Çankırı sarıçam orman alanlarında Diprion pini L. (Hymenoptera: Diprionidae)’nin larva dönemlerinin belirlenmesi

This study was conducted to determine the larval instars of Diprion pini L. (Hymenoptera: Diprionidae) that damage Scots pine (Pinus sylvestris L.) at an altitude of 1204 m at Çankırı-Kurşunlu in 2004. In the same study, the determination of the most appropriate period if chemical control is necessary regarding the relationship between D.pini and its egg parasitoid Neochryocharis formosa (Westwood) (Hymenoptera: Eulophidae) was considered. After detection of D.pini larvae Scots pine shoots containing at least 60 D.pini larvae from randomly selected Scots pine trees were sampled at each sampling date (once a week). The larvae were brought to the laboratory in a cooler, and the head capsule widths and lengths were measured under a stereomicroscope and recorded. After the data were evaluated according to Dyar’s law and larval instars of D.pini were determined, larvae instars and proportions of instars in the population (%) were determined for each sampling date. Regression analyses were used to determine the relationships between the head capsule width, length, and the instars of D.pini larvae. Results show that the increment ratios of head capsule width increase for the 1st to 6th D.pini larvae were 1.353, 1.339, 1.400, 1.287, and 1.1249, respectively. The increment ratios of the head capsule widths are close to the value of 1.4 of Dyar’s law. Therefore, it is understood that the occurrence ratios (%) for D.pini instars can be determined by sampling larvae at different dates according to Dyar’s law. A significant relationship has been determined between the head capsule widths and lengths of D.pini larvae. Larval length can be used in practice for instar determination in field studies. There was no record on the head capsule increments of D.pini instars in the literature. Additionally in this study, the egg parasitoid N.formosa adults, which had developed in the field-collected and D.pini eggs in the laboratory culture began emerging on September 3rd, 2004 when the D.pini larvae were in the 6th instar. Therefore, it is determined that the most appropriate chemical control period without damaging the egg parasitoid may be the period when the 2nd instar D.pini larva proportion in the population reaches 50%. These results are important for the protection of egg parasitoids as well as the effectiveness of chemical control in large-scale applications.
Bu çalışma, Çankırı-Kurşunlu’da 1204 m yükseltide Sarıçam (Pinus sylvestris L.)’da zarar yapan Diprion pini L. (Hymenoptera: Diprionidae)’nin larva dönemlerinin tespit edilmesi amacıyla 2004 yılında ele alınmıştır. Aynı çalışma kapsamında, D.pini ile yumurta parazitoiti Neochryocharis formosa (Westwood) (Hymenoptera: Eulophidae) arasındaki ilişkiler de dikkate alınarak kimyasal mücadele yapılması durumunda, en uygun mücadele zamanının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanında D.pini larvalarının görülmesiyle birlikte, her sayım tarihinde (haftada 1 kez) rasgele belirlenmiş ağaçlardan en az 60’ar adet olmak üzere larva örneği alınmıştır. Alınan larvalar, buz kabı içerisinde laboratuvara getirilerek aynı gün içinde larvaların baş kapsül genişlikleri ile larva uzunlukları stereo-mikroskop altında ölçülüp kaydedilmiştir. Elde edilen veriler Dyar (1890) kanununa göre değerlendirilerek D.pini’nin değişik larva dönemleri belirlendikten sonra, her sayım tarihinde ormandan alınan larvaların yaş dönemleri ve bunların popülasyondaki payları (%) ayrı ayrı belirlenmiştir. D.pini larvalarının baş kapsül genişliği, larva uzunluğu ve larva dönemleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde regresyon analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, D.pini’nin değişik larva dönemleri arasındaki baş kapsül genişliği artış oranlarının 1-6. larva dönemlerinde ardışık olarak sırasıyla 1,353; 1,339; 1,400, 1,287 ve 1,249 olduğu tespit edilmiştir. Aynı çalışmada bu değerlerin, Dyar (1890) yasasında belirtilen 1,4 değerine oldukça yakın olduğu anlaşılmıştır. Buna göre, değişik tarihlerde, larva popülasyonundan örnekler alınmak suretiyle, zararlı larvalarının bulunma oranları (%)’nın Dyar kanununa göre belirlenebileceği anlaşılmıştır. Bu çalışmada, D.pini larvalarının baş kapsül genişliği ile larva uzunluğu arasında da önemli bir ilişki belirlenmiştir. Larva uzunluğu arazi çalışmaları sırasında larva dönemlerinin pratik bir şekilde belirlenebilmesi için kullanılabilir. Yapılan literatür taramasında D.pini larvalarının baş kapsül genişliği ile ilgili herhangi bir kayda rastlanılmamıştır. Bu çalışma sırasında, çalışma alanından toplanarak laboratuvarda kültüre alınan D.pini yumurtalarında gelişen yumurta parazitoiti N.formosa erginlerinin 03.09.2004 günü D.pini larvalarının 6.dönemde olduğu sırada çıkmaya başladığı gözlenmiştir. Buna göre, kimyasal mücadele yapılması durumunda, sözü edilen yumurta parazitoitinin kimyasal mücadele uygulamasından zarar görmeyeceği en uygun mücadele zamanının; 2. dönem D.pini larvalarının popülasyondaki payının yaklaşık %50 oranına ulaştığı periyot olduğu belirlenmiştir. Geniş alan mücadelesinde, gerek doğal düşmanların korunması ve gerekse mücadelenin etkinliği bakımından bu çalışmada elde edilen bulgular önemli görülmektedir.