Search

Onderzoek - Door BIJ12 is aan het consortium Jasja Dekker, Bob van den Brink en Luuk Boerema gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de populatieontwikkeling van de wolf in Nederland. Inclusief een beoordeling van de relatie met de binnen Europa te onderscheiden wolvenpopulaties. Meer specifiek richt de vraag zich om een analyse uit te voeren naar de mogelijke toekomstige ontwikkeling en (verdere) verspreiding van de wolf in Nederland. Met gebruikmaking van de door BIJ12 verzamelde gegevens. De wolven die in Nederland voorkomen zijn onderdeel van een grotere populatie (de CentraalEuropese populatie) die inmiddels een verspreidingsgebied hebben die zich uitstrekt over Polen, Tsjechië, Duitsland, Denemarken, België en zelfs Oostenrijk. Daarom blijft het van belang dat met deze analyse de relatie met de gehele populatie niet uit het oog wordt verloren. Het doel van het onderzoek is dat er inzicht kan worden verkregen in: 1. De huidige en toekomstige ontwikkeling van de wolvenpopulatie in Nederland en de factoren die hierop van invloed kunnen zijn (populatie en toekomstperspectief); 2. De huidige en toekomstige ontwikkeling van de verspreiding van de wolf in Nederland en de factoren die hierop van invloed kunnen zijn (verspreiding en toekomstperspectief); 3. De samenhang tussen de in Nederland voorkomende wolven(sub)populatie met de binnen Europa te onderscheiden wolvenpopulaties én de schaal waarop deze gedefinieerd kan worden (samenhang van de populatie).

De Kaukasische dwerggrondel (Knipowitschia caucasica) is in 2020 voor het eerst aangetroffen in Nederland en heeft zich sindsdien snel verder door het land verspreid. Een overzicht van de actuele stand van zaken.

In 2023 werd in Amsterdam de zeer grote, uitheemse Chinese moerasslak aangetroffen. Om beter zicht te krijgen op de verspreiding in Nederland, wordt gevraagd waarnemingen door te geven.

Distribution, reproduction and geographical origin of the common spadefoot at Callantsoog An illegally introduced population of, supposedly, common spadefoots (Pelobates fuscus) was discovered in the coastal dunes of Callantsoog in 2020. Additional research on the local distribution, reproduction and provenance has been conducted in 2021. The species’ distribution extended the range that was recorded in 2020 with one new square kilometre grid, totalling 6 grids. The total number of reproduction sites (chorus activity) was determined at 12 and successful reproduction (larvae) occurred in at least four of these sites. Successful breeding waters contained no fish, were clear and had roughly neutral pH values (6,1-7). A genetic study (mtDNA) revealed the spadefoots were indeed Pelobates fuscus but with a non-indigenous origin. Their haplotypes are known from Serbia (FUS5) and Austria, Hungary and Serbia (FUS6). Throughout the native range in the Netherlands haplotype FUS13 is present, with a single population additionally containing haplotype FUS14. The illegal introduction of herpetofauna is rather popular but is highly undesirable and comes with significant risks. Changes in Dutch legislation allows privates to keep and breed indigenous herpetofauna since 2017 which increased the risk of releasing of surplus stock. Because of the risks, including secondary distribution of introduced animals into native populations, elimination of introduced populations, despite possible species rareness, should be considered a real option In 2019 werd langs een amfibieënscherm tegen de duinen bij Callantsoog volstrekt onverwachts een knoflookpad in een valemmer gevonden. Een jaar later maakten gerichte luister- en zoekacties duidelijk dat zich hier een populatie gevestigd had. In 2021 is daarom aanvullend onderzoek uitgevoerd. Aandachtspunten daarbij waren de verspreiding, de voortplanting én de geografische herkomst (op basis van genetische gegevens) van de populatie. De resultaten z

Het bloedrode plooimosdiertje werd in 2018 ontdekt op één locatie in het Grevelingenmeer. Vanwege de sterke toename van deze korstenvormende exoot elders op de wereld, werd ook in de Zeeuwse Delta een snelle verspreiding verwacht. Vijf jaar na de ontdekking is hier echter nog geen sprake van.

De zwartadergaasvlieg Nineta inpunctata is voor het eerst aangetroffen in Nederland. In de maand juni van de jaren 2019, 2021 en 2023 is de soort gevonden in Zuid-Limburg, Noord-Brabant en Overijssel op nachtvlinderlakens. Het betreft een zeer zeldzame gaasvlieg die slechts sporadisch wordt waargenomen in Europa. Dit zou verklaard kunnen worden doordat de soort waarschijnlijk hoog in boomtoppen leeft.

Verfdrupjes zijn vanwege hun bonte uiterlijk tot de verbeelding sprekende wapenvliegen. Ook zijn ze vrij gemakkelijk op naam te brengen, wat ze populair maakt onder waarnemers. In 2022 werd de kleinste soort uit dit genus voor het eerst in Nederland aangetroffen: het dwergverfdrupje Oxycera pygmaea.

Snoerwormen komen zowel in zee, zoet water als op land voor. Van de landsnoerwormen zijn wereldwijd slechts 15 soorten bekend. Deze komen van oorsprong in de tropen voor, maar drie soorten hebben zich via de potplantenhandel over de hele wereld verspreid. Recent werd al Argonemertes dendyi nieuw voor Nederland gemeld. Daar komt nu een tweede soort bij: Leptonemertes chalicophora. Het betreft een exoot die van oorsprong van de eilanden in de Noord-Atlantische Oceaan komt.

Opmerkelijke waarnemingen

Het aantal argusvlinders Lasiommata megera in Nederland neemt in rap tempo af. In dertig jaar tijd is de soort met 98% in aantal afgenomen. Deze van oudsher overal algemene vlinder is inmiddels in Oost- en Zuid-Nederland zo goed als verdwenen. Ook in het westen komt de argusvlinder steeds minder voor. In het duingebied lijkt de soort echter redelijk stand te houden. Onderzoek in de Kennemerduinen naar de habitatkeuze van de soort geeft daar een mogelijke verklaring voor.

Het gebeurt niet vaak dat er nieuwe boorvliegen in Nederland opduiken, anders dan geïmporteerde exoten. Er zijn echter wel degelijk grote verschuivingen zichtbaar in de verspreiding van vooral de zuidelijke soorten. Desalniettemin kwam de vondst van de mediterrane brandkruidboorvlieg Aciura coryli in Nederland als een verrassing.

Twee dwergcicaden worden toegevoegd aan de Nederlandse soortenlijst. De exoot Hishimonus diffractus is gevonden op Jasminum polyanthum in een kas. Of deze cicade zich in ons klimaat ook buiten de kas kan voortplanten zal nog moeten blijken. Een melding in 2023 van buiten een kas is in dit opzicht opmerkelijk. Planaphrodes nigrita is gevonden in het kader van het 5000-soortenjaar in de Gelderse Poort. De ecologie en verspreiding van beide soorten worden besproken.

In de zomer van 2020 en 2022 werden larven van de dansmug Omisus caledonicus gevonden in een ven in het Mastbos bij Breda. Tot nog toe was deze soort alleen subfossiel uit Nederland bekend. Geopperd is dat deze dansmug uit Nederland in de vorige eeuw is verdwenen door de sterke verzuring van zwakgebufferde, dystrofe vennen. In dit artikel worden voor het eerst biometrische gegevens gegeven van de kop van larven van het derde en vierde stadium, samen met een uitgebreide beschrijving van de habitat en de begeleidende dansmugsoorten.

Het voorkomen van de weidesprinkhaan in Nederland is lange tijd onderwerp van discussie geweest. In de jaren 1940 zijn er enkele exemplaren gevonden in Overijssel. In 1995 werd hier een enkel exemplaar gevonden, maar intensief onderzoek leverde geen populatie op. In 2018 werd een grote populatie op de Kop van Pannerden in Gelderland ontdekt. Uit aanvullend onderzoek in de Gelderse Poort blijkt de weidesprinkhaan een wijde verspreiding te hebben langs de Waal. De soort lijkt nu echt vaste voet aan de grond te krijgen in ons land.

We kennen ze allemaal: de verhalen over ‘héle’ grote gevangen vissen, of in ons geval, de verhalen over ‘héél’ veel vlinders. Toen de vertellers nog jong waren meestal. De soorttrends geven een echt beeld over hoe het met soorten gaat, maar daar kunnen natuurlijk ook topdagen tussen gezeten hebben. En omdat die keurig volgens de vaste methode geteld zijn, kunnen we ook echt kijken hoe het zat en ze vergelijken in de tijd.

Vrouwtjes tronkenbijen zijn in de zomer te zien op gele composieten waar ze met veel vlijt, driftig trillend met het achterlijf, welhaast bijna kwispelend, stuifmeel verzamelen. Ook zijn het veel geziene gasten in bijenhotels met gaten van voldoende klein formaat. Tot nog toe kwam er slechts één soort tronkenbij voor in Nederland: Heriades truncorum. Vorig jaar is daar een reeds verwachte tweede soort bijgekomen, de braamtronkenbij H. rubicola.

De essenprachtkever is een invasief insect uit Azië die in de Verenigde Staten het voortbestaan van het geslacht es bedreigd, onder meer vanwege het gebrek aan natuurlijke vijanden. Sinds jaren is de essenprachtkever ook in Rusland en nu ook in Sint Petersburg aanwezig. De uitbreiding van het gebied neemt toe en het lijkt een kwestie van tijd totdat deze essendoder zich ook in West Europa zal vestigen. Daarbij speelt transport en logistiek een grote rol. Wat kunnen we verwachten als dit insect zich eenmaal in de Europese Unie heeft gevestigd en hoe kunnen we ons daar nu op voorbereiden? Henry Kuppen, boom-ambassadeur bij Terra Nostra met meer dan 40 jaar professionele ervaring in het beheren van bomen deelt zijn kennis met u. Aan bod komt onder meer de verspreiding, levenscyclus, soortgevoeligheid en beheeropties die nu bekend zijn.

African Clawed Frog added to Union list In 2022 the African Clawed Frog (Xenopus laevis) was added to the list of Invasive Alien Species of Union concern (the Union list). Here we give a short overview of its ecology, the distribution in Europe and how to recognise it in the field. We urge nature observers to be keen on this rather secretive species and to immediately report observations. This is extra important since the species was found reproducing in Belgium (Flanders) in 2022 and a single individual was found in the central Netherlands. De Europese Unie verbiedt bezit, handel, kweek, transport en import van een aantal schadelijke exotische planten en dieren. Deze soorten staan op de zogenoemde Unielijst van invasieve exoten. Op 2 augustus 2022 zijn 22 nieuwe soorten aan deze lijst toegevoegd, waaronder de Afrikaanse klauwkikker. Deze soort leek lange tijd een ver-van-ons-bed-show, maar met vestiging in Wallonië en Vlaanderen, en een recente waarneming in Nederland, lijkt het nuttig deze kikker eens onder de aandacht te brengen en oproepen om waarnemingen direct te melden

In juni 2018 werden door duikers in het Veerse Meer bij Wolphaartsdijk duizenden exemplaren van een zeepbelslak (Haminoea) waargenomen. Daarvoor waren deze opmerkelijk dieren niet eerder in Nederland aangetroffen. Vanwege de plotselinge grote aantallen, werd vrijwel meteen gedacht aan een nieuwe exoot

De muntjak (Muntiacus reevesi) is een soort die de gemoederen bezighoudt. In Nederland zijn er de afgelopen decennia enkele kleine populaties geweest en er blijven losse waarnemingen binnenkomen, hoofdzakelijk uit het zuiden. Het aantal waarnemingen is de afgelopen jaren echter laag (enkele waarnemingen per jaar) en vrij stabiel. Op basis van de waarnemingen lijkt populatievorming of een invasie van deze soort in Nederland vooralsnog uit te blijven. Of kijken wij niet goed en zien wij de muntjak misschien over het hoofd?

Op Walcheren in Zeeland zijn in 2022 gedurende het hele seizoen op enkele locaties in het buitengebied nachtvlinders gevangen. Dit leidde tot verschillen in de waargenomen soorten, soms zelfs op korte afstand.

Er komen in Nederland drie soorten oeverlibellen voor: de heel algemene gewone oeverlibel en de zeldzame beek- en zuidelijke oeverlibel. De witpuntoeverlibel is niet uit Nederland bekend, maar wordt al wel een tijdje verwacht. Is deze soort er nog niet of wordt hij over het hoofd gezien?

Het natuurgebied de Bennekomse Meent tussen Veenendaal en Bennekom is een goed bewaard blauwgrasland met veel kenmerkende plantensoorten, zoals Spaanse ruiter, blauwe knoop, kleine valeriaan, ronde zegge en vlozegge. Hier loopt een van de eerste routes van het vlindermeetnet. Laten we de ontwikkelingen over de afgelopen 32 jaar eens bespreken.

In het meetnet vlinders worden jaarlijks de populatietrends berekend op basis van de systematische tellingen van individuen op vaste meetroutes: deze laten de veranderingen zien in de totale populatiegrootte van elke vlindersoort in Nederland. Daarnaast worden de verspreidingstrends berekend aan de hand van alle waarnemingen inclusief alle losse waarnemingen.

De muskuseend (Cairina moschata) is inheems in delen van Zuid- en Midden-Amerika, waar de soort een voorkeur heeft voor moerasgebieden, vaak met moerasbos. De soort is al eeuwen geleden gedomesticeerd voor consumptiedoeleinden. Gedomesticeerde vormen kruisen daar makkelijk met de wilde. Zuiver wilde vormen zijn mede daardoor afgenomen in aantal, maar ook door jacht, het verzamelen van eieren en het verdwijnen van leefgebied.

Watersla (Pistia stratiotes), ook wel mosselplant genoemd, is een tropische waterplant uit de aronskelkfamilie. De plant groeit in drijvende rozetten van lichtgroene, omgekeerd eironde bladeren met parallelle nerven. De bladeren danken hun drijfvermogen aan sponsachtig weefsel aan de voet van het blad. Het bladoppervlak is bedekt met een waterafstotende fluwelige beharing. De plant is 5 tot 20 cm groot.

Onderzoek - In opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit doet de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht nader onderzoek naar insleeproutes van vogelgriep bij pluimveebedrijven. Ondanks de ophokplicht en strikte bioveiligheidsmaatregelen op pluimveebedrijven komt het vogelgriepvirus toch de stallen binnen. Zouden plaagdieren hierbij een rol kunnen spelen?

Al eeuwenlang worden planten en dieren de wereld over gesleept, denk aan voedselgewassen, huisdieren en sierplanten. Tegenwoordig zijn exotische tuinplanten voor iedereen te koop in talrijke tuincentra en online. Meestal levert dat geen problemen op, maar bij enkele soorten wel.