Search

Een veeleisender maatschappij vraagt een verandering van competenties van boswachters. Hoe ziet het werk van de moderne boswachter er uit? Wat moet hij daarvoor weten en kunnen? En hoe kunnen deze moderne boswachters zo goed mogelijk ondersteund worden door hun organisatie? Wij geven de resultaten van een onderzoek naar de nieuwe rol van boswachters.

Traditioneel richt de aandacht van het bosbeheer voor een beleefbare natuur zich op de ontwikkeling van de recreatieve infrastructuur. Tegenwoordig krijgen ook andere vormen van samenleven met natuur aandacht. Deze ontwikkeling wordt weerspiegeld in het nieuwe begrip “bioculturele diversiteit”.

Essenzaadbronnen op de Rassenlijst Bomen hebben een hoge genetische diversiteit. Dat is een belangrijk kwaliteitsaspect van teeltmateriaal en speelt een cruciale rol in het aanpassingsvermogen van soorten aan een veranderend klimaat en nieuwe ziekten en plagen. De huidige generatie essenbossen heeft te kampen met de veelal desastreuze gevolgen van essentaksterfte. Uit onderzoek blijkt dat resistentie tegen deze ziekte genetisch bepaald is, en dat een klein deel van de essen goed bestand is tegen de ziekte. Deze genetische basis biedt hoop om eennieuwe generatie essen te selecteren die bestand is tegen de ziekte, met behoud van de genetische diversiteit.

Het Nederlandse bos is een populair park met jaarlijks honderden miljoenen bezoeken. Het bos is een belangrijke pijler van de Nederlandse natuur met bijvoorbeeld veel Natura 2000-habitats, nieuwe wildernissen en een bron van hernieuwbare grondstoffen. Welke kennis en beheer zijn nodig om aan al deze functies tegemoet te blijven komen? Wij zijn ons als bosbeheerders, beleidsmakers, onderzoekers en opleiders onvoldoende bewust van de forse uitdagingen waar het Nederlandse bosbeheer voor staat!

This book contains the abstracts of the 4th European Agroforestry Conference carried out in the city of Nijmegen (The Netherlands) during the European Green Capital 2018. The book has plenty of extraordinary information and experiences about agroforestry practices and systems around the world including Africa, America and Europe.

This book contains the abstracts of the 4th European Agroforestry Conference carried out in the city of Nijmegen (The Netherlands) during the European Green Capital 2018. The book has plenty of extraordinary information and experiences about agroforestry practices and systems around the world including Africa, America and Europe.

Een deel van de soorten die eens kenmerkend waren voor de hellingbossen in Zuid-Limburg is afgenomen of zelfs verdwenen. Het dichtgroeien van de bossen na het beëindigen van hakhoutbeheer zou een verklaring kunnen zijn, maar is dat ook zo? In dit artikel worden de ecologische eisen van de fauna van hellingbossen besproken aan de hand van de Keizersmantel. Ingegaan wordt op de vraag in welke mate de ecologische randvoorwaarden voor de Keizersmantel worden bepaald door het aanbod van waardplanten en door het microklimaat.

Jolanda van Hasselt heeft de ambitie om de biodiversiteit van het intensief gebruikte landschap in Zundert te vergroten. Ze verdient haar brood als boomteler, is actief binnen de coöperatieve boomkwekerijvereniging Treeport en zat jarenlang in het bestuur van het Vogelrevalidatiecentrum. Met die dubbele pet op probeert ze de kloof tussen boomkwekers en ‘natuurvorsers’ te overbruggen. Eenvoudig is dat niet, maar het onderzoek dat de Wageningse Wetenschapswinkel in Zundert uitvoerde geeft haar daarbij een steun in de rug.

Een goed functionerende bodem van het bos is een van de belangrijke pijlers voor duurzaam bosbeheer. Een bosbeheerder leert dan ook al vroeg in zijn opleiding dat het zijn verantwoordelijkheid is om de mogelijkheden van de bodem voor de ontwikkeling van bos niet aan te tasten maar zo mogelijk te verbeteren. Een bosbodem kan zich daarbij onafhankelijk van het moedermateriaal op den duur ontwikkelen tot een drager van een bijzonder rijk ecosysteem. Bekend zijn de tropische regenwouden, waar het moedermateriaal extreem arm is, maar waar het bos zich op een flinterdunne laag bosbodem in ongekende dimensies en soortenrijkdom weet te handhaven en te ontwikkelen. Ook voor de gematigde streken bestaan voorbeelden van oude rijke bossen op ondergrond waar je dat in eerste instantie niet zou verwachten, zoals in het zuidoosten van Finland en in Bialowieza. Een vraag die hier centraal staat is: wat maakt nu dat die bosbodems zich zo kunnen ontwikkelen en hoe kan je daar als beheerder zo goed mogelijk op inspelen? Aan de hand van onderstaande negen vragen met antwoorden geven we u hierin meer inzicht.

Bos en bosbeheer veranderen continu. Met de ontwikkeling van de productiegerichte bosbouw van vijftig jaar geleden naar een bosbeheer gericht op meervoudige functievervulling in een dichtbevolkte samenleving veranderde ook de rol van de beheerder. Dit vraagt om andere kennis en vaardigheden van de beroepsgroep en andere organisatievormen van onderwijs en onderzoek. De Koninklijke Nederlandse Bosbouw Vereniging (KNBV) fungeert sinds de oprichting in 1910 als vakvereniging door en voor mensen uit de sector, volledig draaiend op vrijwilligers. De veranderingen in de sector en het werkveld vragen ook om een andere rol van de beroepsvereniging.

Een veeleisender maatschappij vraagt een verandering van competenties van boswachters. Hoe ziet het werk van de moderne boswachter er uit? Wat moet hij daarvoor weten en kunnen? En hoe kunnen deze moderne boswachters zo goed mogelijk ondersteund worden door hun organisatie? Wij geven de resultaten van een onderzoek naar de nieuwe rol van boswachters.

To protect its natural heritage and biodiversity, Vietnam has established a system of ‘special use forest’ (SUFs) which is “the backbone of the national protected areas”. The ineffective management of SUFs based solely on the state leads to a decline in biodiversity and density of the forests. Recognizing this, collaborative or ‘co’-management for SUFs is advocated to get more participation and shared responsibilities and rights between government and non-state actors. However, it is widely noted that co-management is a particularly great challenge in Vietnam because of the nature of strong state control, decades of SUF conflicts, and the lack of capacity and initiatives of communities to negotiate with the government in co-management arrangements. This PhD thesis questions the degree to which co-management can be put in Vietnamese SUFs and the degree of ‘adaptiveness’ it can engender. Conditions of the economic, political and social context surrounding SUFs becomes key to any understanding of how co-management can be implemented, including insights into how co-management may need to be amended to adjust to ‘fit’ the context of mono-organisational states.

In 2012 en 2013 kwamen uit verschillende delen van Nederland verontrustende berichten over sterfte van oudere zomereiken in bossen en parken. In sommige opstanden is meer dan de helft van de eiken doodgegaan. De meeste meldingen kwamen uit het oosten en zuiden van het land. Op verzoek van het Bosschap heeft het Ministerie van Economische Zaken Alterra via een Helpdeskvraag laten onderzoeken wat de ernst van de sterfte is, wat de mogelijke oorzaken en wat de mogelijkheden voor een beheerder om eikensterfte te voorkomen. Het onderzoek bestond uit een enquête onder vijfig beheerders en een klein veldonderzoek. Dit artikel geeft de resultaten van het onderzoek.

De bossen van Het Nationale Park De Hoge Veluwe vormen samen met heide en stuifzanden een gevarieerd landschap waarin cultuurhistorie en natuur doelbewust verweven zijn. Naast een klein aandeel oude bossen en landgoedbossen stamt het grootste deel van het bosoppervlak uit de afgelopen eeuw, en is met veel moeite ontwrocht aan het droge en arme landschap. De afgelopen 100 jaar is het bosbeheer van Het Park gericht op het landschappelijk aantrekkelijker, ecologisch stabieler en economisch rendabeler maken van de bossen. Dit artikel kijkt terug op de beheersgeschiedenis van de bossen in het Park.

Sinds 1946 zijn meer dan 35.000 records van insectenplagen verzameld. In dit artikel wordt een analyse van deze data gegeven, die beperkt is tot 98 meest gemelde soorten waarvan 22 soorten die incidenteel voorkwamen zijn uitgesloten van de analyse. Van de resterende 76 soorten, waren er 18 gedurende de gehele observatieperiode van 61 jaar in zekere zin constant aanwezig. Van de andere soorten vertoonden 27 een daling en lieten 31 soorten een stijging zien.

De Nederlandse overheid wil dat Nederland een land wordt van innovatie en ondernemerschap. Dit geldt ook voor bos- en natuurbeheer. Maar in hoeverre is de sector bos- en natuurbeheer in staat tot innovatie en ondernemerschap? Oosterbaan en Spijker schreven in 2005 in hun rapport ‘Innovatie in het bos-, natuur- en landschapsbeheer’ dat “het beheerwerkveld niet tot de meest sprankelende sectoren behoort wanneer het om innovatie gaat”. En InnovatieNetwerk schrijft op haar website dat “de innovatieve kracht van de natuursector op dit moment nog niet voldoende ontwikkeld lijkt”. Nieuw onderzoek laat iets anders zien: innovatie vindt volop plaats. En er kan nog veel meer, als je maar wilt. Ook in het bos- en natuurbeheer.

Binnen een jaar tijd doen zes veldwerkers metingen aan zo’n 70.000 bomen op 3.745 steekproefpunten in heel Nederland. Dat gebeurt in het kader van de 6e Nederlandse Bosinventarisatie, die Alterra in opdracht van het ministerie van Economische Zaken coördineert. Begin 2014 komen de data beschikbaar voor de bos- en natuursector. Wat gebeurt er eigenlijk met de data en wat kan de sector met de resultaten?

De geschiedenis van landgoedbossen is voor de meeste bezoekers onbekend. Onder begeleiding van de Leerstoelgroep Bos- en Natuurbeleid is onderzocht hoe voormalige eigenaren en rentmeesters van landgoed Middachten het fraaie en afwisselende bos hebben gevormd, welke bosbouwkundige experimenten er zijn uitgevoerd en wat hiervan nog zichtbaar is

Voor de bosbouwers die wat willen gaan doen met inheemse iepenhout, is het assortiment met autochtone herkomst toegenomen. Van de fladderiep stond in de 7e Rassenlijst (2002) tot voor kort slechts één opstand vermeld, maar daar is nu een opstand in Twente bijgekomen: Denekamp-01, NL.SI.1.3.09.01. De opstand laat zien dat in Nederland niet alleen klonaal vermeerderde selecties, maar ook zaailingpopulaties van deze iep zich kunnen ontwikkelen tot redelijk recht groeiende bomen van imponerende afmeting. Zowel solitair als in bosverband. En bestand tegen iepziekte!

Traditioneel richt de aandacht van het bosbeheer voor een beleefbare natuur zich op de ontwikkeling van de recreatieve infrastructuur. Tegenwoordig krijgen ook andere vormen van samenleven met natuur aandacht. Deze ontwikkeling wordt weerspiegeld in het nieuwe begrip “bioculturele diversiteit”.

Essenzaadbronnen op de Rassenlijst Bomen hebben een hoge genetische diversiteit. Dat is een belangrijk kwaliteitsaspect van teeltmateriaal en speelt een cruciale rol in het aanpassingsvermogen van soorten aan een veranderend klimaat en nieuwe ziekten en plagen. De huidige generatie essenbossen heeft te kampen met de veelal desastreuze gevolgen van essentaksterfte. Uit onderzoek blijkt dat resistentie tegen deze ziekte genetisch bepaald is, en dat een klein deel van de essen goed bestand is tegen de ziekte. Deze genetische basis biedt hoop om eennieuwe generatie essen te selecteren die bestand is tegen de ziekte, met behoud van de genetische diversiteit.

Als bosbeheerders gaan we er prat op dat we het begrip duurzaamheid hebben uitgevonden. Dat is inderdaad iets om trots op te zijn en bewijst dat we als sector gewend zijn ver vooruit te kijken en te denken. Het is echter de vraag of we onze bossen nog wel volgens de principes van duurzaamheid beheren. Met name over de mogelijke uitputting van de bodem en de invloed van de exploitatie op de bodem bestaan veel vragen waarvan de antwoorden niet voor het oprapen liggen. Op 17 mei 2016 ging de Studiekring van de KNBV terug naar de basis: de bosbodem.

Het Nederlandse bos is een populair park met jaarlijks honderden miljoenen bezoeken. Het bos is een belangrijke pijler van de Nederlandse natuur met bijvoorbeeld veel Natura 2000-habitats, nieuwe wildernissen en een bron van hernieuwbare grondstoffen. Welke kennis en beheer zijn nodig om aan al deze functies tegemoet te blijven komen? Wij zijn ons als bosbeheerders, beleidsmakers, onderzoekers en opleiders onvoldoende bewust van de forse uitdagingen waar het Nederlandse bosbeheer voor staat!

Duurzaam bosbeheer (Sustainable Forest Management: SFM) is van groot belang voor de duurzame instandhouding van het bosareaal met de bijbehorende biodiversiteit en ecosysteem diensten zoals hout productie, opslag van koolstof en recreatie. Voor de bescherming van bossen en functies zijn in diverse internationale fora afspraken gemaakt over SFM. Nederlandse regering heeft de afspraken om SFM te stimuleren in het kader van deze fora onderschreven en uitgewerkt in het beleid. Vanwege de vele verdragen, programma’s en afspraken ontbreekt momenteel een overzicht van acties die in Nederland daadwerkelijk invulling geven aan (internationale) afspraken over SFM . Om te kunnen verantwoorden hoe Nederland zijn internationale afspraken heeft geïmplementeerd hebben beleidsmakers bij de rijksoverheid behoefte aan meer inzicht in het aantal en het soort implementatieacties met betrekking tot SFM van de Nederlandse bossen . In deze studie wordt met een quick scan een globaal overzicht gegeven van implementatie acties waarmee de Nederlandse Rijksoverheid invulling geeft aan de internationale afspraken voor SFM in het Forest Europe - proces met betrekking tot bossen en bosbeheer in Nederland .

Duurzaam bosbeheer (Sustainable Forest Management: SFM) is van groot belang voor de duurzame instandhouding van het bosareaal met de bijbehorende biodiversiteit en ecosysteem diensten zoals hout productie, opslag van koolstof en recreatie. Voor de bescherming van bossen en functies zijn in diverse internationale fora afspraken gemaakt over SFM. Nederlandse regering heeft de afspraken om SFM te stimuleren in het kader van deze fora onderschreven en uitgewerkt in het beleid. Vanwege de vele verdragen, programma’s en afspraken ontbreekt momenteel een overzicht van acties die in Nederland daadwerkelijk invulling geven aan (internationale) afspraken over SFM . Om te kunnen verantwoorden hoe Nederland zijn internationale afspraken heeft geïmplementeerd hebben beleidsmakers bij de rijksoverheid behoefte aan meer inzicht in het aantal en het soort implementatieacties met betrekking tot SFM van de Nederlandse bossen . In deze studie wordt met een quick scan een globaal overzicht gegeven van implementatie acties waarmee de Nederlandse Rijksoverheid invulling geeft aan de internationale afspraken voor SFM in het Forest Europe - proces met betrekking tot bossen en bosbeheer in Nederland .

De afgelopen jaren zijn op diverse plekken in Nederland bossen ingericht als marteloscoop. De naam “marteloscoop” is afgeleid van het Franse martelage = hameren of blessen, en –scoop = kijken, onderzoeken. De marteloscoop “Oostereng” is officieel in gebruik genomen tijdens de jubileumbijeenkomst van Pro Silva Nederland op 8 oktober 2015. Het betreft een 0.5 ha grote douglasopstand uit 1961, waar in totaal 12 groepen een dunning hebben gesimuleerd. De algemene dunningsinstructie luidde: “Zet een dunning uit waarmee de houtteeltkundige waarde van de opstand zoveel mogelijk verhoogd wordt.”