Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Camilerin Finansmanı

Bu makalede camilerin yapımı, bakımı ve görevli ücretlerinin ödenmesi konuları araştırılmıştır. Makalede tarihî arka plân göz önünde bulundurularak, söz konusu cami giderlerinin finansmanının dinî ve pratik temelleri incelenmiştir. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, cami dernekleri ve Türkiye Diyanet Vakfı’nın cami giderlerinin finansmanındaki rolleri ele alınmıştır. Bu yapılırken, Cumhuriyet döneminde camilerin finansmanına ilişkin uygulamalar ve gelişen hukukî çerçeve ortaya konularak yapılması gereken bazı hususlara dikkat çekilmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; a) camilerin yaklaşık %67’sinin doğrudan yöre halkı, %13’ünün dernekler, %11’inin şahıslar ve %1’inin de vakıflar tarafından yaptırıldığı; b) camilerden %78’inin giderlerinin doğrudan yöre halkı tarafından karşılandığı; c) camilerin %7’sinin mülkiyeti derneklere ait olmasına rağmen, %15’inin giderlerinin cami derneklerince üslenildiği; d) mülkiyeti vakıflara ait olan camilerin oranı yaklaşık %12 olduğu halde, giderleri vakıflar tarafından karşılanan camilerin oranının yaklaşık %1 düzeyinde olduğu; e) camilerin %7’sinin mülkiyeti belediyelere ait olduğu halde, giderleri tamamen belediyeler tarafından karşılanan cami bulunmadığı görülmektedir.