Complex en divers ICT-gebruik in vier typen organisatieconcepten : verschillen in werkdrukrisico's en kort-cyclische arbeid?

Het doel van dit artikel is de toetsing van het model dat door Batenburg en anderen is voorgesteld om de relatie tussen ICT en kwaliteit van de arbeid te onderzoeken. Volgens de opstellers van het model kan ICT banen niet direct, maar alleen in samenhang met de ontwerpvisie van de organisatie beïnvloeden. Ons survey-onderzoek onder 1357 werknemers laat inderdaad zien dat in combinatie met het organisatietype complexiteit en diversiteit van ICT-gebruik verschillende effecten hebben op de kwaliteit van de arbeid. Maar ook van directe effecten van ICT op kwaliteit van de arbeid blijkt sprake. Dit laatste ondersteunt juist de idee van technologisch determinisme. Interessant is dat deze directe effecten gerelateerd zijn aan de variabelen over werkdrukrisico’s, terwijl de aannames van het model van Batenburg c.s. vooral ondersteund worden voor de variabele kortcyclische arbeid. Verder toont deze studie aan dat in het socio-technische organisatietype ICT de gunstigste effecten heeft op de kwaliteit van de arbeid. Onverwacht was dat ICT in het Tayloristische organisatietype, naast een aantal negatieve resultaten, óók gevolgen voor de kwaliteit van de arbeid kan hebben. Dit is vooral het geval bij de banen die zich kenmerken door een hoge complexiteit van het ICT-gebruik.