Search

In deze bijdrage worden verschillende democratieconcepties onderzocht, waaronder Rijpkema’s conceptie van democratie als zelfcorrectie en Hendersons op agonisme gestoelde benadering van democratie. De auteur komt uiteindelijk tot een conceptie van democratie als inclusieve, zichzelf corrigerende staatsvorm.

In deze bijdrage worden verschillende democratieconcepties onderzocht, waaronder Rijpkema’s conceptie van democratie als zelfcorrectie en Hendersons op agonisme gestoelde benadering van democratie. De auteur komt uiteindelijk tot een conceptie van democratie als inclusieve, zichzelf corrigerende staatsvorm.

In de tweede helft van de 20e eeuw werd de Nederlandse politiek gedomineerd door drie ideologische hoofdstromen. Het CDA en zijn voorgangers ARP, CHU en KVP representeerden het christendemocratische gedachtegoed, de PvdA het sociaaldemocratische en de VVD het liberale denken. In de eerste decennia van de 21e eeuw is het echter voorbij met hun gezamenlijke dominantie. De hoofdstromen zijn smaller geworden, enkele lijken soms op te drogen, en links en rechts ervan zijn diverse nieuwe politieke stromen en stroompjes ontstaan. Het politieke driestromenland van weleer is veranderd in een door variëteit gekenmerkte delta. In Van driestromenland tot delta? onderzoekt een verscheidenheid aan auteurs hoe Nederland zich in deze periode politiek-ideologisch en organisatorisch heeft ontwikkeld. Tevens wordt beschreven wat zoal de mogelijke gevolgen zijn van het verdwijnen van het vertrouwde driestromenland en de ontwikkeling van de politieke delta voor democratie, bestuur en regeerbaarheid van Nederland.

In de tweede helft van de 20e eeuw werd de Nederlandse politiek gedomineerd door drie ideologische hoofdstromen. Het CDA en zijn voorgangers ARP, CHU en KVP representeerden het christendemocratische gedachtegoed, de PvdA het sociaaldemocratische en de VVD het liberale denken. In de eerste decennia van de 21e eeuw is het echter voorbij met hun gezamenlijke dominantie. De hoofdstromen zijn smaller geworden, enkele lijken soms op te drogen, en links en rechts ervan zijn diverse nieuwe politieke stromen en stroompjes ontstaan. Het politieke driestromenland van weleer is veranderd in een door variëteit gekenmerkte delta. In Van driestromenland tot delta? onderzoekt een verscheidenheid aan auteurs hoe Nederland zich in deze periode politiek-ideologisch en organisatorisch heeft ontwikkeld. Tevens wordt beschreven wat zoal de mogelijke gevolgen zijn van het verdwijnen van het vertrouwde driestromenland en de ontwikkeling van de politieke delta voor democratie, bestuur en regeerbaarheid van Nederland.

Over de archivering van de websites van politieke partijen.

Volgens velen verkeren de politieke partijen sinds de jaren negentig van de vorige eeuw in een crisis. Hun ideologisch profiel zou zijn verbleekt, zij zouden het verlengstuk van het openbaar bestuur zijn geworden en het contact met de samenleving hebben verloren, getuige de dalende opkomst bij de verkiezingen en het vrijwel continu afnemende ledental. De partijen — en dan in het bijzonder de grotere — zijn één pot nat geworden, aldus hun critici. Zoals ruim honderd jaar geleden hun ontstaan kwestieus was, zo is nu hun voortbestaan niet geheel vanzelfsprekend meer — althans niet in hun huidige organisatievorm. Tegelijk valt het op dat in de afgelopen tien à vijftien jaar het aantal wetenschappelijke partijgeschiedenissen en biografieën van vooraanstaande politici behoorlijk is toegenomen. Het is verleidelijk om tussen beide verschijnselen een verband te zien, maar de schijn bedriegt. Vrijwel nergens in deze meestal academische studies komt de vraag aan bod waarom een bepaalde politieke partij of de partijen in het algemeen in het vorige decennium in het ongerede zijn geraakt — al was het maar omdat de meeste partijen die door historici in de jaren negentig onder de loep zijn genomen allang van het toneel zijn verdwenen, zoals de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), de Antirevolutionaire Partij (ARP), de Katholieke Volkspartij (KVP) en de Communistische Partij van Nederland (CPN). In de regel houdt de academische geschiedschrijving er niet van om zich met een al te recent verleden in te laten — laten we zeggen: de afgelopen twintig jaar, de periode vanaf het begin van de jaren tachtig. Historici laten zoiets — enkele uitzonderingen daargelaten — liever over aan politicologen en journalisten, en daarmee laten zij het afweten bij de verklaring van de huidige partijencrisis., For a long time time, the historiography of the Dutch political parties was used by different groups in their struggle for political and social emancipation; groups such as labourers, Protestant ‘small folk’ and Catholics. This approach, in which society is vertically segregated in pillars, was deeply hagiographic and one-sided in nature. In order to inspire their supporters, any achievements gained were set against the background of the higher ideals that these liberating movements strove to realise. The need for, and with it the right to exist of, this pillarised approach towards historiography diminished as these groups gradually became fully emancipated after World War II. During the 1970s and 1980s, this was largely replaced by a modern, more objective and scientific approach of the political party. A historiographical survey is presented in this article showing the results of this scientific historiography during the last fifteen to twenty years (taking as its starting point the inventory in P. Luykx and N. Bootsma, (eds.), De laatste tijd. Geschiedschrijving over Nederland in de 20e eeuw, Utrecht, 1987).

De campagne voor de Tweede-Kamerverkiezingen van mei 2002 werd niet alleen in de traditionele media (kranten, radio en televisie) gevoerd, maar ook op internet. Om informatie te krijgen over politieke partijen, verkiezingsprogramma’s en lijsttrekkers konden kiezers terecht bij een groot aantal verschillende websites. Alle partijen die aan de kamerverkie- zingen deelnamen hadden een site en daarnaast ook nog vaak een speciale lijsttrekkerssite. Verder waren er een aantal niet-partijgebonden politieke websites (zoals de Stemwijzer), met informatie en discussies over de verkiezingen. Met het toegenomen gebruik van internet wordt de betekenis van deze partijsites een belangrijk thema. In het wetenschappelijke debat over de rol van partijsites in verkiezingscampagnes ligt de nadruk meestal sterk op de inhoud en het ontwerp van websites. Omdat gegevens over het bezoek en het ‘gebruik’ van deze sites vaak ontbreken, blijft het meeste onderzoek naar de politieke functie van internet beperkt tot de aanbodzijde. In deze bijdrage zal echter de betekenis van partijsites vanuit de vraagzijde worden benaderd. Om er achter te komen welke rol internet ten tijde van de verkiezingscampagne heeft gespeeld, hebben de Universiteit van Tilburg en het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen in het voorjaar van 2002 een on line-enquête uitgevoerd onder bezoekers van partijsites. Wie zijn zij en wat zoeken ze op de site? Gebruiken ze internet vaker voor het verkrijgen van informatie en het deelnemen aan discussies over politiek? Na een korte terugblik op de verkiezingscampagne van 2002 worden enkele uitkomsten van de enquête gepresenteerd. Daarbij zal achtereenvolgens worden ingegaan op enkele algemene kenmerken van de bezoekers van de partijsites en hun re denen om een dergelijke site te bezoeken.

Waar eindigt het voor PvdA en CDA? De teloorgang van de oude, klassieke volkspartijen zet door. En hard ook. Dat is voor Gerrit Voerman, directeur van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen, de 'eerste, misschien wel meest opvallende conclusie' na de gemeenteraadsverkiezingen. 'Eerlijk gezegd weet ik niet waar het voor PvdA en CDA eindigt.'

Door middel van een vragenlijst onder een representatieve groep van 500 respondenten is onderzocht in welke mate politieke partijen als onderscheidende merken worden gezien. Het blijkt dat circa de helft van de respondenten geen verschillen ziet en twee derde vindt dat partijen allemaal hetzelfde beloven. Interesse in politiek hangt positief samen met het zien van verschillen. Aanbevolen wordt dat politieke partijen zich beter als merk profileren.

Door middel van een vragenlijst onder een representatieve groep van 500 respondenten is onderzocht in welke mate politieke partijen als onderscheidende merken worden gezien. Het blijkt dat circa de helft van de respondenten geen verschillen ziet en twee derde vindt dat partijen allemaal hetzelfde beloven. Interesse in politiek hangt positief samen met het zien van verschillen. Aanbevolen wordt dat politieke partijen zich beter als merk profileren.