Search

Kontrowersje dotyczące proklamacji i skutków unii brzeskiej (1596) znalazły odbicie w bogatej literaturze historycznej, polemicznej i religijnej, jaka powstała na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów na przestrzeni kilkunastu dziesięcioleci (2. poł. XVI-XVII w.). Gorący spór toczył się pomiędzy przedstawicielami Kościoła rzymskokatolickiego, greckokatolickiego oraz prawosławnego. W artykule zwrócono uwagę na posługiwanie się przez każdą ze stron tego religijno-politycznego konfliktu podobnymi argumentami, którym jednakże podstawiano różne znaczenia w zależności od odmiennych perspektyw eklezjologicznych i historyczno-kulturowych autorów wypowiedzi. W ten sposób polemika religijna stała się w praktyce dyskusją skierowaną w stronę utrwalania stanowiska przedstawicieli własnego obozu, a nie pozyskiwania zwolenników ze strony przeciwnej. The Concept of Church Union or Church Unity? On the Polysemantic Nature of Discourse in the Polish-Ruthenian Religious Polemics in the Polish- Lithuanian Commonwealth (2nd half of the 16th-17th Century) Controversies regarding the proclamation and the consequences of the Union of Brest (1596) were reflected in extensive historical, polemical and religious literature that was created in the Commonwealth of Both Nations over several decades (2nd half of the 16th-17th century). There was a heated dispute between the representatives of the Roman Catholic, Greek Catholic and Orthodox Churches. The article highlights the use of similar arguments by each of the parties to this religious-political conflict which, however, were given different meanings depending on various ecclesiological, historical and cultural perspectives of the authors of a statement. Thus, in practice, religious polemics became a discussion aimed at strengthening the position of representatives of one’s own party, instead gaining supporters among opponents.

Bardzo ważne decyzje Synodu Zamojskiego (1720) dotyczące Kościoła greckokatolickiego należy oceniać w szerszym kontekście wydarzeń, jakie miały miejsce po Unii Brzeskiej (1596). Brzeski akt zjednoczenia ruskiej Cerkwi prawosławnej i Kościoła rzymskokatolickiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów wywołał liczne kontrowersje, które od końca XVI do początku XVIII w. były szczegółowo komentowane w polsko-rosyjskiej literaturze polemicznej. Artykuł przedstawia podstawowe wątki toczącej się w tym czasie dyskusji i ich wpływ na przyjęte na Synodzie uchwały w kontekście tekstu Credo dla Kościołów Wschodnich Papieża Urbana VIII. Very crucial decisions of the Synod of Zamość (1720) related to the Greek-Catholic Church should be evaluated in a broader context which took place after the Union of Brest (1596). The Brest act of uniting the Orthodox Russian and the Roman Catholic Churches in the Republic of Both Nations evoked numerous controversies, which have been registered in detail in the Polish-Russian polemic literature since the end of the 16th until the beginning of the 18th centuries. The article presents fundamental topics of the ongoing discussion at that time and their outcome in the accepted resolutions of the Synod, particularly noticeable in the Creed for the Eastern Churches of the Pope Urban VIII.

Niniejsza publikacja powstała z okazji 30. rocznicy pierwszego oficjalnego spotkania Jana Pawła II z grekokatolikami w Przemyślu, 30. rocznicy wejścia w życie Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich oraz 20. rocznicy wizyty Jana Pawła II w Ukrainie. Zbieg ważnych rocznic był tłem do dyskusji o przepełnionej miłością i otwartością postawie Jana Pawła II wobec wiernych Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego – aktualnie najliczniejszego katolickiego Kościoła wschodniego. Papież Polak odegrał ważną rolę w rozwoju tej wspólnoty wiernych, odbudowie jego struktur duszpasterskich w Polsce oraz w propagowaniu jedności w różnorodności Kościoła katolickiego. W publikacji zaprezentowano wybrane zagadnienia związane z miejscem Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego w Kościele powszechnym, Kodeksem Kanonów Kościołów Wschodnich jako źródłem prawa dla Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, postawą Jana Pawła II wobec prześladowań Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, znaczeniem beatyfikacji księdza Emiliana Kowcza przez Jana Pawła II oraz Rolą Zgromadzenia Sióstr Służebnic NPM w działalności Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego w Polsce. This publication was created on the occasion of the 30th anniversary of the first official meeting of John Paul II with Greek Catholics in Przemyśl, the 30th anniversary of the entry into force of the Code of Canons of the Eastern Churches and the 20th anniversary of John Paul II's visit to Ukraine. The coincidence of important anniversaries was the background for a discussion about the loving and open attitude of John Paul II towards the faithful of the Ukrainian Greek Catholic Church - currently the most numerous Eastern Catholic Church. The Polish Pope played an important role in the development of this community of believers, the reconstruction of its pastoral structures in Poland and in promoting unity in the diversity of the Catholic Church. The publication presents selected issues related to the place of the Ukrainian Greek Catholic Church in the universal Church, the Code of Canons of the Eastern Churches as a source of law for the Ukrainian Greek Catholic Church, the attitude of John Paul II towards the persecution of the Ukrainian Greek Catholic Church, the meaning of the beatification of priest Emilian Kowcz by John Paul II and the role of the Congregation of the Sisters of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary in the activities of the Ukrainian Greek Catholic Church in Poland.

Wydział Teologii, Instytut Ekumeniczny; promotor rozprawy doktoskiej: ks. dr hab. Sławomir Pawłowski Powstały w wyniku Unii Brzeskiej (1596 r.) Kościół unicki był skutkiem włączenia Cerkwi Ruskiej do Kościoła katolickiego. Obecnie przetrwała jedynie unicka tradycja ukraińska. Często zapomina się o jej wpływie na kulturę polską i rosyjską. Rozprawa pokazuje wielokulturowy dorobek tradycji unickiej w historii różnych narodów Europy Wschodniej i Środkowej. Established as a result of the Brześć Union (1596), the Uniate Church was the result of the incorporation of the Ruthenian Church into the Catholic Church. Only the Ukrainian Uniate tradition has survived at present. It is often forgotten about its impact on Polish and Russian culture. This dissertation shows the multicultural achievements of the Uniate tradition in the history of various nations of Eastern and Central Europe.

Well-preserved copies of religious polemics from the period of the 16th and the 17th century in library and museum collections usually constitute a rarity. Such writings were often purposefully destroyed by religious opponents; therefore, procuring them was not easy even in the past. One of the manners of copying such works which aroused powerful controversies was their manual rewriting. This also refers to the old prints from the period of disputes concerning the Union of Brest by the Bug River (1596). The collection of Cyrillic manuscripts of the National Library in Warsaw contains two books which feature copies of anti-Latin texts expressing dissatisfaction and protests of a well-known representative of the Orthodox Church – Kiev Monk Father Zachariasz Kopysteński, in relation to the conclusion of the religious union with the Roman Catholics and its formal and legal consequences of delegalisation of the Orthodox Church in the Republic of Poland. The article contains a codicological description of both manuscripts and their textual relations with printed books of polemics from the beginning of the 17th century.