Search

Descartes düşüncesinde Tanrı merkezî bir yer tutar. Tanrı’nın varlığı ve mükemmel oluşu birkaç anlamda Descartes’ın çok işine yarar. Bunlardan ilki duyularımıza çarpan dünyanın varlığına geçebilme olanağı sağlamasıdır. Tanrı var olduğu ve aldatıcı olmadığı için duyulur dünya vardır ve gerçektir diyebiliriz. İkincisi, birinciyle de bağlantılı olarak aldatmayan Tanrı’nın ruha/akla verdiği anlama yetisi yanılıyor olamaz, öyleyse açık ve seçik olarak idrak ettiğim her şey doğrudur. Bu Descartes’ın doğruluk kuralıdır ve Tanrı’nın garantörlüğü sağlanarak doğru bilginin olanak koşulu olarak belirir. Ancak Tanrı ile açık-seçik bilginin ilişkisinde bir döngüsellik olduğu suçlaması Kartezyen epistemolojiye yönelik en önemli eleştiri olarak karşımıza çıkar. Buna göre Descartes bir yandan, kendisine en sarsılmaz/kesin görünen inançlar hakkındaki şüpheyi ortadan kaldırmak için aldatıcı olmayan bir Tanrı’nın varlığına ihtiyaç duyarken; diğer yandan, Tanrı’nın varlığına ilişkin öne süreceği delillerde ona apaçık görünen bazı şeylerin varlığını varsaymak zorunda kalır. Biz bu makalede bu akıl yürütme sürecini ve döngüsellik meselesini araştırmaya çalışacağız ve sözü edilen konuda esasen bir kısır döngü olmadığını ve Descartes’ın zaten Tanrı’nın varlığından bağımsız olarak kendisinden şüphe edil(e)meyen açık ve seçik doğruların varlığını ve bilinebilirliğini kabul ettiğini savunacağız.

Heidegger düşüncesinde ölüm meselesi son derece belirleyici, çarpıcı ve sarsıcı analizlere konu edilir. Heidegger insanın kendini bir bütün olarak anlamasının imkânının ölüm olduğunu söyler. İnsan, başı doğumuyla, sonu ölümüyle belirlenen bir bütün olarak, ancak ve sadece, ölüm sayesinde anlaşılabilir. Öyleyse ölüm insanın en büyük varoluş imkânıdır. Heidegger düşüncesinde, bir yandan insan ölüme-doğru-varlık (Sein zum Tode) olarak tanımlanırken, diğer taraftan ölmeden evvel “ölümünü önceleyebilme” olanağına sahip tek varlık olarak tasvir edilir. İnsanın ihtimam-gösterme (Sorge) yapısı ile kendisine, diğer insanlara ve nesnelere yönelik ilgisinin ifşa edildiği bütünselliği zamansallıkla kurulur. Ekstatik zamansallık şimdilerden oluşan bir dizi olmadığı için insan geleceğe doğru sarkabilmekte ve oradan kendi oldum-olasılığına (geçmişine) geri gelmekte ve şimdiyi kurmaktadır. Böylece birbirine geçmiş üç zaman kipi ile kurulu zamansallık (Zeitlichkeit) Dasein’ın kendi ölümüyle karşılaşmasının ve böylece kendini geçmiş, gelecek ve şimdinin saçılmışlığından kurtarmak suretiyle bir bütün olarak anlamasının koşulu olarak karşımıza çıkar. Bu makalede Heidegger’in ölüme ilişkin analizlerine yer vererek ölümün zamansallık ile ilişkisine dair düşüncelerimizi ortaya koyacağız., In Heidegger’s thought, the issue of death is subject to extremely decisive, striking and shocking analyzes. Heidegger develops an approach that states that the possibility of a human being to understand himself as a whole is death. As a whole whose beginning is determined by his birth and whose end is determined his death, man can only be understood through death. So death is man’s most significant possibility of existence. In Heidegger’s thought, on the one hand, man is defined as being-towards-death (Sein zum Tode); on the other hand, he is described as the only being that has the ability to “ahead of his death” before he dies. The holistic nature of man, in which his care structure and his concern for himself, other people, and objects are disclosed, is established by temporality. Since ecstatic temporality is not a series of nows, one can hang towards the future and from there comes back to his own possibility (past) and esatablishes the present. Thus, temporality (Zeitlichkeit) constituted by three interwined tenses appears before us as the condition for Dasein to encounter its own death and thus to understand itself as a whole by freeing itself from the scattering of past, future, and present. This article will present our thoughts on Heidegger’s analysis of death and itd relation to temporality.

Heidegger geleneksel felsefenin araştırmaktan kaçınamadığı “dış dünyanın varlığı” ve “gerçeklik” konusundaki tartışmaları anlamsız bulur. Ona göre dış dünyanın varlığına inanmak veya bu gerçekliği kanıtlamaya çalışmak ya da onu varsaymak, kendini bir dünyanın varlığına ikna etmeye çalışan bir özne anlayışından kaynaklanır. Hâlbuki daha derinden bakıldığında tüm bu sorgulama ve dış dünyanın varlığına ilişkin kanıt bulma arayışı/telaşı ancak ve sadece Dasein dünya-içinde-var-olma (Being-in-the-world/ In der Welt Sein) olduğu için mümkün olmaktadır. Aslında karşılaştığımız tüm varaolanlarda dünyayı da birlikte anlar, bu zemin üzerinde hareket ederiz. İnsan dünyayı karşısına alıp onu anlamaya çalışıyor değildir, insan dünyaya gark olmuştur. Onun için bakışımız insanı ve dünyayı birlikte anlamak zorundadır. Dış dünyanın varlığına ilişkin kanıt aramak varlığını hem idealizmin hem de realizmin ortak zeminini oluşturan özne-nesne ayrımından alır. Böylece dış dünyanın varlığına ilişkin kanıt soruşturması gerçeğin bilinçten bağımsız olup olmadığı ya da bilincin gerçeğin sferine aşkın olamayacağı meselesi olarak ortaya çıkar. Heidegger bu tartışmada bir yandan varlığın varolanların toplamına indirgenemeyeceğini iddia ederken diğer yandan varlığın anlaşılmasının insanın deneyimsel olanaklarının dışında bir imkânı olmadığını savunur. Öyleyse Heidegger’in dış dünyanın varlığına ilişkin soruşturmadaki pozisyonu bütünlüğü içinde düşünüldüğünde realizmin ve idealizmin ötesindedir. Anahtar Kelimeler: Gerçeklik, hakikat, dış dünya, realizm, idealizm, dünya-içinde-varlık.