Search

Deze quickscan is een eerste stap richting het doel van de CBD-COP15 bijeenkomst van de Verenigde Naties in Montreal, december 2022. Daar is afgesproken om in 2025 instrumenten die mogelijk schadelijk zijn voor natuur en biodiversiteit te hebben geïdentificeerd en per 2030 te hebben geëlimineerd, uit gefaseerd of aangepast.

De rijksoverheid en de provincies zetten onder meer in op extensivering van landbouwbedrijven om de gevolgen van stikstofdepositie, bodemdaling en achteruitgang van waterkwaliteit en biodiversiteit te verminderen. Ontwikkelrichtingen die daarbij genoemd worden, zijn kringlooplandbouw en natuurinclusieve landbouw. Beide zijn vooralsnog niet concreet genoeg voor uitvoering in de praktijk. Het concept Boeren voor Natuur, gericht op de uitdagingen van de landbouw, wordt al jaren getest, en is relatief snel in te voeren. Dit extensieve bedrijfssysteem richt zich op herstel van landschap, biodiversiteit en waterkwaliteit. De boer ontvangt voor de inspanningen een langjarige vergoeding.

Klimaatveranderingen maken het voor de landbouwer een hele uitdaging om de bedrijfsvoering rendabel te houden. Met deze brochure stelt {beek.boer.bodem} jou een menu van maatregelen voor die je ondersteunen om zowel op de hoge zandgronden als op de lage valleigronden te blijven boeren, óók met de toenemende uitdagingen. Deze brochure geeft je in de eerste plaats een praktisch overzicht van ingrepen voor een duurzaam wateren bodembeheer die je zélf kunt doen. Afhankelijk van de situatie op jouw bedrijf kun je kiezen voor één of meer maatregelen. Alleen, of samen met collega-landbouwers. Al deze goede praktijken zijn al in gebruik op een aantal bedrijven in het afstroomgebied van de Aa, onder begeleiding van Boerennatuur Vlaanderen en Hooibeekhoeve en uitgevoerd met middelen van Water-Land-Schap-project {beek.boer.bodem}. Daarnaast vind je in de brochure een keuzewijzer die je helpt om een onderbouwde beslissing te nemen rond welke maatregelen lokaal je kan inzetten. Hierin is een breed spectrum van goede praktijken opgenomen; we kijken naar water, bodem en teelt.

Het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid gaat na 2022 op de schop. Op 1 juni 2018 heeft de Europese commissie hiervoor wetsvoorstellen gepresenteerd. In deze voorstellen is duidelijk gemaakt dat de Europese commissie het GLB doelgerichter wil inzetten voor milieu, klimaat, biodiversiteit en landschap. Ook de Nederlandse rijksoverheid is voornemens het GLB in te zetten voor deze doelen. De vraag is hoe dit concreet uitgewerkt kan worden voor de Nederlandse landbouwsector, hoe dit samenhangt met initiatieven voor verduurzaming binnen de verschillende landbouwsectoren en voedselketens en wat agrarisch ondernemers nodig hebben om verduurzaming in de bedrijfsvoering verder vorm te geven. LTO Nederland heeft het initiatief genomen om boeren & tuinders te consulteren over deze vraag in de GLB Pilot Sectorale bouwstenen. In 2019 en 2020 zijn de mogelijkheden die agrariërs zien om duurzaamheid in hun bedrijfsvoering verder vorm en een impuls te geven opgehaald. De pilot heeft een platform geboden voor alle boeren en tuinders van Nederland om mee te praten over de Nederlandse invulling van het GLB voor na 2022. Door middel van een communicatiecampagne zijn een online enquête en interactieve bijeenkomsten per sector onder de aandacht gebracht. Ruim 2.200 boeren en tuinders hebben hun inbreng geleverd. Deze inbreng is per sector en voor de grotere sectoren uitgesplitst naar bodemtype en/of regio uitgewerkt in sectorrapportages. Voor u ligt de sectorrapportage melkveehouderij op klei gronden met daarin de bevindingen uit de pilot voor deze sector.

Het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid gaat na 2022 op de schop. Op 1 juni 2018 heeft de Europese commissie hiervoor wetsvoorstellen gepresenteerd. In deze voorstellen is duidelijk gemaakt dat de Europese commissie het GLB doelgerichter wil inzetten voor milieu, klimaat, biodiversiteit en landschap. Ook de Nederlandse rijksoverheid is voornemens het GLB in te zetten voor deze doelen. De vraag is hoe dit concreet uitgewerkt kan worden voor de Nederlandse landbouwsector, hoe dit samenhangt met initiatieven voor verduurzaming binnen de verschillende landbouwsectoren en voedselketens en wat agrarisch ondernemers nodig hebben om verduurzaming in de bedrijfsvoering verder vorm te geven. LTO Nederland heeft het initiatief genomen om boeren & tuinders te consulteren over deze vraag in de GLB Pilot Sectorale bouwstenen. In 2019 en 2020 zijn de mogelijkheden die agrariërs zien om duurzaamheid in hun bedrijfsvoering verder vorm en een impuls te geven opgehaald. De pilot heeft een platform geboden voor alle boeren en tuinders van Nederland om mee te praten over de Nederlandse invulling van het GLB voor na 2022. Door middel van een communicatiecampagne zijn een online enquête en interactieve bijeenkomsten per sector onder de aandacht gebracht. Ruim 2.200 boeren en tuinders hebben hun inbreng geleverd. Deze inbreng is per sector en voor de grotere sectoren uitgesplitst naar bodemtype en/of regio uitgewerkt in sectorrapportages. Voor u ligt de sectorrapportage melkveehouderij op löss gronden met daarin de bevindingen uit de pilot voor deze sector.

Het project “Kringlooplandbouw” is onderdeel van het programma Innovaties Biodiversiteit Veenkoloniën. In deze factsheet staan de belangrijkste uitkomsten samengevat over kringlooplandbouw en het gebruik van reststoffen. Is er een businesscase voor de teelt van wormen met reststromen uit een mouterij en zetmeelaardappelverwerkend bedrijf?

Leidse biologiestudenten hebben de herkomst van exotische Alpenwatersalamanders bepaald. Een speciale DNA-techniek toont aan dat deze dieren uit verschillende uithoeken van Europa afkomstig zijn. Sterker nog: het gaat waarschijnlijk om verschillende soorten. Deze salamanders zijn waarschijnlijk uitgezet door mensen – en dat kan schadelijke gevolgen hebben voor de natuur en de biodiversiteit.

De aandacht voor een groene gezonde leefomgeving groeit. De bewijzen voor het positieve effect van een groene woonomgeving op gezondheidsproblemen zijn overtuigend, vooral op het voorkomen ervan. Zo voelen bewoners zich in een groene wijk gezonder, ervaren ze minder stress, bezoeken ze minder vaak de huisarts voor onder andere stemmingsklachten en hebben ze minder vaak diabetes mellitus1. En dat zijn nog maar enkele van de gezonde effecten van natuur. Welke groene elementen dragen bij aan de gezondheid van de bewoners? Welke gezondheidseffecten kun je daar van verwachten? Dat is voor gemeenten, opdrachtgevers, beleidsmakers, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven belangrijke kennis. Deze handreiking somt de 10 meest relevante groene maatregelen op en de daarbij verschillende positieve effecten op gezondheid. Per element wordt beschreven welke gezondheidseffecten dat zijn. Ook worden de knelpunten besproken. Deze Top-10 is primair toepasbaar bij de aanleg of herinrichting van woonwijken. De meeste maatregelen zijn ook te gebruiken waar mensen werken, zoals kantoor- en industrieterreinen en voor bijvoorbeeld terreinen van zorginstellingen.

Onkruid zijn alle planten die groeien waar we dat niet willen, maar we kunnen we ze meestal best laten staan. Onkruid kan juist goed zijn voor verkoeling, bemesting en biodiversiteit in je tuin. In deze aflevering van de Werkplaats vertelt bioloog Nienke Beets (Universiteit Leiden & Hortus Botanicus Leiden) je wat de voordelen zijn van meer groen in onze dorpen en steden. En waarom de term onkruid dus eigenlijk helemaal niet klopt. Dus groen licht voor de paardenbloemen, brandnetels en klavertjes!

Jaarverslag 2022 Staatsbosbeheer. Bevat directieverslag, programmaverslagen, bedrijfsvoeringsverslag, verslag raad van toezicht, verslag verduurzaming werkvloer, financieel verslag en controleverklaring. 'Hierbij biedt de directeur van Staatsbosbeheer het jaarverslag aan over het boekjaar 2022. In velerlei opzichten was 2022 een zeer roerig jaar omgeven door internationale spanningen, conflicten, onzekerheid en naweeën van de Covid-19 pandemie. Daarnaast startte het nieuwe kabinet met forse opgaven ten aanzien van het landelijk gebied en de openbare groene ruimte: beschermen van de biodiversiteit, stikstofreductie, verduurzaming van de landbouw, de energietransitie en de aanpassingen aan de klimaatverandering. Tevens is er nog een enorme behoefte aan nieuwe woningen. De effecten van de oorlog in Oekraïne zoals hogere energieprijzen en inflatie (kostenstijgingen) werpen hun schaduw vooruit en dempen de beschikbaarheid en bestedingen van middelen.'

Maaien en het maaisel afvoeren oftewel oogsten, dat is de wijze waarop veel kruiden- en faunarijke graslanden worden beheerd. Het maaimoment, de maaifrequentie en de maaihoogte zijn van belang tijdens de omvorming van soortenarme graslanden naar kruiden- en faunarijke graslanden met een grote kruidendiversiteit. Deze handreiking beschrijft hoe en waarom een vroege maaidatum of hogere maaifrequentie de ontwikkeling van de kruidendiversiteit kan verbeteren.

Het aantal zweefvliegen op de Veluwe is de afgelopen veertig jaar met 80 procent afgenomen. Dat blijkt uit cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving. 'Een zorgelijke ontwikkeling', zei Eveline Stilma van Greenport West-Holland onlangs tijdens een symposium over natuurinclusieve tuinbouw. 'Insecten zijn een belangrijk onderdeel van ons voedselsysteem. Zonder insecten valt het ecosysteem om.'

Begroting 2024.

Het gaat niet goed met de biodiversiteit, in Nederland, Europa en in de wereld. Dit Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) biodiversiteit laat zien langs welke wegen de rijksoverheid kan inzetten op het versterken en verbeteren van de biodiversiteit en welke extra impulsen daarbij kunnen helpen.

In dit webinar zal Hester Walda van gemeente de Fryske Marren vertellen over de Groenvisie en uitdagingen m.b.t. groen en biodiversiteit binnen de gemeente.

Rietvelden in het Vlaamse buitengebied kunnen reeds op een beperkte oppervlakte een meerwaarde creëren. Mits een doordachte aanpak kan hun aanleg op heel wat bedrijven gebeuren zonder rendementsverlies en met bijkomende voordelen voor de landbouwer.

Looye Kwekers, Schockman Hortensia’s, HilverdaFlorist en Van Klaveren Plant willen een biodiverse beplanting rond hun kassen bij De Kwakel en Kudelstaart aanleggen. Plantenkundige Eveline Stilma begeleidt ze vanuit Greenport Aalsmeer.

In deze documentaire trek je mee op stadssafari met onderzoekers van KU Leuven. Je valt van de ene verbazing in de andere en loopt er heel wat soorten tegen het lijf. De gierzwaluw bijvoorbeeld is dol op historische stadskernen. Hij vindt er oude gebouwen met kieren en gaten om een nestje te bouwen. Ook sommige planten voelen zich thuis in de stadsjungle. Neem nu de Muurvaren: een schattig plantje dat weinig zonlicht en voedingsstoffen nodig heeft en goed gedijt op bakstenen. Toch is leven in de stad is niet altijd een pretje. Tijdens een hittegolf kan de temperatuur er ’s nachts zes graden hoger zijn dan op het platteland. Klimaatonderzoekers brengen met zowat 100 meetstations in en om Leuven het hitte-eilandeffect netjes in kaart. Stadsecologen van hun kant stellen vast dat watervlooien in stadsvijvers kleiner zijn: zo zijn ze beter bestand tegen de hogere watertemperatuur. De stad is niet alleen warm, maar ook lawaaierig en de lucht is er vaak vervuild. Meer groen in de stad kan volgens experten soelaas brengen. Groengevels, groendaken maar bijvoorbeeld ook water maken het leven meer aangenaam én lokken nieuw leven naar de stad.

Op veel N12.02 graslanden blijft de kruidendiversiteit achter, ondanks dat de bodem voldoende verschraald is. Het ontbreken van een zaadbank met kruiden kan hieraan ten grondslag liggen, of stagnatie in ontwikkeling van de vegetatie. Het bewerken van de grasmat of bodem, enten met groen maaisel of inzaaien zijn krachtige herstelbeheermaatregelen om op korte termijn een grotere kruidendiversiteit te realiseren. Deze handreiking gaat in op bodembewerkingen en het enten van percelen met groen maaisel en/of zaaien van kruiden als laatste redmiddel voor het verbeteren van kruiden- en faunarijke graslanden.

Deze handreiking beschrijft hoe en waarom uitmijnen met gras-klaver ingezet kan worden als herstelbeheermaatregel.

Wat is biodiversiteit nu precies? Waarom moeten we erin investeren, en hoe? Belangrijke maar lastige vragen voor beleidsmakers, hoveniers, bewoners en bestuurders. 'Natuur voor Elkaar' organiseerde een bijeenkomst hierover in Enschede. Wij vroegen de sprekers en aanwezigen: hoe krijgen we samen het groen weer terug in de stad?

De meeste percelen met de doelstelling kruiden- en faunarijk grasland waren eerder voor landbouw in gebruik. De bodem kan daardoor een grote nutriëntenvoorraad bevatten, die een snelle overgang naar kruiden- en faunarijk grasland belemmert. Er zijn dan jaren nodig om de juiste condities te ontwikkelen. In deze periode is het belangrijk het beheer aan te passen aan de veldsituatie, zodat de ontwikkeling niet stagneert. Deze handreiking beschrijft welke beheermaatregelen er in de gereedschapskist van beheerders zitten en welke strategie het beste past bij vier veldsituaties.

Het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid gaat na 2022 op de schop. Op 1 juni 2018 heeft de Europese commissie hiervoor wetsvoorstellen gepresenteerd. In deze voorstellen is duidelijk gemaakt dat de Europese commissie het GLB doelgerichter wil inzetten voor milieu, klimaat, biodiversiteit en landschap. Ook de Nederlandse rijksoverheid is voornemens het GLB in te zetten voor deze doelen. De vraag is hoe dit concreet uitgewerkt kan worden voor de Nederlandse landbouwsector, hoe dit samenhangt met initiatieven voor verduurzaming binnen de verschillende landbouwsectoren en voedselketens en wat agrarisch ondernemers nodig hebben om verduurzaming in de bedrijfsvoering verder vorm te geven. LTO Nederland heeft het initiatief genomen om boeren & tuinders te consulteren over deze vraag in de GLB Pilot Sectorale bouwstenen. In 2019 en 2020 zijn de mogelijkheden die agrariërs zien om duurzaamheid in hun bedrijfsvoering verder vorm en een impuls te geven opgehaald. De pilot heeft een platform geboden voor alle boeren en tuinders van Nederland om mee te praten over de Nederlandse invulling van het GLB voor na 2022. Door middel van een communicatiecampagne zijn een online enquête en interactieve bijeenkomsten per sector onder de aandacht gebracht. Ruim 2.200 boeren en tuinders hebben hun inbreng geleverd. Deze inbreng is per sector en voor de grotere sectoren uitgesplitst naar bodemtype en/of regio uitgewerkt in sectorrapportages. Voor u ligt de sectorrapportage melkveehouderij op veengronden met daarin de bevindingen uit de pilot voor deze sector.

Bedrijventerreinen zijn essentieel voor het Nederlandse bedrijfsleven en de Nederlandse samenleving. Helaas zijn ze te lang een blinde vlek geweest voor de overheid en kregen ze niet de aandacht die ze verdienen. De laatste jaren groeit weliswaar de beleidsmatige aandacht voor bedrijventerreinen, maar een cruciaal aspect blijft daarbij onderbelicht: de bedrijven op deze terreinen hebben meer hulp nodig bij hun verduurzaming, en hebben daar ook baat bij. Verduurzaming van bedrijventerreinen is onvermijdelijk. Veel van de benodigde verduurzamingsmaatregelen kunnen de op deze terreinen gevestigde bedrijven zelfstandig nemen, maar voor een groot aantal maatregelen is georganiseerde samenwerking op het niveau van het bedrijventerrein efficiënter of zelfs onmisbaar. Het gebrek aan aandacht voor verduurzaming van bedrijventerreinen is dan ook een groot gemis, zowel voor de daar gevestigde ondernemers als voor de Nederlandse samenleving. Het is hoog tijd dat de overheid naast deze ondernemers gaat staan en hen praktische en financiële ondersteuning biedt, heldere kaders stelt en duidelijkheid voor de lange termijn geeft. In dit advies brengt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in kaart wat er aan verduurzaming op bestaande bedrijventerreinen mogelijk is, wat dat voor bedrijven en de samenleving kan opleveren en welke acties van de overheid nodig zijn om dit proces in beweging te krijgen.

Steeds meer boeren nemen kruidenrijk grasland op in hun bouwplan of denken hierover na. De grootste uitdaging is het managen en behouden van de verschillende soorten. Kruiden en vlinderbloemigen hebben andere zorg nodig dan gras.

In samenwerking met haar leden ontwikkelde BO Akkerbouw het perspectief 'Ruimte voor de Nieuwe Akker! - Perspectief van de Nederlandse akkerbouw'. Zeven richtingen geven invulling aan het perspectief: duurzaam voedsel, eiwittransitie, biobased materialen, groene energie, circulaire samenleving, biodiversiteit & landschap en klimaatbestendige omgeving. Daarmee kan de sector blijven doen waar zij goed in is: waarde leveren van de akkers. In dit webinar - georganiseerd in samenwerking met Nieuwe Oogst - praten André Hoogendijk (directeur BO Akkerbouw), Tineke de Vries (voorzitter LTO-vakgroep Akkerbouw en Vollegrondsgroente), Hans Meeuwis (CEO Royal Cosun) hierover. Wat zien we? Wat gebeurt er? Waar zetten we op in? Wat kunnen we nu doen en wat is hiervoor nodig? Een inspirerende blik op de toekomst met een praktische insteek. Dit is er nu nodig en dit gaan we nu doen!

Behoud maar zeker ook het herstel van biodiversiteit behoort tot de kerndoelen van de overheid. Om dit doel te realiseren ontwikkelt en verspreidt het OBN Kennisnetwerk daarvoor toepasbare kennis over herstelmaatregelen voor Natura 2000, de aanpak van stikstof, de leefgebiedenbenadering, de ontwikkeling van nieuwe natuur én het cultuurlandschap. In dat cultuurlandschap gaat het de laatste twintig jaar niet goed met de Kievit. Beheerders en onderzoekers vermoeden dat de kuikenoverleving het knelpunt is voor het succes van deze bijzondere weidevogel. Voedselbeschikbaarheid en predatiekans zijn waarschijnlijk twee belangrijke factoren die het opgroeisucces van de Kievit bepalen. Maar ook de vochthuishouding van het habitat is belangrijk. En het type voedsel. En waarschijnlijk hangen al die factoren ook weer met elkaar samen. Om uit te zoeken aan welke eisen het habitat voor de kuikens aan moet voldoen, is dit onderzoek uitgevoerd. Het onderzoek richt zich op de vraag aan welke eisen het habitat van de kievitsgezinnen moet voldoen en hoe een beheerder die relevante habitatkenmerken kan beïnvloeden door inrichting en beheer. Het onderzoek resulteert in een aantal zeer praktische en goed onderbouwde aanbevelingen waar beheerders direct mee aan de slag kunnen.

In deze factsheet wordt ingegaan op hoe agroforestry (inpassing van bomen en struiken in de landbouw) ingepast kan worden in open landschappen. De provincie Zeeland is, als provincie met veel open landschappen, als uitgangspunt genomen voor een aantal ontwerpen voor agroforestry in de akkerbouw. De ontwerpen en visualisaties in deze factsheet kunnen inspiratie geven aan agrariërs, beleidsmedewerkers en landschapsbeheerders. De inhoud in deze factsheet is gebaseerd op de notitie ‘Agroforestry in het Zeeuwse Landschap', waarbij een verkenning is uitgevoerd naar de mogelijkheden van agroforestry in combinatie met akkerbouw in de provincie Zeeland, in opdracht van de Provincie Zeeland.

Het verbeteren van de kwaliteit van kruiden- en faunarijk grasland (N12.02) is maatwerk. Sommige percelen hebben een gunstige uitgangssituatie. Voor beheerders is het nuttig deze situatie te herkennen, zodat middelen gericht worden ingezet op percelen met een grotere natuurkwaliteit. In gebieden helpt dit bij prioritering en differentiatie in beheer en het verbeteren van de biodiversiteit. Deze handreiking gaat over het inschatten van de natuurpotentie van percelen en het differentiatie van het beheer van kruiden- en faunarijke graslanden op gebiedsniveau.

De biodiversiteit verkeert in een slechte staat, blijkt uit tal van onderzoeken. Steden kunnen met vergroening een bijdrage leveren aan het behoud van soorten en het versterken van natuurbeleving. Is het een goed idee om in de stedelijke omgeving alleen nog inheemse planten en bomen te gebruiken die de biodiversiteit bevorderen? Vakblad Stad + Groen legde de stelling voor aan drie groenprofessionals.

De voornaamste redenen voor het inzaaien van bloemenrijke kruidenstroken zijn de bevordering van bestuivers en natuurlijke vijanden van bladluizen en andere plagen. Bloeiende kruiden leveren nectar als energiebron, pollen als eiwitrijk voedsel en bladluizen als alternatieve prooien voor de opbouw van robuuste populaties van nuttigen. Wat er bij de inrichting van kruidenstroken komt kijken is in dit factsheet samengevat.

De verwoestende invloed van de mensheid op biodiversiteit en klimaat zijn overal om ons heen. Maar we hebben juist behoefte aan een positieve toekomstvisie. De oplossing voor deze problemen ligt in de ‘symbiotische stad’: de natuur moet terugkeren in de stad en er als vanzelfsprekend deel van uitmaken.

De wereld is sterk aan het veranderen en de akkerbouw verandert mee. De sector draagt bij aan oplossingen voor maatschappelijke opgaven. Dat gebeurt op basis van de sterke samenwerking in de keten. Veredeling, teelt, handel én verwerking werken samen binnen BO Akkerbouw en schetsen samen zeven richtingen voor perspectief van de Nederlandse akkerbouw.

Invasieve exoten zijn een snel groeiend probleem, zegt het biodiversiteitspanel van de Verenigde Naties. Er moet meer gebeuren om ze te bestrijden en om verdere verspreiding tegen te gaan.

Het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid gaat na 2022 op de schop. Op 1 juni 2018 heeft de Europese commissie hiervoor wetsvoorstellen gepresenteerd. In deze voorstellen is duidelijk gemaakt dat de Europese commissie het GLB doelgerichter wil inzetten voor milieu, klimaat, biodiversiteit en landschap. Ook de Nederlandse rijksoverheid is voornemens het GLB in te zetten voor deze doelen. De vraag is hoe dit concreet uitgewerkt kan worden voor de Nederlandse landbouwsector, hoe dit samenhangt met initiatieven voor verduurzaming binnen de verschillende landbouwsectoren en voedselketens en wat agrarisch ondernemers nodig hebben om verduurzaming in de bedrijfsvoering verder vorm te geven. LTO Nederland heeft het initiatief genomen om boeren & tuinders te consulteren over deze vraag in de GLB Pilot Sectorale bouwstenen. In 2019 en 2020 zijn de mogelijkheden die agrariërs zien om duurzaamheid in hun bedrijfsvoering verder vorm en een impuls te geven opgehaald. De pilot heeft een platform geboden voor alle boeren en tuinders van Nederland om mee te praten over de Nederlandse invulling van het GLB voor na 2022. Door middel van een communicatiecampagne zijn een online enquête en interactieve bijeenkomsten per sector onder de aandacht gebracht. Ruim 2.200 boeren en tuinders hebben hun inbreng geleverd. Deze inbreng is per sector en voor de grotere sectoren uitgesplitst naar bodemtype en/of regio uitgewerkt in sectorrapportages. Voor u ligt de sectorrapportage melkveehouderij op zandgronden met daarin de bevindingen uit de pilot voor deze sector.

In het najaar van 2022 is met een enquête gepeild hoe agrariërs in het Drentsche Aa-gebied denken over natuurinclusieve landbouw, wat zij op dit vlak al doen en hoe zij dat ervaren. Deze deelrapportage voor het project Transitie Landbouw Drentsche Aa bevat de uitkomsten van de enquête.

De Nederlandse Golf Federatie (NGF) richt zich steeds meer op duurzaam beheer en toename van meer biodiversiteit op haar golfterreinen. Om deze reden is de NGF ook deelnemer in het onderzoeksproject PPS Grasvelden, Klimaat & Biodiversiteit. Deze hand-out is vanuit dit project opgesteld met als doel om meer betrokkenheid en draagvlak te creëren van leden van verschillende (baan-, natuur-, GEO-) commissies bij beheersmaatregelen ten gunste van de biodiversiteit. Kleine aanpassingen van beheer en inrichting kunnen al tot opmerkelijke resultaten leiden.

Op de Melkbrouwerij van Rick en Arjuna Huis in ‘t Veld groeien steeds meer bomen en struiken. Een mooier landschap en meer biodiversiteit zijn voor de ondernemers de belangrijkste redenen om voor die aanplant te kiezen. Dat de koeien er ook van eten, vinden ze een pluspunt.

Begrazing zorgt voor het openhouden van de vegetatie en voor bemesting, waardoor grassen en kruiden weer ruimte en voedingsstoffen krijgen om te groeien. Afhankelijk van de diersoort, de graasdruk en het type beweiding, ontstaan er veel of weinig open plekken en is er veel of weinig bemesting op een perceel. Deze handreiking gaat in op beweiding en het effect op kruidenrijke graslanden.

Een interview met Pieter Stolk (Stolk Brothers).

Vergroening is een manier om wateroverlast tijdens buien te lijf te gaan en verkoeling tijdens hittegolven te stimuleren. Het toepassen van klimaatadaptieve beplanting in de openbare ruimte lijkt de beste optie. Maar welk type groen het best past op welke locatie is nog niet zo evident. Wel is variatie het sleutelwoord. 'Het principe "als het maar groen is, dan is het goed", daar moeten we vanaf.'

Climate change and biodiversity loss are the biggest challenges for the 21st century. The world is already 1.2 °C warmer and the impact of climate change such as heat waves, wild fires, floods and drought are being experienced around the globe. Also Europe is vulnerable for the impacts of climate change. The European Green Deal is a response to these challenges aiming to transform Europe to the first climate neutral continent by 2050. It also aims to protect, conserve and enhance the EU's natural capital, and protect the health and well-being of citizens from environment-related risks and impacts.

This research explores a selection of EU policies (such as the European Green Deal) and global trends and their potential land use impact on five case studies in the Netherlands. The assumption behind the research design is that based on the scope and anticipated realisation of EU policies and occurrence of global trends, the potential land use impact can be estimated. The study uses a qualitative foresight methodology, incorporating the uncertainty of future-oriented investigations. The reasoning and the identified causal links rely on estimates pertaining to economy, social change, and political decisions, as well as environmental impacts and technological advancements. The land use impact estimates are derived from this reasoning and different levels of uncertainty. The study differentiates between expansive and restrictive potential land use impacts. Expansive land use means increased demand for a certain type of land. Restrictive means that as a result of the policy or trend, a certain type of land use may no longer be necessary or may be converted to another type. Land use impacts that have different effects on different territories or are difficult to estimate clearly are categorised as inconclusive.

Overzicht van de diverse alternatieve landbouwsystemen, met materiaal voor presentaties.

In Nederland ligt ruim 81.000 ha kruiden- en faunarijk grasland, meestal beheerd door terreinbeherende organisaties samen met boeren. De variatie is groot: ze liggen in natte en droge gebieden, en op klei-, leem-, zand- en veengrond. Maar allemaal hebben ze een historie van agrarisch gebruik met bemesting, pesticidengebruik en bodembewerkingen. Dit grote areaal kan de biodiversiteit in potentie enorm vergroten. Deze serie handreikingen is opgesteld om natuurbeheerders en boeren te helpen bij het vergroten van de kruidenbedekking en -diversiteit en ondersteunt boswachters en boeren bij het verbeteren van kruiden- en faunarijk grasland. Handreiking 1 gaat in op de achtergrond van kruiden- en faunarijk graslanden en de uitdaging waar beheerders en boeren voor staan.

Groene steden dragen bij aan het opvangen van de effecten van klimaatverandering en het herstellen van de biodiversiteit. Maar hoe draag je als bewoner je steentje bij aan het vergroenen van je stad? Veel burgers hebben geen idee waar ze moeten beginnen. Dit is de ervaring van Carlijn Krielaars, in Den Bosch beter bekend als De Groene Buurvrouw. Deze minituinhovenier, zoals ze zichzelf noemt, bracht onlangs haar eerste boek uit, met tips voor burgers om aan de slag te gaan met het vergroenen van hun eigen leefomgeving: van balkonieren tot geveltuin en van boomspiegel tot steeg.