Kendine zarar verme davranışı : Özellikleri, işlevleri ve travmatik yaşantılar, çocukluk örselenmeleri, kişilik özellikleri ve baş etme tutumlarının rolü

Bu çalışmada kendine zarar verme davranışı ve bu davranışın oluşmasını sağlayan işlevler ele alınmıştır. İlk bölümde çalışmanın amacı paylaşılmş ve kendine zarar verme davranışı, travmatik yaşantılar, çocukluk örselenmeleri, kişilik özellikleri ve baş etme tutumları ile kendine zarar verme davranışı işlevleri ve diğer konular arasındaki ilişki ile ilgili literatür incelenmiştir. İkinci bölümde Türkiye'nin çeşitli illerinden 18 yaş üstü en az ilkokul mezunu 828 genç ve yetişkinine ulaşılmıştır. Kendine zarar verme davranışının yaygınlığı ve işlevleri ile kendine zarar veren ve vermeyen kişilerin demografik özellikleri, çocukluk örselenme yaşantıları, travmatik yaşantıları, kişilik özellikleri ve baş etme tutumları açısından bir fark bulunup bulunmadığı incelenmiştir. Veri toplama işlemi Nisan 2017 ve Ağustos 2018 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Aydınlatılmış onam formunu dolduran katılımcılar ardından demografik bilgi formu, kendine zarar verme davranışı değerlendirme envanteri, travma sonrası stres tanı ölçeği, çocukluk örselenme yaşantıları ölçeği, sıfatlara dayalı kişilik testi ve başa çıkma tutumları değerlendirme ölçeğini doldurmuşlardır. Verilerin girişi ve veri analizi için SPPS programı 20.0 versiyonu kullanılmıştır. Hipotezlerin sınanması ve diğer analizler için Pearson korelasyon analizi, bağımsız örneklemler t-testi, Tek Boyutlu Varyans Analizi Ki-kare (Chi Square) analizi ve Hiyerarşik Adımsal Regresyon Analizi uygulanmıştır. Örneklemin %59.8'i kadın ve %40.2'si erkektir. Katılımcılar arasında kendine zarar verme oranı %22.6 olarak saptanmıştır. Örneklemde kendine zarar verenlerin kendine zarar vermeyenlere göre kendine zarar veren arkadaşının daha fazla bulunduğu, daha fazla ebeveynle sorun yaşadığı, daha fazla psikiyatrik tedavi, ve daha fazla yeme problemleri gösterdikleri bulunmuştur. Örneklemde kendine zarar verme davranışı türleri incelendiğinde en sık rastlanan davranış %46.0 ile kendini sert bir yere çarpma / kendine vurma, ardından sırasıyla tırnaklama (%26.7) ve cimdikleme (25.2) iken, en az rastlanan davranış ise tehlikeli madde içme/yutma (%8.0) dır. Cinsiyetlere göre incelendiğinde, sadece tırnaklama davranışını kadınların erkeklere göre anlamlı biçimde daha fazla gösterdiği bulunmuştur.Kendine zarar verme davranışı fonksiyonları söz konusu olduğunda kendine zarar verenlerin otonom fonksiyonlardan en fazla `duygulanım düzenleme` ve `sıkıntıyı etiketleme` sosyal fonksiyonlardan `kendiyle ilgilenme` ve `dayanıklılık` işlevlerini kullandıkları bulunmuştur. Kadınların erkeklere göre otonom fonksiyonlarda `duygulanım düzenleme` ve sosyal fonksiyonlarda ise daha fazla `kişilerarası etkileşim` fonksiyonlarını kullandıkları bulunmuştur. Bu çalışmada kendine zarar verenlerin kendine zarar vermeyenlere göre daha fazla işlevsel olmayan baş etme tutumlarını benimsedikleri, travmatik yaşantıya ve çocukluk istismar türlerinin hepsine daha fazla maruz kaldıkları bulunmuştur. Kendine zarar verme fonksiyonlarına göre otonom fonksiyonları kullananlarla travma yaşantıları, toplam çocukluk istismarı ve fiziksel, duygusal istismar ve ihmal puanları arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Çocukluk istismarı toplam puanı duygusal istismar ve fiziksel istismarının otonom fonksiyonu yordadığı bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Kendine zarar verme davranışı, Çocuk istismarı, Travmatik yaşantılar, Baş etme tutumları, Otonom ve sosyal fonksiyonlar In this study, non-suicidal self-injury (NSSI) and functions of NSSI which is motivating the non-suicidal injury behaviors were examined. In the first part of the study, the literature on NSSI, functions of NSSI, traumatic life events, child abuse, personality and coping styles and the relationship of those topics were reviewed. In the second part of the study, NSSI and its functions and the relation of NSSI and traumatic life events, child abuse, personality and coping styles were investigated in a sample of 828 young adult from several countries from Turkey.Data was collected between April 2017 and August 2018, after the participants' informed consent was taken; they were applied demographic information sheet, Inventory of Statements about Self Injury (ISAS), inventory, Childhood Trauma Questionnaire (CTQ), the first part of Posttraumatic Diagnostic Scale (PDS), Adjective Based Personality Scale (ABPT) and COPE inventory. Data was analyzed by using SPSS 20.0 version with independent samples t-tests, Chi Square, ANOVA, Pearson correlation and hierarchical stepwise regression analysis. The sample consisted 59.8 % female and 40.2 % male. 22.6 % of the sample reported NSSI behaviors. Participants who showed NSSI behaviors has more self-harmed friends, more problems with parents, more psychiatric treatment, and more eating problems than participants who did not showed NSSI behaviors. The most prevalent self-injury behavior was banging or hitting self (46%) and followed by scratching (26.7%), pinching (25.2 %) and at least swallowing/drinking dangerous substance (%8.0). There is a sex differences in NSSI behaviors that females showed more `scratching` behaviors than males.Evaluating the functions of NSSI, the most prevalent functions among NSSI participants were `affect regulation` and `marking distress` in intrapersonal functions and `self-care` and `toughness` in interpersonal functions. In terms of sex differences, females used more `affect regulation` and `interpersonal influence` functions than males. In this study, participants who have NSSI behaviors had more traumatic life events and higher scores on dysfunctional coping. They had also higher scores on total child abuse scores and in physical, emotional, sexual abuse and neglect. In terms of functions, NSSI participants who use intrafunctions had more traumatic life events and also higher scores on total child abuse scores in physical and emotional abuse. Additionally, the intrafunctions of NSSI was investigated by hierarchical stepwise regression analysis and found that childhood abuse total score, physical and emotional scores predicted the probability of the intrafunctions of NSSI. Key Words: Non-suicidal self-injury, childhood abuse, traumatic life events, coping styles, intrafunctions and interfunctions 236