Search

Copyright of Perspectives on Culture / Perspektywy Kultury is the property of Jesuit University Ignatianum in Krakow and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Perspectives on Culture / Perspektywy Kultury is the property of Jesuit University Ignatianum in Krakow and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Artykuł dotyczy księgi zmarłych członków bractwa modlitewnego cieśli, młynarzy i przedstawicieli innych rzemiosł, które w drugiej połowie XV i początku XVI w. działało pod patronatem dominikanów z wrocławskiego klasztoru św. Wojciecha. Analiza zawartości tej księgi została uzupełniona jej edycją w Aneksie. Prezentowana praca ma znaczenie dla odtworzenia praktyk duszpasterskich wrocławskich dominikanów i społecznego zaplecza ich konwentu, a także prozopografii mieszkańców Wrocławia u schyłku średniowiecza.

Copyright of Komunikaty Mazursko-Warminskie is the property of Komunikaty Mazursko-Warminskie and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Artykuł dotyczy pochodzących z ok. 1530-1535 r. wykazów członków bractwa różańcowego, działającego pod patronatem klasztoru dominikanów w Świdnicy. Analiza zawartości tych rejestrów została uzupełniona edycją źródła zawartą w Aneksie. Wykazy te przynoszą istotne dane do badań nad działalnością duszpasterską świdnickiego konwentu oraz studiów nad antroponimią ludności zamieszkującej okolice Świdnicy w późnym średniowieczu.

Copyright of Średniowiecze Polskie i Powszechne is the property of Wydawnictwo Uniwersytetu Slaskiego and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Klasztor Dominikanów pw. Świętego Krzyża w Świdnicy powstał pod koniec XIII wieku. W okresie poprzedzającym reformację bracia działali aktywnie zarówno na terenie miasta, jak i w jego okolicy. Dokładny zasięg ich wpływów był dotąd nieznany; wiadomo było tylko, że w bezpośrednim sąsiedztwie klasztoru świdnickiego znajdowało się kilka innych domów zakonnych braci kaznodziejów (Wrocław, Brzeg, Ząbkowice, Legnica). Wypowiedzianą przed wielu laty przez Jerzego Kłoczowskiego opinię, iż nie da się wyznaczyć dokładnych granic okręgów klasztornych śląskich dominikanów, można zweryfikować dzięki informacjom z księgi rachunkowej konwentu w Świdnicy, która została założona w latach 30. XVI wieku przez jego ówczesnego przeora, brata Jerzego Leopoldiego. Do księgi tej został wpisany wykaz miejscowości, w których świdniccy dominikanie prowadzili kwestę, a także spis ośrodków, w których pod ich patronatem działały konfraternie różańcowe. Naniesienie na mapę tych miejscowości pozwoliło wyznaczyć granice okręgu klasztoru Krzyża Świętego. Terytorium tego okręgu było rozległe: na osi północ-południe jego średnica sięgała około 60 km, zaś na linii wschód-zachód przekraczała 70 km. Uwzględniając położenie klasztoru świdnickiego wobec innych fundacji dominikańskich na Śląsku oraz wyniki wcześniejszych badań nad okręgiem klasztoru Braci Kaznodziejów w Brzegu, można wyznaczyć dokładny zasięg okręgów klasztornych w Świdnicy, Ząbkowicach oraz Brzegu, a także przybliżony przebieg granic okręgów klasztorów z Wrocławia oraz Legnicy. Prezentowane w artykule wyniki badań mają istotne znaczenie dla studiów nad działalnością dominikanów z kontraty śląskiej u schyłku średniowiecza i pozwalają wyznaczyć granice duszpasterskiego oraz ekonomicznego oddziaływania poszczególnych konwentów.

Artykuł dotyczy zagadnienia daty i okoliczności przybycia św. Jacka Odrowąża do Krakowa. Dzięki odnalezienie w zbiorach Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Petersburgu średniowiecznego rękopisu, można ostatecznie przeciąć spekulacje na temat czasu pojawienia się Jacka w Krakowie. Niewątpliwie został on posłany do Polski nie przez św. Dominika, ale przez drugiego generała Zakonu, bł. Jordana z Saksonii, a przybył do Krakowa w drugiej połowie 1222 r.

Copyright of Acta Universitatis Lodziensis: Folia Archaeologica is the property of Wydawnictwo Uniwersytetu Lodzkiego and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

The Dominican monastery in Zhovkva was a perfect place for establishing an educational care centre: it had money, professional staff and experience in running academic institutions. The vicinity of Lviv was an additional factor in favor of situating there a boarding school for potential candidates for the Dominican Order. Chronicles and personal books provide a lot of information on everyday life and attitude of the charges of the Zhovkva institution. The analysis allows to take a look at the situation from the perspectives of both the student and the teacher. Dominican educational ideals, based on the main principles of the order - "laudare, benedicere, praedicare" were implemented by the whole boarding school community. Catechists with their assistants propagated the values of the order, themselves being role models, and instilled them in their charges. The students developed the values through religious practices, participation in religious and secular organizations, as well as their own attitude in various everyday situations. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Dominikanie z klasztoru w Brzegu prowadzili intensywną działalność kwestarską w mieście i innych miejscowościach na Śląsku położonych w granicach należącego do nich okręgu. Praktyki kwestarskie zakonników można odtworzyć na podstawie wykazów dochodów oraz wydatków konwentu zachowanych w Oddziale Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Ich lektura pokazuje, że dominikańska kwesta była intensywna, dobrze zorganizowana i prowadzona przez zakonników wyspecjalizowanych w pozyskiwaniu datków pieniężnych oraz naturaliów.

Copyright of Architectus is the property of Oficyna Wydawnicza Politechniki Wroclawskiej and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Procesjonał sygn. 75L z krakowskiego Archiwum Polskiej Prowincji oo. Dominikanów jest prawdopodobnie jedynym zachowanym rękopiśmiennym procesjonałem dominikańskim z czasów potrydenckich. Pomimo skromnych rozmiarów jest to księga szczególna ponieważ zawiera unikatowy zapis czytań, modlitw i śpiewów przeznaczonych na uroczystą procesję w święto Obrzezania oraz czytań na procesję w święto Różańca, a także liczne wzmianki o aktywnym udziale Arcybractwa Różańcowego, prowadzącego śpiew różańca w trakcie pochodu także w święto Bożego Ciała oraz pieśni wielkanocnych podczas procesji rezurekcyjnej. Rękopis mógł powstać w drugiej połowie XVIII w., na co wskazują m.in. jego cechy kodykologiczne oraz warianty tekstów modlitw różańcowych zbieżne z wersją zamieszczoną w drukowanym modlitewniku z 1752 r. Każdy z sześciu odnalezionych podczas kwerendy przekazów różańców różni się w jakimś stopniu od pozostałych wariantami językowymi, kolejnością oraz ilością modlitw, wskazówkami dotyczącymi sposobu jego odmawiania, a nawet treścią wybranych strof pieśni. Ta rozbudowana, śpiewana forma różańca, przypominająca godziny brewiarzowe, ukształtowała się na początku XVII w. w Rzymie, następnie upowszechniła w całych Włoszech, a później także w innych krajach. Do Polski dotarła ona najpóźniej na początku XVIII w. i została przetłumaczona w całości z języka łacińskiego na polski, także gregoriański hymn zastąpiony został jego polskim tłumaczeniem z nową melodią. W polskiej wersji dodane zostały też pieśni poprzedzające każdą z części oraz krótkie śpiewane strofy zastępujące medytacje poprzedzające poszczególne tajemnice różańcowe. O powszechnej znajomości śpiewanych różańców w dawnej Polsce świadczą nie tylko zachowane egzemplarze drukowanych modlitewników i śpiewników, wydawane w różnych ośrodkach, m.in. w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wilnie, ale także wzmianki o nich w Opisie obyczajów Jędrzeja Kitowicza oraz w dominikańskim Procesjonale 75L.

The author of this article presents the location of the Statute of the Polish Province of the Order of Preachers in the law of the Dominican Order and its history. This document is a normative act for the Polish Dominican province and constitutes its own law. The author, taking up this topic as the first one, indicated in the study detailed source materials. On their basis he proved that the provincial statute came into being as a result of the provincial chapter of 1969. The statute is also grounded in the provisions of the Dominican religious constitutions and in the decisions of the general chapter in River Forest in the USA from 1968. The author of the study, on the basis of an analysis of the changes made to the Statute during the provincial chapters of the last 50 years, has shown three time caesuras that make it possible to indicate the most significant events influencing the provincial law. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The aim of the article is to present the reader with a fascinating biography of Father Marcin Chrostowski OP, chaplain of the Polish Armed Forces in the West during II world war. Father Chrostowski before he become member of the dominican order took part in the campaign of 1920 against bolschevik. Next he had studied inWarsaw and Cracow, he had prepared a PHD disertation. During II world war he volunteered for the polish army in France in 1939, whre he was staying before september 39. Next he become chaplain of the Polish Armed Forces in the West — in France and Great Britain. Soon he become secretary of Field Bishop Gawlina, with whom he travelled to the USSR. After his service in the Holy Land, he was transferred to Great Britain, where he joined the General Maczek’s 1st Armored Division as a chaplain of the 9th Rifle Battalion. As a chaplain of that formation he took part in numerous battles from France to Wilhelmshaven. Notably, he was rewarded for his heroism during the hostilities at Baarle Nassan with the War Order of Virtuti Militari. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The paper discusses three theological questions mentioned in the Latin protocol from the trial of the Beguines of Świdnica in 1332. The trial was led by the Polish inquisitor John of Schwenkenfeld. These questions are closely related to the teaching of German theologian and mystic Master Eckhart that were widespread among the Beguines. The first of these questions concerned the idea condemned by the pope John XXII in the 13th article of the bull In agro dominico (March 27th, 1329), namely the oneness of God and man, expressed in the most radical way through joint creation of “heaven and earth”. The fact that the Polish inquisitor had access either to the copy of the bull or at least to the list of condemned articles confirms quick reception of this document in the Gniezno Archdiocese. The second question concerned the interpretation of the Biblical passage (John 4.23) and the correct understanding of worshipping God “in spirit and in truth”. The Beguines were said to preach – following Eckhart – that the true worship is done in complete silence and without any words. The third question concerns the concepts that are the most recognizable and omnipresent in the works of Eckhart, namely those of the spark of the soul (ein vünkelin der sêle; scintilla animae) and od the complete detachment (Abgeschiedenheit). These motives are mentioned in the protocols from the interrogations of two local Beguines. While editing this part of the protocols, the inquisitor used either Eckhart’s work Buch der göttlichen Tröstung (Liber Benedictus), or the proceedings from the Cologne trial against Eckhart that took place in 1326. As it turns out, Master Eckhart’s case reverberated around the whole Dominican Order — the protocol by the Polish inquisitor from the interrogation of the Beguines of Świdnica is one of the earliest and hitherto unknown witnesses to this fact. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Stare druki, stanowiące fragment księgozbioru dominikanów wileńskich, obec­nie przechowywane w Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego, pochodzą z XVI, XVII i XVIII wieku i są wytworem licznych oficyn zagranicznych i krajowych. Licząca 92 pozycji bibliograficznych kolekcja zawiera dzieła odnoszące się do różnych ówczesnych dziedzin wiedzy ludzkiej, ale ukierunkowana jest na potrzeby zgromadzenia. Książki miały bowiem służyć członkom konwentu w ich pracy duszpasterskiej i kształceniowej. Znaki i noty proweniencyjne pokazują wcześniejszych właścicieli poszczególnych egzemplarzy i sposoby gromadzenia, a ślady użytkowania rzeczywistych czytelników. Są istotnym przyczynkiem do odtworzenia tego rozproszonego księgozbioru.

Artykuł dotyczy dziejów powstania oficjum brewiarzowego ku czci św. Sta-nisława ze Szczepanowa Dies adest celebris autorstwa dominikanina Wincentego (połowa XIII w.). Analizie źródłoznawczej zostały poddane niektóre części oficjum, w tym również hymn Gaude mater Polonia. Autor dowodzi, że oficjum wraz z hymnem powstało w środowi-sku polskich dominikanów i należy je interpretować w kontekście trzynastowiecznych debat filozoficzno-teologicznych.

Autor stara się wykazać, że w 1407 r. dominikanie we Wrocławiu podjęli próbę uruchomienia przy swoim konwencie studium generale. Miało zostać przeniesione z Krakowa, gdzie jego funkcjonowanie napotkało problemy kadrowe. Pomysł przeniesienia studium popierał zrazu prowincjał zakonu, a zwieńczeniem zabiegów miała być kapituła generalna we Wrocławiu. Wobec oporu braci z Krakowa plan nie został jednak zrealizowany. The author argues that in 1407 the Dominicans of Wrocław made an attempt at forming the studium generale in their monastery. It was to be moved from Cracow, where its functioning was endangered by lack of faculty members. The idea was initially supported by the provincial of the order and the decision was to be made at the meeting of the general chapter in Wrocław. However, as the brethren of Cracow opposed the project, the plan was not realised.

Celem niniejszego opracowania było wprowadzenie do obiegu naukowego nieobecnego w nim dotąd źródła – liber consiliorum konwentu dominikanów w Poznaniu – oraz wstępna analiza wewnętrznej struktury i zawartości tego zabytku. Autor podjął ten temat w przekonaniu, że dominikańskie „księgi radzieckie” są przekazami o istotnym znaczeniu dla zrozumienia wewnętrznych mechanizmów funkcjonowania klasztorów Braci Kaznodziejów w dobie nowożytnej, a pośrednio także sposobu funkcjonowania całej polskiej prowincji dominikańskiej w tym przedziale czasu. Księga poznańska została założona w styczniu 1724 r. i była prowadzona aż do roku 1822; można więc powiedzieć, że źródło to dokumentuje działalność konwentu św. Dominika w okresie – mniej więcej – ostatnich 100 lat jego istnienia. Zawartość księgi ma fundamentalne wręcz znaczenie dla badań nad stanem osobowym konwentu w XVIII i początkach XIX wieku, trudno także przecenić wagę zawartych w nim informacji dla studiów nad nowożytną gospodarką klasztoru w Poznaniu. Podjęcie kompleksowych badań nad zawartością innych zachowanych w archiwach ksiąg rad dominikańskich konwentów doby potrydenckiej z pewnością pozwoliłoby lepiej zrozumieć mechanizmy ich funkcjonowania i w znaczący sposób poszerzyłoby wiedzę na temat ich ludzkich zasobów.

Przedmiotem opracowania jest edycja źródła przybliżającego życie religijne oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przebywających na wyspie Bute. Decyzją naczelnego wodza gen. Władysława Sikorskiego zlokalizowano tam Zgrupowanie Oficerów Nieprzydzielonych (Samodzielny Obóz Oficerski) Stacja Zborna Oficerów, do której kierowano zarówno oficerów starszych wiekiem nienadających się do służby liniowej, osoby skonfliktowane z przełożonymi jak również przeciwników politycznych gen. Sikorskiego. Wspomniany obóz funkcjonował od 1940 r. do 1944 r., przebywało w nim w tym okresie ponad 800 oficerów. Tematyka życia religijnego jest wzmiankowana jedynie na marginesie wspomnień pisanych w Rothesay. Szczęśliwie w spuściźnie dominikanina Marcina Chrostowskiego, który w 1940 r. pełnił obowiązki kapelana wspomnianej stacji zachował się tekst wygłoszonej przezeń konferencji religijnej. Warto wspomnieć, że ojciec Marcin przed wstąpieniem do zakonu uczestniczył jako ochotnik w kampanii 1920 r., walcząc z bolszewikami. W czasie II wojny światowej był między innymi kapelanem biskupa polowego Gawliny, z którym odbył podróż i wizytację oddziałów polskich w ZSRR. Następnie ojciec Marcin Chrostowski służył w szeregach 1. Dywizji Pancernej, jego bohaterska post awa została nagrodzona między innymi krzyżem Virtuti Militarii.

Inwentarz biblioteki dominikanów wileńskich z 1. połowy XVII wieku re­jestruje 506 pozycji wydawniczych. Są wśród nich druki opublikowane w XV, XVI i w niewielkiej liczbie w XVII stuleciu. Wydrukowane zostały przede wszystkim przez oficyny zagraniczne: włoskie, francuskie, niemieckie, niderlandzkie i szwajcarskie. Pod względem treściowym reprezentują wszyst­kie ówczesne obszary wiedzy ludzkiej, a ich liczebność w poszczególnych działach odzwierciedla zapotrzebowanie przez dominikanów wileńskich na określone piśmiennictwo, które pozwalało im właściwie wypełniać zadania wobec własnego zgromadzenia, klasztoru i otoczenia zewnętrznego.

Artykuł dotyczy procesu denuncjacyjnego przeciwko byłemu prowincjałowi dominikanów krakowskich Mikołajowi z Brzezia z około 1421 r. Jego kazania oburzyły krakowskich duchownych, których prokuratorem stał się Stanisław ze Skarbimierza. Sprawa stanowi odbicie napięć związanych z poczuciem zagrożenia przez husytyzm. The paper deals with the denunciatory proceedings against the former provincial of the Cracovian Dominicans, Mikołaj of Brzezie, in circa 1421. His sermons outraged the clergy of Cracow, whose procurator became Stanisław of Skarbimierz. The matter reflects the tensions connected with the feeling of the threat of Hussitism.

Copyright of Res Historica is the property of Maria Curie-Sklodowska University in Lublin and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

The evangelization of Mexico in the 16th and 17th centuries is a fascinating period in the history of Christianization of the New World. The creative confrontation of the then missionaries (Franciscans, Dominicans, Augustinians, and Jesuits) with local cultures and beliefs and the Spanish conquest system resulted in the development of innovative methods of working with indigenous peoples (catechisms, education, art, hospitality, scientifi c research) and the creation of stable church structures in Mexico.

Kazania od dłuższego czasu przyciągają uwagę mediewistów. Widziano w nich teksty literackie, traktaty teologiczne, źródła do badań nad mentalnością i życiem codziennym etc. Niniejszy tekst jest próbą spojrzenia na rękopiśmienne teksty kazań przede wszystkim jako na świadectwo średniowiecznej praktyki kaznodziejskiej w Polskiej Prowincji Dominikanów w średniowieczu. Podstawę źródłową badań stanowi zbiór średniowiecznych rękopisów przechowywany obecnie w Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów. W oparciu o osiemnaście przechowywanych tam kodeksów zawierających kazania podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, co, kiedy i do kogo głosili polscy Bracia Kaznodzieje.

W średniowieczu bracia kaznodzieje przechowywali archiwalia w skrzyniach, a rękopisy po zmarłych zakonnikach w bibliotekach klasztornych. Sformułowanie „archivio communi provinciae” („wspólne archiwum prowincji”) po raz pierwszy pojawiło się w aktach kapituły generalnej dominikanów w Wenecji w 1592 r. Kolejne kapituły polecały braciom bezpieczne przechowywanie przywilejów, bulli i akt procesów, spisywanie źródeł do historii prowincji oraz tworzenie inwentarzy dóbr, których duplikaty miały trafiać do centralnego archiwum prowincji. Ostateczne prawne ustanowienie archiwów prowincji miało miejsce na kapitule generalnej w Rzymie w 1756 r. Archiwum prowincji polskiej w XVIII w. przechowywano w bibliotece konwentu krakowskiego pw. św. Trójcy; w związku z planami beatyfikacji Męczenników Sandomierskich, generał zakonu polecił jego katalogowanie. W pierwszej połowie następnego stulecia mieściło się już w odrębnym pomieszczeniu, dzięki czemu przetrwało pożar klasztoru w 1850 r. W następnych dekadach archiwum ponownie znajdowało się w bibliotece; na przełomie XIX i XX w. opiekował się nim br. Kazimierz Jucewicz, a w drugiej dekadzie XX w. prac porządkowych podjął się o. Jacek Woroniecki OP. W 1926 r. ustanowiono urząd archiwariusza prowincji, który sprawowali kolejno ojcowie: Fabian Madura, Zygmunt Ogarek, Andrzej Gmurowski, Robert Świętochowski i Efrem Gliński. W 1937 r. archiwum zostało przeniesione do odrębnego magazynu. Na powojenne zorganizowanie Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w obecnym kształcie duży wpływ miało ulokowanie w Krakowie licznych materiałów z likwidowanych klasztorów na Kresach południowo-wschodnich. Urząd archiwisty prowincji od 1946 r. pełnili ojcowie: Robert Świętochowski, Paweł Kielar, Zygmunt Bruno Mazur i Jan Andrzej Spież. Od 2009 r. archiwum kieruje o. Ireneusz Wysokiński OP.

The article brings back from obscurity a forgotten figure of Andrzej Rusiniec, a provincial of the Polish Dominicans (1395-1401/1402). He does not occupy a prominent place in the vast literature dealing with the history of the Polish Dominicans, and yet he was the head of the province at a time of exceptional tension and rivalry between Małopolska and Silesia. In addition, he took over the office after the controversial Peter Wasserrabe, who became famous for his conflict with the general of the order, Raymond of Capua. Rusiniec's time as the head of the province was marked above all by the transfer of the provincial's seat from Wrocław to Kraków and by attempts to instil discipline and obedience in the brothers. That last issue was associated with the Observant reform. We know that it came up against strong resistance everywhere -- this was also the case in the Polish province, during the time of Peter Wasserrabe. During the provincialate of Andrzej Rusiniec a reform of the Poznań convent was launched, however. Historians have not paid much attention to this matter. A reinterpretation of well-known sources as well as an analysis of new, archive or recently published material have made it possible to shed more light on it. It turns out that of key importance was the period of 1396-1397, when the provincial met Franciszek Oczko and Henry Bitterfeld, advocates of the reform; the influential Ugolino of Camerino became the general's vicar for the Polish province; and Pope Boniface IX and the general chapter of the order gave their support to the reformers. However, the whole enterprise would have been in vain without Andrzej Rusiniec's commitment. An analysis of sources concerning him makes it possible to say that he was a moderate supporter of observance; he advocated personal poverty, but rejected the obligation to give up communal property. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Historia klasztoru dominikanów w Brzegu nie cieszyła się dotąd wielkim zainteresowaniem historyków. Podstawowe do dziś opracowanie autorstwa K. Eiserta liczy kilkadziesiąt lat i jest oparte na ograniczonej podstawie źródłowej. W niniejszym opracowaniu odtworzono stan osobowy konwentu w Brzegu i jego wewnętrzną strukturę. Założony w połowie XIV w. konwent miał (jak się) wydaje dwa okresu świetności - zaraz po fundacji oraz na przełomie XV i XVI stulecia. Wiek XV natomiast, zwłaszcza jego druga połowa, to czasy mniejszego znaczenia domu w Brzegu w polskiej prowincji dominikanów. Powodem takiego stanu rzeczy był upadek klasztoru w dobie najazdów husyckich na Śląsk.

Copyright of Architectus is the property of Oficyna Wydawnicza Politechniki Wroclawskiej and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

W okresie od czerwca do listopada 1793 r. w Grodnie (obecnie Białoruś), z udziałem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, obradował ostatni Sejm I Rzeczypospolitej, podczas którego zatwierdzono II rozbiór Polski. Na dni wolne od sesji sejmowych dominikanie grodzieńscy przygotowali dla monarchy cykl 18 spotkań w gabinecie fizycznym szkoły gimnazjalnej prowadzonej przez zakon. Tematyka i przebieg spotkań opisana została w 2. numerze (1794) Pisma Peryodycznego Korrespondenta w formie raportu z dzienną datacją każdego spotkania. Główna tematyka prowadzonych doświadczeń dotyczyła dwóch dziedzin fizyki eksperymentalnej: elektryczności oraz praw i własności gazów. Mocno zaakcentowane zostały również aspekty praktycznego wykorzystania prezentowanych zjawisk i przedmiotów. Raport jest źródłem wiedzy o zasobach gabinetu fizycznego gimnazjum dominikanów. Stanowi także przyczynek do badań nad mecenatem naukowym Stanisława Augusta. W konwencji raportu (uwzględniając daty dzienne) skomponowano także niniejszy artykuł. Eksperymenty przedstawiono w szerszym kontekście naukowym. W celu ukazania uwarunkowań historycznych zacytowano fragmenty diariusza sejmowego. Niniejsza analiza jest pierwszą tego typu w literaturze przedmiotu.

John, the eighth archbishop of Soltaniensis, that is Persian Sultania, is one of the most mysterious figures in the Mongol-European relations at the turn of 14th and 15th centuries. He devoted his life not only to God but also to diplomacy, travelling and writing, and the mystery surrounding his life has been increased by numerous errors in academic attempts to identify him. Undoubtedly, he enjoyed an exceptional position in Timur's court and was called the Mongol ruler's "special friend." He was the initiator of the mission to the European rulers, which began in 1402, as he planned to evangelize the Chagatai Khanate with the support of the West. He hoped that on his mission he would manage to recruit volunteers to support his missionary activities in the East. Trade and the colonies established by Western merchants along the trade routes in the East were a pretext and a natural incentive for missionary activities, and that is why they were discussed in correspondence between Timur and European rulers. However, the outcome of John's mission was not significant - the results were merely superficial and he did not manage to change the negative perception of Timur in Europe. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The article presents the results of architectural and archaeological research conducted in Kamień Pomorski in the area of alleged sacral complex of former Dominican monastery. Its goal was to record survived remains of St Giles' monastery church, an attempt to recreate its original plan and shape, as well as preliminary determination of scope and chronology of successive transformations. The research results indicate that initially was built a single-nave aisless structure with a rectangular, elongated, straight closed chancel. In its north side was located monastery, probably with cloister garth surrounded by cloisters. Probably in the 15th century, in order to enlarge the church, in the south side an aisle was built. It was created back then most likely an asymmetrical two-aisled church. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Artykuł jest prezentacją wyników wstępnej kwerendy w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali, przeprowadzonej 14–18 maja 2012 roku. Jej celem był ogólny przegląd najstarszej części księgozbioru pod kątem znajdujących się w nim rękopisów i starych druków zrabowanych w 1656 roku z bibliotek poznańskich jezuitów, bernardynów i dominikanów. W części wstępnej artykułu przedstawione zostały szwedzkie grabieże księgozbiorów w XVII wieku, starania rewindykacyjne Rzeczypospolitej oraz badania naukowe nad polskimi księgozbiorami w Szwecji prowadzone od XIX wieku. Podstawę źródłową kwerendy stanowiły przechowywane w archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali niepublikowane notatki bibliograficzne Józefa Trypućki (1910–1983), językoznawcy i bibliografa szwedzkich poloników, wieloletniego profesora Uniwersytetu w Uppsali. Materiał ten – efekt kwerendy Trypućki w zasobach Carolina Rediviva – zawiera cenne informacje dotyczące starych druków i rękopisów proweniencji poznańskiej. Zbiory wielkopolskie znajdujące się w Uppsali nie doczekały się dotąd szczegółowych badań. Niniejszy artykuł jest próbą nakreślenia kierunku i metod dalszych badań.

Książka towarzyszyła dominikaninowi od momentu wstąpienia do nowicjatu aż po śmierć. Była niezbędna przy studiach i ustawicznym kształceniu się, którego wymagało ustawodawstwo zakonne, a także przy codziennych zajęciach braci: kaznodziejstwie, odprawianiu mszy, udzielaniu sakramentów, poście i modlitwie, kontemplacji i rozważaniu Pisma Świętego i pism Ojców oraz Doktorów Kościoła a także zwalczaniu herezji. Można przekonać się o tym analizując księgozbiory dominikańskie znajdujące się w bibliotekach klasztornych w Gidlach, Łęczycy, Łowiczu, Piotrkowie Trybunalskim i Sieradzu na podstawie 8 siedemnastowiecznych inwentarzy i 1 dwudziestowiecznego. Ponieważ głównym celem Zakonu Braci Kaznodziejów (Ordo Fratrum Praedicatorum) było i jest głoszenie Słowa Bożego czyli kaznodziejstwo bardzo duzy nacisk kładziono na edukację. Służyć temu miały specjalne studia dominikańskie, dające wykształcenie teologiczne oraz filozoficzne. W każdym klasztorze, już od momentu jego powstania, funkcjonowała szkoła konwentualna, a w wybranych konwentach studia partykularne, później materialne, a także szkoły wyższe istniejące w każdej prowincji. Ze szkołami nierozdzielnie związane były biblioteki niezbędne dla ich funkcjonowania, gdyż stanowiły bazę naukową i warsztat pracy. Bibliotek klasztornych było tyle ile było klasztorów. Ich funkcjonowanie regulowało ustawodawstwo zakonne, począwszy od samej reguły i konstytucji, a skończywszy na kronikach klasztornych i rejestrach wydatków. W ciągu roku w kościołach dominikańskich wygłaszano od 240 do 250 kazań. Zbiory kazań zajmowały w każdym klasztorze dominikańskim poczesne miejsce. Według wspomnianych wyżej inwentarzy najwięcej było ich w bibliotece konwentualnej w Sieradzu - ok. 100 woluminów. Kaznodzieje dominikańscy z Gidli, Łowicza, Łęczycy, Piotrkowa Trybunalskiego i Sieradza przygotowując homilie mogli korzystać z kazań m. in. Bernarda de Bustis, Pelbarta de Themeswar, Mikołaj z Lyry, Pseudo-Pierre’a de La Paluda, Wilhelma z Meffret, Johannesa Wilda (Ferusa), Piotra Skargi, Fryderyka Nausea (Blandicampianusa), Johanna Herolda (Discipulusa), Wincentego Ferreriusza, Jakuba de Voragine, Ludwika z Grenady zw. Granatensis, Johannesa Hoffmeistera, Johanna Ecka (Eckiusa), św. Bernarda z Clairvaux, Piotra Comestora, św. Bonawentury, Gabriela Biela, Marcina Białobrzeskiego, św. Bedy Czcigodnego, Stanisława Karnkowskiego, św. Bernardyna ze Sieny, Dionizego Wielkiego, Hugona de Prato Florido, Mikołaja z Błonia. Spowiednicy dominikańscy przygotowując się do udzielania Sakramentu Pokuty czytali podręczniki dla spowiedników i dzieła z teologii moralnej m. in. Grzegorza I Wielkiego, Anioła de Clavasio, Andreasa de Escobar, Martinusa Azpilcuety, Thomasa Stapletona, św. Rajmunda z Peñafort, Piotra z Soto, Antoniego Pierozzi (Antoniego de Foligno) i Jana Gersona. W klasztorach Braci Kaznodziejów pilnie studiowano także Biblię i Konkordancje. Do lektur dominikańskich należały również pisma Ojców, Doktorów i Apologetów Kościoła: św. Augustyna z Hippony, św. Tomasza z Akwinu, św. Grzegorza z Nazjanzu, św. Ambrożego, Laktancjusza, św. Cypriana, św. Izydora z Sewilli, Jana Chryzostoma Złotoustego, św. Hieronima, św. Jana Damasceńskiego, św. Euzebiusza papieża, św. Grzegorza Wielkiego, św. Atanazego, św. Bazylego Wielkiego z Cezarei, św. Cyryla Aleksandryjskiego. Dominikanie w zaciszu swoich klasztorów uprawiali również ascezę i kontemplowali. W ćwiczeniach duchowych pomocne były im w interesujących nas konwentach dzieła Dionizego Kartuza, Hendrika Herpa, Tomasza a Kempis, Alain’a de la Roche (Alanusa de Rupe), Johannesa Wilda (Ferusa), Humberta de Romanis, Thomasa Stapletona, Diego Estelli, Ludwika z Grenady. Zakonnicy czytali także dzieła hagiograficzne: Wincentego z Kielczy Vita sancti Stanislai Cracoviensis episcopi (Vita maior) lub Vita sancti Stanislai episcopi Cracoviensis (Vita minor), Jakuba de Voragine: Legenda aurea Sanctorum, sive Lombardica historia, oraz Piotra Kanizjusza Notae de Sanctis, Piotra Skargi Żywoty Świętych, Antoniego Grodzickiego i Seweryna Lubomlczyka życiorysy św. Jacka Odrowąża, Grzegorza z Tours Vita Patrum, Bartłomieja Pawła Szotarewicza Byssus et Purpura Seu Vita et Martyrium D. Stanislai Episcopi Cracoviensis. Papież Grzegorz IX uczynił dominikanów inkwizytorami, którzy musieli być doskonałymi teologami, aby móc stawić czoło innowiercom i heretykom. Studiowali zatem dzieła z teologii spekulatywnej i dogmatycznej oraz pisma polemiczne: przede wszystkim św. Tomasza z Akwinu, Piotra Lombarda, Thomasa de Vio-Kajetana, Stanisława Hozjusza, Franciszka Kostera, Johanna Ecka, Walentego Poznańskiego (Wróbla), Roberta Bellarmina, Wojciecha Nowopolskiego, Marcina Białobrzeskiego, Stanisława Orzechowskiego, Jakuba Wujka.