Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocuk ve ergenlerde empatik yanıt verebilme, duygusal yüz ifadelerinin tanınması, empati-agresyon ilişkisi ve ilaç tedavisinin empati becerileri üzerine etkileri

ÖZETDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ilkokul çağındaki çocuklardaen sık görülen nörodavranışsal bozukluktur. DEHB çoğu zaman karşıt olmakarşı gelme bozukluğu (KOKGB), davranım bozukluğu (DB) ve içselleştirmebozuklukları ile birliktelik göstermektedir. DEHB’li çocuklarda, empatibecerileri ve duygu ifadesi tanıma gibi sosyal bilişsel becerilerde bozulmalarolduğunu bildiren çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalarda empatibecerilerindeki yetersizlikler farklı nedenlere bağlanmıştır. DEHB tedavisininempati becerileri üzerine etkilerini araştıran bir çalışma literatürdebulunamamıştır. Bu çalışmada kliniğe ilk kez başvuran ve DEHB tanısı alan8-14 yaş grubu çocuk ve ergenlerin mizaca bağlı ve durumsal empatibecerileri ile duygusal yüz ifadesi tanıma becerileri yaş ve cinsiyet açısındanbenzer kontrol grubu ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmaya, hastagrubu olarak daha önceden DEHB’e yönelik ilaç tedavisi kullanmayan 65çocuk ve kontrol grubu olarak bir ilköğretim okulundan 61 sağlıklı çocuk dahiledilmiştir.Olguların sosyodemografik özellikleri ayrıntılı bir formla, klinikdeğerlendirmeleri Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları veŞizofreni Görüşme Çizelgesi- Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli ile, duygusal vedavranışsal sorunları 4-18 Yaş Çocuk ve Gençlerde Davranış DeğerlendirmeÖlçeği ve Conner’s Öğretmen ve Aile Değerlendirme Ölçekleriyle, mizacabağlı empati becerileri Bryant Empati Ölçeği, KASİ Empati Eğilim ÖlçeğiÇocuk ve Ergen Formu ve Griffith Ana-baba Empati Ölçeği ile, durumsalempati becerileri Empatik Cevap testi ile, duygusal yüz ifadelerini tanımabecerileri Sözel Olmayan İfadelerin Tanısal Analizi Testi ile ve zeka düzeyleriWechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği-gözden geçirilmiş formu iledeğerlendirilmiştir. DEHB’li grubun değerlendirmeleri metilfenidat tedavisibaşlandıktan 8-12 hafta sonra tekrar edilerek tedavi sonrası empati becerilerive duygu ifadesi tanıma becerilerindeki değişimin araştırılmasıamaçlanmıştır.Çalışma bulgularına göre, DEHB olgularında empati becerilerinde sağlıklıkontrol grubuna oranla yetersizlikler görülmektedir (p0,05), bubecerilerin yaş ile birlikte artış gösterdiği ve kız cinsiyette daha iyi seviyedeolduğu tespit edilmiştir (p0,05). Özellikle davranışsal sorunları olan erkek DEHBolgularında empati değerlendirmelerinin erken dönemde yapılması,davranışsal müdahale programlarının tedaviye eklenmesi bozukluğunprognozu açısından önemli olabilir.Anahtar Kelimeler: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, çocukve ergen, sosyal biliş, empati, durumsal empati, mizaca bağlı empati,duygu ifadesi tanıma becerisi, agresyon.ABSTRACTAttention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is the most frequently seenneurobehavioral disorder in school-aged children. ADHD has a highcomorbidity with oppositional defiant disorder (ODD), conduct disorder (CD)and internalizing disorders. There are some studies which show deficienciesin social cognitive abilities including empathy and emotion recognition inchildren with ADHD. The main causes of deficiencies based on the empathicskills are several on mentioned studies. There were no studies found aboutthe effects of treatment to these skills in ADHD. This study aims to explorethe state empathy, the trait empathy and the emotional recognition abilities ina group of children between 8-14 years who were referred to child psychiatryclinic with ADHD symptoms for the first time. We also compared theseabilities with a control group of similar age and sex. Sixty-five treatment naivechildren with the diagnosis of ADHD and 61 non-ADHD children from amainstream school were recruited in this study.Socio-demographic characteristics of the participants were obtained by adetailed form. Diagnoses were established by using the Kiddie Schedule forAffective Disorders and Schizophrenia Present and Lifetime Version. Parentswere asked to fill in Child Behavior Checklist for Ages 4-18 (CBCL), Conner’sParent Rating Scale (CPRS) and DSM-IV Checklist; and the teachersConner’s Teacher Rating Scale and DSM-IV Checklist for affective andbehavioral problems. The trait empathy was evaluated using with BryantIndex of Empathy for Children and Adolescents, KASI Empathic TendencyScale-Child and Adolescent Form and Griffith Empathy Measurement-ParentRating (GEM-PR) scales. The decoding abilities of emotional facialexpressions were tested by Diagnostic Analysis of Nonverbal Accuracy-2Child and Adult Faces (DANVA-2) and the state empathy were measured byEmpathic Response Task (ERT). IQ assessments were made by usingWechsler Intelligence Scale for Children-Revised. A follow up evaluation was performed 8-12 weeks after the initiation of the treatment to evaluate theresponse and improvement of the empathic skills and the emotionrecognition abilities.According to the findings of this study, the level of empathic skills in childrenwith ADHD were lower than the children without ADHD (p0,05). We suggest to assessempathy skills at an early age especially in boys with ADHD havingbehavioral problems. The addition of behavioral intervention programs to theexisting treatment may yield positive effects on the prognosis of the disorder.Key Words: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, child andadolescent, social cognition, empathy, state empathy, trait empathy,emotion recognition ability, aggression.