Görme engelli öğrenenlere yönelik uyarlanabilir web sayfası eklentisinin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi

Bu çalışmanın amacı uzaktan eğitim ortamlarından faydalanan az gören görme engelliler için web sayfası eklentisi sistemi geliştirilmek ve değerlendirmektir. Çalışma web sayfası eklentisinin geliştirilmesi ve web sayfası eklentisinin uygulanması kısımlarından oluşmaktadır. Web sayfası eklentisinin geliştirilmesi sürecinde örnek web sayfalarında yer alan eklentiler, alan yazın taraması ve Web Erişilebilirlik Kılavuzu (WCAG 2.0) yönergeleri dikkate alınarak alanında uzman kişiler ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Web sayfası eklentisinin tasarımı yapılmıştır. HTML, CSS ve Javascript programlama dilleri kullanılarak web sayfası eklentisinin yazılımı gerçekleşmiştir. AChecker web erişilebilirliği değerlendirme aracı kullanılarak geliştirilen eklentinin erişilebilir olduğunun raporu alınmıştır. Web sayfası eklentisinin uygulanmasında nitel araştırma yöntemlerinden vaka çalışması, bütüncül çoklu durum deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunun belirlenmesinde ölçüt örneklem tekniği kullanılmıştır. Veriler İstanbul Şubesi Altı Nokta Körler Derneği ve İSMEK Engelliler Birimi tarafından düzenlenen görme engelliler için bilgisayar kursuna katılan, görme engelleri birbirlerinden farklı 9 katılımcıdan toplanmıştır. Yapılandırılmış gözlem ve yapılandırılmış görüşme formaları veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Veriler içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Uygulamaya katılan katılımcıların görüşleri temalara ve alt temalara ayrılıp kodlama işlemi yapılarak gerçekleşmiştir. Alan yazın incelendiğinde görme engelli kullanıcılar kendi bireysel özelliklerine göre web sayfalarını ayarlayarak kullanabildikleri görülmektedir. Bu çalışmada elde edilen sonuçların alanyazın ile örtüştüğü görülmektedir. Geliştirilen web sayfası eklentisi, görme engelli katılımcılar tarafından faydalı ve kullanışlı bulunmuştur. Ayrıca hazırlanan bütün web sayfalarında bu eklentisinin olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Web Erişilebilirliği, WCAG Standartları, Uzaktan Eğitim, Görme Engelliler, Web Arayüz Tasarımı, Web Eklentisi The aim of this study is to develop and evaluate a web page plugin system for visually impaired people who benefit from distance education environment. The study consists of the development and the implementation of the web page plugin. During the development of the web plug-in, interviews with experts in the field were conducted by taking into account literature review, the sample web pages and Web Accessibility Guidelines (WCAG 2.0). Accordingly, web page plug-in was designed and developed using HTML, CSS and JavaScript programming languages. Accessibility of the plug-in was approved by using AChecker web accessibility assessment tool. In the evaluation phase of the web page extension, case study, which is one of the qualitative research methods, was carried out by using multiple case-holistic design. Criterion sampling technique was used to determine the study group. Data were collected from 9 participants having different level of visual disabling who participated in the computer course for visually impaired organized by Istanbul Branch of Six Point Society for the Blind and ISMEK Disabled Unit. Structured observation and structured interview forms were used as data collection instrument. The data were evaluated and interpreted by content analysis method. The opinions of the participants who participated in the study were divided into themes and sub-themes, and coding process was conducted. In the literature, it is seen that visually impaired users can use the web pages according to their individual characteristics. The results obtained in this study also keep with the previous studies. Moreover, the developed web page plug-in was found useful and usable by visually impaired participants. It was also concluded that this plug-in should be available on all web pages prepared.Keywords: Web Accessibility, WCAG Standards, Distance Education, Visually Impaired, Web Interface Design, Web Plug-in 149