Search

The primary mechanism which forms and maintains estuary and delta morphology and elevation is sedimentation. Sediment deposited annually may offset elevation loss due to relative sea-level rise (SLR). So, to quantify the amount of sediment that is delivered is of crucial importance to predict if estuaries and deltas will be saved by or starved of sediment and therefore sustain their elevation or sink. Here, we assess and quantify sediment budgets and sediment management; and evaluate morphological responses of estuaries and deltas to both anthropogenic and climate changes over various timescales. I focus on urbanized deltas which are undergoing a high degree of sediment management like the Rhine-Meuse delta (RMD), the Netherlands. The Rhine--Meuse delta has an annual loss of sediment. Predictions for future sediment loss are the largest in scale in the 3500 year history of the delta. It is caused by extensive dredging and an uneven distribution of sediment over the channel network. Most sediment delivered by upstream rivers and from the coastal boundary becomes trapped in the very deep mouth area. Meanwhile, the tidal cross-cut channels and southern part of the system are sediment starved. This uneven distribution has negative implications for ecosystems including the loss of intertidal areas, causing danger to infrastructure (dikes, groynes, underground cables and tunnels), increasing flood risk and leading to higher dredging volumes (and costs) annually. The thesis finds that sediment management techniques i.e. sand mining and dredging are causing negative sediment budgets in many urban deltas. This is the primary threat in the short term (next 100 years) for most European estuaries and deltas. SLR will affect dredged and undredged estuaries differently. The floodplains and intertidal areas of dredged estuaries will actually take longer to drown than undredged estuaries. In undredged estuaries, the uneven elevation decreases the rate of drowning. However, the excess energy due to SLR will manifest itself as either meander expansion in unconstrained estuaries or as bed and bank erosion in constrained/embanked estuaries. This thesis suggests that many of the world's estuaries and deltas are at risk of land loss due to a lack of sediment. To that end, solutions which can enhance sedimentation and raise land in estuaries and deltas are urgently required. In our review of existing and planned sedimentation enhancing strategies (SES), it was found that 79% of strategies can offset even the most extreme of sea-level rise rates but available space, particularly in urban deltas is a vital challenge in their implementation. For centuries, channel networks have been shaped by port development and global growth in ship size. In such urbanized multi-channel systems, dredging and sediment management are causing an imbalance in hydrodynamics and sediment transport leading to erosion, loss of intertidal areas and increased flood risk. To tackle these issues, two things are required: 1) a positive sediment budget - enough sediment to build and sustain the desired morphology and to protect areas at risk and 2) sediment reconnectivity - protecting sinking areas by reconnecting them to fluxes of water and sediment.

The primary mechanism which forms and maintains estuary and delta morphology and elevation is sedimentation. Sediment deposited annually may offset elevation loss due to relative sea-level rise (SLR). So, to quantify the amount of sediment that is delivered is of crucial importance to predict if estuaries and deltas will be saved by or starved of sediment and therefore sustain their elevation or sink. Here, we assess and quantify sediment budgets and sediment management; and evaluate morphological responses of estuaries and deltas to both anthropogenic and climate changes over various timescales. I focus on urbanized deltas which are undergoing a high degree of sediment management like the Rhine-Meuse delta (RMD), the Netherlands. The Rhine--Meuse delta has an annual loss of sediment. Predictions for future sediment loss are the largest in scale in the 3500 year history of the delta. It is caused by extensive dredging and an uneven distribution of sediment over the channel network. Most sediment delivered by upstream rivers and from the coastal boundary becomes trapped in the very deep mouth area. Meanwhile, the tidal cross-cut channels and southern part of the system are sediment starved. This uneven distribution has negative implications for ecosystems including the loss of intertidal areas, causing danger to infrastructure (dikes, groynes, underground cables and tunnels), increasing flood risk and leading to higher dredging volumes (and costs) annually. The thesis finds that sediment management techniques i.e. sand mining and dredging are causing negative sediment budgets in many urban deltas. This is the primary threat in the short term (next 100 years) for most European estuaries and deltas. SLR will affect dredged and undredged estuaries differently. The floodplains and intertidal areas of dredged estuaries will actually take longer to drown than undredged estuaries. In undredged estuaries, the uneven elevation decreases the rate of drowning. However, the excess energy due to SLR will manifest itself as either meander expansion in unconstrained estuaries or as bed and bank erosion in constrained/embanked estuaries. This thesis suggests that many of the world's estuaries and deltas are at risk of land loss due to a lack of sediment. To that end, solutions which can enhance sedimentation and raise land in estuaries and deltas are urgently required. In our review of existing and planned sedimentation enhancing strategies (SES), it was found that 79% of strategies can offset even the most extreme of sea-level rise rates but available space, particularly in urban deltas is a vital challenge in their implementation. For centuries, channel networks have been shaped by port development and global growth in ship size. In such urbanized multi-channel systems, dredging and sediment management are causing an imbalance in hydrodynamics and sediment transport leading to erosion, loss of intertidal areas and increased flood risk. To tackle these issues, two things are required: 1) a positive sediment budget - enough sediment to build and sustain the desired morphology and to protect areas at risk and 2) sediment reconnectivity - protecting sinking areas by reconnecting them to fluxes of water and sediment.

Het doel van deze studie is om beter inzicht en overzicht te krijgen in de factoren die een rol spelen bij het voorkomen van ANLb doelsoorten en KRW-indicatorsoorten, die gebonden zijn aan sloten en slootkanten in het veenweidegebied. Tevens is het doel om na te gaan hoe middels beheer en inrichting verbeteringen aangebracht kunnen worden en die kennis te communiceren.

Het doel van deze studie is om beter inzicht en overzicht te krijgen in de factoren die een rol spelen bij het voorkomen van ANLb doelsoorten en KRW-indicatorsoorten, die gebonden zijn aan sloten en slootkanten in het veenweidegebied. Tevens is het doel om na te gaan hoe middels beheer en inrichting verbeteringen aangebracht kunnen worden en die kennis te communiceren.

Many urban ponds experience detrimental algal blooms as the result of eutrophication. During a two year field experiment, the efficacy of five in situ treatments to mitigate eutrophication effects in urban ponds was studied. The treatments targeted the sediment phosphorus release and were intended to switch the ponds from a turbid phytoplankton-dominated state to a clear-water state with a low phytoplankton biomass. Two eutrophic urban ponds were each divided into six compartments (300 -400 m(2); 210-700 m(3)). In each pond the following treatments were tested: dredging in combination with biomanipulation (involving fish biomass control and the introduction of macrophytes) with and without the addition of the flocculant polyaluminiumchloride, interception and reduction of sediment phosphorus release with lanthanum-modified bentonite (Phoslock (R)) in combination with biomanipulation with and without polyaluminiumchloride; biomanipulation alone; and a control. Trial results support the hypothesis that the combination of biomanipulation and measures targeting the sediment phosphorus release can be effective in reducing the phytoplankton biomass and establishing and maintaining a clear-water state, provided the external phosphorus loading is limited. During the experimental period dredging combined with biomanipulation showed mean chlorophyll-a concentrations of 53 and 6.2 mu g L-1, compared to 268.9 and 52.4 mu g L-1 in the control compartments. Lanthanum modified bentonite can be an effective alternative to dredging and in combination with biomanipulation it showed mean chlorophyll-a concentrations of 5.9 and 7.6 mu g L-1. Biomanipulation alone did not establish a clear-water state or only during a limited period. As the two experimental sites differed in their reaction to the treatments, it is important to choose the most promising treatment depending on site specific characteristics. In recovering the water quality status of urban ponds, continuing attention is required to the concurrent reduction of external phosphorus loading and to maintaining an appropriate fish community. (C) 2015 Elsevier Ltd. All rights reserved.

In this thesis, the beneficial use of dredged sediments to reverse land subsidence in lowlands and delta areas is explored. The major constraints for beneficial use of sediments are the contaminant concentrations, and the proper managing of supply and demand of sediments (Chapter 1). When sediments are transferred from waterways to upland conditions, a series of processes take place that transform the waterlogged sediments into aerated soils, a process known as ripening. To understand the relation between the sediments and the soils formed, physical/chemical and biological processes were studied at three scales: laboratory scale, mesoscale, and field scale. The knowledge obtained with these experiments can provide guidelines to effectively use dredged sediments to reverse land subsidence. In the laboratory experiments, the environmental conditions were controlled, leading to constant water content and optimal oxygen concentration for biological processes. In the mesoscale experiment, the environmental parameters such as wind, precipitation and temperature, were not controlled as the 1 m3 containers used for these experiments were placed outside, in open air conditions. Still, the water level could be monitored and controlled, and the subsidence of the dredged sediment could be monitored. In the field experiment, the environmental and filling conditions could not be controlled but the changes occurring in the deposit were monitored. In the first laboratory experiment (Chapter 2) the behaviour of dredged sediments with varying particle size distribution and organic matter content was studied. The dredged sediments were dewatered using suction chambers and then submitted to biochemical ripening during 141 days. The five types of dredged sediments had similar overall behaviour. The most significant observation was that most volume lost during dewatering and biochemical ripening was due to shrinkage and not to organic matter mineralization. Furthermore, the type of organic matter changed in the direction of humification, i.e., more stable compounds were formed. The soils formed from biochemical ripening of dredged sediments had very stable aggregates and the load-bearing capacity was enough to sustain cattle and tractors. The second laboratory experiment (Chapter 3) was designed to investigate the influence of mixing compost and the solid fraction of swine manure (low in nutrients) with dredged sediments on dewatering and biochemical ripening. When the supply of dredged sediments is too low to compensate for land subsidence, bio-wastes, such as compost and manure, can be mixed with the sediments to reverse land subsidence. The results of this experiment confirm that most volume lost during ripening was due to shrinkage and not due to organic matter mineralization. Adding compost or the solid fraction of manure to the dredged sediments enhances the changes in the type of organic matter and CO2 production, i.e., the addition results in increased rates of organic matter mineralization which is described in the literature as the priming effect. In addition, the undrained shear strength of the mixtures of sediments with compost or manure was three times higher than the measured values for the sediments alone, meaning that organic amendments will improve the characteristics of the soil formed from ripening of sediments. The mesoscale experiment (Chapter 4) was performed during 400 days in 1m3 containers which allowed to control the water level. Two scenarios were tested: upland deposits in which the sediments are allowed to dry; and underwater deposits in which the water level is always 2 cm above the sediments. It was expected that the upland deposit conditions would lead to a higher subsidence than the underwater conditions. However, subsidence of the sediments was very similar for the two scenarios. Also in these experiments it was observed that most subsidence could be attributed to shrinkage and not organic matter mineralization, and the type of organic matter changed in the direction of humification. Furthermore, the water balance indicated that evapotranspiration results in higher loss of water than drainage. Still, in this case the undrained shear strength after 400 days of experiment was not enough to sustain cattle or tractors even though it increased with time. The monitored field scale upland deposit of dredged sediments (Chapter 5) is located in the Wormer- en Jisperveld area – North Holland, the Netherlands. The deposit was filled in two stages reaching a maximum height of sediments of 195 cm. After 17 months of monitoring, the subsidence of the sediments was 119 cm to which an extra subsidence of 19.5 cm of the underlying soil due to the overburden pressure was added. The results observed in the upland deposit are in line with the laboratory and mesoscale results since subsidence could also be attributed to shrinkage and no significant changes in the organic matter content were observed. However, in the case of the upland deposit, the type of organic matter changed in the direction of humification during the first 8 months (March to November), then stabilized during 7 months (November to June), and changed in the direction of mineralization afterwards. The outcomes of this research indicate that dredged sediments have the potential to reverse land subsidence. This statement is supported by the consistent results showing that the decrease in volume of dredged sediments is caused by shrinkage and not to organic matter mineralization as traditionally reported (Chapters 2, 3, 4, and 5). In addition, in places where composted and stable bio-wastes are available, these can be added to dredged sediments to further reverse land subsidence. Still, in this case special attention should be given to the potential priming effect (Chapter 3). Finally it is recommended to adapt the current practices of disposal of dredged sediments in upland deposits, since 19.5 cm of subsidence observed for the underlying soil in the upland deposit (Chapter 5), was caused by the overburden pressure of the dredged sediment. From the point of view of avoiding/reversing land subsidence it is recommended to spread thin layers (in the order of cm) of sediments over the land, although this might lead to an increase in the time and costs for the stakeholders involved in dredging and in managing the water boards.

Bittervoorns en zwanenmossels hebben een bijzondere symbiose. Wanneer door reguliere baggerwerkzaamheden de niet-beschermde zwanenmossel verdwijnt, kan dit daardoor desastreuze gevolgen hebben voor de voortplanting van de bittervoorn. Een innovatieve wijze van baggeren biedt uitweg. Verwezen wordt naar twee Alterra rapporten, verschenen over Vissen in Eemland

Veel beheerders treffen in de praktijk maatregelen voor poldervissen. Dat doen ze echter vaak op het gevoel, zonder monitoring op effect. Toch blijkt regelmatig dat deze maatregelen succesvol kunnen zijn. Tijdens een veldwerkplaats afgelopen zomer in de Krimpenerwaard bekeken onderzoekers en beheerders samen habitatverbeterende maatregelen. In dit artikel een overzicht

In deze studie evalueren we gegevens van 28 Nederlandse en 50 Deense meren waar effectgericht maatregelen zijn toegepast, waaronder voornamelijk actief biologisch beheer door afvissen van brasem en blankvoorn. Daarnaast zijn in sommige meren ook andere maatregelen toegepast, zoals baggeren en chemische fosfaatfixatie in het sediment. In meer dan de helft van de gevallen was actief biologisch beheer succesvol op de korte termijn. In sommige gevallen nam niet alleen het chlorofyl-, maar ook de fosfor- en stikstofgehaltes sterk af. Op de lange termijn was de heldere toestand in de meeste gevallen echter niet stabiel

Het project PLONS geeft meer inzicht in processen, die een rol spelen bij het functioneren van sloten. Watervegetaties spelen daarin een cruciale rol. Soortenrijke, ondergedoken vegetaties in sloten zijn op veel plekken verdwenen en hebben plaatsgemaakt voor kroosdekken, die voordeel putten uit de overmatige nutriëntenrijkdom. Sloten met ondergedoken vegetatie en sloten met kroosdekken kunnen gezien worden als alternatieve stabiele situaties, die gekenmerkt worden door terugkoppelingsmechanismen, die er voor zorgen dat de huidige situatie in stand gehouden wordt. Kroos is blijkbaar in staat om de omstandigheden zodanig aan te passen dat die gunstig zijn voor de ontwikkeling van een kroosdek. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van overlevingsorganen in het sediment bij het in stand houden van kroosdekken.

Bij de huidige normstelling is het mogelijk dat bij het toepassen of verspreiden van baggerspecie landbouwpercelen niet meer voldoen of in de toekomst gaan voldoen aan de criteria voor landbouwkundig gebruik. In dit onderzoek zijn nieuwe normen afgeleid waardoor landbouwkundig gebruik gewaarborgd wordt. Er is nagegaan wat de consequenties van de voorgestelde normen zijn op de hoeveelheid te verspreiden baggerspecie. Gebruik makende van deze rapportage zullen de uiteindelijke normen beleidsmatig worden vastgesteld.

Bij de huidige normstelling is het mogelijk dat bij het toepassen of verspreiden van baggerspecie landbouwpercelen niet meer voldoen of in de toekomst gaan voldoen aan de criteria voor landbouwkundig gebruik. In dit onderzoek zijn nieuwe normen afgeleid waardoor landbouwkundig gebruik gewaarborgd wordt. Er is nagegaan wat de consequenties van de voorgestelde normen zijn op de hoeveelheid te verspreiden baggerspecie. Gebruik makende van deze rapportage zullen de uiteindelijke normen beleidsmatig worden vastgesteld.

Het onderhoudsbaggeren van de Nieuwe Haven te Den Helder en de stort van deze bagger in het Marsdiep vindt plaats sinds 1955. De Mokbaai wordt ook al decennia lang gebaggerd. De gevolgen van deze activiteiten kunnen worden geacht in de omgeving te zijn verdisconteerd en deze bepalen mede de huidige staat van instandhouding van het Natura 2000-gebied. Deze activiteiten worden daarom niet gezien als een nieuw project of plan en ze zullen naar verwachting worden opgenomen in het komende beheerplan Natura 2000-gebied Waddenzee. Er is een Nb-wetvergunning met een looptijd tot 31 december 2013. Voor de periode daarna is er een verlenging van deze vergunning nodig tot het onherroepelijk worden van het Natura 2000-beheerplan Waddenzee

In this report, the effect of seed mussel fishery activities on sediment composition is analysed. The hypothesis is that dredging for mussels brings fine silt in suspension. Tidal currents move silt away from the fishing site and a more course sediment is left behind. For PRODUS experimental plots of each 400 x 200 m have been marked out on sites were natural mussel seed occurred: on one half of the plots fishing was prohibited and on the other half fishing was allowed. Per plot 12 boxcorer samples were taken from which sediment samples were collected before and after fishing. Most plots have also been sampled later during the research, to test for increasing similarity of fished and control sites over time.

In this report, the effect of seed mussel fishery activities on sediment composition is analysed. The hypothesis is that dredging for mussels brings fine silt in suspension. Tidal currents move silt away from the fishing site and a more course sediment is left behind. For PRODUS experimental plots of each 400 x 200 m have been marked out on sites were natural mussel seed occurred: on one half of the plots fishing was prohibited and on the other half fishing was allowed. Per plot 12 boxcorer samples were taken from which sediment samples were collected before and after fishing. Most plots have also been sampled later during the research, to test for increasing similarity of fished and control sites over time.

Sloten zijn overal ter wereld te vinden en vormen een belangrijk onderdeel van het Nederlandse landschap. Ondanks dat het door de mens gemaakte, kunstmatige wateren zijn, kunnen ze een grote diversiteit aan flora en fauna bevatten. Hierdoor dragen ze in belangrijke mate bij aan de biodiversiteit van het agrarisch landschap. Doordat sloten in ecologisch opzicht sterk lijken op afgesloten nevengeulen in rivieruiterwaarden zouden sloten zelfs een vervanger kunnen zijn voor de nevengeulen die op veel plaatsen zijn verdwenen. Verstoringen als eutrofiering en frequent vegetatie verwijderen hebben er echter voor gezorgd dat veel sloten momenteel een monocultuur bevatten van bijvoorbeeld kroos of Smalle waterpest (Elodea nuttallii). Deze monoculturen zorgen voor verslechterde leefomstandigheden voor waterdieren (vissen, amfibieën en ongewervelde dieren) waardoor de totale biodiversiteit van de sloot achteruit gaat. Om achteruitgang van de ecologische kwaliteit te voorkomen of terug te dringen is kennis nodig over de factoren die verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van verschillende typen vegetatie. Het onderzoek in dit proefschrift richt zich daarom op het identificeren van condities en mechanismen die de samenstelling en het functioneren van watervegetaties in Nederlandse sloten bepalen, waarbij meer specifiek gekeken is naar de effecten van voedselrijkdom, onderhoud en de aanwezige overlevingsorganen.

Het onderhoudsbaggeren van de Nieuwe Haven te Den Helder en de stort van deze bagger in het Marsdiep vindt plaats sinds 1955. De Mokbaai wordt ook al decennia lang gebaggerd. De gevolgen van deze activiteiten kunnen worden geacht in de omgeving te zijn verdisconteerd en deze bepalen mede de huidige staat van instandhouding van het Natura 2000-gebied. Deze activiteiten worden daarom niet gezien als een nieuw project of plan en ze zullen naar verwachting worden opgenomen in het komende beheerplan Natura 2000-gebied Waddenzee. Er is een Nb-wetvergunning met een looptijd tot 31 december 2013. Voor de periode daarna is er een verlenging van deze vergunning nodig tot het onherroepelijk worden van het Natura 2000-beheerplan Waddenzee

Sloten zijn overal ter wereld te vinden en vormen een belangrijk onderdeel van het Nederlandse landschap. Ondanks dat het door de mens gemaakte, kunstmatige wateren zijn, kunnen ze een grote diversiteit aan flora en fauna bevatten. Hierdoor dragen ze in belangrijke mate bij aan de biodiversiteit van het agrarisch landschap. Doordat sloten in ecologisch opzicht sterk lijken op afgesloten nevengeulen in rivieruiterwaarden zouden sloten zelfs een vervanger kunnen zijn voor de nevengeulen die op veel plaatsen zijn verdwenen. Verstoringen als eutrofiering en frequent vegetatie verwijderen hebben er echter voor gezorgd dat veel sloten momenteel een monocultuur bevatten van bijvoorbeeld kroos of Smalle waterpest (Elodea nuttallii). Deze monoculturen zorgen voor verslechterde leefomstandigheden voor waterdieren (vissen, amfibieën en ongewervelde dieren) waardoor de totale biodiversiteit van de sloot achteruit gaat. Om achteruitgang van de ecologische kwaliteit te voorkomen of terug te dringen is kennis nodig over de factoren die verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van verschillende typen vegetatie. Het onderzoek in dit proefschrift richt zich daarom op het identificeren van condities en mechanismen die de samenstelling en het functioneren van watervegetaties in Nederlandse sloten bepalen, waarbij meer specifiek gekeken is naar de effecten van voedselrijkdom, onderhoud en de aanwezige overlevingsorganen.

In het kader van het onderzoek naar bagger- en verwerkingstechnieken voor de sanering van vervuilde waterbodems is het uitlooggedrag bepaald van organische en anorganische stoffen uit baggerspecie. Als uitloogtest is de CEN-test, in enigszins gewijzigde vorm, toegepast. De resultaten zijn ten eerste gebruikt om na te gaan wat de uitloogverandering was van stoffen uit de waterbodem als gevolg van baggeren. Ten tweede zijn de resultaten gebruikt om de produktverandering na te gaan als gevolg van verwerking van de baggerspecie. De volgende verwerkingstechnieken zijn daarbij onderzocht: fractionering, flotatie, beluchtingsbassin, landfarming en slurry-reactor. De emissie van stoffen uit (verwerkte) baggerspecie is voor organische stoffen getoetst aan samenstellingsnormen en voor anorganische stoffen aan uitloognormen voor cat. 1 en cat. 2 bouwmaterialen. Deze normen zijn afkomstig uit het Bouwstoffenbesluit. Daarnaast is de samenstelling van baggerspecie getoetst aan streefwaarden voor grond. De verontreiniging aan organische en anorganische stoffen in de waterbodem van de haven van Elburg was na baggeren (vak I en III) kleiner dan voor baggeren. Onbewerkte baggerspecie uit de haven van Elburg mag daarbij niet als bodem worden toegepast omdat de gehalten aan PAK10 en Zn de voor humus en lutum gecorrigeerde streefwaarden voor grond ruim overschreden. In vak I was na baggeren de emissie van metalen (Cu, Pb en Zn) uit de 'nieuwe' waterbodem hoger dan voor baggeren terwijl in vak III de emissie van PAK's na baggeren hoger was. De daarbij behorende uitloog- respectievelijk samenstellingsnormen voor toepassing als cat. 1 bouwmateriaal werden ondanks deze hogere emissies niet overschreden. Reiniging van baggerspecie door middel van fractionering in twee deelstromen resulteerde in een fijne zandfractie van vak I en III waarin het Zn-gehalte de voor organische stof en lutum gecorrigeerde streefwaarde voor grond niet meer overschreed. Het PAK10-gehalte overschreed echter de gecorrigeerde streefwaarde voor grond waardoor de fijne zandfractie niet als bodem mag worden toegepast. De emissies van de geselecteerde organische en anorganische stoffen uit de grove fracties waren vergelijkbaar met deze emissies uit de fijne fracties waarbij de emissies ruim onder de daarbij behorende samenstellings- respectievelijk uitloognormen lagen. Door middel van de verwerkingstechnieken flotatie, beluchtingsbassin, landfarming en slurry-reactor werd de emissie van organisch afbreekbare verontreinigingen in baggerspecie (zoals PAK's en minerale olie) lager. Na flotatie van baggerspecie uit de haven van Elburg waren tevens de emissies van Cu, Pb en Zn lager ten opzichte van het uitgangsmateriaal. De emissies van de geselecteerde organische en anorganische stoffen uit zowel de niet verwerkte als de verwerkte baggerspecies lagen ruim onder de samenstellings- respectievelijk uitloognormen voor toepassing als cat. 1 bouwmateriaal.

In het kader van het onderzoek naar bagger- en verwerkingstechnieken voor de sanering van vervuilde waterbodems is het uitlooggedrag bepaald van organische en anorganische stoffen uit baggerspecie. Als uitloogtest is de CEN-test, in enigszins gewijzigde vorm, toegepast. De resultaten zijn ten eerste gebruikt om na te gaan wat de uitloogverandering was van stoffen uit de waterbodem als gevolg van baggeren. Ten tweede zijn de resultaten gebruikt om de produktverandering na te gaan als gevolg van verwerking van de baggerspecie. De volgende verwerkingstechnieken zijn daarbij onderzocht: fractionering, flotatie, beluchtingsbassin, landfarming en slurry-reactor. De emissie van stoffen uit (verwerkte) baggerspecie is voor organische stoffen getoetst aan samenstellingsnormen en voor anorganische stoffen aan uitloognormen voor cat. 1 en cat. 2 bouwmaterialen. Deze normen zijn afkomstig uit het Bouwstoffenbesluit. Daarnaast is de samenstelling van baggerspecie getoetst aan streefwaarden voor grond. De verontreiniging aan organische en anorganische stoffen in de waterbodem van de haven van Elburg was na baggeren (vak I en III) kleiner dan voor baggeren. Onbewerkte baggerspecie uit de haven van Elburg mag daarbij niet als bodem worden toegepast omdat de gehalten aan PAK10 en Zn de voor humus en lutum gecorrigeerde streefwaarden voor grond ruim overschreden. In vak I was na baggeren de emissie van metalen (Cu, Pb en Zn) uit de 'nieuwe' waterbodem hoger dan voor baggeren terwijl in vak III de emissie van PAK's na baggeren hoger was. De daarbij behorende uitloog- respectievelijk samenstellingsnormen voor toepassing als cat. 1 bouwmateriaal werden ondanks deze hogere emissies niet overschreden. Reiniging van baggerspecie door middel van fractionering in twee deelstromen resulteerde in een fijne zandfractie van vak I en III waarin het Zn-gehalte de voor organische stof en lutum gecorrigeerde streefwaarde voor grond niet meer overschreed. Het PAK10-gehalte overschreed echter de gecorrigeerde streefwaarde voor grond waardoor de fijne zandfractie niet als bodem mag worden toegepast. De emissies van de geselecteerde organische en anorganische stoffen uit de grove fracties waren vergelijkbaar met deze emissies uit de fijne fracties waarbij de emissies ruim onder de daarbij behorende samenstellings- respectievelijk uitloognormen lagen. Door middel van de verwerkingstechnieken flotatie, beluchtingsbassin, landfarming en slurry-reactor werd de emissie van organisch afbreekbare verontreinigingen in baggerspecie (zoals PAK's en minerale olie) lager. Na flotatie van baggerspecie uit de haven van Elburg waren tevens de emissies van Cu, Pb en Zn lager ten opzichte van het uitgangsmateriaal. De emissies van de geselecteerde organische en anorganische stoffen uit zowel de niet verwerkte als de verwerkte baggerspecies lagen ruim onder de samenstellings- respectievelijk uitloognormen voor toepassing als cat. 1 bouwmateriaal.

The objective of this project is to study the effect of suspended silt concentrations on the activity of filter feeding bivalves (e.g. clearance, ingestion, pseudofaeces production and growth). Deterministic models will be presented that describe the effect of various silt concentrations on the model species for this study, the blue mussel (Mytilus edulis). These models can be used to investigate the impact of dredging on filterfeeding bivalve populations. The results of this study can be used to decide how much increase in suspended solids is acceptable and what is the best period of dredging and nourishment activities.

De meeste baggerspecie, inclusief licht verontreinigde baggerspecie die vrijkomt bij onderhoud van watergangen, wordt verspreid op landbouwpercelen. Het in dit rapport beschreven onderzoek is opgezet om op praktijkschaal na te gaan of op dit moment de praktijk van het verspreiden van licht verontreinigde bagger meetbare effecten heeft veroorzaakt en aan te geven wat er in de toekomst kan worden verwacht bij voortzetting van de huidige praktijk. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat in de onderzochte klei- en veengebieden de praktijk van verspreiden van baggerspecie niet heeft geleid tot een sterke achteruitgang van de bodem. Achteruitgang is echter wel mogelijk als de praktijk van verspreiden meer opschuift in de richting van de kwaliteit die maximaal is toegestaan. Op basis van het onderzoek worden diverse aanbevelingen voor het beleid gemaakt.

De meeste baggerspecie, inclusief licht verontreinigde baggerspecie die vrijkomt bij onderhoud van watergangen, wordt verspreid op landbouwpercelen. Het in dit rapport beschreven onderzoek is opgezet om op praktijkschaal na te gaan of op dit moment de praktijk van het verspreiden van licht verontreinigde bagger meetbare effecten heeft veroorzaakt en aan te geven wat er in de toekomst kan worden verwacht bij voortzetting van de huidige praktijk. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat in de onderzochte klei- en veengebieden de praktijk van verspreiden van baggerspecie niet heeft geleid tot een sterke achteruitgang van de bodem. Achteruitgang is echter wel mogelijk als de praktijk van verspreiden meer opschuift in de richting van de kwaliteit die maximaal is toegestaan. Op basis van het onderzoek worden diverse aanbevelingen voor het beleid gemaakt.

De meeste baggerspecie, inclusief licht verontreinigde baggerspecie die vrijkomt bij onderhoud van watergangen, wordt verspreid op landbouwpercelen. Het in dit rapport beschreven onderzoek is opgezet om op praktijkschaal na te gaan of op dit moment de praktijk van het verspreiden van licht verontreinigde bagger meetbare effecten heeft veroorzaakt en aan te geven wat er in de toekomst kan worden verwacht bij voortzetting van de huidige praktijk. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat in de onderzochte klei- en veengebieden de praktijk van verspreiden van baggerspecie niet heeft geleid tot een sterke achteruitgang van de bodem. Achteruitgang is echter wel mogelijk als de praktijk van verspreiden meer opschuift in de richting van de kwaliteit die maximaal is toegestaan. Op basis van het onderzoek worden diverse aanbevelingen voor het beleid gemaakt.

Met lit. opg.

The Maasvlakte 2 (MV2) is a new location for port activities and industry to be created in the North Sea, directly to the west of the current port of Rotterdam and the surrounding industrial area. The required sand will be taken from carefully selected locations at sea, but will also become available when the port itself is deepened. The land reclamation will cover around 2000 hectares in total. Half of this will consist of infrastructure area, such as sea defences, fairways, railways, roads and port basins. The other 1000 hectares will provide the space for industrial sites. Two permits are required for the sand extraction: a permit for the construction and presence of the Maasvlakte 2, including the required sand extraction under the Nature conservation law (Ministerie van LNV 2008); and a permit for the extraction of sand under the Mineral Extraction law (Ministerie van Verkeer en Waterstaat 2008). The project is permitted under conditions, among which a monitoring plan is required. The permit requirements, monitoring plan, monitoring execution and - evaluation are described in the following sections.

The Maasvlakte 2 (MV2) is a new location for port activities and industry to be created in the North Sea, directly to the west of the current port of Rotterdam and the surrounding industrial area. The required sand will be taken from carefully selected locations at sea, but will also become available when the port itself is deepened. The land reclamation will cover around 2000 hectares in total. Half of this will consist of infrastructure area, such as sea defences, fairways, railways, roads and port basins. The other 1000 hectares will provide the space for industrial sites. Two permits are required for the sand extraction: a permit for the construction and presence of the Maasvlakte 2, including the required sand extraction under the Nature conservation law (Ministerie van LNV 2008); and a permit for the extraction of sand under the Mineral Extraction law (Ministerie van Verkeer en Waterstaat 2008). The project is permitted under conditions, among which a monitoring plan is required. The permit requirements, monitoring plan, monitoring execution and - evaluation are described in the following sections.

Het project PLONS geeft meer inzicht in processen, die een rol spelen bij het functioneren van sloten. Watervegetaties spelen daarin een cruciale rol. Soortenrijke, ondergedoken vegetaties in sloten zijn op veel plekken verdwenen en hebben plaatsgemaakt voor kroosdekken, die voordeel putten uit de overmatige nutriëntenrijkdom. Sloten met ondergedoken vegetatie en sloten met kroosdekken kunnen gezien worden als alternatieve stabiele situaties, die gekenmerkt worden door terugkoppelingsmechanismen, die er voor zorgen dat de huidige situatie in stand gehouden wordt. Kroos is blijkbaar in staat om de omstandigheden zodanig aan te passen dat die gunstig zijn voor de ontwikkeling van een kroosdek. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van overlevingsorganen in het sediment bij het in stand houden van kroosdekken.

Met lit. opg.

Halverwege de 20e eeuw kwamen zwaardere landbouwmachines, nieuwe meststoffen en minder, maar grotere boeren in de Eilandspolder. En daarmee ontstond de behoefte aan ontsluiting, verkaveling, paden, dammen en bruggen. Maar de natuur en het open veenweidelandschap kwamen in het gedrang en claimden hun rechten. De Eilandspolder was al in 1979 tot Vogelrichtlijngebied uitgeroepen en in 1992 werd de Eilandspolder-Oost ook onder de Habitatrichtlijn gebracht. Het hele gebied werd Natura2000- gebied en de natuurwaarden en de agrarische belangen kwamen scherp tegenover elkaar te staan. Natuurliefhebbers en omwonenden waren inmiddels flink ongerust geworden over de ingrijpende plannen. Zij vonden elkaar in de Stichting Open Polders, maar ze mist de specialistische ecologische kennis die nodig is om een inbreng te kunnen leveren in de discussies rond dit nieuwe beheerplan voor het Natura2000-gebied. Wetenschapswinkel in Wageningen en de onderzoekers van Alterra bereid waren de ecologische eisen van de doelen te beschrijven, die bepalend zijn voor inrichting en beheer en die als basis en richtlijnen kunnen dienen voor het beheerplan. Hiermee kan ook worden nagegaan wat we gezien de instandhoudingsdoelen straks in het beheerplan terug moeten vinden. Gesprekken zijn gevoerd met terreinbeheerders die betrokken zijn bij het beheer van het gebied, waaronder het voorgenomen baggerplan

Bittervoorns en zwanenmossels hebben een bijzondere symbiose. Wanneer door reguliere baggerwerkzaamheden de niet-beschermde zwanenmossel verdwijnt, kan dit daardoor desastreuze gevolgen hebben voor de voortplanting van de bittervoorn. Een innovatieve wijze van baggeren biedt uitweg. Verwezen wordt naar twee Alterra rapporten, verschenen over Vissen in Eemland

Halverwege de 20e eeuw kwamen zwaardere landbouwmachines, nieuwe meststoffen en minder, maar grotere boeren in de Eilandspolder. En daarmee ontstond de behoefte aan ontsluiting, verkaveling, paden, dammen en bruggen. Maar de natuur en het open veenweidelandschap kwamen in het gedrang en claimden hun rechten. De Eilandspolder was al in 1979 tot Vogelrichtlijngebied uitgeroepen en in 1992 werd de Eilandspolder-Oost ook onder de Habitatrichtlijn gebracht. Het hele gebied werd Natura2000- gebied en de natuurwaarden en de agrarische belangen kwamen scherp tegenover elkaar te staan. Natuurliefhebbers en omwonenden waren inmiddels flink ongerust geworden over de ingrijpende plannen. Zij vonden elkaar in de Stichting Open Polders, maar ze mist de specialistische ecologische kennis die nodig is om een inbreng te kunnen leveren in de discussies rond dit nieuwe beheerplan voor het Natura2000-gebied. Wetenschapswinkel in Wageningen en de onderzoekers van Alterra bereid waren de ecologische eisen van de doelen te beschrijven, die bepalend zijn voor inrichting en beheer en die als basis en richtlijnen kunnen dienen voor het beheerplan. Hiermee kan ook worden nagegaan wat we gezien de instandhoudingsdoelen straks in het beheerplan terug moeten vinden. Gesprekken zijn gevoerd met terreinbeheerders die betrokken zijn bij het beheer van het gebied, waaronder het voorgenomen baggerplan