Yıkıcı liderliğin örgütsel sapma davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel sinizmin aracı rolü: Samsun ili sağlık sektöründe bir araştırma

İş hayatında liderlerin astlarına karşı davranışları oldukça önemlidir. Bu davranışların yapıcı olması astlarda olumlu davranışlara yol açarken tam tersi şekilde yıkıcı olması da astların olumsuz davranışlar sergilemelerine sebep olabilmektedir. Çalışanların bağlı oldukları örgütün değerlerine uymayan olumsuz davranışları ve benzer şekilde diğer örgüt üyeleri ile aralarında yaşanan olumsuz davranışlar örgütsel sapma kapsamında incelenmektedir. Liderlerin yıkıcı nitelik ve kapsamdaki davranışları örgütlerde sapma davranışlarının baş göstermesine sebep olabilmektedir. Bireylerin yalnız kendi çıkarlarını gözettiğine inanan ve herkesi çıkarcı olarak kabul eden davranışı ifade eden örgütsel sinizmin de yıkıcı liderlik ve örgütsel sapma arasında aracılık edeceği düşünülmektedir. Örgütsel sinizmin burada aracılık rolü üstlenebilmesi için örgütsel sapma gibi yıkıcı liderlikten etkileniyor olması gerekmektedir. Örgüt üyelerinde olumsuz davranışlara sebebiyet veren yıkıcı liderlik davranışlarının örgüt içerisinde örgütsel sapma davranışlarına ve örgütsel sinizm tutumlarına neden olduğu düşünülmektedir. Bu tez çalışmasında yıkıcı liderlik davranışlarının örgütsel sapma davranışlarına ve örgütsel sinizm tutumlarına etkileri test edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu yıkıcı liderlik davranışlarının örgütsel sapma üzerindeki etkilerinde örgütsel sinizm tutumlarının bir aracılık etkisi olup olmadığı da araştırılmıştır. Araştırmaya başlamadan önce bir ön fikir oluşturması amacıyla nitel bir araştırma yapılmıştır. Yapılan nitel araştırmada sağlık kurumlarındaki yönetici pozisyonundaki lider davranışlarının örgütsel sapma ve örgütsel sinizme yol açıp açmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Elde edilen bulgular ışığında sağlık kurumlarında örgütsel sapma davranışlarının mevcut olabileceği, yıkıcı liderlik davranışlarının da örgütsel sinizme neden olabileceği görülmüştür. Bu bağlamda çalışmaya devam edilmiş ve oluşturulan araştırma modeli ve hipotezler doğrultusunda bu ilişkiler ortaya konmaya çalışılmıştır. Sağlık kurumlarında görev yapan 622 sağlık çalışanı bu çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Örneklem grubundan elde edilen verilerin frekans analizleri ve araştırma hipotezlerini test edebilmek amacıyla korelasyon, regresyon ve hiyerarşik regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde yıkıcı liderliğin örgütsel sapma ve örgütsel sinizmi anlamlı olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Bu etki değişik düzeylerde olmakla beraber bağımsız değişken olan yıkıcı liderliğin tüm boyutlarının bağımlı değişken olan örgütsel sapmanın tüm boyutları ve aracı değişken olan örgütsel sinizmin tüm boyutları üzerinde tespit edilmiştir. Araştırmanın temel amacı olan yıkıcı liderliğin örgütsel sapma davranışları üzerindeki etkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü incelendiğinde ise örgütsel sinizmin bu etkide kısmi aracılık rolü üstlendiği belirlenmiştir. In business life, the behaviours of the leaders against their subordinates are considerably significant. While actuator behaviours lead to positive manners for subordinates; on the opposite way round, destructive behaviours may lead subordinates to negative manners. The negative manners of employees that do not fit their registered organization's values and similarly the negative manners encountered among the other organization members are studied within the scope of organizational deviance. The behaviours, both in disruptive form and scope, of leaders can provoke the outbreak of deviation acts in organizations. Organizational cynicism, which states that the individuals are believed to safeguard only their own interests and the manner that takes everyone as self-interested people, is also considered to mediate between disruptive leadership and organizational deviation. In order for organizational cynicism to act as a mediate, it must be influenced by destructive leadership like organizational deviance. It is thought that destructive leadership acts which trigger negative manners of organization members lead to organizational deviation acts in the organization and organizational cynicism attitudes. In this study, the effects of destructive leadership act on organizational deviance acts and organizational cynicism attitudes have been examined. It is also investigated whether organizational cynicism attitudes have a mediator effect over these destructive leadership acts. A qualitative research was conducted in order to form a pre-understanding before starting the study. To determine whether the acts of leaders who take part in the administrative office of health institutions lead to organizational deviance or organizational cynicism is targeted in the study. In consideration of the findings, it is understood that organizational deviance acts could exist as well as destructive leadership acts may lead to organizational cynicism in health institutions. The study was carried on within this context and these relations were revealed in accordance with the formatted research model and hypothesis. 622 healthcare professionals work in health institutes form the the sample of this study. Correlation, regression and hierarchical regression analyses were performed to test the frequency analyses of the acquired data from sample group and the research hypothesis. As examining the results; it can be seen that destructive leadership affects organizational deviance and organizational cynicism positively. While this effect is in various levels; all dimensions of destructive leadership, which is the independent variable, is detected as (being) above all dimensions of organizational deviance, which is the dependent variable, and all dimensions of organizational cynicism which is the mediator. When the mediation role of organizational cynicism over organizational deviance attitudes that is under the influence of destructive leadership, which is the research objective, is examined it is detected that organizational cynicism plays the mediation role in this relation. 196