Plangebied Utrechtse Vecht te Vreeland, gemeente Stichtse Vecht; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek

In opdracht van Buro LinO heeft RAAP in mei 2022 een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Utrechtse Vecht te Vreeland in de gemeente Stichtse Vecht. Het onderzoek vond plaats in het kader van een omgevingsvergunning. Op grond van de onderzoeksresultaten en onder verwijzing naar de doelstellingen, kunnen de volgende uitspraken worden gedaan:  In het plangebied is sprake van een verwachting op de aanwezigheid van resten van bewoning vanaf de ijzertijd op veraard veen en oeverwalafzettingen in de ondergrond en aan maaiveld.  In de kern van Loenen en Vreeland zijn resten van bebouwing te verwachten uit de hoge middeleeuwen en daarna.  Ter plaatse van enkele buitenplaatsen (Breevecht, Sans Souci, Herderlust, Wallestein, Schoonoord, Westerklip) en ter plaatse van de Molen de Ruiter en de voormalige steenbakkerij zijn resten van bebouwing te verwachting uit de periode vanaf de 16e eeuw. Deze verwachting geldt ook voor oudere bebouwing in het gehele plangebied.  In de omgeving van Molen de Ruiter is in de eerste helft van de 20e eeuw een kerkhof aangelegd. Hier kan – afhankelijk van de geplande ingrepen – sprake zijn van de aanwezigheid van menselijke resten. Dit is ook het geval in de historische kern van Loenen nabij de kerk. De ingrepen binnen dit project moeten nog worden bepaald en ontworpen. Het enige wat op dit moment duidelijk is, is dat de dijk moet worden opgehoogd, maar de wijze waarop dat moet gebeuren en welke verdere ingrepen daarbij noodzakelijk en wenselijk zijn, is nog niet vastgesteld. Er is zelfs nog geen sprake van scenario’s en evenmin is bekend of in het kader van dit project eigenlijk wel ingrepen in de bodem plaats zullen vinden. Op basis van de resultaten van het onderzoek kan op dit moment dan ook alleen in theoretische zin gezegd worden dat in het plangebied (mogelijk) archeologische resten bedreigd worden door de voorgenomen ingrepen. Zouden in het gehele plangebied ingrepen in de bodem plaatsvinden, dan zou het advies zijn om de gespecificeerde verwachting aan te vullen en te verfijnen door middel van een verkennend booronderzoek. Een dergelijk vervolgonderzoek heeft tot doel de opbouw van de ondergrond, de bodemopbouw en/of bodemverstoringen gedetailleerd in kaart te brengen. Aan de hand daarvan kan de in dit bureauonderzoek opgestelde archeologische verwachting worden getoetst en kunnen concrete gegevens worden verzameld over gaafheid en diepteligging van de verwachte archeologische resten. Dit advies zou voor het gehele plangebied gelden, maar omdat het zeer goed mogelijk is dat ingrepen in de bodem uiteindelijk slechts plaatselijk uitgevoerd zullen worden, adviseren wij dit bureauonderzoek slechts te zien als een inventarisatie van wat er in het plangebied aan archeologische potentie en verwachtingen aanwezig is, of zou kunnen zijn. De eerstvolgende stap is het vaststellen van de uit te voeren ingrepen, onder andere op basis van de nu voorliggende archeologische informatie en alle andere randvoorwaarden, dan wel enkele scenario’s voor de aanpak van het project. Dan kan worden vastgesteld of en zo ja waar het verkennende booronderzoek kan worden uitgevoerd. Stap twee is dan een rapport op te stellen van een bureauonderzoek waar de geplande ingrepen in kunnen worden opgenomen en een specifiek advies kan worden opgesteld voor die ingrepen en de locaties waar deze plaatsvinden. Het rapport van dit tweede of aangepaste bureauonderzoek zal (selectie)adviezen geven. Het is dan aan de bevoegde overheid, de gemeente Stichtse Vecht, deze al dan niet over te nemen in de vorm van een (selectie)besluit.