Bazı organik asitlerin sulu çözeltilerinden tepkimeli ekstraksiyonla ayrılması

Günümüzde geleneksel ayırma yöntemlerine alternatif olarak çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bu tez çalışmasında en yeni yöntemlerden biri olan tepkimeli özütleme ile organik asitlerin sulu çözeltilerinden ayrıştırılması konusunda çalışılmıştır. Bu amaçla; nikotinik asit, fumarik asit ve glioksilik asitlerle birlikte çeşitli amin ve çözücüler kullanılmıştır. Nikotinik asit, niyasin veya B3 vitamini suda ve alkolde çözünebilen monokarboksilik bir asittir. Geniş bir pH aralığında ısı ve ışığa karşı yüksek stabilite göstermesi nedeniyle en dayanıklı vitamindir. B vitamini karbonhidrat metabolizması için çok önemlidir. Fumarik asit sentetik olarak üretilen ve çeşitli bitkilerin içerisinde bulunan renksiz kristal yapıda bir bileşiktir. Çoğunlukla reçine, vernik, boya ve mürekkeplerde kullanılır. Etilen zincirinin karşı tarafına iki karboksil grubuyla bağlanan maleik asidin geometrik izomeridir. Glioksilik asit doğal olarak oluşan renksiz katıdır ve endüstride kullanışlıdır. Ürünün temeli olan okzalik asit, sıcak nitrik asit ile glioksalın organik oksidasyonuyla elde edilir. Deneysel çalışmada, nikotinik asit, fumarik asit ve glioksilik asidin triisooktilamin, tridodesilamin, tributilamin ve trioktilamin kullanılarak tepkimeli ekstraksiyon işlemi gerçekleştirilmiştir. Seyreltici olarak; 3 farklı alkol (oktanol, dekanol, izo amil alkol), 3 farklı keton (izo butil metil keton (IBMK), heptanon ve oktanon) ile n-oktan, n-heptan ve n-hekzan olmak üzere toplamda kullanılan 9 farklı seyreltici kullanılarak, her bir amin için 10 set deney çalışılmıştır.Yapılan denemeler sonucunda amin konsantrasyonu arttıkça dağılma katsayısının (KD ) arttığı, yükleme değerinin (Z) azaldığı gözlenmiştir. Denemeler sonucunda görülmüştür ki nikotinik asit için trioktilamin ve tridodesilamin kullanıldığında en iyi seyreltici izoamil alkoldür. Fumarik asit ile yapılan denemede tridodesilamin ile izoamil alkol, tributil amin ile dekanol en iyi sonucu vermiştir. Glioksilik asit ile yapılan denemelerde tridodesilamin ile dekanol, trioktilamin ile izo amil alkol en iyi sonucu vermiştir Nowadays, several methods are developed alternatively to traditional methods. The aim of this study is the separation of carboxylic acids with reactive extraction which is the newest seperation methods. For this purpose; nicotinic acid, fumaric acid and glyoxylic acid and also several amines and solvents are used.Nicotinic acid, niacin or vitamin B3, is a carboxylic acid that can be soluble in water and alcohol-soluble. It's the most stable vitamin because of high stability for heat and light at a large pH range. The vitamin B complex is very important for carbohydrate metabolism.Fumaric acid is a colorless crystalline compound found in various plants and also produced synthetically. It is used mainly in resins, paints, varnishes, and inks. Fumaric acid is a geometric isomer of maleic acid, having two carboxyl (COOH) groups attached on opposite sides of an ethylene chain.Glyoxylic acid is a colourless solid that occurs naturally and is useful in industry. The compound is formed by organic oxidation of glyoxal with hot nitric acid, the main side product being oxalic acid. In the experimental study, the reactive extraction of nicotinic acid, fumaric acid and glyoxylic acid were studied with triisooctylamine, tridodecylamine, tributhylamine and trioctiylamine. Totally nine solvents were used, which consisted of 3 different alcohols (octanol, decanol and iso amyl alcohol), 3 different ketones (iso buthyl methyl ketone, heptanone, octanone) and n-octane, n-heptane, n-hexane. Ten set experiments were studied for each amine.As a result of, the best solvent for nicotinic acid was found to be isoamyl alcohol, if triisooctyl amine and tridodecyl amine were used. Also, the experiments with fumaric acid, the best solvent was decanol with tributyl amine and isoamyl alcohol with tridodecyl amine. The experiments with glyoxylic acid, the best solvent was isoamyl alcohol with trioctylamine and decanol with tridodecyl amine. 137