Search

Het belang van het aanleren van computational-thinking-vaardigheden aan jonge kinderen als één van de 21e-eeuwse vaardigheden wordt internationaal onderschreven. Computational thinking bestaat uit denkprocessen en vaardigheden waarmee complexe problemen opgelost kunnen worden met behulp van digitale tools. De bestaande richtlijnen blijken de leerkrachten te weinig houvast te bieden binnen het hedendaagse onderwijsprogramma om in de onderwijspraktijk op een effectieve wijze vorm te geven aan de ontwikkeling van computational-thinking-vaardigheden. Zowel visuele programmeeromgevingen in de vorm van computerprogramma’s als unplugged-programmeeractiviteiten blijken geschikt te zijn voor het aanleren van computational-thinking-vaardigheden. Vooral constructivistische leeractiviteiten, die uitgaan van een actief leerproces, worden door leerkrachten als kansrijk gezien om computational-thinking-vaardigheden tijdens programmeerlessen aan te leren aan leerlingen in het basisonderwijs. De effectiviteit van de rol van het soort programmeeromgeving en de rol van de leerkracht in dit leerproces is echter nog weinig onderzocht. Dit onderzoek had dan ook als doel om te onderzoeken wat de invloed van de gehanteerde programmeeromgeving is wanneer bovenbouwleerlingen in het basisonderwijs via programmeerlessen computational-thinking-vaardigheden ontwikkelen en welk effect de gehanteerde begeleidingsinterventie van de leerkracht daarbij heeft. Daarvoor werden in dit onderzoek de deelnemende leerlingen over twee experimentele condities verdeeld, waarbij de ene helft unplugged-lessen aangeboden kreeg (verkregen van: Codekinderen.nl) en de andere helft plugged-lessen aangeboden kreeg (middels het online-computerprogramma Scratch). Via een pretest- en posttest-ontwerp werden de computational-thinking-vaardigheden van de leerlingen voorafgaand aan de interventie en na afloop van de interventie getest door middel van een test die door de onderzoeker zelf ontworpen is. De AFL-Q (Pat‐El, Tillema, Segers, & Vedder, 2013) werd gebruikt om de monitoring- en scaffolding-vaardigheden van de leerkrachten te meten. De versie voor leerkrachten (de TAFL-Q) werd door de leerkrachten ingevuld voorafgaand aan de interventie. De versie voor leerlingen (de SAFL-Q) werd na afloop van de interventie ingevuld door de leerlingen. Via het netwerk van de onderzoeker werden drie reguliere basisscholen benaderd om deel te nemen aan het onderzoek. In totaal hebben 15 bovenbouwklassen deelgenomen aan het onderzoek, waarmee in totaal 15 leerkrachten en 268 leerlingen hebben deelgenomen aan het onderzoek. Om de invloed van de gebruikte programmeeromgeving op de groei in computational-thinking-vaardigheden te toetsen is gebruik gemaakt van t-testen. Daarnaast zijn verschillende multipele-regressie-analyses uitgevoerd om de relaties tussen de variabelen te onderzoeken. Daaruit bleek dat de meeste groei in computational-thinking-vaardigheden plaatsvond bij leerlingen die de unplugged-lessen hadden gevolgd en bij leerlingen die les hadden gekregen van een leerkracht die zowel monitoring- als scaffolding-vaardigheden toepaste tijdens de lessen. Op basis van het uitvoerde onderzoek zijn aanwijzingen gevonden dat unplugged-lessen voor leerkrachten met weinig ervaring in het geven van lessen in computational thinking een geschikte en effectieve vorm zijn om deze vaardigheden aan te leren aan leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs. Daarbij verdient het de aanbeveling voor leerkrachten om tijdens deze lessen zowel monitoring-vaardigheden als scaffolding-vaardigheden in te zetten om de leerlingen zo optimaal mogelijk te begeleiden.