Search

Na terytorium powstałej w 1920 roku diecezji łódzkiej podejmowały pracę zarówno nowe zgromadzenia zakonne, jak i zakony o starej metryce powstania. Pewną nowość stanowią zakony laickie działające okresowo: bracia doloryści, albertyni, Bracia Serca Jezusowego oraz posługujący ciągle: bonifratrzy i bracia szkolni. Z zakonów kleryckich i zgromadzeń zakonnych działających w czasach staropolskich jako pierwsi w 1919 roku przybyli do Pabianic Misjonarze św. Wincentego à Paulo. Po II wojnie światowej osiedlili się karmelici trzewiczkowi w Łodzi i filipini w Tomaszowie Mazowieckim. W okresie międzywojennym salezjanie zorganizowali trzy placówki: szkolno-wychowawczą w Łodzi, duszpasterską w Łodzi i opiekuńczą w Lutomiersku. Pozostałe zgromadzenia zakonne mają po jednej parafii w Łodzi i na terenie archidiecezji: oblaci (Grotniki), pasjoniści, klaretyni, sercanie (Bełchatów) i pallotyni. Jako ostatni w 2004 roku w trzypiętrowej kamienicy w Łodzi zamieszkali dominikanie. Duszpasterze zakonni swoją działalnością obejmują różne środowiska społeczne i usiłują realizować swoje posłannictwo w Kościele lokalnym. In the territory of the diocese of Łódź, which was established in 1920, both newly and previously formed monastic congregations undertook their activities. There were also some unprecedented appearances like those of third orders existing temporarily (Dolorist Brothers, Albertine Brothers, Sacred Heart Brothers) and permanently (Brothers of Mercy, Christian Brothers). As far as the traditional ‘’fi rst’’ orders and monastic congregations existing in the Old Polish period, the fi rst ones that appeared in the 20th century in the diocese of Łódź were Vincentians who came to Pabianice in 1919. In turn, after the Second World War Carmelites of the Ancient Observance and Oratorians settled in Łódź and Tomaszów Mazowiecki respectively. What is more, during the interwar period 3 centres were founded by Salesians: a didactic centre in Łódź, a priesthood centre in Łódź and a care centre in Lutomiersk. The remaining monastic congregations are in charge of one parish both in Łódź and in the territory of the archdiocese: Oblates (Grotniki), Passionists, Claretians, Dehonians (Bełchatów) and Pallottines. Dominicans arrived as the last ones, moving into a 3-storey tenement house in Łódź in 2004. Monks conduct their activities in various social environments and attempt to fulfi l their mission in the local Church.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0077-8985 - s. dr hab. Maria Opiela, prof. KUL ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1476-8278 - dr Małgorzata Łobacz ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6815-5370 - dr Ewelina Świdrak AUTORZY: s. Maria Loyola Opiela (red.), Ewelina Świdrak (red.), Małgorzata Łobacz (red.), Mikołaj Krasnodębski, ks. Mariusz Sztaba, Iwona Jabłońska, Agata Mirek, s. Teresa Antonietta Frącek, s. M. Julita Dorota Lipieta, s. Jolanta Beata Peliksza, s. Jana Aneta Morzyc, s. Monika Sztamborska, Weronika Jóźwiak, ks. Mirosław Stanisław Wierzbicki, s. Joanna Teresa Korzeniewska, s. Felicyta Lidia Świerz Celem publikacji jest wskazanie podstaw wychowania integralnego, założeń, możliwości, zagrożeń, a także środowisk wychowania na gruncie teorii i praktyki edukacji. Punktem wyjścia teorii wychowania jest filozoficzna koncepcja człowieka. Na jej podstawie oraz dorobku nauk humanistycznych i społecznych można budować wymiar metodyczny i organizacyjny edukacji. Ze względu na wielowymiarowość wychowania integralnego, które obejmuje całą osobę w historii jej życia i działania, na różnych etapach jej edukacji, ukazano jego prawidłowości, możliwości i zagrożenia. W prezentowanych systemach i koncepcjach wychowania integralnego znajdują realizację religijno-filozoficzne podstawy antropologiczne oraz wiedza psychologiczna i pedagogiczna, niezbędna w organizacji i realizacji procesu wychowania. Tradycja edukacji katolickiej opiera się na społecznej nauce Kościoła, interpretującej i respektującej podstawy prawa naturalnego i stanowionego oraz specyfikę społeczno-kulturową poszczególnych narodów, społeczności i rodzin. Ukazano zatem aspekty społeczno-kulturowych uwarunkowań rozwoju rodzimych systemów wczesnej edukacji, pozarodzinnych form opieki nad dzieckiem, jego wychowania i nauczania. Prezentacja przykładów wychowania integralnego w edukacji katolickiej realizowanej przez zgromadzenia zakonne obejmuje elementy myśli pedagogicznej i ukazanie charakterystycznych działań edukacyjnych wobec dzieci i młodzieży we współpracy z rodzinami, także osób z niepełnosprawnością i o zróżnicowanym statusie społecznym. The aim of the publication is to indicate the theoretical and practical foundations of integral upbringing and education, assumptions, opportunities, threats, as well as educational environments. The starting point of the pedagogical theory is the philosophical concept of man. On its basis and with reference to achievements of humanities and social sciences, it is possible to create a methodical and organisational dimension of an educational framework. Due to the multidimensional nature of integral education, which covers the whole person in the history of his or her life and activity, its regularities, opportunities and threats are shown at different stages of the educational process. In the presented systems and concepts of integral education, there are religious and philosophical anthropological foundations as well as psychological and pedagogical knowledge necessary for the organisation and implementation of the process of education. The tradition of Catholic education is based on the social teachings of the Church, interpreting and respecting the basis of natural and state law and the socio-cultural specificity of individual nations, communities and families. Thus, the aspects of socio-cultural conditions for the development of native systems of early childhood education, non-family forms of child care, upbringing and teaching are presented. The presentation of the examples of integral education in Catholic education carried out by religious congregations includes elements of pedagogical thought and the presentation of characteristic educational activities for children and young people in cooperation with families, including people with disabilities and people of diverse social status.

From 1944 when Poland was under the communism rule two kinds of attitudes existed in Polish society – adaptation and resistance. Affirmation, adjustment, resistance and opposition – those attitudes were appearing at the same time and were related to each other. Anti-communist resistance in People’s Republic of Poland applied to every class and group of society. The resistance was especially directed into a restrict feature limiting freedom to profess religion, damaging a value of national tradition or limiting freedom to speech and beliefs. In August 1949 “ A decree of protection of freedom of conscience and denomination” was issued. Technically this document, was meant to create a lawful guarantee of freedom of denominations in Poland. In reality, some of the regulations were used by the different authorities to both make Church’s life more difficult and to repress clergy and secular people. The Catholics in Poland were treated as a second category citizens (limited with their capability to get promotion, even if they kept a loyal attitude) but nuns were treated even worst as a third category citizens, being continuously pushing to the dregs of social life, without not only any chance to get promotion but also without the fundamental rights and freedom guarantee to every Poles by the Constitution.

Władze komunistyczne przez cały okres Polski Ludowej (1945-1989) realizowały wobec Kościoła katolickiego politykę opartą na tych samych fundamentalnych założeniach ateistycznej ideologii marksistowsko-leninowskiej. Zmieniały się jedynie metody, środki, a zwłaszcza poziom skuteczności prowadzonej polityki wyznaniowej, natomiast jej istota – polegająca na marginalizacji roli Kościoła, aż do jego zupełnej eliminacji z życia społecznego – pozostawała niezmienna. Jedną z metod walki z Kościołem katolickim – w tym również ze zgromadzeniami zakonnymi i organizacjami katolickimi działającymi w ramach Kościoła – było instrumentalne stosowanie przepisów prawa stanowionego. W ten sposób wykorzystana została m.in. regulacja prawna dotycząca prawa zrzeszania się, a mianowicie rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach. Środkiem represji wobec zgromadzeń zakonnych stały się przepisy dotyczące tworzenia i legalizacji zrzeszeń, sprawowania nadzoru nad ich działalnością, czy wreszcie likwidacji stowarzyszeń i dysponowania ich majątkiem. W niniejszym opracowaniu zostały pokazane przykłady instrumentalnego wykorzystania przepisów Prawa o stowarzyszeniach w walce ze zgromadzeniami zakonnymi. Marta Ordon

Marta Ordon

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie represyjnej i dyskryminacyjnej polityki władz komunistycznych w stosunku do Zgromadzenia Braci Sług Maryi Niepokalanej. Konsekwencją takiej polityki było zupełne pozbawienie możliwości prowadzenia działalności, która stanowiła o sensie istnienia tego Zgromadzenia. Marta Ordon

W artykule została przedstawiona sprawa likwidacji Stowarzyszeń „Opieka nad Dziewczętami”, przeprowadzonej przez władze komunistyczne w latach 1946-1962. Stowarzyszenia, utworzone w latach 1917-1919 w Krakowie, Lublinie, Warszawie przez niehabitowe Zgromadzenie Sług Jezusa, miało na celu reprezentowanie wobec władz prowadzonej przez Zgromadzenie działalności. Po II wojnie światowej zostało zlikwidowane podobnie jak wiele innych stowarzyszeń kościelnych Marta Ordon

Marta Ordon