Financing and accounting aspects of private pension funds: A proposal for Turkish social security system

ÖZET Bu çalışma gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde uygulanmakta olan özel emeklilik sistemleri hakkında bilgi vermeyi ve bu bilgilerin ışığında Türk Sosyal Güvenlik Sistemine bir reform teklifi sunmayı amaçlamaktadır. Birinci bölümde OECD ülkelerinde uygulanmakta olan özel emeklilik sistemleri incelenmiştir. Özel emeklilik sistemleri temel olarak iki kısma ayrılmaktadır: a) Önceden Belirlenen Emeklilik Hakkı Planlan( Defined Benefit) a) Önceden Belirlenen Katkı Paylan Planlan ( Defined Contribution) Maaş Esaslı Emeklilik Programı; emeklilik aylığı miktannm çalışanın çalışma süresine ve son yıldaki maaşına bağlı olduğu bir özel emeklilik sistemidir. Genelde son yıldaki maaşının belli bir oranında emekli aylığı hesaplanır. Çalışan, çalışma süresinin sonunda ne kadar emekli maaşı alacağım tahmin edebilir. Emekli maaşlan nominal olarak fınansal dalgalanmalardan etkilenmez. Prim Esaslı Emeklilik Programı; emeklilik aylığı miktannm çalışanın programa katkı miktarına ve fonun yatırımlanndan elde ettiği kazanç miktanna bağlı olduğu bir özel emeklilik sistemidir. Özel emeklilik sistemleri zorunlu veya isteğe bağlı olarak kurulabilmektedirler. Dünya Bankasının 1994 yılında hazırlatıp değerlendirmeye sunduğu reform seçeneklerine göre emeklilik sistemleri üç alternatifli olarak kurulabilmektedir: a) Zorunluluk esasına dayanan, kamu tarafından yönetilen, emeklilik maaş tutamım çalışma yıllanndaki ücret miktanna bağlı olduğu, vergi veya katkı paylan ile finanse edilen emeklilik programlandır, a) Zorunluluk esasma dayanmasına karşın kamu veya özel kuruluşlar tarafından yönetilebilen, maaş veya prim esasına dayanan, çalışan veya işverenin katkılanndan oluşan fonlann kaynaklık ettiği sistemler.11 a) İsteğe bağlı olan, özel kuruluşlar tarafından yönetilen, maaş veya prim esaslı, fon kaynaklarını işçi veya işverenlerin katkı paylarının oluşturduğu sistemlerdir. İkinci bölümü özel emeklilik fonlarının muhasebeleştirilmesi uygulamaları oluşturmaktadır. Bu bölümün hazırlanmasında Uluslararası Muhasebe Standartlan'ndan ve Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları' ndan istifade edilmiştir. Özel emeklilik fonlarının muhasebeleştirilmesi ile ilgili standartlar sürekli olarak yeniliğe uğramaktadır ve ABD' de halen muhasebeciler ve hükümet temsilcileri arasında standartlar üzerinde tartışmalar yapılmaktadır. Türkiyede de Türkiye Muhasebeciler Derneği ve Standard Kurumu( TMUDESK) da özel emeklilik haklarının muhasebeleştirme yöntemleri konusunda çalışmalar yapmaktadır. Son bölümün ana konusunu Türk Sosyal Güvenlik Sistemi ve Sosyal Güvenlik Kurumlan SSK,EMEKLİ SANDIĞI ve BAĞ KUR oluşturmaktadır. Türk sosyal güvenlik sisteminin neredeyse emekli maaşlarını ödeyemeyecek duruma gelmesinin başlıca nedenleri arasında keyfi politik uygulamalar, fonların verimsiz alanlarda değerlendirilmesi ve çalışan işçi -emekli sayısı arasındaki oranın ( Aktif/ Pasif rasyo) gittikçe azalması gösterilmektedir. Türk sosyal güvenlik sistemi acilen reforme edilmelidir. Emeklilik sistemi tamamen veya kısmen özelleştirilmeli ya da sistem yeniden yapılandırılmalıdır. Son yıllarda emeklilik sistemi literatüründe adı başarılı emeklilik reformları arasında sıkça geçen Şili yöntemi incelenerek ülke şartlarına uygun bir emeklilik sistemi geliştirime çalışmaları başlatılmalıdır. ıu ABSTRACT This study aims to analyze the private pension funds, which are being practiced in developed and developing countries, and tries to prepare a proposal for Turkish social security system in the light of those systems. In the first part, the main private pension funds were examined. Generally, two systems have been practiced in OECD countries: a) Defined Benefit ( Final Salary) a) Defined contribution ( Money Purchase) Defined Benefit, which is fixed percentage of final salary for each year of working years. Workers can know what benefits they will take and benefits values are not effected from the fluctuations. Defined Contribution, which provides benefits that is determined by the accumulated contribution and return on fund's investment performance. Those private pension systems can be established either mandatory or voluntary ways. In the world banks report (1994), three-pillar pension systems were recommended as a pension reform options. Pillar 1, mandatory, publicly managed, Defined Benefit system, tax financed or contributory. Pillar 2, mandatory, publicly or privately managed, Defined Benefit or Defined Contribution model, contributory. Pillar 3, voluntary, privately managed, Defined Benefit or Defined Contribution model, contributory. Second part stresses on accounting practice of private pension funds. American Generally Accepted Accounting Principles (GAAP) and International Accounting Standard (IAS) are examined for developed accounting practices for Pension Accounting. Actually we can say that those standards have been argued among accountants and government representatives. In Turkey, Accounting and Auditing Standards Board of Turkey (TMUDESK) has been studying on private pension fundsIV accounting standards. It has prepared a draft, which are containing 29 article about standards. Mainly stress on cost of pension fund and accounting of its. In the last parts' main subjects are the structure of Turkish social security system, its organizations, which are Social Security Fund (SSK), Pension Fund (Emekli Sandığı) and Self- Employers Security Administration (Bağ-kur), and reform options. The Turkish social security system is nearly bankrupt due to the political interventions, mismanagement of funds and deteriorated active- passive ratio. Turkish social security system must be immediately reformed by whether fully or partially privatization or restructuring of the system. Chilean pension system, which is the most argued and the government representatives must examine successful private pension system among the recently reformed systems, and initiatives should be taken for appropriate reform options. 135