К ПРОБЛЕМЕ СОПОСТАВИТЕЛЬНОГО ИЗУЧЕНИЯ ЛЕКСИКИ

Məqalədə leksikanın müqayisəli öyrənilməsi prinsipləri nəzərdən keçirilir. Mü­əyyən bir dilin leksikasının mövcud tam təsviri lüğətlərdir. İki dilin leksikasının ümumi real müqayisəsi hazırda tərcümə lüğətləridir. Lüğətlər sözləri ayrıca təsvir edir, sözlər arasında əlaqələr isə lüğətlərdə zəif şərh edilir. Bu, tərcümə lüğətlərinə də aiddir. Komponent təhlil, distributiv təhlil, psixolinqvistik təhlil və s. istifadəsi mümkündür. Müqayisədə komponent təhlilin tətbiqinin xüsusiyyəti dillərin fərqli və ümumi cəhətlərinin müəyyən edilməsidir. Leksikanın müqayisəli öyrənilməsi ob­yektin mürəkkəbliyinə görə kompleks xarakter daşımalıdır. Müqayisəli planda leksikanı müxtəlif tərəflərdən tədqiq etmək məq­sə­də­uyğundur. Leksikanın mü­əy­yən aspektdən öyrənilməsi onun çoxplanlı kompleks şəkildə öy­rənilməsinə aiddir. Dildə leksikanın bu və ya digər planda assosiativ xarakteristikasının ümumi qa­nu­na­­uyğunluqları maraqlıdır. Leksikanın əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biri sözlərin bir nitq his­sə­sin­dən başqa nitq hissəsinə keçməsidir. Sözlər bir nitq hissəsi funk­si­ya­sında işləndiyi kimi digər nitq his­sə­si funksiyasında da işlənmə imkanına malikdir.
The article deals with the problem of comparative study of lexicon. Existing descriptions of the lexicon of one language, approaching completeness, are dictionaries. Translation dictionaries are currently real total comparisons of the lexicon of two languages. Dictionaries describe individual words, while the connections between words in dictionaries are poorly revealed. This also applies to translation dictionaries. It is possible to use component analysis, distributive analysis, psychological analysis and other details. A feature of the use of component analysis in comparison is the selection of differences and common semantic for the compared languages. The words of Azerbaijani, Russian, English and other languages are compared. The general patterns of the associative characteristics of lexicon in a language in one way or another are interesting. An essential characteristic of the lexicon is the transition of words from one part of speech to another. The possibilities of using words in the function of both one and the other part of speech are characteristic of the lexicon of a particular language.
Межвузовский тематический научный сборник "Актуальные проблемы гуманитарных наук", Выпуск 3 2021, Pages 94-99