Search

Aksum Krallığı, Habeşistan ya da Etiyopya olarak bilinen coğrafyada MÖ 1000 ila MS 900’lü yıllarda hüküm sürmüş bir devlettir. Bu çalışmada krallığın doğuş, yükseliş ve çözülme evrelerini şekillendiren temel unsurlar ele alınmıştır. Bu bağlamda, Kuzeybatı Afrika Boynuzu bölgesinde oluşan tarımsal geçim rejimi ve ona bağlı olarak gelişen kentliliğin tarihsel bir miras olarak Aksum kenti ve krallığına devredilmesinin üzerinde durulmuştur. Buna ek olarak Aksum’un deniz aşırı ticarete bölgesel partner olarak eklemlenmesinin devletin zenginleşmesi üzerindeki etkisine değinilmiştir. Son olarak tarım ve ticaret odaklı güçlenme yaşayan krallığın, bu iki unsurun istikrarını sağlamak adına din, vergi ve fetih araçlarını kullandığı öne sürülmüştür., The Kingdom of Aksum is a state that ruled in the geography known as Abyssinia or Ethiopia between 1000 BC to 900 AD. In this study, the basic elements that shape the emergence, rising and collapsing phases of the kingdom are addressed. In this context, the agricultural subsistence regime in the Horn of the Northwest Africa region and the transfer of the developing urbanism as a historical heritage to the city and kingdom of Aksum is emphasized. Also, the effect of the inclusion of Aksum to the overseas trade as a regional partner on the enrichment of the state is mentioned. Finally, it is asserted that the kingdom that was strengthened by agricultural and commercial activities used the instruments of religion, taxation and invasion to stabilise those two aspects.

The Niger Delta has been a region of conflict from themiddle of the 1960s. Gained independence in 1960, the state experienced thelong-running Nigerian-Biafra war, which had crucial outputs at the age ofseven. The region which is the source of oil and economical heart of thecountry with this feature, was also hosting a polarization based on ethnicity.As a result, it became a center of regional and national economic andethnopolitical conflict. The civil war experience was the first step in thecycle of civil society, activism, violence and security activities that gaverise to the demands of the people of the region which are still valid today:claiming more rights, more income, democracy and independence. In this paper,causes of conflict and historical process of Niger Delta, where hosts manyactors such as civil society, armed organizations, ethnic and religious groups,government and multinational companies, are examined. Changes ranging fromwarfare to amnesty, from peaceful actions to use of weapons; the steps taken onconflict and conflict resolution and varying stances of actors by time areanalyzed in the framework of regional and global conjuncture., Nijer Deltası 1960'ların ortalarından itibarençatışmaların yaşandığı bir bölge oldu. 1960'da bağımsızlığına kavuşan Nijerya,henüz yedinci yaşında iken çok ciddi boyutlara ulaşan ve uzun süren Nijerya-Biafrasavaşını tecrübe etti. Petrolün kaynak bölgesi ve bu özelliğiyle ülkeninekonomik kalbi olan bölge, etnisiteye dayalı bir kutuplaşmaya da ev sahipliğiyapmaktaydı. Bu haliyle bölgesel ve ulusal anlamda ekonomik ve etnopolitik birçatışmanın odağı haline geldi. İç savaş deneyimi, bölge halklarının günümüzedek süren hak, daha fazla gelir, demokrasi, bağımsızlık gibi taleplerinidoğuran bir sivil toplum, aktivizm, şiddet ve güvenlik faaliyetleri döngüsününilk adımı oldu. Bu çalışmada sivil toplum, silahlı örgütler, etnik ve dinselgruplar, devlet, çok uluslu şirketler gibi pek çok aktörün bulunduğu NijerDeltası'nda çatışmayı doğuran nedenler ve çatışmanın tarihsel süreci elealınmaktadır. Savaştan affa, barışçıl eylemlerden silah kullanımına uzanandeğişimler, çatışma ve çözümüne dair atılan adımlar ile aktörlerin zamanladeğişen tutumları, bölgesel ve küresel konjonktür çerçevesinde incelenmektedir.

2000'li yıllarda Nijerya'da iki silahlı örgüt gerçekleştirdikleri eylemlerle hem iç hem dış kamuoyunda gündeme gelmiştir. Bunlardan ilki olan Boko Haram, ağırlıklı olarak ülkenin kuzeydoğusunda faaliyet gösteren, Selefilik görüşüne sahip olan bir İslami Cihat örgütüdür. Temel amaçları devletin tutukladığı örgüt üyelerinin bırakılması ve Nijerya'da bir Şeriat rejiminin tesis edilmesidir. Bu amaçlar doğrultusunda devlet ve uluslararası kuruluşları hedef alan saldırılar düzenlemektedir. MEND ise, ülkenin en önemli gelir kaynağı olan petrolün çıkarıldığı güneydoğu bölgesinde faaliyet yürütmektedir. Bölge halklarının Nijer Deltası'ndan petrol çıkarma çalışmaları sırasında oluşan çevresel kirlilikten doğan zararlarını durdurmak, tazmin etmek ve bölgenin petrolden gelirinden aldığı payı arttırmak başlıca amaçlarındandır.Her iki örgütün kaynağını aldığı sorunlar, Nijerya'da uzun yıllardan beri varlığını sürdürmektedir. Şeriat, petrol gelirinin federe devletler arasında bölüşümü, kuzey-güney dikotomisi, Hıristiyan-Müslüman gerilimi, kuzeyin egemenliği, sivil toplum ve sivilleşme, ekonomik krizler, askeri yönetimlerin etkinliği, self determinasyon ile bağımsızlık kazanma isteği gibi pek çok konu Nijerya'nın bugünkü sınırlarıyla oluştuğu 1914 yılında beri değişmiş, evrilmiş ve farklı yüzleriyle karşımıza çıkmıştır.Tezin birinci bölümünde, 100 yıllık Nijerya tarihinde meydana gelen temel gelişmeler ve sorunlar ele alınacak, zaman içerisindeki değişen biçimleri analiz edilmiştir. Özellikle 21. yüzyılda Boko Haram ve MEND'in ortaya çıkışını tetikleyen iç ve dış dinamikler gözden geçirilmiştir. İkinci bölümde Boko Haram'ın öncesinde bölgede yer alan örgütler, örgütün yapısı, eylemleri, amaçları, destekçileri ve uluslararası rolü incelenmiş; son olarak üçüncü bölümde de aynı perspektiften MEND ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Boko Haram, MEND, Nijerya Siyaseti, Nijer Deltası, Kuzey Nijerya. Two armed organisations have appeared on both national and international level with their actions in 2000s in Nigeria. First, Boko Haram which is mostly active in northeastern part of country is a Salafist organisation. Releasing of their member held by government and formation of Shari'ah regime are basic goals of the group. In the light of that, the group directs the Nigerian government and international organisations for their armed attacks. On the other hand, MEND is mostly active in southeastern part of Nigeria, which is source of the country lifeblood, oil. Basic goals of MEND are to stop harmful environmental outputs of oil extraction, taking compensation from multinational oil corporations and getting a fair share from the federal oil revenue.Problems which have motivated these groups to oppose against government have remained unsolved for a long time. Issues like Shari'ah, distribution of oil revenue among federal states, north-south dichotomy, Christian-Muslim tension, northern domination, civil society and management, economic crisis, power of military governments and self determination, have been changed, evolved and show up with different faces since 1914 which Nigeria is formed in today's borders.In the first chapter of thesis, main events and problems in Nigeria's a hundred-year history will be analyzed with their changing aspects by time. Especially, factors which have triggered the birth of Boko Haram and MEND will be examined. In second chapter, groups before Boko Haram in their region, structure of Boko Haram, its actions, goals, supporters and its international role will be underlined; at last, in third chapter, MEND will be handled by the same perspective.Keywords: Boko Haram, MEND, Nigerian Politics, Niger Delta, Northern Nigeria 144