Spatio-temporal patterns of spread and trophic interactions of sculptured resin bee (Megachile sculpturalis) in Southeast Europe

Azijska pčela smolarica (Megachile sculpturalis Smith, 1853) je prva alohtona vrsta pčele koja je uspešno kolonizovala Evropu. U ovoj studiji analizirani su procesi njene introdukcije i obrasci ekspanzije u regionu jugoistočnе Evropе, u periodu 2015–2021. godine, sa evaluacijom karaktera njenih trofičkih interakcija i stanišnih preferencija. Studija je zasnovana na terenskom istraživanju autora, na podacima prikupljenim kroz projekat građanske nauke, kroz međunarodnu naučnu saradnju, kao i kroz sveobuhvatno kompiliranje i evaluaciju podataka iz publikacija i internet izvora. Rezultati ukazuju na postojanje dva glavna žarišta ekspanzije u istraživanom regionu: istočno-panonskog (sa širenjem prema jugu-jugozapadu) i severno- italijanskog (preko Slovenije duž jadranske obale na jugoistok Balkana). Podaci sa većih nadmorskih visina su retki, što potvrđuje značaj većih planinskih masiva kao prirodne barijere frontalnoj ekspanziji. Projekat građanske nauke i prikupljanje podataka iz različitih internet izvora pružilo je ključne informacije za rekonstrukciju rane istorije kolonizacije u regionu i višestruko povećalo geografski opseg istraženog područja. Sa druge strane, sistematska/ciljana istraživanja su omogućila uvid u detalje dinamike populacije, što je osnova za procenu eventualne invazivnosti ove pčele. Na lokalnoj skali detaljno je analiziran obrazac detektabilnosti u odnosu distribuciju raspoloživih floralnih resursa. Sofora je potvrđena kao pojedinačno najvažnija biljka hraniteljka, ključna za efikasno detektovanje i praćenje, pogotovu tokom rane faze kolonizacije. Suprotno čestom određenju azijske smolarice kao "široko polilektične" vrste, u ovoj studiji utvrđeno je da ona ima mnogo uži opseg koriščenja biljaka za ishranu larvi. Sculptured resin bee (Megachile sculpturalis Smith, 1853) is the first non-native bee species that successfully colonized Europe. Process of its introduction and patterns of expansion in Southeast Europe, in the period 2015–2021, were analyzed in this study, with an evaluation of its trophic interactions and habitat preferences. The study is based on the author's field research, data collected through a citizen science project, international scientific collaboration, as well as a comprehensive compilation and evaluation of data from publications and internet sources. The results indicate presence of two main centers of expansion in the study region: Eastern Pannonian (with expansion towards the south-southwest) and Northern Italian (through Slovenia along the Adriatic coast to the southeast of the Balkans). Data from higher altitudes are rare, which confirms the importance of larger mountain massifs as a natural barrier to frontal expansion. The citizen science project and data collected from various Internet sources provided key information for the reconstruction of the early history of colonization in the region and increased the geographical scope of the study area. On the other hand, systematic/targeted research provided details of population dynamics, as a basis for invasiveness assessment of this bee. Pattern of detectability in relation to the distribution of available floral resources was analyzed in detail on a local scale. Sophora has been confirmed as the single most important host plant, crucial for effective detection and monitoring, especially during the early stages of colonization. Contrary to the previous portrayal of Sculptured resin bee as a "broadly polylectic" species, this study found that it has a much narrow range of larval food plant sources.