa Kutlu, who writes with the conservative approach, is analyzed in this perspective. The evaluation that is made according to this analysis, shows both that, there are some traditional codes which have been set once more and Kutlu has used the feminist discourses in many parts of his story in a frame breaking way simultaneously.Key words: Gender, Gender Perceptions, Woman Representation, Conservative Author, Mustafa Kutlu, The Story Chef, Discourse Analysis. 103

Bu araştırma, 1950- 60 dönemi Türk eğitiminde muhafazakâr ideolojinin varlığını Köy Enstitüleri ve İmam Hatipler örnekleri üzerinden tespit etmeyi amaçlamaktadır. Muhafazakârlık kavramının tanımına ve bu ideolojinin başat kurumlarını oluşturan 'Gelenek', 'Din', 'Devlet', 'Tarih', 'Mülkiyet', 'Aile' ve felsefesini oluşturan 'Pragmatizm'e; ideolojinin kurucusu sayılan Edmund Burke ve muhafazakârlığın gelenekçilikten ayrıldığı yönlerini ortaya koyan Karl Mannheim'ın fikirlerine karşılaştırmalı şekilde değerlendirilerek yer verilmiştir. Türk muhafazakârlığının Avrupalı muadillerinden farklı bir seyir takip ettiği, 'Tek Partili Dönemde Muhafazakârlık' ve 'Çok Partili Döneme Geçiş ve 1950-60 Dönemi Türk Muhafazakârlığı' başlıkları altında incelenerek tespit edilmiştir. Muhafazakârlığın eğitim ile bağlantısını belirleyebilmek adına, eğitimin kültürle işbirliği ve diğer disiplinlerle ilişkileri saptanmış; Türk eğitimindeki muhafazakâr yansıma, 'Tek Partili Dönemde Eğitim ve Muhafazakârlık' ve 'Çok Partili Döneme Geçiş ve Türk Eğitiminde Muhafazakârlık' başlıkları altında incelenmiştir. Türk muhafazakârlığının temel olarak milliyetçilik ve halkçılık ilkeleri ile özellikle çok partili döneme geçiş yıllarından itibaren din ekseninde şekillendiği tespit edilmiş olup, bu etkenlerin Köy Enstitüleri'nin kapatılma ve İmam- Hatiplerin kurulma sebeplerinde etkili olduğu meclis tutanaklarında ve her iki kurumun ders müfredat çizelgelerinde gözlenmiştir. Birbirinin devamı olmayan iki kurumun modern- muhafazakâr tutumların fikir çatışmaları içerisinde sıkça eleştirilere maruz kaldıkları, her ne kadar Köy Enstitüleri modern; İmam-Hatipler muhafazakâr olanı simgeleseler de, aslında iki kurumun da hem modern hem muhafazakâr özellikler taşıdıkları sonucuna ulaşılmıştır. This research aims to determine the existence of conservative ideology in Turkish education in the 1950- 60 period, through the examples of the Village Institutes and Imam-Hatips. The definition of the conservatism concept and 'Tradition', 'Religion', 'State', 'History', 'Property', 'Family', constituting the principal bodies of this ideology and 'Pragmatism' which constitutes its philosophy have been included and evaluated, by comparing the opinions of Edmund Burke known as the founder of the ideology and Karl Mannheim who presented the ways in which conservatism and conventionalism differ. It has been determined under the titles 'Conservatism in the Single Party Period' and 'Transition to Multi- Party System and Turkish Conservatism in the 1950- 60 Period' that Turkish conservatism follows a different course from its European counterparts. In order to determine the link between conservatism and education, the cooperation between education and culture and the relations of education with other disciplines have been determined and the conservative reflection on Turkish education has been examined under the 'Education and Conservatism in the Single Party Period' and 'Transition to Multi- Party System and Conservatism in Turkish Education' titles. It has been determined that Turkish conservatism has been mainly formalized by the nationalism and populism principles and in the axis of religion, especially starting from the years of transition to the multi- party period, and it has been observed from parliamentary minutes and schedules of both institutions that these factors had an impact upon the liquidation of the Village Institutes and establishing the Imam- Hatips. It has been inferred that both institutions, not being follow- ups to each other, have often been criticized in between the ideological conflicts of modern- conservative attitudes and although the Village Institutes symbolize the modern and the Imam- Hatips the conservative ones, both institutions have had common modern and conservative characteristics. 177

Çalışmanın odağında Carl Schmitt'in egemenlik anlayışı bulunmaktadır. Schmitt'in egemenlik anlayışı, muhafazakar düşüncedeki otorite övgüsü ve Jean Bodin'in mutlak egemenlik kavramsallaştırmasına dayandırılmıştır. Muhafazakar düşüncenin üzerine bina edildiği değerler, Burke ve Maistre'nin düşünceleri etrafında değerlendirilmiştir. Bodin'in mutlak egemenliğinin kriterleri incelenmiştir. Schmitt'in egemenlik anlayışı da; hukuk, demokrasi ve otorite kavramları üzerinden detaylandırılmıştır. Bu aynı zamanda modern devlet ve liberalizm değerlendirmesi olmuştur. Yeni muhafazakarlık, Schmitt'in liberalizme getirdiği politik bir anlamdan yoksunluk ve egemenlik vaat etmeme eleştirilerinin aşıldığı alan olmuş ve modern devletin muhafazakarlaşan liberal bir yorumunu sunmuştur. Bir başka değişle yeni muhafazakarlık, liberalizmin muhafazakar veçhesini açığa çıkarmıştır. Sonuçta ortaya, Schmitt'in düşüncelerine paralel şekillenen, liberalizmin piyasa değerlerini içselleştirmiş ve liberalizme muhafazakar otorite anlayışını içselleştirmiş, müdahaleci bir muhafazakarlık türü olan yeni muhafazakarlık portresi çıkmıştır. This study focuses on the concept of Carl Schmitt's sovereignty. Schmitt's understanding of sovereignty is based on the praise of authority in conservative thinking and Jean Bodin's conceptualization of absolute sovereignty. Conservative thoughts and values were evaluated around Burke and Maistre's thoughts. The criteria of Bodin's absolute sovereignty have been examined. The understanding of Schmitt's sovereignty, too, the concept of law, democracy and authority. It was also a criticism of modern state and liberalism at the same time. Neo-conservatism has become an area, where in the direction of Schmitt's criticism about modern state, closer to conservatism and liberalism. In the end, a portrait of neo-conservatism, which is a new form of conservatism, includes market's values of liberalism and conservative authority together. 96

Dini metinlerin diğerlerinden ayrı bir hususiyeti bulunmaktadır. Onlar Allah tarafından indirildiği için lafzında ve manasında eksiklik ile değişiklik olduğu söylenemez. Bununla beraber her zaman ve mekânda geçerlidirler. Hz. Peygamber (s.a.s.) dinin ve metinlerinin korunması konusunda sınırlı bir tecditten söz etmiştir. Ancak tecdit lafzı, Müslümanlar tarafından farklı durum ve alanlarda kullanılmıştır. İslam'a müntesip olduklarını söyleyen bazı kişilerin, tecdit yöntemine dayanarak dini nassların manasını değiştirme konusunda uyguladıkları yöntemle, sahabe ve tabiinin yöntemleri farklılık arz etmektedir. Çalışmada bu konu ele alınıp nassların gerçek ve en doğru manasının, sahabenin aralarında ihtilaf etmeksizin anlayıp amel ettikleri mana olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tecdid, Nass, Sahabe, Selef. Religious texts have a distinct feature from other texts. Because they were sent down by Allah, it cannot be said that there is a change in the word and meaning. However, they are valid at all times and places.The prophet (p.b.u.h.) spoke of a limited confirmation of the protection of religion and texts. However, the wording has been used in different situations and renewal areas by Muslims. The methods used by some people who say that they are in agreement with Islam to change the meaning of religious texts on the basis of the method of revision differ from the methods of the Companions and the Followers. In this study, it is concluded that the true and most meaningful meaning of religious texts is the meaning that the Companions understand and act without conflict.Keywords: Renewing, Religious text, the Companions, Predecessor. 68

Gelenek, özü vahye dayalı hakîkat ve prensipler bütününün, bulunduğu topluma ve çağa göre, yaşama tarzı, sanat, hukuk ve bilginin yeni bir medeniyet olarak ortaya konuş şeklidir. Sanat, bir kültürün, toplumun ya da medeniyetin varoluşunun estetiksel bağlamda tezahürüdür. Sanatçı ise, fıtrî imkânların ötesine geçip, kâinatı ve yaratılmış olan her şeyi, tefekkür edilebilecek güzelliğe eriştirendir. Modernizm ile birlikte sanat, kutsal boyutundan uzaklaşmış ve sadece maddi hazlara karşılık veren, basit bir meta haline getirilmiştir. René Guénon, Frithjof Schuon, A. K. Coomaraswamy, Titus Burckhardt, Seyyid Hüseyin Nasr, Martin Lings gibi düşünürler tarafından temsil edilen gelenekselci ekolün sanat anlayışı bu çalışmamızın ana konusudur. Gelenekselci ekol, sanatı, modern sanatın aksine, kutsal sanat bağlamında ele almıştır. Kutsal sanatın estetiğinin ve güzelliğinin ölçütü ilahi hakikati yansıtmasıdır. Gayemiz, gelenekselci ekolün metafiziksel bir arka planda sunduğu sanat anlayışını, teorik belge analizi yöntemi ile ortaya koymaktır.Anahtar Kelimeler: Gelenek, Sanat, Kutsal Sanat, Modernizm, Metafizik. Tradition, is a form of putting forward whole truths and principles as a new civilization, of which essence based on revelation according to society and age in which exists, lifestyle, art, law and knowledge. Art is manifestation of a culture, society or tradition's existence in context of aesthetic. The artist, on the other hand, goes beyond the inherent possibilities, conveys the universe and all created things to the conceivable beauty. With modernism, art has moved away from its sacred dimension and been turned into a simple Meta that has only responds to material delights. The art understanding of the traditional school represented by thinkers such as René Guénon, Frithjof Schuon, A. K. Coomaraswamy, Titus Burckhardt, Sayyid Hussein Nasr, and Martin Lings is the main point of our study. Contrary to modern art, traditional school has taken the art in context of the sacred art. The criterion of aesthetic and beauty of the sacred art is reflection of the divine truth. Our purpose is to reveal understanding of art which traditional school presents in a metaphysical background, through theoretical document analysis method.Key Words: Tradition, Art, Sacred Art, Modernism, Metaphysic.

Osmanlı İmparatorluğu'nun reformlar ile başlayan ve bir dizi dönüşüm ile devam eden sürecinin en önemli parçalarından biri; tebaa kabul edilen topluluğun kamuya evrilmesi idi. Kamuyu oluşturan bireylerin hak ve özgürlük arayışları ile siyasal dönüşümler bir zaman çizgisi içerisinde, Samiha Ayverdi'nin hayatı etrafında incelenmeye çalışılmıştır. Kadınların yazın hayatında yerlerini almasında gazetenin öneminden başlayarak, savaşların onları birer kamusal aktör haline getirmesine değinilmiştir. Cemiyetler ve çalışma alanına hangi zaman dilimlerinde giriş yaptıkları çalışmamızda yer almıştır. Bu gelişmelerin Samiha Ayverdi'yi büyüten kültür hayatına katkıları gözlemlenmeye çalışılmıştır. Bu dönüşüm Milli Mücadele yıllarında kadınların cephe gerisi destek alanlarında ve iş hayatında da yerini alması ve yeni Cumhuriyet rejiminde önemli bir misyon elde etmesi ile sonuçlanmıştır. 1905 yılında doğan Samiha Ayverdi, bu zaman çizelgesinde önce bir Osmanlı kadını olarak ardından da yeni rejimin bir bireyi olarak hayatını sürdürmüş ve bu geçiş döneminin tüm sancılarını içerisinde barındırmıştır. Çalışmamızda bu görüşümüzü Samiha Ayverdi'nin hatıraları ve eserleri üzerinden incelemiş bulunmaktayız. Samiha Ayverdi'nin hayatının siyasal etkiler ve olaylar çerçevesinde incelendiği bu çalışmada, Ayverdi'nin hayatı üç ana bölüme ayrılmıştır. Osmanlı kadını olarak doğup büyümüş olduğu, klasik bir Osmanlı konak hayatını yaşadığı, işgal yıllarını İstanbul'da gördüğü ve erken yaşta bir evlilik yaptığı birinci kısım; tasavvuf yolculuğuna başladığı ve yazın hayatında yerini aldığı, peş peşe eserler verdiği ve kendini -hayatında bir mana arayışında tasvir ettiği ikinci kısım, 1960 yılı ile başlayan ve gittikçe ideolojik bir hal alan üçüncü kısım. Çalışmamızın amacı Samiha Ayverdi'nin hayatındaki bu üç ana zaman dilimi ile Türk siyasal hayatındaki gelişmelerin birbiri ile etkileşimini incelemektir One of the most important part of Ottoman Empire process which was started with reforms and continue with a series of transformation, is evolution from admitted vassal community to public. Public individuals seeking for rights and freedom with political transformation was studied in a timeline around the Samiha Ayverdi's life. It is mentioned that newspapers' importance for women's role in writing life and wars make them public actors. In addition, women enter society and work areas with exact timeline is also mentioned in this study. All these progresses with Samiha Ayverdi's cultural life that was raised her was observed. This transformation was completed with women's back support at war field and take place in working life with a very important mission in new Republic regime. Samiha Ayverdi, who was borned in 1905, continued her life at the beginning as an Ottoman women than an idividual for the new regime, also she felt all conflicts of this transition process. This claim was investigated in this study with using Samiha Ayverdi's memories and works. Samiha Ayverdi's life was distributed to three main sections in this study with investigation Ayverdi's life with politic effects and events. She was borned and raised as a classical Ottoman mansion life, witnessed Ottoman occupied years, married at a young age and this period is the first stage of her life. Second stage of her life, she started journey of Islamic philosophy, take a place as an author in writing life, published works one after the other and seeked the meaning of life. Third part of her life was started with the year 1960 and continue with ideological. The main purpose of this study is to investigate interaction of these three main sections of Samiha Ayverdi's life and the progress of Turkish political life 93

Siyasal bir ideoloji olarak muhafazakârlık modernleşmenin ürünüdür. Bu kapsamda muhafazakârlık eski düzeni sahiplenerek toplumu aşırı veya köklü değişmelerinden korumak amacıyla ortaya çıkmıştır. Türk muhafazakârlığı, Osmanlı-Türk modernleşme süreciyle paralel olarak şekillenmiştir. Özellikle Cumhuriyetin ilanı Türk muhafazakârlığının ortaya çıkışında belirleyici olmuştur. Dolayısıyla bu dönemden itibaren modernleşme ve batılılaşma denilen olgu(lar) muhafazakâr aydınları da içeren entelektüel çevreler tarafından başlıca tartışma konusu yapılmıştır. Buradan yola çıkarak, elinizdeki çalışmanın ana konusunun, Türkiye'deki muhafazakâr aydınların temel düşünceleri bağlamında Türk tipi muhafazakârlığın temel sorunsallarının incelenmesi olduğunu söyleyebiliriz.Anahtar Sözcükler: Muhafazakârlık, Modernleşme, Cumhuriyetçi Muhafazakârlık, Medeniyet, Türk Muhafazakâr Düşüncesi Conservatism as a political ideology is one product of modernization. In this frame, conservatism emerged to save the society from the radical and fundamental changes. Turkish conservatism shaped parallel with the Ottoman-Turkish modernization process. The declaration of the Republic particulary played a crucial role in the emergnce of Turkish conservatism. Therefore, the phenomenons of modernization and Westernization have been the most essential debates among various intellectual circles including the conservative elites since the foundation of the Republic. According to this basis, this study basicly researchs and deals with the fundamental principles and issues in the context of Turkish way of conservatism.Key Words: Conservatism, Modernization, Republican Conservatism, Civilization,Turkish Conservative Thought. 139

Bu çalışma, Türk muhafazakar söyleminde medeniyet algısının anlamlandırılması ve medeniyetin sahip olduğu kritik konumun Necip Fazıl Kısakürek figürü üzerinden değerlendirilmesini içermektedir. Çalışma kapsamında Osmanlı son döneminde başlayan modernizasyon sürecinin Cumhuriyete uzanan seyrinde, muhafazakar düşünce stiline etkileri incelenmiştir. Muhafazakarlığın mihenk taşlarından olan medeniyet nosyonunun süreç içinde farklı siyasal mekanizmalar karşısında buhrana sürüklenen yapısı, çalışma boyunca Kısakürek fikriyatına referansla tartışılmıştır. Çalışma medeniyet söyleminin Türk muhafazakarlığı için ne anlama geldiği, Türk siyasal geleneğinde muhafazakar düşüncenin medeniyet algısına nasıl hizmet ettiği ve Necip Fazıl Kısakürek figürünün bu mevzuda neden ve nasıl kritik bir referans olduğu gibi soruları yanıtlamaya çalışmıştır.Anahtar Kelimeler: Muhafazakârlık, medeniyet, Necip Fazıl Kısakürek, toplum, kültür, inkılap, modernleşme, siyaset, değişim, ideoloji This study covers the aim of understanding the civilization concept in Turkish conservatism and the interpretation of the critical place of this concept with references to Necip Fazıl Kısakürek. Within the study, the effects of the modernization process according to the conservatist ideaology, starting in the last period of Ottoman Empire and reaching to the Rebuplician period, have been analyzed. A touchstone for conservatist ideology, civilization and its problematical nature due to some different political mechanisms has been argued through references to Kısakürek's world of thought. This study tries to bring an answer to such questions below; What does civilization mean in the understanding of conservatism?, How does the conservatist ideology serve for the concept of civilization in Turkish politics?, How Necip Fazıl Kısakürek has become an important figure for this issue?Keywords: Conservatsim, civilization, Necip Fazıl Kısakürek, society, culture, reform, modernization, politics, transformation, ideology 130

YÖK Tez ID: 440117 Bilindiği gibi muhafazakârlık kavramı, modernitenin yaratısı olarak değerlendirilebilmektedir. Çünkü, modernleşme, Batıda bilimsel arayışlar sonucu ortaya çıkan; toplumsal, siyasal, yönetsel ve daha birçok alanda başlı başına bir dönüşümü ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Bu arayışların sonucu Fransız ve Sanayii Devrimleri yaşanmıştır. Fransız Devrimi, milliyetçi söylemlerin dünyaya yayılmasına sebep olurken Sanayii Devrimi ise çeşitli siyasal, sosyal sınıf ve kutuplaşmaları doğurmuştur. Bütün bu yaşananlar sonucunda siyaset terminolojisinde yer alan üç büyük ideoloji ortaya çıkmıştır. Bunlar; muhafazakârlık, liberalizm ve sosyalizmdir. Çalışmamızın "Teorik ve Kavramsal Çerçeve" isimli ilk bölümünde, muhafazakârlığın ortaya çıkışındaki süreç tartışılmıştır. Ardından tezimizin "Türk Muhafazakârlığının Siyasal Temelleri" başlıklı ikinci bölümünde esas konumuza ışık tutması açısından muhafazakârlığın Türk siyasal hayatındaki yeri, ilk bölüm de referans alınarak, kendine özgü tarihsel birikimi çerçevesinde tartışılmıştır. Tezimizin bu ilk iki bölümünde ortaya koyduğumuz veriler ışığında, Türkiye'de muhafazakâr ideolojinin yükselişinde 1994 yerel seçimleri ve bu seçimlerde RP nin elde ettiği seçim neticesinin önemli bir kilometre taşı olduğunu iddia ettik. Çünkü bu dönemde, seçim öncesi, kulislerde kendisine fazlaca şans verilmemiş ve bu nedenle de çok fazla tartışılmamış olan RP nin, seçimden sonra aldığı sonuçlar "şoke edici" olarak yorumlanırken bir anda RP ni ana tartışma konusu yapmıştır. Bunun nedeni, RP nin başta büyükşehirler olmak üzere pek çok belediye seçimini kazanmış olması ve Doğu, Güneydoğu'da yükselen bir profil göstermesi olmuştur. Bu olay daha sonrasında önce RP ni hükümet ortağı yapmış akabinde ise RP nin içerisinden gelenler AK Partiyi kurarak 3 Kasım 2002 seçimlerinde tek başlarına iktidar olmuşlar ve on iki yıl boyunca da bu iktidarlarını sürdürmeyi başarmışlardır. Anahtar Kelimeler: Muhafazakârlık, Modernleşme, Türk Muhafazakârlığı, 1994 Yerel Seçimleri, RP, AK Parti The concept of conservatism, as known, is evaluated as creation of modernity. Because, modernization is a concept which emerged from the results of scientific search in the West; representing a convertion itself in many areas like social, political, administrative. As a result of this search, French and Industrial revolutions have occured. As French revolution has caused the spread of nationalist expression to the World, Industrial revolution brought about many classification and polarization which is social and political. As a result of all this happened, three major ideology came out in political terminology, which is that Conservatism, Liberalism and Socialism. The firts part of our work which is called as "Theorical and Conceptual Framework", the process in the emergence of conservatism was discussed. Then, to shed light on the basis subject in the second part of our work which is titled as "Political Foundations of Turkish Conservatism", position of conservatism in Turkish political life with reference to the first part was discussed as spesific historical background frame. Through the data we revealed in these 2 part, we claimed that 1994 local election and the election results achieved by RP in this election is a milestone in the rise of conservative ideolgy. Because RP was not given much chance in the lobby before the election and therefore RP which was not much discussed became main discussion topic after the election while the results of election RP gained was interpreting as "shocking". This is because RP gained many municipal elections including especially metropolitans and demonstrated increasing profile in the East and Southeast. First this fact made RP partner in the government, some inside RP established AK Party afterwards. This party, AK Party came to power on 3 November, 2002 and managed to keep this status for 12 years. Keywords: Conservatism, Modernization, Turkish Conservatism, 1994 local election, RP, AK Party

Korku sineması, eğlendirmek ya da korkutmanın yanı sıra alt türleri vasıtasıyla farklı biçimlerde yansıttığı sosyolojik ve politik kaygılardan oluşan mesajları ile geçmişten günümüze bir köprü kurmaktadırlar. Bu köprü geçmişte başlamış dönemin siyasal ve toplumsal kaygılarının günümüze uyarlanması olarak görülebilir. Korku sinemasının özünde var olan muhafazakârlık kavramı, dönemin yaşanan olaylarına paralel bir şekilde, ideolojik çatısını bozmadan toplumların bilinçaltına yerleştirilmeye çalışılmıştır. Özellikle 1960'larda başlayan ve 80'lerde zirveye ulaşan bu tutumun izlerine günümüzde hala rastlamak mümkündür. Korku filmleri popüler kültürün bir parçası olsa da günümüzde hala kullandığı aynı metaforlar ve anlatı teknikleri ile egemen ideolojinin düşünce tarzını yansıtmaktadırlar. Beside, being funny and scary, horror cinema forms a bridge between past and present via its messages that are reflected through its sub-genres in many different ways and are that consisting of sociological and political worries. This bridge can be seen as an adaptation of the political and social worries of the past to our era. Having been parallel with the current era, conservatism,that horror movies have in their inheritance, has been tried to be imposed on the subconscious of the societies without losing anything froö of its ideological mission. Today, it is still possible to find the traces of that attitude, which started especially in 1960s and reached its peak in 1980s. Even though they are part of popular culture, they still preserve the hegemonic, ideological way of thought by using the same metaphors and narrative technics. 107

Her sanat eseri gibi edebî bir tür olan roman da, hayatı ve hayatın öznesi olan insanı yansıtır. Anlatılan şey insan olduğu için bu metinlerde insana dair pek çok şey buluruz. İnsan hayatının başladığı ve kişiliğinin büyük oranda şekillendiği yer olan aile de bunlardan biridir.Türk aile kurumu, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinden başlayarak günümüze kadar devam eden süreçte pek çok değişim yaşadı. Modernizm ve sekülerizme bağlı olarak yaşanan bireyselleşme sürecinde fertler ve ailede meydana gelen bu değişimler sosyal hayatı da etkiledi. Bunun sonucunda toplum yaşam biçimi olarak modern olanı tercih eden ve dinî-geleneksel yaşamı sürdürmek isteyenler olmak üzere iki kesime ayrıldı.Günümüz roman yazarlarından İnci Aral (d. 1944) romanlarında daha çok modern hayatı yaşayan karakterlere yer verir. Onun çizdiği kişiler gelenek ve dinin etkisinden sıyrılmaya çalışır, sosyal hayata birey olarak katılmayı tercih ederler. Dinin kurallarını, kişisel ve toplumsal gelişimin önünde birer engel olarak gördükleri için aşmaya çalışırlar. Asıl amaçları kişisel mutlulukları olduğu için özgürlüklerini kısıtlayan bir bağ olarak görmeye başladıklarında evliliklerini sona erdirirler. Bu sebeplerden dolayı Aral'ın romanlarında düzenli bir aile hayatı süren kişilerden çok parçalanmış ailelere rastlanır.Fatma Karabıyık Barbarosoğlu (d. 1962) ise, romanlarında daha çok dinin etkisiyle gelenekselleşmiş bir hayat yaşayan karakterlere yer verir. Yarattığı kahramanlar kişisel mutluluktan çok aile saadetine önem verirler. Bu sebeple aileler, ölüm olayları dışında, parçalanmazlar.Çalışmamızda, günümüz Türk toplumunun farklı kesimlerini temsil eden, onları kadın duyarlılığıyla ele alan iki yazarın romanlarını, aile kurumunu işleyişleri açısından ele aldık. Novels reflect life and the subject of life, that is human, as every kind of work of art does. Since the subject matter is human, one will find a lot of elements about human in these texts. Family, where the life of human begins and its personality is formed to a large extent, is one of these.Turkish family institution has gone through a lot of changes in the process starting from the late period of Ottoman State until today. In the course of individualization experienced as a result of modernism and secularism, these changes in indviduals and the family affected social life as well. As a result of this, a division in the society between those who prefer modern life as their life style and those who want to live a traditional religious life emerged.One of the contemporary novelists of Turkey İnci Aral (b. 1944) includes characters who live a modern life more in his novels. Her characters try to get rid of the effects of tradition and religion and prefer to participate in the social life as an individual. They try to get over religous rules since they see them as a barrier in front of personal and social development. Since their basic aim is individual happiness, they end their marriages when they see it as a bond that limits their freedom. As a result of these, in Aral?s novels, one comes across seperated families more than people who live a regular family life.Fatma Karabıyık Barbarosoğlu (b. 1962) includes characters living a traditional life under the effect of religion in her novels. Her characters value the well-being of family more than individual happiness. For this reason, the family members do not get apart except in the case of deaths.In this study, novels by two authors, representing different social segments of Turkish society and having sensitivity to woman issues, have been analysed in terms of how they approach the institution of family. 153

Modernizmin gelişen iletişim imkanlarının, bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin geleneksel yapıda meydana getirdiği değişimlerin din ve dindarlık üzerindeki yansımalarını tespit etmek, seyrini belirlemek ve sebeplerini anlayabilmek için geliştirilen bu çalışma, kuramsal çerçevesinin yanı sıra geleneksel yapı özelliklerine sahip Oğuzeli'nde yapılan ampirik çalışma ile de somut verilere ulaşılmaya gayret edilerek öngörülen sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Modern eğitimin, teknolojinin ürettiği yeni yaşam tarzlarını kırsala taşıyan medyanın ve ekonomik kaygıların güçlendirdiği sosyal değişmenin, geleneksel yapıda kırılmalar meydana getirmekle kalmayarak din ve dindarlık üzerindeki farklılaşmalarını değerlendirebilmek çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. The first objective of this empricial study is to identify the effect modernism, developing communication tools and scientific and technological developments on local traditional and religious life style in Oguzeli, Gaziantep. This specific place was chosen, for it has a unique traditional culture. In the next step, this study will also explore the impact of those changes in traditional daily life style on religion and daily religious behavior of people in this South-eastern town. 157

ÖZET Tez çalışmasının amacı; kapitalist süreç ile birlikte ortaya çıkan modernizmin kişilerin tüketim kalıplan üzerindeki etkisi ve gelenekçi kesimin modernizmden etkilenip, etkilenmediğini ortaya koymaktır. Modernizm ile birlikte ihtiyaçların artması ve bunun toplumun tüketim ve düşünce yönündeki değişikliklerine değinilmiştir. Gelenekçi kesim ile modernist kesim arasındaki tartışma ve gelenek, modernlik arasındaki eklemleşmeye değinilmiştir. İlk başta kapitalist sistemin sürecin son formu olan küreselleşmenin ülkeler arası sosyo-ekonomik göstergeler bağlamında dağılım ve eşitliği üzerinde durulmuş, merkez ülkeler ile üçüncü dünya ülkeleri arasındaki büyük dengesizlikler gözler önüne serilmiştir. Bundan sonra, Üçüncü Dünya Ülkelerinin, Merkez ülkelerin snob, züppe davranışlarını içselleştirerek modern olma çabaları ve geleneklerden uzaklaşma belirtilmiştir. Son olarak da Türkiye'de modernizm ile birlikte toplumun tüketim ve düşünce yapısının değiştiği, gelenekçilikten, modernizm ile eklemleşmiş bir gelenekçiliğe dönüşün üzerinde durulmuş, modernizm karşısında olan en belirgin düşünce olan İslamcı kesimin de bu süreçten etkilendiği gösterilmiştir. Anketler çalışmanın belkemiğini oluşturmuş ve mevcut en son bilgiler çalışmada kullanılmıştır. Varılan sonuç olarak da; modernizm karşısında olan gelenekçilerinde her türlü söylemlerine karşılık hem düşünce, hem de tüketim kalıplan olarak modernizmin belirli kesimlerini içselleştirdiğidir. İslamcı kesimde özellikle 1995 yılından sonra bir modernleşme çabası görülmektedir. Bu değişim tesettür, yayınevleri, basılan kitap türleri, müzik alanında kendini göstermiştir. VI SUMMARY THE INFLUENCE OF MODERNISM ON THE TRADITIONAL STRUCTURE AND CONSUMPTION GOODS AND İSTANBUL MODEL The aim of this thesis working is to show the effect of modernism on persons consumption goods and if traditionalist section affected or not affected from modernism which exists at capitalist process. The increase of necessities because of modernism and the effect of this to the changing idea of the society is mentioned. The jointing between traditional section and modern section is mentioned. At first, the social-economic indicators, distributionand equality between the countries because of globalism and the big inbalance between Central Countries and 3. World Countries is shown. After this, the effort of the 3. World Countries from the fob behaviors of Central Countries and the aim ofto become modern and the quit of the 3. World Countries from their tradition. At last, in Turkey because of modernism, the changing of the societies consumption and thinking structure, the jointing of modernism with tradition instead of tradition and transformation to jointing and the evident thought opposite to modernism which is called islamic section and effection of islamic section from modernism is shown. The questionnaires formed the working the working and last present knowledges is used. As a result, although their all pronunciations, the traditionalist admit in some ways of modernism(idea, consumption goods). At islamic section, especially after 1995 a to become modern efort has been seen. This changing has shown itself at woman covering, publishing houses, printed book species, and music area. VII 85

ÖZET Bu araştırmanın konusu gelenekçi-muhafazakar bir fikir çevresi olarak modernist Cumhuriyetçi seçkinler arasında yer bulan bir aydın grubu ile Kemalizm arasında gelişen bir fikir diyalogunun felsefi ve siyasal içeriği ile şekillenmiştir. Sözkonusu çevre İsmail Hakkı Baltacıoğlu'nun gelenekçiliği, Peyami Safa'nın muhafazakarlığı, Ahmet Ağaoğlu'nun şahsiyetçiliği, Hilmi Ziya Ülken'in ahlakçılığı ve Mustafa Sekip Tunç'un Bergsoncu felsefesinin çakışma noktasında varlık bulup, gelişmiştir. Bu çalışmada Türk gelenekçi muhafazakarlığı felsefi ve siyasi bir akım olarak ele alınacaktır. Bu açıdan, çalışmadaki egemen anlayış, `muhafazakarlığı` modernizasyon sürecinde statü kaybetmiş sınıf ve/veya grupların toplumsallaşma şekilleri ve/veya siyasi tutum atışlarıyla ilişkilendiren genelgeçer yaklaşımlardan ayrılacaktır. Türk gelenekçi muhafazakarlığı esasen Kemalist kurum ve yapılan gözeten ve meşrulaştıran özgün bir modernizm kavrayışı geliştirmiştir. Bu modernizm kavrayışı sözkonusu çevrenin siyaset, felsefe, sosyoloji, sanat ve edebiyat çalışmalarında Kemalist statükoyu açıklamaya yönelik olarak kullanılan kavramlar çerçevesinde şekillendirilebilir. Bu literatür, yukarıda adı geçen aydınların yayınlanan kitapları ile 19301u ve 19401ı yıllarda, Kültür Haftası, Yeni Adam, insan, ve diğer dergilerde basılan yazılarında toplanmıştır. Türk gelenekçi-muhafazakarlığını önemli kılan neden söz konusu fikir çevresi içinde yeralan aydınların Kemalist yönetici seçkinlerin bir parçası olmalarının yanısıra, geliştirilen kavramsal matrisin de Türk siyasi tarihinin değişik safhalarında yönetici devlet ve/veya siyasi seçkinler tarafından oluşturulan siyasalara meşruiyet zemini hazırlamış olmasında yatmaktadır. Sonuç olarak, sözkonusu akım Kemalizmi tüm siyasi, kültürel ve ekonomik kurumlarıyla rasyonelleştirme ve meşrulaştırma adma sunduğu kavramsal şemayla, ulus-devletin kurulma sürecinde din temelinde şekillenmiş topluluk yaşantısından ulus yapışma geçişi yönlendiren modernist-seküler Cumhuriyetçi seçkinler arasında devlet-merkezli muhafazakar bir çevrenin doğuşuna da işaret etmektedir. m ABSTRACT This study focuses on the political and philosophical significance of the dialogue between Kemalism and the nouveaux traditionalist conservative circle which emerged from within the modernist Republican elites. The circle was shaped at the crossroads of Ismail Hakkı Baltacıoğlu's traditionalism, Peyami Safa's conservatism, Ahmet Ağaoğlu's personalism, Hilmi Ziya Ülken's moralism and Mustafa Sekip Tune's Bergsonism. Throughout the study, Turkish traditionalist conservatism has been conceptualized as an historically unique philosophical and political movement. In this respect, the study deviated from the prevailing tendency to relate `conservatism` with the mode of socialization and/or political aspirations of the descending classes and/or groups in an all encompassing modernization process. Turkish traditionalist conservatism has provided an alternative understanding of modernism, which at the same time safeguarded and legitimized Kemalist institutions and structures. This understanding of modernism can be read through concepts formulated in the works of the circle concerned, for the explication of the Kemalist status quo. This body of literature was collected in the books of the intellectuals mentioned above and their writings on politics, philosophy, sociology, arte and literature, published in various journals, such as Kültür Haftası, Yeni Adam and İnsan. Apart from the fact that this group of intellectuals was priviliged as being a part of the Kemalist ruling cadre, the significance of Turkish traditionalist conservatism lies in the diffusion of its conceptual matrix to the legitimizing grounds for the political actors at various stages of Turkish political history. It is concluded that, by providing the conceptual matrix for legitimizing Kemalism with all its political, cultural and economic institutions within the process of nation-state building, this political and philosophical stand has marked the emergence of a state-centered conservative circle within the ranks of modernist-secular Republican intelligentsia. 441