EDEBİ ETİK ANALİZİNE İLİŞKİN BİR UYGULAMA TEKLİFİ: KARMA ANALİZ YÖNTEMİ

İnsanın ahlaki gelişiminde edebiyatın yadsınamaz bir rolü vardır. Küçük yaşlardan itibaren okunan kitaplar ve duyulan hikâyeler, kişilerin bulundukları toplumun ahlaki yapısını anlamalarına ve kendi ahlaki tutumlarını geliştirmelerine yardımcı olur. Bu yönüyle edebiyat ve ahlak/etik arasındaki söz konusu ilişki, edebiyat eleştirmenlerinin incelemelerine de konu olmuştur. Ancak postmodernizm akımı ile beraber edebî eserlerde yer alan etik ile ilgili konular konuşulamaz hâle gelmiş, etik edebî eleştiri alanından dışlanmıştır. 1980lere gelindiğinde ise edebî etik analizi tekrar popüler hâle gelmiş, kendi içinde değişimlere uğrayarak yeniden biçimlenmiştir. Bu yeni edebî etik analizi, nesnel bir analiz yöntemi ve çeşitli metotlarla edebiyat eserlerini incelemiştir. Ancak bu çabalara karşın, yeni edebî etik analizi metodolojisi de edebî çevrelerce tam anlamıyla kabul görmemiştir. Bu makalede Karma Analiz Yöntemi başlığı altında bir edebî etik analizi metodu teklif edilmektedir. Çalışmada, öncelikle edebî etik analizi hakkında teorik bir inceleme yapılmış, devamında ise teklif edilen yöntem açıklanmıştır. Son olarak bu yöntem David Walton’ın Terminal Mind (2008) adlı bilim kurgu eseri üzerinde uygulanarak örneklendirilmiştir.
Literature has an undeniable role in the moral development of people. The books read and the stories heard from an early age help people to understand the moral structure of the society in which they live and to develop their moral attitudes. In this respect, the relationship between literature and morality/ethics has also been the subject of literary critics' studies. However, with the postmodernism movement, ethical issues in literary works have become unspeakable, and ethics has been excluded from the field of literary criticism. By the 1980s, literary ethical analysis became popular again and it has been reshaped by undergoing changes within itself. This new literary ethical analysis examines literary works with an objective analysis technique and various methods. However, despite these efforts, the new methodology of literary ethical analysis has not been entirely accepted by literary circles. In this article, a literary ethical analysis method is proposed under the title of Mixed Analysis Method First, a theoretical study is provided about the field of literary ethical analysis, and then the proposed method is explained. Finally, this method is exemplified by applying it to David Walton's science fiction work Terminal Mind (2008).