Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi başkentlerinde banka yapıları (1850-1950)

Ülke ekonomisinin temel faktörlerinden olan bankacılık sistemi 19. yüzyıl ortalarından başlayarak Osmanlı İmparatorluğu topraklarına girmiştir. Bununla birlikte yeni bir yapı gurubunun mimarlık ve sanat tarihinde varlığı söz konusu olmuş ve çalışma konusu dahilinde banka yapıları incelenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'da ortaya çıkan ve bankacılık hizmeti vermek amacıyla kurulmuş olan banka yapıları, Türkiye Cumhuriyeti başkentinin Ankara olmasıyla yeni inşa alanını da bu yeni kente taşımıştır. İstanbul'da 1850-1923 yılları arasında yani Tanzimat Dönemi Mimarlığı içinde incelenen banka yapıları, 1923'te yeni başkent Ankara'da, Ulusal Mimarlık Dönemi'nin son devri olan 1950 yılına kadar olan süreçte incelenmiştir.Bu tez çalışması genel olarak altı bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde bir giriş metni oluşturulduktan sonra, tezin amaç, kapsam ve yöntemi ele alınmıştır. Sonra bu bölümde, bankacılık faaliyetlerinin ortaya çıkışı, Anadolu ve Batı medeniyetlerindeki farklı kültür ve uygarlıklarda nasıl bir ilerleme gösterdiği anlatılmıştır. Daha sonra da bu giriş bölümünde, 1850-1950 yılları olarak belirlenen bir yüzyıl aralığındaki mimarlığın özellikleri ve gelişimi incelenerek farklı üsluplar içinde mimarlık dönemlerinin değerlendirmesi yapılmıştır.Tezin ikinci bölümünde, Osmanlı topraklarına giren bankacılığın gelişimi anlatılmıştır. Bu bölümde alt başlıklar halinde, başkent İstanbul'da bu faaliyetlerin gerçekleştiği banka kuruluşlarına kısaca yer verilerek, banka yapılarının İstanbul'da yoğun olarak gelişme gösterdiği Karaköy Bankalar Caddesi'nin ortaya çıkışı ve gelişimi incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, Cumhuriyet Dönemi bankacılık faaliyetlerine değinilerek, bu bölümde alt başlıklar halinde Ankara'nın başkent oluşu ve kentsel yapısı incelenmiş ve Başkent Ankara'daki Bankalar Caddesi'nin gelişimi anlatılmıştır. Dördüncü bölümde, İstanbul'daki banka yapıları katalog sistemi içinde ele alınıp, yapılar tarihçeleri, plan, cephe özellikleri, süsleme, yapım teknikleri ve malzemeler yönünden ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu bölümü takip eden Ankara'daki banka yapıları da İstanbul'da incelenen yapılarda olduğu gibi aynı katalog sistemi ile ele alınıp üzerinde çalışılmıştır. Tezin altıncı bölümünü oluşturan değerlendirme ve sonuç kısmında yapılar, öncelikle tek olarak yansıttıkları önemli özellikleriyle, sonra bulundukları kent içindeki diğer yapılarla varsa benzerlikleri ve farklılıkları içinde, daha sonra da her iki başkentteki yapılar birbirleriyle karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca Batı'daki ve Türkiye'deki diğer yapı örnekleriyle benzer cephe ve mimari özellik gösteren bazı yapılar, katalog içinde tespit edilmiş ve incelenmiştir. Son olarak, bu bölümün devamında mimarlık ve sanat tarihi adına söylenebilecek sonuçlar çıkarılmaya çalışılmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Osmanlı Mimarisi, Cumhuriyet Dönemi Mimarisi, İstanbul, Ankara, Banka Yapıları The basic factors of the country's economy is the banking system starting from the middle of the 19th century, the Ottoman Empire entered the territory. However a new build group architecture and has been involved in the history of the presence and work of art in question are explored within the bank structures. The Ottoman Empire emerged in İstanbul, the capital and banking service was established to the bank structures, being newly built Ankara, capital of Turkey Republic area moved to these new towns. Between the years 1850-1923 in İstanbul that the Tanzimat Period Architecture in the investigated bank structures, new capital Ankara in 1923, National Architecture Era, the era of 1950 is examined in the process.This thesis in General consists of six chapters. In the first part a introductory text after it has been created, the purpose, scope and method of thesis is discussed. Later in this chapter, the emergence of banking activity, the different cultures and civilizations in Anatolia and Western civilizations are described how progress shows. After this introduction, 1850-1950 in the range of a designated as century architecture are different by examining stylistic features and development in evaluation of the architectural period have been made.In the second part of the thesis, describes the development of banking entering the territory of the Ottoman Empire. In this section, if the subheadings, these activities took place in İstanbul, the capital of the Bank by giving brief, as demonstrated by the intense development of bank structures in İstanbul Karaköy Bankalar Caddesi, the emergence and development of explored. In the third part of the study, by the banking activities in the Republic period, reflected in the subheadings in this section consists of the capital of Ankara and the urban structure was studied and described the development of Bankalar Caddesi in Ankara, the capital. Fourth part of İstanbul, the bank structures catalog system in buildings, and histories, the plan, the façade features decorations, construction techniques and materials have been studied in detail in terms of. This section follows the structure of the Bank in Ankara, İstanbul is the same as the investigated structures catalog system and tried on.The sixth part of thesis evaluation and conclusion of structures, primarily as one of the important features that they reflect, if other structures within their cities after their similarities and differences, then in both the capital structures was evaluated in comparison with each other.Also in the West and Turkey in the other building facades and unique architecture with examples of property shows some buildings, have been identified in the catalog and explored. Finally, the continuation of this section on behalf of architecture and art history to say the results have been tried for removal.KEYWORDS: Ottoman Architecture, The Architecture of the Republican Era, İstanbul, Ankara, Bank Structures. 192