Search

Living close to livestock farms is known to pose respiratory health risks. In the densely populated and livestock-rich Netherlands, the VGO project investigated the health impacts on people living near animal farms. Previous findings revealed that residents exposed to higher concentrations of livestock-related air pollutants experienced reduced lung function, respiratory symptoms, and airway obstruction. This PhD thesis presents research performed in sub-studies of the subsequent VGO-2 and VGO-3 projects, aiming to elucidate the relationship between livestock farming, air pollution, and nearby residents’ respiratory health. Consistent with the known impact of long-term exposure, we found that short-term exposure to livestock-related air pollutants, in particular ammonia, was associated with acute lung function decrements in COPD patients. When exploring the role of airway bacterial communities (‘microbiota’), we found evidence suggesting that the airway microbiota of COPD patients is more vulnerable to changes induced by exposure to farm-related air pollutants. Additionally, we studied whether livestock-related air pollution accelerates the decline in lung function associated with increasing age. Interestingly, while no direct link was found between livestock farm emissions and accelerated lung function decline, those exposed to farming during childhood experienced faster deterioration later in life. While the underlying mechanisms remain to be elucidated, this should not preclude discussion regarding air quality in livestock-rich areas, and mitigation strategies aimed at protecting health.

In 2040 moeten alle koeien, varkens, kippen en andere dieren die we houden voor ons voedsel zo dierwaardig mogelijk worden gehouden. Dat heeft de Tweede Kamer onlangs besloten. Wat dat betekent voor de dieren en hoe dat er uit zou kunnen zien, daar hebben we al veel onderzoek naar gedaan. Fleur Hoorweg reed naar BD Boerderij Ruimzicht (Gerjo Koskamp) en legt in deze video uit wat een dierwaardige veehouderij is.

Advies, hulp - Om binnen het turbulente speelveld, tussen de wolf enerzijds en de veehouderij anderzijds, kaders mee te geven voor de Wolf in Drenthe is dit Strategisch document opgesteld. Getracht is hiermee voor iedereen duidelijkheid te geven over de situatie waarin we ons als provincie Drenthe bevinden en de hieruit voortkomende aanpak. De aanpak wolf maakt onderdeel uit van het soortenbeleid dat is uitgewerkt in het uitvoeringsplan flora & fauna dat op 5 april 2022 door Provinciale Staten van Drenthe is vastgesteld.

De rapportage Nederlands mestbeleid geeft inzicht in de Nederlandse veehouderij en mestmarkt in 2023, de deelname aan derogatie in 2022 en 2023, de handhaving van het Nederlands mestbeleid in 2023 en de voortgang van de implementatie van de Versterkte Handhavingsstrategie Mest in 2023. Deze rapportage geeft invulling aan de monitorings- en verslagleggingsverplichting als opgenomen in de derogatiebeschikking (EU) 2022/2069. Tevens wordt in de voorliggende rapportage invulling gegeven aan de rapportageverplichting van de goedkeuringsbeschikking fosfaatrechten (C(2017) 8483). Deze rapportage is in samenwerking met de uitvoeringsinstanties, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), tot stand gekomen., The Dutch manure policy report provides insight into Dutch livestock farming and the manure market in 2023, participation in derogation in 2023, the enforcement of the Dutch manure policy in 2023 and the progress of the implementation of the Enhanced Manure Enforcement Strategy (VHS) in 2023. This report fulfils the monitoring and reporting obligations as have been laid down in Commission Implementing Decision (EU) 2022/2069 to grant derogation for the years 2022-2025. In addition, this report also fulfils the reporting obligation as has been laid down in the phosphate rights approval decision (C(2017)8483). This report has been drawn up in collaboration with the executive bodies, the Netherlands Enterprise Agency (RVO) and the Netherlands Food and Consumer Product Safety Authority (NVWA).

Eindpresentatie GLB.

De eiwittransitie kan rekenen op groeiende belangstelling. Veel aandacht gaat hierbij logischerwijs naar het (eet)gedrag van mensen: hoeveel vlees eten we? Welke mensen minderen hun vleesconsumptie, en met hoeveel dan? Die focus op het gedrag van individuen is begrijpelijk, maar gaat soms voorbij aan een ander belangrijk aspect: de attitudes van mensen. We weten dat attitudes niet altijd een goede voorspeller zijn van ons eigen gedrag als consument. Daar staat tegenover dat ze ons des te meer vertellen over de richting waar we - als burger - willen dat het heen gaat met de maatschappij. Een goed begrip van zowel gedrag als attitudes is essentieel bij het maken van beleidskeuzes, zowel voor overheden als voor bedrijven of maatschappelijke organisaties. In de serie “Wat vindt Nederland van de Eiwittransitie?” duiken we daarom dieper in de denkbeelden, verwachtingen en motivaties van Nederlanders - gebaseerd op een representatieve steekproef uit het panel van Kieskompas - om zo het publieke draagvlak voor eiwittransitie en de toekomstvisies van Nederlanders beter in beeld te krijgen. In dit rapport kijken we naar attitudes van de meest filosofische aard: hoe kijken Nederlanders aan tegen het gebruik van dieren als voedsel? Welke motivaties spelen hierbij de belangrijkste rol? En zien zij een reductie of zelfs afschaffing hiervan als haalbaar of wenselijk, nu of in de toekomst?

De landbouw staat voor grote uitdagingen. Maatschappelijke thema’s als stikstofproblematiek, verlies van biodiversiteit, en het behoud en herstel van het landschap hebben invloed op de bedrijfsvoering. Het beperken van opwarming van de aarde en het omgaan met de gevolgen van klimaatverandering zullen de hele samenleving sterk beïnvloeden. De noodzakelijke verduurzaming biedt de landbouw ook kansen. Naast veevoer en voedsel zal de landbouw steeds meer biogrondstoffen gaan produceren; in een vitaal platteland zullen daarnaast andere functies een verdienmodel gaan bieden voor landbouwbedrijven. Deze publicatie toont een breed scala aan perspectieven en innovaties, die ondernemers kunnen helpen bij het bepalen van de toekomstrichting van hun bedrijf. Bijvoorbeeld door andere verdienmodellen te combineren met de huidige bedrijfsvoering, zoals de opwekking van duurzame energie.

De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) heeft zes leidende principes geformuleerd voor een dierwaardige veehouderij. Deze zijn beschreven in de zienswijze Dierwaardige Veehouderij, opgesteld op verzoek van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Advies - Dit pilotproject heeft als doel gehad om, door middel van een demonstratiemodel van de VEB Viewer, een concrete inschatting te kunnen geven van het handelingsperspectief voor zowel de veehouder als de overheid bij een overstroming. Verwoordt in de beoogde end state: ‘Het beschikken over en toepassen van een voorspellingsmodel, voor en door veehouders en veiligheidsregio’s, over de wijze waarop een bepaalde ramp zich zal kunnen gaan ontwikkelen, waaruit een handelingsperspectief zal blijken voor alle betrokken partijen met betrekking tot het tijdig informeren over, voorbereiden op en evacueren van gehouden dieren.’ Dit eindrapport beschrijft het resultaat van dit pilotproject, de getrokken conclusies en komt met enkele aanbevelingen voor een mogelijk vervolgproject.

Klanten van Agrifirm kunnen nu met Mestplace onderling organische mest kopen en verkopen. Met een ruim en breed aanbod, de juiste samenstelling, een transparante prijs en een transporteur naar keuze. Gemakkelijk en voor elkaar.

Nederland en de andere landen van de EU staan aan de vooravond van een landbouw- en voedseltransitie gericht op het verminderen van schadelijke milieu- en klimaateffecten van de landbouw en op het verminderen van de negatieve gezondheidseffecten van ongezond voedsel. Er is veel aandacht voor het verminderen van dierlijk voedsel, met name vlees en zuivel. De opkomst van kweekvlees en kweekzuivel als een potentieel ontwrichtende technologie op de voedselmarkt kan een versneller zijn van de landbouw- en voedseltransitie. Het vervangen van van dieren gekweekt vlees en van dieren geproduceerde melk door in het laboratorium gekweekt vlees en zuivel (via precisie fermentatie) heeft de potentie om de uitstoot van broeikasgassen door vee aanzienlijk terug te brengen, de huidige stikstof- en fosfaatoverbelasting te verminderen en landschappen te transformeren door de herverdeling van ruimte die nu wordt gebruikt voor begrazing en voor de productie van diervoeder. Dit hoofdstuk geeft antwoord op de vraag hoe het recht een soepele landbouw- en voedseltransitie kan faciliteren met een focus op de opkomst van kweekvlees en zuivel. Er zijn grofweg drie onderling samenhangende categorieën van regelgeving die een grootschalige introductie van kweekvlees en kweekzuivel mogelijk kunnen maken: wetten gericht op het beperken van de productie van en vraag naar conventioneel vlees en zuivel, wetten gericht op het stimuleren van de productie van en vraag naar kweekvlees en kweekzuivel en wetten die ervoor moeten zorgen dat de productie van kweekvlees en kweekzuivel veilig, voedzaam, eerlijk en duurzaam zijn.

In de huidige maatschappij wordt vooral naar winst en verlies van individuele bedrijven gekeken. Daarbij halen veel kosten van dierenwelzijn, milieu en gezondheid nog niet de verlies- en winstrekening en de kassabon maar worden afgewenteld op de maatschappij. Caring Farmers en de Dierenbescherming kijken liever naar een brede welvaart voor mens, dier en milieu. Wij vinden het belangrijk dat die keuze wordt gemaakt op basis van een integrale maatschappelijke belangenafweging. Wij vroegen het bedrijf Ethical Growth om uit te rekenen hoeveel een kilo melk/zuivel/vlees/ei zou moeten kosten zodat zoveel mogelijk boeren op een écht dierwaardige manier dieren houden, met dubbeldoeldieren, wroetende varkens en kalfjes bij de koe. En wat de transitie kost en oplevert voor de maatschappij. We kozen hiervoor 3 modelboerderijen. De informatie uit dit verkennende onderzoek is bedoeld om de discussie over de wenselijkheid en haalbaarheid van de nieuwe wetgeving te verbreden en te verzakelijken. Status Conceptversie (februari 2024) – de eindrapportage wordt verwacht in april 2024.

Wet- en regelgeving - Minister Adema (LNV) informeert de Tweede Kamer wegens het wetgevingsoverleg op 4 maart 2024 over de aanpak dierwaardige veehouderij en de vervolgstappen ter vervanging van het amendement Vestering (PvdD) voor artikel 2.1 van de Wet dieren.

Wet- en regelgeving - Op verzoek van LNV hebben Wageningen Economic Research en Connecting Agri & Food een doorrekening uitgevoerd van de kosten die een verhoging van dierenwelzijnsstandaarden, zoals voorgesteld in het kader van de in de bijlage opgenomen “Lijst maatregelen contour eerste AMvB en LT 2040 dierwaardigheid” met zich meebrengt. De aangereikte en doorgerekende maatregelen zijn weergegeven in Bijlage A. De lange termijn aspecten die in de bijlage zijn genoemd, bieden wel een oriëntatiekader, maar zijn geen onderdeel van de AMvB en daarom ook niet doorgerekend.

De veehouderij moet dierwaardiger. Een aanpassing in de Wet dieren moet dat borgen. De politiek vindt dat sectoren tijd genoeg hebben gehad om afspraken, die al jaren geleden zijn gemaakt, na te komen. Politici dulden geen uitstel meer.

Het komt veel vaker voor dan veehouders denken en veroorzaakt slepende ziekteproblemen: koperstapeling in de lever van koeien, tot vergiftiging aan toe. Het probleem kan pas goed worden aangepakt als de juiste diagnose is gesteld. Dat gebeurt in ons lab.

Kennis - Bedrukte gezichten van de boeren bij een praktijkdemonstratie over preventie tegen de wolf, vorige week in het Drentse Wapse. De opgetrommelde veehouders worden bijgepraat door de provinciale Gebiedscommissie Wolf en twee Duitse ervaringsdeskundigen. In het veld krijgen ze uitleg over hoe ze met een quad of aangepaste kar de wolfwerende rasters snel kunnen plaatsen.

De roep om meer samenwerking tussen een akkerbouwer en veehouder klinkt steeds luider. Vooral nu de striktere regels op het gebied van gebruiksnormen, de afbouw van de derogatie en de beperkingen op het gebruik van chemie voor beide sectoren impact hebben op de bedrijfsvoering.

Tweehonderd koeien houden in de meest veearme akkerbouwregio van Nederland. Daar kozen Brabanders Edwin en Angelique Voermans twintig jaar geleden voor. Vandaag de dag werken ze nauw samen met een akkerbouwer voor mest- en teeltrotatie. De Zeeuwse polders zijn bovendien erg geschikt voor akkerbouwmatige voedergewassen.

Op 18 januari vond ons 3e symposium plaats: ‘Het Symposium: Versnellingsagenda Emissiearme Landbouw’. Er kwamen 400 mensen bij elkaar voor de inzet van veelbelovende (nieuwe) oplossingen voor de verduurzaming van de veehouderij en landbouw.

Denkbeeldige draadjes zetten op je telefoon en dieren omweiden vanaf de keukentafel. Het lijkt fantasie. Maar als het aan de mensen achter het bedrijf Collie ligt, is dit binnenkort in de praktijk mogelijk. Veehouder Albert Hassink ziet nieuwe mogelijkheden voor natuurbegrazing.

Wet- en regelgeving - 'Politieke discussie over dierenwelzijn zet aan tot polarisatie'. De stemming op 19 maart door de Tweede Kamer over de wijziging van de Wet dieren bleef tot het allerlaatste moment spannend. LTO Nederland is opgelucht over de uitslag. 'Het slechtste scenario is afgewend', reageert Jeannette van de Ven, LTO-portefeuillehouder Gezonde dieren. Maar het dierenwelzijnsdossier blijft een grote zorg.

De Versnellingsaanpak Emissiearme Landbouw (kort: Versnellingsaanpak) is een activiteit van het samenwerkingsverband van (Zand)provincies en veehouderijsectoren (kort: samenwerkingsverband). Deze Versnellingsaanpak is in 2023 opgestart met als doel innovatietrajecten op basis van nieuwe combinaties van technieken en managementmaatregelen gericht op verduurzaming van de veehouderij te versnellen. Daartoe worden ontwikkelde innovaties langs de meetlat gelegd van vier criteria: technisch haalbaar, versterking van het verdienvermogen, juridisch geborgd en aandacht voor maatschappelijk draagvlak. Het samenwerkingsverband werkt nauw samen met het Rijk en het nieuwe Regieorgaan Versnellen Emissiereductie Mest en Stallen (kort: ‘Regieorgaan’). Vanaf 2024 zijn de overige zes provincies (met klei- en veen/weidegronden) aangesloten bij de Versnellingsaanpak. Ook zal de samenwerking worden uitgebreid naar de plantaardige sectoren, zodat ook innovaties in de akkerbouw en vollegrondstuinbouw kunnen worden meegenomen, waar het gaat om het beter benutten van mestproducten uit de veehouderij. In maart 2023 is de te volgen koers (doelstellingen, vier programmalijnen) vastgesteld door de zandprovincies, de sectoren en het Ministerie van LNV. De Koers is NIET gewijzigd. Deze notitie geeft een overzicht van de huidige stand van zaken.

Presentatie gegeven door Harm Smit op op 24 mei tijdens een webinar over de invloeden van nieuwe stalsystemen op de eigenschappen, emissies en waarde van mest. Deze presentatie bevat uitleg over mestproducten uit innovatieve stalsystemen.

In dit magazine zijn de inspirerende verhalen van agrariërs uitgelicht. Zij zetten zich in voor de productie van ons voedsel. Op hun eigen manier, samen met het lokale netwerk én met oog voor het landschap. In opdracht van het Platform Natuurinclusieve Landbouw heeft Collectief Rivierenland voor een groot aantal bedrijven in de Groene Mantel een bedrijfsnatuurplan opgesteld. Een plan waarin we samen met de agrariër kijken hoe we hun bedrijf natuurinclusief kunnen maken op een streekeigen manier die past bij de boer. In dit magazine nemen we je mee in hoe we dat in de Groene Mantel nu al gewoon doen! Door de ogen van 7 agrariërs laten we je meekijken naar wat er nu al gebeurt op het erf en op het land. Een zoektocht die alleen kan slagen als we dit met het hele lokale netwerk doen. Elk verhaal staat dan ook voor een groep boeren die met dezelfde passie en bevlogenheid in het gebied werken. Elke samenwerkingspartij staat voor een groep bevlogen vrijwilligers of professionals met dezelfde missie.

Kennis - Bevat brief van de Minister van LNV aan de Tweede Kamer van 7 december 2023, met bijgevoegd twee onderzoeksrapporten van SEO Economisch Onderzoek en Wageningen Economisch Research (WEcR). De Kamerbrief vat de inhoud van de rapporten samen. Op 26 april 2019 is de Kamer geinformeerd over de evaluatie van het Diergezondheidsfonds (Kst. 35000-XIV, nr. 75). Uit het Diergezondheidsfonds worden uitgaven betaald die betrekking hebben op de bestrijding, bewaking en preventie van en onderzoek naar aangewezen dierziekten, zoönosen, ziekteverschijnselen en resistentie in brede zin (Wet dieren, artikel 9.2). Het fonds wordt gevuld met bijdragen van veehouders (de diergezondheidsheffing), het ministerie van LNV en de Europese Unie. De bijdrage van veehouders is gemaximeerd tot een plafondbedrag per sector (Wet dieren art. 9.22), welke voor vijf jaar is vastgelegd in het Besluit diergezondheid. Het fonds wordt beheerd door de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en heeft een eigen begroting. Voor de periode waarvoor de plafondbedragen zijn vastgesteld is er tevens een convenant met sectorpartijen gesloten waarin afspraken zijn opgenomen over de financiering van en de uitgaven uit het Diergezondheidsfonds. Het huidige ‘Convenant financiering bestrijding besmettelijk dierziekten’ loopt op 31 december 2024 af. In dit convenant is afgesproken dat ondertekenende partijen in overleg treden over de opbouw van de toekomstige plafondbedragen (periode 2025- 2029), waarbij in elk geval de kans op insleep en verspreiding van een dierziekte, zoönose of ziekteverschijnsel, ruimingskosten, draagkracht, draagvlak en de verantwoordelijkheid van partijen een rol speelt (convenant; artikel 4, eerste lid). In het kader van die afspraak heeft de Minister van LNV Wageningen University and Research (WUR) gevraagd een analyse uit voeren naar de risico’s op, en de bestrijdingskosten van, een uitbraak met een bestrijdingsplichtige dierziekte. Hij heeft tevens SEO Economisch Onderzoek

Kennis, onderzoek - Het Diergezondheidsfonds (DGF) dekt de kosten van bewaking, bewaking en crisisparaatheid en bestrijding van aangewezen dierziekten. De hoogte van de Diergezondheidsheffing is niet materieel bepalend voor het financiële resultaat van de sectoren onder het DGF tijdens een uitbraak. Prijs- en afzeteffecten tijdens een uitbraak hebben grotere gevolgen. De overheid en de sector maken in een convenant afspraken over de hoogte van het plafondbedrag (per sector). Het plafondbedrag heeft tot doel om te voorkomen dat bij een grootschalige uitbraak (wanneer veel veehouders gelijktijdig getroffen worden) de sector als geheel financieel in zwaar weer komt. Per 2025 start een nieuwe convenantperiode. In aanloop naar deze nieuwe convenantsperiode heeft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) aan SEO Economisch Onderzoek gevraagd om een verkenning uit te voeren naar de draagkracht van de landbouwsector in relatie tot het plafondbedrag onder het DGF. Parallel aan onze opdracht heeft Wageningen Economic Research (WEcR) een onderzoek uitgevoerd naar introductiekansen en de kansverdeling van bestrijdingskosten. Ons rapport en dat van WEcR dienen in samenhang bezien te worden.

Van musicus tot vleesveehouder: Fernand de Willigen kocht een boerderij en startte zonder enige koeienkennis met het houden en fokken van lakenvelders. In bijna tien jaar tijd groeide de veestapel van een paar koeien tot vijftig moederdieren en honderd stuks jongvee. De veehouder levert een grote bijdrage aan het landschapsbeheer.

Aandacht voor elke fase van de opfokperiode wordt beloond met vaarzen die hun genetische potentie waarmaken. Bij voldoende groei is het goed mogelijk om pinken vanaf 12 maanden te insemineren, zodat ze op een leeftijd van 22 tot 23 maanden afkalven.

Het Nederlandse landbouwbeleid is sinds 2018 gericht op een transitie naar kringlooplandbouw. De samenwerking tussen akkerbouwers en veehouders kan daarbij een belangrijke rol spelen en wordt door velen zelfs als de basis voor dit systeem gezien. In de praktijk wordt samenwerken tussen de sectoren niet bevorderd of door het beleid zelfs tegengewerkt. Zo zijn sectoren en beleidsmakers nauwelijks ingesteld op het soepel laten rouleren van percelen.

Met de BioVlam Award 2023 werd Johan Christiaens gekroond tot de meest gepassioneerde en innovatieve biologische ondernemer van het jaar. Zijn natuurinclusief landbouwmodel met herefordrunderen en korteketenverkoop liggen aan de basis van deze erkenning.

Op 24 januari 2023 organiseerde de lerende samenwerking van het Programma Natuur een digitale themasessie over kansen in het samengaan van landbouw en natuur. Met het aflopen van de eerste fase van Programma Natuur, zal het komend jaar vooral in het teken staan van de voorbereidingen van de tweede fase van Programma Natuur. In deze tweede fase staat het realiseren van systeemherstel centraal. Het programma zal dan ook zijn beslag hebben op de overgangsgebieden, waar landbouw en natuur samenkomen. Deze bijeenkomst diende dan ook als inspiratie daarvoor. Aan de hand van een aantal goede voorbeelden, gingen we in gesprek over de vraag die eraan komt: wat is er nodig om de volgende stap te kunnen zetten?

Hoe kan het verduurzamen van de varkens- en pluimveehouderij worden aangejaagd? Met die vraag klopte de Dierenbescherming aan bij Connecting Agri & Food, want met het dierenwelzijn moet het voorwaarts. 'Maar we zijn niet blind voor de financiële positie van veehouders', zegt programmamanager veehouderij Bert van den Berg van de Dierenbescherming.

Kennis - Gemengde bedrijven met varkens en pluimvee zijn volgens een advies van Nederlandse deskundigen een groot risico. Het gevaar zou hem zitten wanneer de virussen van vogelgriep (HPAI) en varkensinfluenza zich met elkaar zouden mengen. Dit nieuwe virus zou ook een risico kunnen vormen voor mensen.

Werken aan natuurinclusieve maatregelen en kringlopen sluiten in het MBO-onderwijs.

Werken aan natuurinclusieve maatregelen en kringlopen sluiten in het MBO-onderwijs.

Een verbod op onthoornen, verplichte vrijloopstallen en kalveren bij de koe. Het zijn hete hangijzers in het Convenant dierwaardige veehouderij. Melkveehouder Eline Vedder uit het Drentse Ruinerwold is namens de Duurzame Zuivelketen van ZuivelNL vanuit LTO-vakgroep Melkveehouderij betrokken bij de invulling van het Convenant dierwaardige veehouderij.

Fokken op uiergezondheid en vruchtbaarheid is wereldwijd zo langzamerhand wel ingeburgerd. Maar fokken op klauwgezondheid is nog geen gemeengoed, laat staan fokken op hittetolerantie of resistentie tegen para-tbc. Wat is er mogelijk op het gebied van gezondheidsfokwaarden en wat zit er nog in de pijplijn? Veeteelt maakte een overzicht.

Kennis - De handreiking "Beschutting voor weidedieren” is bedoeld om gemeenten te ondersteunen bij het opstellen van een beleid voor de bescherming van dieren in weilanden tijdens extreme weersomstandigheden. In Europa, zo ook in Nederland, worden er steeds extremere weersomstandigheden ervaren. Voorbeelden van zulke omstandigheden zijn hittegolven met temperaturen oplopend tot 39.5°C en stormen met zware windstoten in 2022. Daarnaast is er een stijgende druk vanuit de samenleving en dierenwelzijnsorganisaties om het dierenwelzijn in Nederland te waarborgen. In Nederland zijn er zowel hobbymatig als bedrijfsmatig gehouden dieren die het hele jaar, of gedurende een deel van het jaar, buiten gehuisvest worden. Het welzijn van deze dieren tijdens extreme weersomstandigheden hangt nauw samen met de beschikbaarheid van adequate beschutting op de weide. Het ‘Besluit houders van dieren’ beschrijft dat dieren die niet in een gebouw worden gehouden, bescherming moet worden geboden tegen slechte weersomstandigheden.

In deze aflevering van de Bodempodcast is het onderwerp de samenwerking tussen veehouderij- akkerbouwbedrijven en het effect hiervan op de bodem. Samen met Udo Prins van het Louis Bolk Instituut zijn we hiervoor te gast bij de proeftuin Pallandtpolder op Goeree Overflakkee waar Remco Wesdorp (akkerbouwer) en Huibert Groeneveld (melkveehouder) nauw samenwerken. In de podcast gaat het o.a. over de verschillende vormen van samenwerking die mogelijk zijn, hoe je bijvoorbeeld vlinderbloemige en grasklaver binnen een samenwerking nuttig in kan zetten en hoe je omgaat met ziekte- en plagendruk. Tot slot behandelen we natuurlijk ook het bodemdiertje van de week. Met dit keer de stikstofbindende Rhizobium bacterie!

Kennis - The Dutch climate has been changing over the last few years. Heat waves are becoming more prevalent as well as other extreme weather events, such as heavy rainfall and storms. These extreme weather events especially affect welfare of outdoor kept animals. To protect these animals in meadows from harsh weather conditions, shelter options should be provided. Dutch municipalities often lack expertise about animal welfare and how shelter options could be combined with landscape types. Moreover, there is no guideline assisting municipalities on these matters. Literature research was done on Dutch landscape types and thermoregulatory values of outdoor kept horses, cattle, sheep, goats and donkeys. An additional search was dedicated to types of shelter indicating characteristics. A guideline consisting of these shelter options was created, aiming to support municipalities. Future research could focus on other outdoor kept animals like pigs or poultry, mitigating the effects of climate change or possible genetic variations enhancing resilience to climatic variations.

Ammoniak komt vrij uit stallen, mestopslagen, tijdens beweiding en bij het aanwenden van mest. De ammoniakemissie is sinds 1990 met bijna 70% verminderd (ER, 2014), vooral tussen 1990 en 2000 door de verplichting om dierlijke mest emissiearm aan te wenden (CBS, 2001) en door de afname van (de mestproductie door) de veestapel. Tussen 2000 en 2012 is de ammoniakemissie minder sterk afgenomen dan in de jaren negentig.

Kennis, wet- en regelgeving, inspirerende voorbeelden, beleid - Verschillende provincies hebben in hun provinciale ruimtelijke verordening regels opgenomen met betrekking tot het aspect dierenwelzijn. Daarmee sturen zij op de inhoud van bestemmingsplannen die de nieuwvestiging of wijziging van veehouderijen mogelijk maken. Uit de jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State volgt dat dergelijke regels onder voorwaarden zijn toegestaan, ofschoon het aspect dierenwelzijn niet ruimtelijk relevant is noch direct een bijdrage levert aan een goede omgevingskwaliteit. Uit deze jurisprudentie maak ik op dat het aspect dierenwelzijn nimmer van doorslaggevende betekenis mag zijn. Op 1 januari 2024 treedt de Omgevingswet in werking. Dat heeft geleid tot de vraag of het Omgevingswet instrumentarium meer mogelijkheden biedt om te sturen op het aspect dierenwelzijn. In de memorie van toelichting bij de Omgevingswet wordt gesteld dat het thema dierenwelzijn niet onder de Omgevingswet valt. Gelet hierop verbaast het niet dat het Rijk géén regels stelt met betrekking tot het aspect dierenwelzijn. Zes provincies hebben in hun omgevingsverordening echter wél regels opgenomen met betrekking tot het aspect dierenwelzijn. Met deze regels wordt gestuurd op de inhoud van omgevingsplannen. Gemeenten kunnen evenwel ook eigener beweging in hun omgevingsplan regels opnemen die betrekking hebben op het aspect dierenwelzijn. De conclusie is dat de Omgevingswet maar beperkt extra mogelijkheden biedt om te sturen op het aspect dierenwelzijn.

Voor de veehouderij in de veenweidegebieden wordt de grondwaterstand normaliter op circa 50 cm beneden maaiveld gehouden. Dit veroorzaakt afbraak van het veen, inklinking en bodemdaling, niet alleen plaatselijk maar ook in de bebouwde omgeving. Op bedrijfsschaal wordt nu onderzocht of en hoe veehouderij bij een hogere grondwaterstand mogelijk is.

The polarization in contemporary societies gives the impression that we live in a “debate society” in which people are occupied with persuading others of their positions. While debate may be useful, the focus on defending one’s own positions while excluding those of others hinders people’s attempts to understand and overcome their differences. Contrary to debate, within “dialogue” interactants aim at better understanding and transcending their differences. Focusing on recorded Dutch public meetings on the health effects of livestock farming and using conversation analysis, this dissertation aims at redefining existing conceptions of “debate” and “dialogue”. It treats their establishment as existing in moments and focuses on what interactants themselves treat as “moments of debate” or “moments of dialogue”. These insights provide ideas on how people may transform their conversation from debate to dialogue. Chapter 2 addresses the ways residents in public information meetings use questioning as a “way in” to pursue an admission from experts, conveying that they have an issue with a research method, the risk surveillance, or risk-reducing technologies. By systematically challenging experts’ responses, residents exploit the interaction’s sequential organization such that the goal becomes being convinced rather than being informed. Chapter 3 addresses situations where citizens treat officials as “shelving” issues. This uptake is preceded by officials treating citizens as not understanding the scope of discussion. Citizens subsequently turn the tables on officials, treating them as not wanting to fulfill their democratic duties; implications which officials downplay immediately. The analyses in chapter 2 and 3 show participants’ orientations to debate and the “missed opportunities” for dialogue. Contrarily, chapter 4 and chapter 5 demonstrate participants’ orientations to dialogue. Chapter 4 reveals a template describing one way “dialogic moments” unfold within public mee

Kennis - De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) heeft in 2021 de zienswijze “Dierwaardige veehouderij” gepubliceerd, om de vraag te beantwoorden hoe de veehouderij van de toekomst eruitziet waarin het dier een positieve staat van welzijn ervaart. De RDA stelt dat diergericht ontworpen huisvestingsystemen een belangrijke rol spelen om tot een dierwaardige veehouderij te komen (naast dierverzorging en bedrijfsmanagement). Deze quickscan gaat in op de huisvestingsaspecten van een dierwaardige veehouderij. De RDA-zienswijze beschrijft dat een dierwaardige veehouderij een veehouderij is die voldoet aan zes leidende principes. Om de concrete toepassing van de zes principes, en de verdere ontwikkeling van de veehouderij en diergerichte ontwerpen te faciliteren, geeft dit rapport, voor zo ver mogelijk, een doorkijk van hoe in de praktijk invulling kan worden gegeven aan de principes. Dit rapport focust daarbij op aspecten van de huisvesting. Andere elementen worden slechts beperkt behandeld. Wetenschappelijke kennis over de aspecten van dierwaardige veehouderij wordt samengevat, en er wordt aangegeven waar kennis ontbreekt en behoefte is aan verdergaand onderzoek. In lijn met de RDA-zienswijze geldt ook in dit rapport dat daar waar ‘dierenwelzijn’ staat, dit altijd wordt bedoeld inclusief diergezondheid. Fysieke gezondheid is een essentieel onderdeel van welzijn. Dit betekent echter niet dat als een dier in goede gezondheid verkeert, het ook automatisch in een goede staat van welzijn verkeert. In dit rapport kijken we vanuit het dier naar het veehouderijsysteem. Welke gedragsbehoeftes heeft een dier en hoe kunnen deze in het veehouderijsysteem gefaciliteerd worden? Het kunnen vertonen van gedrag waarvoor dieren sterk gemotiveerd zijn draagt in sterke mate bij aan het welzijn van dieren en bovendien stelt het dieren in staat om te reageren op hun fysieke en sociale omgeving en om zich aan te passen. We sluiten wat betreft de definitie van de gedragsbehoeftes aan bij de EFS

Kennis, maatregelen - Deze factsheet van de Gelderse Wolvencommissie legt uit welke fouten veehouders kunnen maken bij het bouwen van omheiningen om hun veedieren (net name schapen) te beschermen tegen aanvallen van wolven van buitenaf en geeft tips voor betere preventieve maatregelen.

Opinie, kennis - Dit is de volledige onderzoeksrapportage van Staat van het Dier 2022.