Avrupa Para Birliği ve Türk imalat sanayi üzerine olası etkileri

ÖZET Avrupa Parasal Birliği, 1957 yılında Roma Anlaşması ile temelleri atılan ve 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren ortak para birimi Euro'nun piyasaya sürümüyle tamamlanma aşamasına giren bir oluşumdur. Avrupa'nın bütünleşme süreci gerek Avrupa Parasal Birliği'ne üye ülke ekonomilerini, gerekse bu birlikle yoğun ticari ilişkileri olan ülke ekonomilerini yalandan ilgilendirmektedir. Bu çalışmada Avrupa Parasal Birliği'nin firmalar üzerindeki olası etkileri anlatılmadan önce ilk olarak para birliğinin ne anlama geldiği, bir grup ülke arasında tek para kullanımına başlanılabilinmesi için öncelikle hangi düzenlemeler yapılması gerektiği anlatılmıştır. Parasal birlik, genel olarak bir grup ülkenin ulusal paralarının değerini sabit kurlar üzerinden birbirine bağlayıp, birlik dışındaki ülkelere karşı ise paralarının değerlerini esnek bıraktıkları bir sistemdir. Ülkelerin kendi aralarında sabit bir kur sistemini kabul etmeleri parasal birliğe geçiş aşamalarından bir tanesidir. Bir grup ülke isterse yalnız aralarında kur birliğine gidebileceği gibi, Avrupa Para Birliği oluşumunda olduğu gibi aralarında tam konvertibiliteyi sağlayıp, ekonomi politikalarını uyumlandırıp, ortak merkez bankası ve ortak bir rezerv oluşumunu kabul edip son aşama olarak da ortak bir para birimini kullanmaya başlayabilirler Parasal birlik oluşumunun sürekliliğinin sağlanması için, üye ülkelerin ekonomilerinde uyumlandırmaya gitmeleri gerekmektedir. Parasal birlik kavramı, temelini optimum para alanları teorisinden almaktadır. `Optimum Para Alanı` Mundell'in 1961 yılında yayınladığı makalesiyle teoriye girmiş olan bir kavramdır. Optimum para alanı, sabit kur sisteminin en düşük maliyetle uygulanabileceği alan olarak tanımlanabilir. Bu çalışmada Mundell, McKinnon, Kenen gibi iktisatçıların optimum para alanı konusundaki yaklaşımları ele alınmıştır.Avrupa Para Birliği'nin öncelikle birliğe üye ülkelerdeki firmaları daha sonra da birlikle yoğun ticari ilişkileri olan ülkelerdeki firmaları etkilemesi beklenmektedir. Parasal birliğin etkilerinin, ekonomilere daha çok fiyat hareketleri üzerinden yayılması beklenmektedir. Bu çalışmada ticarete konu olan ve olmayan malların fiyatlarında görülmesi beklenen fiyat hareketleri sigma ve beta yakınsama metodlarıyla analiz edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, parasal birliğin ticarete konu olan malların fiyatlarında bir yakınsama yaratacağı, ticarete konu olmayan malların fiyatlarında ise bir değişme yaratmayacağını söylemek mümkündür. Türkiye gerek ihracat gerekse ithalat açısından ticaretinin yandan fazlasını Avrupa Para Birliği'ne üye ülkelerle yapmaktadır. Türk imalat sanayi kullandığı girdiler, ürettiği mallan sattığı ülkeler ve iç pazarda rekabet ettiği ürünler açışından Avrupa ülkeleriyle yakından ilgilidir. Bu sebeplerle Türkiyedeki firmaların özellikle de imalat sanayiinin Avrupa Para Birliği oluşumundan etkilenebileceğini söylemek mümkündür. Bu nedenle firmalarımızın Avrupa Para Birliği ile ilgili gelişmeleri yalandan izlemeleri gerekecektir. m SUMMARY European Monetary Union (EMU) is a process which concerns not only its members, but also the outsiders having close trade relations with the EMU area. The principles of EMU has been specified in the Rome Treaty of 1957 and became operative with the introduction of Euro as a single currency on January 1st, 2002. In this study, first the meaning of the monetary union is defined. Then, the policy changes, in the form of policy harmonization or adaptation of common policies and institutions in the member countries, required for the successful functioning of the monetary union are explained. Monetary union, broadly defined, is a system that a group of countries fix their exchange rates among themselves, but keep it flexible vis a vis other currencies. Adopting a common currency, as is done in the EMU, is a more viable system than by merely fixing the exchange rates of the countries participating to the monetary union, as illustrated by the attempts of various monetary unions of the past. The analysis of monetary union takes its fundemental principles from the concept of `optimum currency area`. The theory of optimum currency area is introduced in 1961 by Mundell. An optimum currency area is defined as a zone where fixed exchange rate system can be applied with a minimum cost. It is expected that EMU will affect the firms operating in the member countries, but the firms of the non union countries are likely to be affected too. In this study the likely effects of the EMU on the price differentials which exist in the EMU area are analyzed using `sigma` and `beta` convergence coefficients. The analysis suggest that the price differantials will diminish for tradable goods, but the same conclusion is not applicable for non tradables. European Union is the most important trading partner of Turkey, about 50 percent of her imports originate from this area, and about the sameIV European Union is the most important trading partner of Turkey, about 50 percent of her imports originate from this area, and about the same percentage of her exports go to the EU countries. Therefore manufacturing firms are likely to the affected by the adoption of a single currency. In this study, the channels through which these effects will be transmitted to the Turkish manufacturing firms are analyzed. 165