Search

Scripts in the programming language R and accompanying datasets that are used for regression analysis in the study 'Evaporation from a large lowland reservoir – observed dynamics during a warm summer'. The analysis provides insight in which variables can explain open water evaporation of Lake IJssel, the Netherlands, measured at two locations for the years 2019 and 2020. There are 4 scripts for each location (i.e. Stavoren and Trintelhaven): for (1) the hourly and (2) daily temporal scale, and for analysis based on (3) our own observations (doi: 10.4121/16601675), and (4) routinely measured data by the Royal Netherlands Meteorological Institute (KNMI -https://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/uurgegevens (last access: 01-11-2021)) and the Directorate-General for Public Works and Water Management (Rijkswaterstaat - https://waterinfo.rws.nl/#!/kaart/watertemperatuur/ (last access: 01-11-2021)). The datasets consist of evaporation data, and five possible explanatory variables: global radiation, wind speed, vertical vapour pressure gradient,vapour pressure deficit, and water temperature. The datasets of the routinely measured data consist of combined data that is sourced from KNMI (global radiation, wind speed, vapour pressure gradient, vapour pressure deficit) and Rijkswaterstaat (water temperature). For more information about the datasets that are based on our own observations, have a look at doi:10.4121/16601675 (related dataset).

Time series of open water evaporation of Lake IJssel, the Netherlands, during the years 2019 and 2020 at two locations at the border of the lake: Stavoren and Trintelhaven. Data was collected using the eddy covariance instrument of the type IRGASON at a sampling frequency of 20Hz. Data was processed using EddyPro software for a 30-min averaging interval. The measurement height was 7.5 m and 10.8 m in Stavoren and Trintelhaven, respectively. Variables Tair and RH were collected using a separate HMP155A instrument at a height of 7.4 m and 10.9 m above surface in Stavoren and Trintelhaven, respectively. This data belongs to the study 'Evaporation from a large lowland reservoir – observed dynamics during a warm summer'.

A large sample rich in empty Bithynia tentaculata (Linnaeus, 1758) was collected in a drift-line along Lake IJssel, The Netherlands. Of 400 adult Bithynia shells 62 (15.5%) showed repair of a damaged outer lip, most probably due to failed attacks by predators. The roach Rutilus rutilus (Linnaeus, 1758) was probably its main shell-crushing predator here. However, repair after physical damage by waves breaking on the stones of the dike cannot be excluded completely.

Het Ministerie van Economische Zaken wil komen tot wetenschappelijk onderbouwd duurzaam beheer van snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem in het IJsselmeer en Markermeer. Voor alle vier bestanden is de beleidsdoelstelling voor visseizoen 2017/2018 geformuleerd in het document “Toekomstbeeld visstand IJsselmeer/Markermeer – synthesedocument’. Hierin wordt in ieder geval gestreefd naar ‘een evenwichtiger lengte-opbouw van de bestanden met meer grotere exemplaren en een groter aantal jaarklassen’, als ook ‘een toename van de (paai)bestanden’. Voor het behalen van deze beleidsdoelstellingen zijn inspanningsadviezen gevraagd over de staandwantvisserij en de zegenvisserij, gecombineerd voor het IJsselmeer en Markermeer.

This report drafts a monitoring program aiming at determining and optimizing the effectiveness of restoring fish migration at Kornwerderzand with the ‘Fish Migration River’ (FMR.) For an adaptive management of the operation of the FMR, monitoring and evaluation are key aspects. The main research questions underlying the monitoring program will be outlined. The proposed research and monitoring approach describes which monitoring techniques can be applied, what set-up and schedule of different research components involved.

The soft sand engine at the Workumer Buitenwaarden: This paper describes an innovative experiment in the Dutch IJsselmeer, along the coast of Workum, province of Fryslan. Twenty five thousand cubic meters of sand was supplied 200 meters off the coast in shallow water. The idea is that wave energy transports the sand to the coast were sedimentation creates a (semi)natural forelands. The hypothesis: “this (semi) natural foreland is more cost effective than direct landfill on the coast while reinforcing the protective function of coastal zone against f loods and improving ecological conditions” is tested. An extensive monitoring program covering hydro-morphological and ecological criteria, project cost and stakeholder opinion is installed to follow developments. First results show movement of sand in the direction of the coast, but at a slower velocity than expected. The experiment has a high impact on stakeholder involvement and learning.

In 2009 startte de implementatie van de zogenaamde ‘zandmotorexperimenten’ aan de Friese IJsselmeerkust. In deze bijdrage beschrijven en analyseren wij de governance van deze experimenten. Eerst wordt ingegaan op de aanleiding tot deze zandsuppleties voor de kust. Dan komt het proces aan de orde dat leidde tot een plan voor drie experimenten. Bij deze keuze blijken met name posities, verwachtingen en belangen van de regionale en nationale actoren een rol te spelen. Vervolgens wordt ingegaan op de realisatie van twee van deze drie experimenten. Voor de kust van de Workummerwaard verloopt de implementatie voorspoedig, bij het tweede experiment, bij Hindeloopen, ontstaan er belemmeringen. De ervaring met de governance van de experimenten aan de Friese kust geeft ons aanleiding zeven lessen onder de aandacht te brengen.

Het spieringbestand daalt al twee decennia gestaag. De spiering is geen gewaardeerde consumptievis, maar als schakel tussen plankton en predatoren wel een belangrijk onderdeel in het voedselweb. Mogelijke oorzaken die een rol spelen in de teruggang van de spiering zijn de temperatuurstijging en het helder worden van wateren. Nader onderzoek moet uitwijzen welke maatregelen deze vissoort er weer bovenop kunnen helpen

In het kader van het vlootvervangingsprogramma van de Rijksrederij is het noodzakelijk om alternatieven aan te reiken voor de bemonsteringen die momenteel door RV Stern worden uitgevoerd. RV Stern zal binnen een aantal jaren niet meer beschikbaar zijn. Dit rapport beschrijft voor de verschillende monitoringen welke vereisten aan een vervangend schip gesteld worden en welke mogelijke alternatieven voorhanden zijn.Gezien de relatief ondiepe wateren waarin beide surveys plaatsvinden, verdient het vooralsnog de voorkeur met gieken te vissen om de schroefwaterimpact te minimaliseren. Begin 2017 wordt door Wageningen Marine Research een rapport gepubliceerd met daarin resultaten van een vergelijkende visserij tussen de Stern (gieken) en Navicula (A-frame achterover). Aan de hand van deze rapportage zal duidelijk worden wat de impact mogelijk is en welke methode de voorkeur heeft.

Ter ondersteuning van een besluit aangaande een minimum aanlandingsmaat voor brasem, primair voor het IJsselmeer en Markermeer, heeft het ministerie van Economische Zaken IMARES verzocht een overzicht te geven van aanlandingsmaten voor brasem in andere landen en waar mogelijk de motivatie achter deze maten te geven. Er blijken in verschillende, voornamelijk oost, Europese landen minimum aanlandingsmaten te zijn ingesteld. Het is echter niet altijd duidelijk of deze voor de commerciële en/of recreatieve visserij gelden. De gegeven maten zijn niet eenduidig, in een deel van de geval gelden de maten voor de gehele vis (puntje neus tot eind staart) voor een ander deel gelden ze voor een kleiner deel van de vis (puntje neus tot begin staart). Het was voor ons niet altijd duidelijk welke meetmethode gebruikt wordt. De gevonden minimum aanlandingsmaten variëren tussen 20 en 45 cm. Er zijn helaas geen gegevens gevonden voor de onderbouwing van deze maten. Een mogelijke methode om een minimum aanlandingsmaat vast te stellen is gebruik te maken van gegevens die per lengte aangegeven welk deel van de populatie volwassen is. Op basis van deze gegevens kan een volwassenheid ogive worden bepaald. Deze was beschikbaar gebaseerd op IMARES survey en afslag gegevens van het IJsselmeer. Met behulp van deze ogive is de lengte waarop 50, 70 en 100% van de populatie brasem volwassen is bepaald. Bij de doelstelling “het zorgdragen van voortplanting” zijn dit maten die indicatief zou kunnen zijn voor een eventuele minimum aanlandingsmaat voor het IJsselmeer en Markermeer.

Dit rapport beschrijft de resultaten van de monitoring van de Building with Nature pilot langs de Friese IJsselmeerkust in de periode 2011 t/m 2015. De monitoring van de experimenten met zandmotors bij Workum en Oudemirdum is gericht op het begrijpen van het gedrag van de zandmotor, de effecten op de kust en op de ecologie. De monitoring loopt door tot en met 2017, dit rapport is dan ook te beschouwen als een tussenstand. Omdat er in 2016 een MIRT-pre-verkenning start met als doel het vaststellen van compenserende maatregelen langs de Friese IJsselmeerkust voor het veranderende peilregime van het IJsselmeer is het opportuun om nu met deze tussenstand van monitoringsresultaten te komen. In 2017 worden de definitieve resultaten gepubliceerd.

In het kader van het vlootvervangingsprogramma van de Rijksrederij is het noodzakelijk om alternatieven aan te reiken voor de bemonsteringen die momenteel door RV Stern worden uitgevoerd. RV Stern zal binnen een aantal jaren niet meer beschikbaar zijn. Dit rapport beschrijft voor de verschillende monitoringen welke vereisten aan een vervangend schip gesteld worden en welke mogelijke alternatieven voorhanden zijn.Gezien de relatief ondiepe wateren waarin beide surveys plaatsvinden, verdient het vooralsnog de voorkeur met gieken te vissen om de schroefwaterimpact te minimaliseren. Begin 2017 wordt door Wageningen Marine Research een rapport gepubliceerd met daarin resultaten van een vergelijkende visserij tussen de Stern (gieken) en Navicula (A-frame achterover). Aan de hand van deze rapportage zal duidelijk worden wat de impact mogelijk is en welke methode de voorkeur heeft.

Het Ministerie van Economische Zaken (EZ) wil komen tot wetenschappelijk onderbouwd duurzaam beheer van snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem in het IJsselmeer en Markermeer. Voor alle vier bestanden is de beleidsdoelstelling voor visseizoen 2016/2017 geformuleerd als “een zekere mate van herstel”. Voor het behalen van deze beleidsdoelstelling zijn inspanningsadviezen gevraagd over de staandwantvisserij en de zegenvisserij, gecombineerd voor het IJsselmeer en Markermeer. Dit rapport bevat een primair en, op verzoek van de opdrachtgever, een alternatief advies. Het primaire advies is beschreven in hoofdstuk 1, het alternatieve advies is uitgewerkt in hoofdstukken 2 tot en met 8. Deze adviezen hebben als doelstelling het voorkomen van verdere achtergang van de visbestanden. Voor de doelstelling ‘een zekere mate van herstel’ worden aanvullende adviezen gegeven. Alle drie adviezen zijn samengebracht in hoofdstuk 9.

Het Ministerie van Economische Zaken (EZ) wil komen tot wetenschappelijk onderbouwd duurzaam beheer van snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem in het IJsselmeer en Markermeer. Voor alle vier bestanden is de beleidsdoelstelling voor visseizoen 2016/2017 geformuleerd als “een zekere mate van herstel”. Voor het behalen van deze beleidsdoelstelling zijn inspanningsadviezen gevraagd over de staandwantvisserij en de zegenvisserij, gecombineerd voor het IJsselmeer en Markermeer. Dit rapport bevat een primair en, op verzoek van de opdrachtgever, een alternatief advies. Het primaire advies is beschreven in hoofdstuk 1, het alternatieve advies is uitgewerkt in hoofdstukken 2 tot en met 8. Deze adviezen hebben als doelstelling het voorkomen van verdere achtergang van de visbestanden. Voor de doelstelling ‘een zekere mate van herstel’ worden aanvullende adviezen gegeven. Alle drie adviezen zijn samengebracht in hoofdstuk 9.

Ter ondersteuning van een besluit aangaande een minimum aanlandingsmaat voor brasem, primair voor het IJsselmeer en Markermeer, heeft het ministerie van Economische Zaken IMARES verzocht een overzicht te geven van aanlandingsmaten voor brasem in andere landen en waar mogelijk de motivatie achter deze maten te geven. Er blijken in verschillende, voornamelijk oost, Europese landen minimum aanlandingsmaten te zijn ingesteld. Het is echter niet altijd duidelijk of deze voor de commerciële en/of recreatieve visserij gelden. De gegeven maten zijn niet eenduidig, in een deel van de geval gelden de maten voor de gehele vis (puntje neus tot eind staart) voor een ander deel gelden ze voor een kleiner deel van de vis (puntje neus tot begin staart). Het was voor ons niet altijd duidelijk welke meetmethode gebruikt wordt. De gevonden minimum aanlandingsmaten variëren tussen 20 en 45 cm. Er zijn helaas geen gegevens gevonden voor de onderbouwing van deze maten. Een mogelijke methode om een minimum aanlandingsmaat vast te stellen is gebruik te maken van gegevens die per lengte aangegeven welk deel van de populatie volwassen is. Op basis van deze gegevens kan een volwassenheid ogive worden bepaald. Deze was beschikbaar gebaseerd op IMARES survey en afslag gegevens van het IJsselmeer. Met behulp van deze ogive is de lengte waarop 50, 70 en 100% van de populatie brasem volwassen is bepaald. Bij de doelstelling “het zorgdragen van voortplanting” zijn dit maten die indicatief zou kunnen zijn voor een eventuele minimum aanlandingsmaat voor het IJsselmeer en Markermeer.

In 2014 zijn in het kader van het monitoringsprogramma "Monitoring contaminanten ten behoeve van de Nederlandse sportvisserij" 17 zoetwaterlocaties in Nederland bemonsterd. Van de gevangen rode alen zijn mengmonsters samengesteld voor de lengteklassen 30-40 cm en >45 cm en geanalyseerd op de aanwezigheid van dioxines, dioxineachtige- en nietdioxineachtige PCB's. De gevonden gehaltes sluiten goed aan bij de resultaten van 2013. Mengmonsters van kleine alen zijn onderzocht op 12 locaties en in 3 gevallen werden één of meerdere normen overschreden. De mengmonsters van grotere alen (>45 cm) voldeden op 9 van de onderzochte locaties niet aan één of meerdere normen. Naast aal uit de gesloten gebieden betrof dat ook aal uit het open gebied Amsterdam-Rijnkanaal bij Diemen. Per 1-1- 2015 behoort het Amsterdam-Rijnkanaal ook tot de gesloten gebieden. Anderzijds waren er ook locaties binnen de gesloten gebieden waar de mengmonsters aal wel voldeden aan de normen. Dit betrof beide locaties van het Volkerak.

IMARES geeft visserij-advies (vangst-/inspanningsadvies) voor de schubvisbestanden snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem op het IJsselmeer en Markermeer. Gezien de lage kwantiteit en kwaliteit van gegevens over de visbestanden en met name de visserij erop, wordt momenteel het advies gebaseerd op een methodiek binnen het ICES-raamwerk, welke is ontwikkeld voor data-gelimiteerde bestanden (‘DLS’). Het ministerie van Economische Zaken (EZ) wil toewerken naar nauwkeuriger advies en wil de relatie tussen beheer en bestandsontwikkelingen kunnen kwantificeren (Kaderbrief 2015). Dit rapport bevat een overzicht van de mogelijkheden en beperkingen voor verbeteringen in de adviezen. Het tijdsgewricht voor deze ontwikkelingen is met name 2017-2019 maar met een doorkijk naar de jaren erna. Dit rapport beschrijft drie aspecten van het advies voor de schubvisbestanden: (1) langetermijn verbeteringen in de toegepaste modellen, (2) beschrijving van hoe de referentieperiode te kiezen in de komende jaren, en (3) beschrijving van mogelijke problemen rond toestaan van verhuur en verkoop van visserijrechten tussen vergunninghouders in de komende jaren.

Het rapport “Toestand Vis en Visserij in de Zoete Rijkswateren” bestaat uit drie verschillende delen: “Trends”, “Methoden” en “Data”. In dit rapport (Deel I) worden (i) de trends in commercieel benutte vissoorten per VBC gebied, (ii) de trends in Habitatrichtlijnsoorten en (iii) de ecologische kwaliteitsratio’s vis gerapporteerd. Hiervoor is gebruik gemaakt van de gegevens die binnen de verschillende vismonitoringsprogramma’s op de Zoete Rijkswateren worden verzameld. In de rapportage zijn trendanalyses voor de verschillende commercieel benutte vissoorten en Habitatrichtlijn vissoorten gemaakt aan de hand van de beschikbare monitoringsgegevens. De gegevens van deze monitoringsprogramma’s worden gebruikt als indicatoren voor de ontwikkeling van de bestanden van de geanalyseerde soorten over verschillende tijdsperioden.

Er zijn plannen om in zes van de tien spuikokers van het spuisluiscomplex van Kornwerderzand in totaal 18 Tocardo getijturbines turbines te installeren. Deze turbines zullen energie winnen uit de sterke stroming die bij het spuien van overtollig water vanuit het IJsselmeer naar de Waddenzee in de spuikokers ontstaat. Deze turbines vormen door potentieel botsingsgevaar en verstoring mogelijk een risico voor vissen, vogels en zeezoogdieren en zouden wellicht een verandering in het habitat teweeg kunnen brengen. De risico’s en belemmeringen voor vissen worden groter ingeschat dan die voor vogels en zeezoogdieren. Sterfte (direct) door de turbines kan zowel stroomopwaarts als stroomafwaarts optreden door fenomenen als: botsing met de bladen en structuren, drukverschillen, cavitatie, turbulentie en ‘shear stress’. In stroomopwaartse richting vormen de turbines voor de sterkere zwemmers, zalm, zeeforel, zeeprik, rivierprik, fint en houting een risico of belemmering.

Vergroening van kustverdediging (VGK) is een nieuwe trend in waterveiligheidsbeleid. In plaats van harde constructies voor de bescherming tegen overstromingen, worden zachte en meer natuurvriendelijke oplossingen ontwikkeld om golven te dempen, erosie tegen te gaan en sedimentatie processen te ondersteunen. Toch is het realiseren van vergroening in nationale en internationale waterveiligheidsprojecten allesbehalve vanzelfsprekend. Kennis is een essentieel onderdeel van VGK besluitvorming, maar daar is tot nu toe weinig aandacht aan besteed. Het doel van deze studie is daarom zowel het vergroten van inzicht in kennis in VGK besluitvorming als het verbeteren van kennis om VGK in waterveiligheidsprojecten mogelijk te maken. Aan de hand van bestaande projecten is deze studie beschreven. Zijnde zandmotor, Afsluitdijk en Markermeerdijken.

Dit rapport bevat een overzicht van de gegevens verzameld tijdens de vismonitoringen in de zoete rijkswateren. Het omvat de volgende bemonsteringen: - Open water vismonitoring IJssel- en Markermeer met actieve vistuigen - Oever vismonitoring IJssel- en Markermeer met actieve vistuigen - Vismonitoring in IJssel- en Markermeer met kieuwnetten - Diadrome vis Kornwerderzand Waddenzee op basis van fuikregistraties - Vismonitoring grote rivieren met actieve vistuigen - Vismonitoring zoete rijkswateren op basis van vangstregistratie aalvissers - Diadrome vismonitoring zoete rijkswateren op basis van fuikregistraties (sinds najaar 2012) - Vismonitoring grote rivieren op basis van zalmsteekregistraties - Vismonitoring randmeren met actieve vistuigen - Monitoring glasaal op intreklocaties.

A large sample rich in empty Bithynia tentaculata (Linnaeus, 1758) was collected in a drift-line along Lake IJssel, The Netherlands. Of 400 adult Bithynia shells 62 (15.5%) showed repair of a damaged outer lip, most probably due to failed attacks by predators. The roach Rutilus rutilus (Linnaeus, 1758) was probably its main shell-crushing predator here. However, repair after physical damage by waves breaking on the stones of the dike cannot be excluded completely.

Dit rapport bevat een overzicht van de gegevens verzameld tijdens de vismonitoringen in de zoete rijkswateren. Het omvat de volgende bemonsteringen: - Open water vismonitoring IJssel- en Markermeer met actieve vistuigen - Oever vismonitoring IJssel- en Markermeer met actieve vistuigen - Vismonitoring in IJssel- en Markermeer met kieuwnetten - Diadrome vis Kornwerderzand Waddenzee op basis van fuikregistraties - Vismonitoring grote rivieren met actieve vistuigen - Vismonitoring zoete rijkswateren op basis van vangstregistratie aalvissers - Diadrome vismonitoring zoete rijkswateren op basis van fuikregistraties (sinds najaar 2012) - Vismonitoring grote rivieren op basis van zalmsteekregistraties - Vismonitoring randmeren met actieve vistuigen - Monitoring glasaal op intreklocaties.

Er zijn plannen om in zes van de tien spuikokers van het spuisluiscomplex van Kornwerderzand in totaal 18 Tocardo getijturbines turbines te installeren. Deze turbines zullen energie winnen uit de sterke stroming die bij het spuien van overtollig water vanuit het IJsselmeer naar de Waddenzee in de spuikokers ontstaat. Deze turbines vormen door potentieel botsingsgevaar en verstoring mogelijk een risico voor vissen, vogels en zeezoogdieren en zouden wellicht een verandering in het habitat teweeg kunnen brengen. De risico’s en belemmeringen voor vissen worden groter ingeschat dan die voor vogels en zeezoogdieren. Sterfte (direct) door de turbines kan zowel stroomopwaarts als stroomafwaarts optreden door fenomenen als: botsing met de bladen en structuren, drukverschillen, cavitatie, turbulentie en ‘shear stress’. In stroomopwaartse richting vormen de turbines voor de sterkere zwemmers, zalm, zeeforel, zeeprik, rivierprik, fint en houting een risico of belemmering.

IMARES geeft visserij-advies (vangst-/inspanningsadvies) voor de schubvisbestanden snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem op het IJsselmeer en Markermeer. Gezien de lage kwantiteit en kwaliteit van gegevens over de visbestanden en met name de visserij erop, wordt momenteel het advies gebaseerd op een methodiek binnen het ICES-raamwerk, welke is ontwikkeld voor data-gelimiteerde bestanden (‘DLS’). Het ministerie van Economische Zaken (EZ) wil toewerken naar nauwkeuriger advies en wil de relatie tussen beheer en bestandsontwikkelingen kunnen kwantificeren (Kaderbrief 2015). Dit rapport bevat een overzicht van de mogelijkheden en beperkingen voor verbeteringen in de adviezen. Het tijdsgewricht voor deze ontwikkelingen is met name 2017-2019 maar met een doorkijk naar de jaren erna. Dit rapport beschrijft drie aspecten van het advies voor de schubvisbestanden: (1) langetermijn verbeteringen in de toegepaste modellen, (2) beschrijving van hoe de referentieperiode te kiezen in de komende jaren, en (3) beschrijving van mogelijke problemen rond toestaan van verhuur en verkoop van visserijrechten tussen vergunninghouders in de komende jaren.

Het rapport “Toestand Vis en Visserij in de Zoete Rijkswateren” bestaat uit drie delen. Dit rapport (Deel II) is een achtergronddocument waarin de gebruikte monitoringsmethodieken in de verschillende vis-monitoringen in de zoete Rijkswateren in detail worden beschreven. Meer informatie over trends en vangsten is te vinden in rapportages Deel I: Trends visbestanden, vangsten en ecologische kwaliteit ratio’s en Deel III: Data).

In 2014 zijn in het kader van het monitoringsprogramma "Monitoring contaminanten ten behoeve van de Nederlandse sportvisserij" 17 zoetwaterlocaties in Nederland bemonsterd. Van de gevangen rode alen zijn mengmonsters samengesteld voor de lengteklassen 30-40 cm en >45 cm en geanalyseerd op de aanwezigheid van dioxines, dioxineachtige- en nietdioxineachtige PCB's. De gevonden gehaltes sluiten goed aan bij de resultaten van 2013. Mengmonsters van kleine alen zijn onderzocht op 12 locaties en in 3 gevallen werden één of meerdere normen overschreden. De mengmonsters van grotere alen (>45 cm) voldeden op 9 van de onderzochte locaties niet aan één of meerdere normen. Naast aal uit de gesloten gebieden betrof dat ook aal uit het open gebied Amsterdam-Rijnkanaal bij Diemen. Per 1-1- 2015 behoort het Amsterdam-Rijnkanaal ook tot de gesloten gebieden. Anderzijds waren er ook locaties binnen de gesloten gebieden waar de mengmonsters aal wel voldeden aan de normen. Dit betrof beide locaties van het Volkerak.

Het rapport “Toestand Vis en Visserij in de Zoete Rijkswateren” bestaat uit drie verschillende delen: “Trends”, “Methoden” en “Data”. In dit rapport (Deel I) worden (i) de trends in commercieel benutte vissoorten per VBC gebied, (ii) de trends in Habitatrichtlijnsoorten en (iii) de ecologische kwaliteitsratio’s vis gerapporteerd. Hiervoor is gebruik gemaakt van de gegevens die binnen de verschillende vismonitoringsprogramma’s op de Zoete Rijkswateren worden verzameld. In de rapportage zijn trendanalyses voor de verschillende commercieel benutte vissoorten en Habitatrichtlijn vissoorten gemaakt aan de hand van de beschikbare monitoringsgegevens. De gegevens van deze monitoringsprogramma’s worden gebruikt als indicatoren voor de ontwikkeling van de bestanden van de geanalyseerde soorten over verschillende tijdsperioden.

Het ministerie wil in het kader van de visserijwet en de Kaderrichtlijn Water komen tot wetenschappelijk onderbouwd beheer van de belangrijkste commerciële schubvisbestanden. In 2013 zijn vangstadviezen gegeven voor vier schubvissoorten in het IJsselmeer en Markermeer; snoekbaars, baars, brasem en blankvoorn. In het huidige rapport worden voor het visseizoen 2015/2016 opnieuw vangstadviezen gegeven. De doelstelling is aangescherpt van ‘voorkomen van achteruitgang’ naar ‘herstel’ van de bestanden. Bovendien zijn vanaf juli 2014 sterke vangstbeperkingen voor deze soorten. D

Vergroening van kustverdediging (VGK) is een nieuwe trend in waterveiligheidsbeleid. In plaats van harde constructies voor de bescherming tegen overstromingen, worden zachte en meer natuurvriendelijke oplossingen ontwikkeld om golven te dempen, erosie tegen te gaan en sedimentatie processen te ondersteunen. Toch is het realiseren van vergroening in nationale en internationale waterveiligheidsprojecten allesbehalve vanzelfsprekend. Kennis is een essentieel onderdeel van VGK besluitvorming, maar daar is tot nu toe weinig aandacht aan besteed. Het doel van deze studie is daarom zowel het vergroten van inzicht in kennis in VGK besluitvorming als het verbeteren van kennis om VGK in waterveiligheidsprojecten mogelijk te maken. Aan de hand van bestaande projecten is deze studie beschreven. Zijnde zandmotor, Afsluitdijk en Markermeerdijken.

In september en begin oktober 2015 heeft een monitoring met staand want netten plaatsgevonden op het IJsselmeer en Markermeer. De doelstelling van deze monitoring was om een beter beeld te krijgen van de populatie-opbouw van de visbestanden. De reguliere monitoring van vis in het open water (met de actieve tuigen verhoogde boomkor en electrokor) is met name selectief voor kleine vissen en grotere vissen worden in deze reguliere survey niet goed gevangen. In het staand want monitoringsproject is bemonsterd met staand want netten met een breed scala aan maaswijdtes. Zodoende kan een breed scala aan vislengtes bemonsterd worden.

Het rapport “Toestand Vis en Visserij in de Zoete Rijkswateren” bestaat uit drie delen. Dit rapport (Deel II) is een achtergronddocument waarin de gebruikte monitoringsmethodieken in de verschillende vis-monitoringen in de zoete Rijkswateren in detail worden beschreven. Meer informatie over trends en vangsten is te vinden in rapportages Deel I: Trends visbestanden, vangsten en ecologische kwaliteit ratio’s en Deel III: Data).

Het ministerie wil in het kader van de visserijwet en de Kaderrichtlijn Water komen tot wetenschappelijk onderbouwd beheer van de belangrijkste commerciële schubvisbestanden. In 2013 zijn vangstadviezen gegeven voor vier schubvissoorten in het IJsselmeer en Markermeer; snoekbaars, baars, brasem en blankvoorn. In het huidige rapport worden voor het visseizoen 2015/2016 opnieuw vangstadviezen gegeven. De doelstelling is aangescherpt van ‘voorkomen van achteruitgang’ naar ‘herstel’ van de bestanden. Bovendien zijn vanaf juli 2014 sterke vangstbeperkingen voor deze soorten. D

1. The development of bream populations, water transparency, chlorophyll-a concentration, extent of submerged vegetation and densities of the zebra mussel, Dreissena polymorpha, were analysed in three shallow eutrophic lake systems subject to different fish management. 2. In Lake Veluwemeer, the bream population was reduced from c. 100 to 20 kg ha1 after 5 years of fishing. The mortality caused by the fishery was estimated at 38␘f bream >15 cm in addition to a 13␗atural mortality of bream >17 cm. The decline was followed by an expansion of the Chara beds present in the shallow parts, an increase in water transparency in the open-water zone, an increase in the density of zebra mussels and a decrease in chlorophyll-a concentrations. 3. The newly created Lake Volkerak showed trends opposite to those in Lake Veluwemeer. Bream colonised the lake in 1988 and reached a biomass of c. 140 kg ha1 in 1998. The water transparency decreased from a maximum of 3 m to c. 1 m and the chlorophyll-a concentration increased from 5 to 45 g L1. Submerged vegetation colonised up to 20␘f the total lake area in the first 5 years after creation of the lake in 1987 but decreased to 10s turbidity increased. 4. Seine fishery in the Frisian lake system did not appear to affect the bream population despite annual catches as high as 40-50 kg ha1. The estimated natural mortality of fish >15 cm was 15nd mortality by fishery was 26ÐThe high loss was apparently compensated by good recruitment and high growth rates resulting from a c. 1 °C higher water temperature during the years when bream were removed by fishing. There was only a slight decrease in chlorophyll-a concentrations and a slight increase in water transparency. 5. The results of this study suggest that the effects of bream exploitation in eutrophic lakes can vary depending on the efficiency of the fishery, recruitment success and temperature regime. In the absence of fishery, bream dominated the fish community in the study lakes and apparently prevented D. polymorpha and submerged vegetation from establishing because of physical disturbance, enhanced internal P-loading and resettling of resuspended sediments.

To clarify the function of Lake IJsselmeer for salmonids, catch data collected throughout the year between 1995 and 1999 were related to various possible migratory strategies known for these species

Het visbestand in het IJsselmeer wordt sterk bepaald door de intensieve visserijactiviteiten. Het IJsselmeer biedt goede potenties voor trekkende en (nu nog) zeldzame vissoorten, zeker wanneer de dynamische aspecten van een estuarium meer kunnen worden ontwikkeld