Marmaris çevresi Pinus brutia (Kızılçam) ormanlarında yangın sonrası vejetasyon dinamikleri

Bu çalışmada, Marmaris ve çevresinde ofiyolit kayaçlar üzerinde yer alan Pinus brutia Ten., 1811 (Kızılçam) ormanlarında yangın sonrası zamanla vejetasyonda ve bitki kommünitesinde görülen değişimler araştırılmıştır. Farklı tarihlerde yangına maruz kalmış yedi alan ve uzun süredir yangına maruz kalmamış iki alan seçilerek süksesyonal bir gradiyent oluşturulmuştur. Her bir çalışma alanı içerisinde 1 ha boyutunda 5 adet çalışma parseli, her parsel içerisinde de 10 x 10 m boyutunda 5 adet kuadrat kurulmuştur. Kuadratlarda bitkilerin mevcudiyeti kaydedilmiş, yüzde örtüş değerleri ise nokta örneklem tekniği ile belirlenmiştir.Çalışma alanlarının tür bileşimi bakımından heterojenliği, yangın sonrası zamanla azalmıştır. Çalışma bölgesinde saptanan tür zenginliğinin (gama çeşitlilik) yerel ölçekten (alfa çeşitlilik) ziyade çalışma alanları arasındaki farktan (beta çeşitlilik) kaynaklandığı tespit edilmiştir. Farklı süksesyonal evreleri temsil eden her bir çalışma alanının, gama çeşitliliğe farklı katkılarının olduğu görülmüştür. Çalışma alanları arasında saptanan yüksek benzerlik değerleri, üç yıl önce yanmış alanda daha yaşlı alanlarda bulunan türlerin yarıdan fazlasının bulunuyor olması ve vejetasyonun toplam örtüşünün yangın sonrası üçüncü yılda % 50'ye, altıncı yılda ise % 80'e ulaşmış olması, bu bölgede yangından sonra otosüksesyon sürecinin işlediğini göstermiştir.Yangın sonrasında türlerin örtüş değişimi dinamiklerini belirleyen en önemli etkenin sahip oldukları rejenerasyon stratejileri olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, rejenerasyon stratejine dayanan fonksiyonel grup sınıflandırmasının, yangın sonrası dinamikleri, büyüme şekli ve yaşam şekline dayananlarına göre daha iyi açıklayabildiği ortaya konmuştur. Bireysel türlerin yangın sonrası örtüş değişimi dinamikleri açıklanırken bu türlerin birçok yaşam öyküsü özelliğinden faydalanılmıştır. Bu yaşam öyküsü özelliklerinden ömür uzunluğu, sürgün verme kapasitesi, tohum çimlenme davranışı ve büyüme hızı, bu türlerin dinamiklerini belirleyen en önemli özellikler olarak öne çıkmıştırBu çalışmanın sonuçları, Akdeniz ekosistemlerinde gerçekleşen yangın sonrası süksesyonun tür, kommünite ve peyzaj düzeylerinde çok boyutlu olarak ele alınmasının, yangın sonrasında vejetasyonun alansal ve zamansal dinamiklerini anlamada daha faydalı olacağını ortaya koymuştur. Bu tez çalışması, Akdeniz Havzası için geliştirilen vejetasyon dinamiği modellerine de farklı bir coğrafyadan yangın sonrası örtüş değişimi konusunda veri sağlayarak katkıda bulunabilecektir. In the present study, changes of vegetation and plant community with post-fire time in Pinus brutia Ten., 1811 (Turkish Red Pine) forests found on ophiolites in Marmaris region were studied. A successional gradient was formed with selecting seven areas burned at different years, and two areas remained unburned for a long period of time. Five study plots 1 ha in size were established in each study area, and five quadrats 10 x 10 m in size were established within each plot. Presence of plant species was recorded and percentage coverage of each species was determined using point intercept sampling method in each quadrat.Heterogeneity of study areas in terms of species composition decreased with post-fire time. It was found that species richness found in the study region (gamma diversity) is a result of difference among study areas (beta diversity) rather than differences at local scale (alpha diversity). It was shown that each study area representing different successional stages has contributed to the gamma diversity with different ways. High similarity values of study areas, the species composition of the area burned three years ago of which consisted more than half of the species found at older areas, and reaching total coverage of vegetation 50 % at three years after fire, and 80 % at six years after fire suggested that an autosuccessional process operates in the region after fire.The most important determinant affecting the dynamics of change in coverage of plant species was found to be regeneration strategy to which they belong. Moreover, it is concluded that functional group classification based on regeneration strategies may explain post-fire dynamics better than the ones based on growth and life forms. Several life history traits of individual species were used when explaining the dynamics of change in their coverage after fire. Among these traits longevity, resprouting capacity, seed germination behavior, and growth rate was the most important determinants of the dynamics of plant species.The results of the present study shows that evaluating post-fire succession in Mediterranean ecosystems multidimensionally with using species, community, and landscape levels will be helpful to understand the post-fire spatial and temporal dynamics of vegetation. This study might also contribute to vegetation dynamics models for Mediterranean Basin by obtaining data on post-fire changes in coverage of plant species from a different geography. 115