Search

Jaarlijks stoppen veel agrarische bedrijven. Afgelopen decennia werden deze boerderijen, vaak nog kleinschalig, via erftransities omgebouwd tot woonboerderijen of werden de bedrijfsgebouwen voor andere functies gebruikt. Sinds de jaren zeventig zijn er door schaalvergroting in de sector grote schuren en grote ligboxstallen bijgekomen die komende jaren vrij zullen komen. Voor die grote schuren die leeg komen te staan, wordt het moeilijk om een goede nieuwe economische bestemming te vinden. In de provincie Noord-Brabant staan momenteel ca. 2 miljoen m2 agrarische bedrijfsgebouwen leeg. Dit is 10% van de huidige omvang van agrarische gebouwen. De prognose voor de toekomst is dat de omvang nog groter wordt en er tot 2030 bijna 4 miljoen m2 lege agrarische bedrijfsgebouwen bijkomen in Noord-Brabant. De grote, te verwachten leegstand vraagt om indringende aandacht van beleidsmakers, bestuurders, ondernemers en gebruikers. Verslechtering van de vitaliteit en ruimtelijke kwaliteit in het landelijk gebied ligt op de loer. Innovatieve oplossingen voor zowel herbestemmen als sloop zijn naast de nu al gebruikelijke oplossingen hard nodig.

Deze brochure is gemaakt ten behoeve van het nieuwe stelsel agrarisch natuur- en landschapsbeheer.

Nadere uitwerking van aard en omvang vrijkomende agrarische bebouwing 2012-2030 in de provincie Gelderland. De onderzoeksresultaten zijn op verschillende manier ruimtelijk gedifferentieerd en is de aard (bouwjaar en bedrijfstype) nader geanalyseerd. Tevens is een inschatting van de te verwachten leegstand, de te verwachten oppervlakte schuren met asbest en de te verwachten sloopopgave in beeld gebracht.

De rijksoverheid werkt al vele jaren aan verduurzaming van de landbouw in haar beleid. Er is een keur aan goede voornemens, doelstellingen, subsidies, en wet- en regelgeving op deelterreinen (zoals gewasbeschermingsmiddelen, mestwetgeving). In de Uitvoeringsagenda Natuurlijk Kapitaal is ‘duurzame landbouw en bescherming van biodiversiteit’ een thema waar het kabinet op inzet. Een samenhangende beleidslijn waarin wordt aangegeven hoe een duurzaam landbouwkundig beheer voor biodiversiteitbehoud in 2020 kan worden bereikt, is er echter nog niet. Ook de sector zelf werkt al jaren aan verduurzaming van de landbouw. Er zijn allerlei initiatieven, convenanten en projecten, voornamelijk binnen deelsectoren van de landbouw (zoals de melkveehouderij), hoewel behoud van biodiversiteit daar (nog) niet altijd onderdeel van uitmaakt. Vanuit al die verschillende invalshoeken, beleidsvelden en sectoren komt momenteel geen samenhangend beeld naar voren van wat nu die biodiversiteit is die men wil behouden door duurzame landbouw en wat er moet gebeuren om de gewenste biodiversiteit te bereiken. Deze brochure is geschreven voor de rijksoverheid, maar ook voor belanghebbenden uit de sector die graag een overzicht hebben van maatregelen en de bijdragen van eenieder, met als doel het bereiken van een duurzame landbouw waar natuur en biodiversiteit integraal deel van uitmaken.

Hoe het landelijk gebied er in 2040 uit zal zien, weet niemand. Toch is een aantal trends aan te wijzen dat nu al zichtbaar is en voor een groot deel de richting zal bepalen waarin het zich gaat ontwikkelen. Het landelijk gebied wordt steeds meer een multifunctionele leef- en werkomgeving, waarbinnen initiatieven van burgers en bedrijven oplossingen aandragen voor lokale problemen. Schaalvergroting van (agrarische) bedrijven en voorzieningen gaat gelijk op met een toename van kleinschalige en lokale initiatieven van burgers en bedrijven. Technologische innovatie kan de bedrijvigheid en de leefbaarheid in het landelijk gebied vergroten. Tot slot is een toename van extreme gebeurtenissen mogelijk door klimaatverandering of de uitbraak van dierziekten. Dit rapport beschrijft een aantal van de belangrijkste trends voor gemeenten met veel landelijk gebied. De trends worden besproken aan de hand van verschillende thema's.

Cities and municipalities in Flanders will increasingly be confronted with the impacts of climate change. TheDepartment of LNE intends to support them by the prevention of and adaptation to these impacts by offeringan easily accessible toolbox with which local authorities can decrease their vulnerability. This toolbox will helpthe local authorities to ease, in an ‘automatic’ way, to develop a local adaptation plan. This report proposes thecharacteristics of such a toolbox. It is based on (i) an analysis of different steps in the adaptation decision-makingprocesses, (ii) a mapping of adaptation support needs of municipalities, (iii) an inventory and evaluation of existinginstruments for adaptation, (iv) the demonstration and testing existing instruments that meets the adaptationsupport needs of local authorities and (v) a description of the Adaptation Toolbox for Flanders, based on thefindings.Analysis of steps in adaptation processes. Based on an analysis of national and international adaptation processessix steps are distinguished that shape the decision-making process of climate change adaptation at the local level:fostering political commitment, climate impact and vulnerability analysis, identification of adaptation measures,prioritizing and choosing adaptation measures, implementing measures, and monitoring and evaluation. In practice,these steps will not always be taken subsequently but sometimes also in parallel. Stakeholder engagement isrelevant for all steps.Adaptation support needs of local authorities. Information on adaptation support needs of local authorities wasanalysed through a number of interviews with different types of municipalities across Flanders. Needs and desiresdepend on factors such as the size of a municipality, the available staff and funds, the motivation of staff involvedand the progress made in developing climate plans. The willingness of a wide variety of municipalities to participateand the interest in the issue appeared to be large, which also led to a very wide diversity of needs and wishes as tothe characteristics of a toolbox.Analysis of existing methods and tools. An inventory resulted in about 89 existing methods and tools that couldbe relevant for a Flemish toolbox, from Belgium, the Netherlands, and other Western countries. The tools wereorganized and evaluated according to a number of aspects, such as their specific purposes, the accessibility, therequired level of expertise, the type of climate effects, the ease or complexity of application, the level of scale, thetype of output and the potential for transfer to an application in Flanders. Furthermore, benefits and pitfalls areidentified. The 89 instruments were structured in a decision tree to ease the search for the most appropriate tool.Playzone. In a workshop, instruments that fit to the adaptation support needs were demonstrated and testedby the participants for their applicability in the Flemish context. This exercise made clear that many of the toolshave potential, but need to be translated to the Flemish situation, and for non-Dutch tools, translated. Many ofthem also require Flemish data. It is important that detailed data and other relevant information on climate risksand vulnerabilities will become available for Flanders, where this is currently sometimes the cases for Antwerpand a limited number of other cities and regions. This should preferably be at one location and compatible withsoftware systems used by Flemish municipalities. The toolbox should take the level of available knowledge andhuman resources into account as well as the need to integrate climate change adaptation with other policy areas.Participants confirmed the urgency of such a toolbox and also the feasibility.Describing the Adaptation Toolbox. Based on the inteviews, the steering group consultations, the analyses and theplayzone activity recommendations are formulated for the Adaptation Toolbox for Flemish municipalities and cities.Adaptation support needs and instrument specifications are fully considered. Recommendations are made on theAdaptation Toolbox, including: (a) bringing together information on climate impact and vulnerability in a GIS viewer;(b) a climate test for new and ongoing projects; (c) a database of adaptation measures, including informationon vulnerabilities, costs and effects; (d) a Climate Cuisine – a workshop to involve stakeholders in identifyingadaptation measures and developing an adaptation plan; (g) financial support on synergies in local budgets andhelp to find national and European subsidies to finance adaptation measures. In addition to an online toolbox, werecommend the development of an Adaptation Community where a lively dialogue will take place between localauthorities, provinces, companies, citizens, NGO’s and the Flemish authorities on adaptation practices and how todevelop than as efficient as possible.