Cinsel istismara maruz kalan çocukların sosyo-demografik ve ekonomik özelliklerinin travmatik strese etkisi

In this study; The purpose of this study was to determine the traumatic stress effect of socio-demographic and economic characteristics of children under 18 years old who were brought together with their families due to sexual abuse of Kocaeli Child Monitoring Center after sexual abuse. In this study, retrospective research method which is one of the observational research methods is used. The sample of the work was files of 163 children and their families aged 9-18 years who were transferred to Kocaeli Chief Public Prosecutor's Office in Kocaeli between 2013-2016 and directed to Kocaeli Child Monitoring Center. In a retrospective review of the child files exposed to sexual abuse; A screening form and the Post-Traumatic Stress Response Scale for Children and Young People were used to determine the socio-demographic and economic characteristics of children, the characteristics of sexual abuse and psycho-social status of children. At the end of the study, socio-demographic and economic characteristics of children and their families exposed to sexual abuse constitute a risk factor in terms of sexual abuse, and socio-demographic characteristics such as age, gender, class level, and course success of the child were found to be effective on traumatic stress. It has been determined that older children, children with lower education levels and girls are at risk group in terms of posttraumatic stress symptoms. Penetration of child sexual abuse and domestic sexual abuse have been found to increase traumatic stress. Socio-demographic and economic characteristics of parents did not predict children's traumatic stress but positive relations between child, mother and father and social environment were found to be effective in lowering traumatic stress after child sexual abuse As a result, there was a significant relationship between traumatic stress and family relations and social environment. Relations with parents and siblings in family relationships have resulted in a decrease in traumatic stress. KABUL VE ONAY i BİLDİRİM ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYAN 1 TEŞEKKÜRLER v ÖZET vi İÇİNDEKİLER viii KISALTMALAR DİZİNİ xii TABLOLAR DİZİNİ xiii BÖLÜM I 1 GİRİŞ 1 1.1. SİSTEM YAKLAŞIMI 4 1.1.1. Ekolojik Sistem Yaklaşımı 7 1.2. ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARI VE AİLE SİSTEMİ ÜZERİNE ETKİSİ 10 1.2.1. Çocuk İstismarı 11 1.2.1.1.Çocuk İstismarının Sınıflandırılması 14 1.2.1.1.1. Fiziksel İstismar 14 1.2.1.1.2. Duygusal İstismar 16 1.2.1.1.3. İhmal 17 1.2.2. Çocuk Cinsel İstismarı 18 1.2.2.1. Eylem Biçimine Göre Cinsel İstismar 20 1.2.2.1.1.Temas İçermeyen Cinsel Istismar; 20 1.2.2.1.2. Cinsel İlişki İçermeyen Dokunma; 21 1.2.2.1.3.Çocuğun Vücuduna Yönelik Cinsel Ilişki Içeren Eylemler; 21 1.2.2.2. İstismarcının Çocuğa Olan Yakınlığına Göre Cinsel İstismar Türleri 22 1.2.2.2.1. Ensest 22 1.2.2.2.2. Aile Dışı Cinsel İstismar 22 1.2.2.3. Cinsel İstismarın Yaygınlığı 23 1.2.2.4.Cinsel İstismarda Risk Faktörleri 25 1.2.2.4.1 Bireysel Risk Faktörleri 25 1.2.2.4.2. Ailesel Risk Faktörleri 26 1.2.2.4.3. Toplumsal ve Kurumsal Risk Faktörleri 27 1.2.2.5. Cinsel İstismarın Çocuk Üzerindeki Etkileri 28 1.2.2.5.1. Cinsellik Üzerine Etkiler 29 1.2.2.5.2. Bilişsel Etkiler 30 1.2.2.5.3. Depresif Duygu Durum Üzerine Etkileri 31 1.2.2.5.4. Anksiyete Üzenine Etkiler 31 1.2.2.5.5. Davranışsal Etkiler 31 1.2.2.5.6. Kişilik Gelişimi Üzerine Etkiler 32 1.2.2.6. Cinsel Travma Sonrasında Oluşan Stres Tepkisi 32 1.2.2.7. Cinsel İstismar Sonrasında Aile 35 1.2.2.8. Toplumsal Cinsiyet ve Cinsel İstismara Maruz Kalan Çocuklar 40 1.2.2.9. Oluşturulan Kavramsal Modele Göre Travmatik Stres İle İlgili Değişkenler 43 1.2.2.9.1. Cinsel İstismarın Şiddeti ve Sıklığı 44 1.2.2.9.2. Sosyo-Demografik ve Ekonomik Değişkenler 45 1.2.2.9.3. Sosyal Destek 47 1.3.ARAŞTIRMANIN PROBLEMİ 48 1.4.ARAŞTIRMANIN AMACI 49 1.5. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ 50 1.6. ARAŞTIRMANIN SAYILTILARI 50 1.7. ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI 50 1.8. TANIMLAR 51 BÖLÜM II 52 ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ 52 2.1. ARAŞTIRMANIN MODELİ 52 2.2. EVREN VE ÖRNEKLEM 52 2.3. VERİ TOPLAMA ARAÇLARI 53 2.4. VERİ TOPLAMA SÜRECİ 54 2.5. VERİLERİN İŞLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 55 2.6. SÜRE VE OLANAKLAR 56 BÖLÜM III 57 BULGULAR VE YORUMLAR 57 3.1.SOSYO DEMOGRAFİK BULGULAR VE YORUMLAR 57 3.1.1.Çocuğa İlişkin Sosyo-Demografik Bulgular ve Yorumlar 57 3.1.2.Cinsel İstismara Maruz Kalan Çocukların Ailelerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar 63 3.2.EKONOMİK DURUMU İLİŞKİN BULGULAR VE YORUMLAR 71 3.3.CİNSEL İSTİSMARA İLİŞKİN BULGULAR VE YORUMLAR 76 3.4.PSİKO-SOSYAL DEĞİŞKENLERE İLİŞKİN BULGULAR VE YORUMLAR 81 3.5.ÇTSS-TÖ ÖLÇEĞİNE İLİŞKİN BULGULAR VE YORUMLAR 89 BÖLÜM IV 105 SONUÇ VE ÖNERİLER 105 4.1. SONUÇLAR 105 4.2.ÖNERİLER 108 4.2.1. Araştırmaya Yönelik Uygulamalar 109 4.2.2. Uygulamaya Yönelik Öneriler 109 4.2.2.1 Mikro Düzeyde Öneriler 110 4.2.2.2. Mezzo Düzeyde Öneriler 111 4.2.2.3. Makro Düzeyde Öneriler 111 KAYNAKÇA 113 EKLER 137 EK I TARAMA FORMU 137 EK 2 ÇOCUK VE GENÇLERDE TRAVMA SONRASI TEPKİ ÖLÇEĞİ 149 EK 3 ORİJİNALLİK RAPORU 151 EK 4 ETİK KURUL İZNİ 151 EK 5 ÇALIŞMA İZNİ 153 ÖZGEÇMİŞ 154 Bu araştırmada; Kocaeli Çocuk İzlem Merkezi’ne maruz kaldıkları cinsel istismar nedeniyle aileleriyle birlikte getirilen 18 yaş altında olan ve adli görüşmeleri yapılmış çocukların, sosyo-demografik ve ekonomik niteliklerinin cinsel istismar sonrasında yaşadıkları travmatik strese etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Bu çalışmada gözlemsel araştırma yöntemlerinden biri olan retrospektif araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini 2013-2016 yılları arasında Kocaeli ilinde meydana gelen ve Kocaeli Cumhuriyet Başsavcılığı talimatı ile Kocaeli Çocuk İzlem Merkezine yönlendirilen 9-18 yaş aralığındaki 163 çocuk ve ailelerinin dosyaları oluşturmuştur. Cinsel istismara maruz kalan çocuk dosyalarının geriye dönük incelemesinde; çocukların sosyo-demografik ve ekonomik özelliklerini, cinsel istismarın özelliklerini ve çocukların psiko-sosyal durumlarını belirlemek amacıyla bir tarama formu ve Çocuk ve Gençlerde Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma sonunda cinsel istismara maruz kalan çocukların ve ailelerinin sosyo- demografik ve ekonomik özelliklerinin cinsel istismar açısından risk faktörü oluşturduğu, çocuğa ait yaş, cinsiyet, sınıf düzeyi, ders başarısı gibi sosyo-demografik özelliklerin travmatik stres üzerinde etkili olduğu saptanmıştır. Büyük yaşta olan çocuklar, eğitim düzeyi düşük olan çocuklar ve kız çocuklarının travma sonrası stres belirtileri açısından risk grubu oluşturduğu saptanmıştır. Çocukların maruz kaldıkları istismarın penetrasyon içermesi, aile içi bir cinsel istismar olmasının travmatik stresi artırdığı tespit edilmiştir. Anne ve babaların sosyo-demografik ve ekonomik özellikleri çocuklarının travmatik stresi açısından herhangi bir yordayıcı özellik taşımadığı ancak çocuğun, anne ve babası ve sosyal çevresi ile oluşturduğu olumlu ilişkilerin çocuğun cinsel istismar sonrasında oluşan travmatik stresin daha düşük olmasında etkili olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak travmatik stresle özellikle aile içi ilişkiler ve sosyal çevre ile ilişkiler arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Aile içi ilişkilerde anne baba, kardeş ile ilişkiler iyileştikçe travmatik stresin azaldığı sonucuna ulaşılmıştır.