Çeviri Eğitiminde Türkçenin Dil Bilgisi: İşlevsel Yaklaşım

Bu çalışmada çeviri eğitimi gören öğrencinin ana dili olan Türkçeye yönelik yapısal bakış açısının çeviri sürecinde yol açtığı sorunlar dile getirilmektedir. Bununla birlikte çeviri eğitiminde yapısal yaklaşımı sergileyen geleneksel dil bilgisi ders kitaplarının yanı sıra Türkçeye yönelik işlevsel yaklaşım doğrultusunda betimlemelerin geliştirilmesi gerektiği fikri ileri sürülmektedir. Çalışmada öğrencinin ortaokuldan itibaren alıştığı Türkçeye yönelik yapısal yaklaşımın, hedef dile çeviri sürecinde Türkçenin “dünya görüşüne” göre türetilmiş yapıların ortaya çıkmasını tetikleyebildiği gösterilmekte ve yabancı dil/çeviri bölümlerinde okuyan öğrencilerin başvurdukları ders kitapları başta olmak üzere konu ile ilgili kaynakların yetersizliği üzerinde durulmaktadır. Çalışmada ana dili Türkçe olan ve Türkçenin yapısal boyutu üzerinde odaklanan, geleneksel Türkçe dil bilgisi ile çeviri sürecini öğrenmeye çalışan öğrencinin çeviri eğitiminde karşılaşabildiği sorunlar Türkçe- Rusça dil çiftine yönelik örneklerle gösterilmiştir. Odak noktası, geleneksel Türkçe dil bilgisinde “sıfat-fiil” olarak adlandırılan ve Türkçe-Rusça çeviri sürecinde sorun oluşturabilen –dık- yapıları olmuştur. Sosyo-politik metinlerin ayrılmaz bir unsuru olan –dık- yapılarının Türkçe-Rusça çeviri sürecinde işlevsel çözümlenmesinin şart olduğu gösterilmiştir. Çalışmada çeviri eğitimi gören öğrencinin kendi ana diline yönelik işlevsel bakış açısının önemi vurgulanmıştır.
The article deals with the problems in the translation process caused by the structural approach to Turkish adopted by the students of translation, with Turkish being their native language, and highlights the necessity to develop a functional approach to Turkish in translation teaching alongside the traditional grammar books with a structural paradigm. The structural approach to Turkish adopted by the students since elementary school is seen to be a triggering factor behind the words, phrases, sentences and texts derived according to the “linguistic worldview” of Turkish language during the translation into the target language. Thus, the problem of university coursebooks on Turkish as well as other sources on the subject used by the students of translation is introduced. The article reveals the problems encountered during the translation training/foreign language learning by the native Turkish students who try to apply the traditional Turkish grammar focusing on structural level of the language, with examples given for the Turkish-Russian language pair. The main focus of the article is the -dık structures known as “sıfat-fiil” in Turkish grammar that can cause problems in Turkish-Russian translation process. The necessity of applying functional analysis to the -dık structures, being an inseperable element of the socio-political texts, in the translation process is underlined. The importance of functional approach perspective for the native language to be developed by the student studying translation is emphasized.