Türkiye'de uygulanan döviz kuru sistemlerinin makroekonomik etkileri

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ TÜRKİYE'DE UYGULANAN DOVIZ KURU SİSTEMLERİNİN MAKROEKONOMİK ETKİLERİ Mehtap KARAYAZI KSÜ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI DANIŞMAN: Yrd. Doç. Dr. Sami TABAN Yıl: 2004, Sayfa: 98 Jüri: Yrd.Doç. Dr. Sami TABAN Yrd.Doç. Dr. Muhsin KAR Yrd. Doç. Dr. İsmail BAKAN Döviz kuru sistemleri, gelişmekte olan ülkelerin çoğunda görülen kur krizlerini takiben literatürde sık olarak tartışılan konularından birisini oluşturmuştur. 1990'lı yıllarda Meksika'da, Güney Asya'da, Rusya'da, Arjantin'de, Brezilya'da ve Türkiye'de uygulanan kur rejimleri, bu ülkelerin yaşadıkları ekonomik krizlerde önemli bir rol oynamıştır. Bu konu ile ilgili literatüre bakıldığında bütün ülkeler için uygun olan tek bir döviz kuru rejiminin olmadığı anlaşılmıştır. Bir ülkede uygulanan döviz kuru rejiminin, ülkenin ekonomik ve siyasal yapısı ile uluslararası ticaretteki gelişmelere göre değişiklik göstereceği görülmüştür. 1970'li yıllarda uluslararası parasal sistemde meydana gelen değişikliklerden sonra bir çok ülke sabit kur rejiminden daha esnek bir rejime kaymışlar ve bu anlamda Türkiye'de bir istisna oluşturmamıştır. Türkiye'de 24 Ocak 1980'de uygulamaya konulan istikrar programı döviz kurunun nasıl olması gerektiği konusunda önemli değişiklikler getirmiş ve sabit bir kur uygulaması yerine daha esnek bir kur benimsenmiştir. O günden beri, uygulanan döviz kuru kontrollü kur yönetiminden esnek kur sistemine doğru kaymış ve son olarak Şubat 2001 krizinden sonra resmen esnek kur sistemi uygulanmaya başlanmıştır. Literatürde uygulanan, kur sisteminin makroekonomik yapı ve büyüme üzerinde etkilerinin olduğu tartışılmaktadır. Bu tezin amacı, döviz kuru rejimlerini teorik olarak ve Türkiye'deki uygulamasını tanıtmak ve makroekonomik değişkenler üzerindeki etkilerini incelemektir. Anahtar Kelimeler: Döviz Kuru Sistemleri, Sabit Kur, Esnek Kur, Dış Ticaret, Enflasyon, Büyüme, Ekonomik İstikrar, Türkiye. ABSTRACT MA Thesis THE MACROECONOMIC EFFECTS OF THE EXCHANGE RATE SYSTEMS IN TURKEY Mehtap KARAYAZI DEPARTMENT OF ECONOMICS INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCE UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM SUPERVISOR: Assist. Prof. Dr. Sami TABAN Year: 2004, Pages: 98 July: Assist. Prof. Dr. Sami TABAN Assist. Prof. Dr. Muhsin KAR Assist. Prof. Dr. Ismail BAKAN The exchange rate systems, following the several currency crisis seen in the most of the developing economies, have been one of the hotly debated subject in the literature. The regime of exchange rate implemented in Mexico, East Asia, Russia, Argentina, Brazil and Turkey had played an important role in the crisis which all of these economies witnessed in the second half of 1990s. As far as literature is concerned, there is not any single exchange rate regime which is appropriate for all countries. It has been seen that the system of exchange rate in a country may change according to the developments in the international trade and economic and political structure. After the developments seen in the international monetary system in the 1970s, many countries had shifted from the fixed exchange rate system to a more flexible one and Turkey was not an exception in this term. In Turkey, the stabilization program, started to be implemented in 24 January 1980, brought in a major change in the regime of exchange rate and, instead of a fixed exchange rate, a more flexible system had been adopted in paralel to the developments in the world. Since then the regime of exchange rate had shifted from the managed exchange rate to flexible rate and finally a flexible rate have been officially put in force after the financial crisis in February 2001. It is argued in the literature that the regime of exchange rate especially in the developing countries have some impacts on the macroeconomic stability and economic growth. The aim of this thesis is to introduce the exchange rate systems developed in the theory and implemented in Turkey, and to assess the impacts of exchange rate on the macroeconomic variables. Keywords: Exchnage Rate Systems, Fixed Exchange Rate, Flexible Exchnage Rate, Foreign Trade, Inflation, Economic Growth, Economic Stability, Turkey. II 108