Hâfız Mehmed'in 'Ud Muallimi' kitabının çeviriyazımı ve günümüz perspektifinden incelenmesi

Türk müziğinin en yaygın kullanılan sazlarından biri olan udun öğretimi, yüzyıllarca geleneksel meşk sistemiyle sürdürülmüştür. 19. yüzyıldan itibaren Batı müziği notasının Türk müziğinde yaygın olarak kullanılması, müzik yayıncılığının başlamasıyla birlikte çalgı metodlarının basılmasına da zemin hazırlamıştır. Şöhretinin Osmanlı topraklarında iyice arttığı 20. yüzyılda ud, gördüğü rağbetin de etkisiyle, hakkında ilk metod yazılan Türk müziği çalgısı olmuştur. Bu çalışmanın konusu da ilk çalgı metodlarından biri, aynı zamanda basılmış Türkçe ilk ud metodu olan Hâfız Mehmed'in `Ud Muallimi` kitabıdır. Çalışma kapsamında; orijinali Osmanlı Türkçesi olan kitabın çeviriyazımı hazırlanarak metod, yazıldığı dönemin şartları içinde fakat bu günün bakış açısıyla değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bunun için öncelikle sözlü meşk geleneğinin yazılı metoda dönüşmesi tarihi seyir içerisinde ele alınmış, ilk çalgı metodları ve bugüne kadar hazırlanmış olan Türkçe ud metodları hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. Bugünün metodlarından sağlanan perspektif doğrultusunda yüz yıl öncesine ait bu metod anlaşılmaya çalışılmıştır. Şerif Muhiddin Targan, Cinuçen Tanrıkorur, Onur Akdoğu, Mutlu Torun ve Gülçin Yahya'nın ud metodları bu konuda yol gösterici olarak kullanılmıştır. Ud Muallimi'nin günümüz metodlarıyla mukayeseli olarak incelenmesinden elde edilen sonuçlar; yüz yıllık bir süreçte ud eğitiminin metodolojik gelişimi, udun eski-yeni icra özellikleri, udda meydana gelen yapısal değişiklikler gibi konularda yazılı bir kaynaktan bilgi sağlama olanağı sunmaktadır. Bu çalışma ayrıca; hakkında pek az yazılı kaynak bulunan Türk müziğinin öğretim geçmişine ilişkin, önemli bir belge teşkil etmektedir. One of the most widely used instruments of Turkish music, the oud, was taught by meşk system, which is a traditional style of musical instruction, for centuries. The widespread use of Western musical notes in Turkish music and commence of musical publishing since the 19th century paved the way for printing instrument method books. Gaining a reputation throughout the Ottoman territory during the 20th century, oud has been the first Turkish music instrument to get a method book due to its popularity. The subject of this study is Hâfız Mehmed's `Ud Muallimi` (Oud Teacher), which is one the first method books to be ever published and also the first oud method published in Turkish.The scope of this study is preparing the transcription of the method book which was printed in Ottoman script and reviewing it according to the circumstances of the time but from today's perspective. For this purpose, the transformation of the oral meşk tradition into the written method is discussed in the historical course, general information regarding the first instrument methods and the Turkish oud methods prepared up to today are given. In line with the perspective obtained from today's methods, this century-old method is tried to be understood. Şerif Muhiddin Targan, Cinuçen Tanrıkorur, Onur Akdoğu, Mutlu Torun and Gülçin Yahya's methods have been used as a guide in this regard.The results obtained from the examination of Ud Muallimi in comparison with today's methods offers the opportunity to provide information regarding methodological development of oud education, old and new playing characteristics of oud and structural changes in oud from a written source. This study also constitutes an important document on the teaching history of Turkish music which has little written resources. 270