Büyükşehir belediyesine dönüştürülen illerde şehir ve kır nüfusunun belirlenmesi: Denizli örneği

In 2012, significant changes were happened in the administrative structure of Turkey with thelaw numbered 6360. By this law, metropolitan municipality organizations were established in14 provinces with a population of more than 750 thousand. The legal entity of the village andtown municipalities in the metropolitan municipalities was removed, and the villages joinedthe cities, and the town municipalities joined the municipality of the metropolitan area. In theprovinces with Metropolitan Municipality, it is not possible to officially determine the populationof the province and district centers, bucaks, towns, and villages. Thus, this situation has led toconceptual confusion, as well as the names of villages and neighborhoods become ambiguous.This study tries to determine the urban and rural population in Denizli, which was includedin the scope of the metropolitan municipality with the law numbered 6360. Village, town,and city settlements in Denizli were classified according to geographical principles, and therural and urban population for 2021 was determined according to administrative, population,and economic criteria. It has been concluded that 24.3% of the population according to theadministrative criteria, 26.3% of the population according to the population density criterionof the OECD, and 20.5% of the population according to their functions live in rural areas. Theobtained data were interpreted in accordance with geographical principles, spatial analysis wasmade, and transformed into maps and tables.
Türkiye’de büyükşehir kanunu; ilk olarak 1984 yılında İstanbul, Ankara ve İzmir’de uygulanmayabaşlanmış, sonraki yıllarda kanunun kapsadığı iller genişletilmiştir. Son olarak 2012 yılında 6360sayılı büyükşehir kanunu ile önemli değişimler yaşanmış, nüfusu 750 bini geçen 14 ilde büyükşehirbelediyesi teşkilatı kurulmuştur. Büyükşehir Belediyesine dönüştürülen illerde yer alan köyve belde belediyelerinin tüzel kişiliği ortadan kaldırılarak köyler mahalleye dönüştürülmüş, beldebelediyeleri belde ismini koruyarak ve tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesinebağlanmıştır. Büyükşehir belediye statüsündeki illerde il ve ilçe merkezlerindeki mahalle ve köyadları birbirine karışmıştır. Bu illerde il ve ilçe merkezi, bucak, belde ve köy nüfuslarını tespit etmekzor olduğu gibi birçok idari sorun ortaya çıkmaktadır. Çalışmada; 6360 sayılı yasa kapsamında büyükşehirbelediyesi statüsüne alınan Denizli ilinde şehir ve kır nüfusu tespit edilmeye çalışılmıştır.Denizli ilinde bulunan köy, kasaba ve şehir yerleşmeleri coğrafi prensiplere göre sınıflandırılarakidari, ekonomik ve nüfus ölçütleri açısından 2021 yılı kır ve şehir nüfusu belirlenmiştir. 6360 sayılıkanuna göre kırsal nüfusun olmadığı Denizli ilinde, idari kritere göre nüfusun %24,3’ü, OECD’ninnüfus yoğunluğu kriterine göre nüfusun %26,3’ü ve fonksiyonlarına göre ise nüfusun %20,5’ininkırsal alanlarda yaşadığı tespit edilmiştir. Elde edilen veriler, coğrafi ilkeler doğrultusunda yorumlanarakmekânsal analizi yapılmış, harita ve tablolara dönüştürülmüştür.