Bazı adi fiğ (Vicia sativa L.) genotiplerinin klasik ve moleküler yöntemlerle karakterizasyonu

Türkiye doğal vejetasyonu ve ulusal ve uluslararası kaynaklardan temin edilen 27 adet adi fiğ genotipi ile kontrol amaçlı kullanılan 3 adi fiğ çeşidine ait bazı morfolojik, tarımsal ve moleküler farklılıkların saptanması amacıyla yürütülen bu araştırma, 2007-2009 yılları arasında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde yürütülmüştür.Genotipler arasındaki morfolojik ve tarımsal farklılıklar, iki yıl süreyle tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülen tarla denemeleri ile, moleküler farklılıklar ise 60 adet SRAP ve ISSR DNA markörleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir.Morfolojik ve agronomik özelliklere ait iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları, genotipler arasında çok önemli farklılıkların var olduğunu ortaya koymuştur. Genotiplere ait morfolojik veriler kullanılarak yapılan kümeleme analiz sonuçları, incelenen morfolojik özellikler bakımından genotipler arasında en yakın genetik ilişkinin DV-2 ile DV-3 kodlu genotipler arasında (2.913), en uzak genetik ilişkinin ise DV-5 ile ÇU-4 kodlu genotipler (9.587) arasında var olduğunu göstermiştir.Elli beş SRAP ve beş ISSR markörünün test edildiği çalışmada 8 markör monomorfik, 52 markör ise polimorfik bant üretmiştir. Polimorfik markörler, toplam 229 bant üretmiş olup bu bantların 188'inin polimorfik olduğu tespit edilmiştir. Markörlere ait ortalama polimorfizm oranı % 69.4 olarak hesaplanmıştır. Kullanılan SRAP ve ISSR markörleri ortalama 3.8 adet bant üretmiş olup primer başına polimorfik bant sayısı 3.1 adet olarak hesaplanmıştır. Genetik uzaklık katsayıları, DV-3 ile DV-4 kodlu genotipler arasında en küçük (0.112), TA-6 ile DV-5 genotipler arasında ise en büyük (0.627) olarak tespit edilmiştir.Araştırma bulguları, incelenen adi fiğ genotip ve çeşitleri arasında çok önemli morfolojik ve tarımsal farklılıkların var olduğunu ve çalışma kapsamında öne çıkan bazı genotiplerin Kahramanmaraş koşullarında yetiştirilme potansiyellerinin bulunduğunu göstermiştir. Moleküler çalışma sonuçları, SRAP ve ISSR markörlerinin adi fiğ genotipleri arasındaki genetik ilişkinin belirlenmesinde etkin bir şekilde kullanılabileceğini ve bu kapsamda ortaya çıkan yeni bilgilerin ileride yapılacak ıslah çalışmalarına çok önemli bilimsel katkılar sağlayacağını ortaya koymuştur.Anahtar Kelimeler: Vicia sativa, Morfolojik, Moleküler, Karakterizasyon, ISSR, SRAP, Markör The research was carried out to determine some morphological, agricultural and molecular differences among 27 common vetch (Vicia sativa L.) genotypes obtained from national and international resources, or collected from natural flora of Turkey along with three common vetch verities in Kahramanmaras Sutcu Imam University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops in the years of 2007-2009.The morphological and agricultural differences were studied in a field experiment arranged in a randomized complete block design with three replications while molecular differences were determined by using a total of 60 molecular markers consisting of SRAP and ISSR.The analyses of variance of combined two year morphological and agronomical data revealed significant differences among genotypes. The results of cluster analysis obtained by using morphological data indicated that the genotypes DV-2 and DV-3 had the smallest genetic distance value (2.913) while CU-4 and DV-5 had the biggest one (8.953).Fifty five SRAP and five ISSR markers were tested in this study. Of those, 8 markers were monomorphic and 52 markers were polymorphic. The polymorphic markers produced a total of 229 bands and 188 of them were polymorphic. The average polymorphism ratio of the markers was calculated as 69.4 %. The SRAP and ISSR markers produced 3.8 bands as average and the number of bands produced per marker were calculates as 3.1 bands. The smallest genetic distance value (0.112) was determined between genotypes DV-3 and DV-4 while genotypes TA-6 and DV-5 had the biggest (0.627).The research results indicated that there were very significant morphological and agronomical differences among genotypes and some of the genotypes which showed superior performances might have potential to be used under Kahramanmaras conditions. The results of molecular study revealed that SRAP and ISSR markers might efficiently be used to determine genetic relationships among common vetch genotypes and novel findings determined in this study might make very significant scientific contributions to the future breeding programs.Key words: Vicia sativa, Morphological, Molecular, Characterization, ISSR, SRAP, Markers 173