Search

Wegens het beperktee middelenpakket blijft de taxuskever een gevreesde plaag voor veel boomkwekers.Onderzoek naar nieuwe insecticiden heeft weinig nieuwe middelen opgeleverd. PRI en PPO gooien het nu over een andere boeg en werken aan beheersing van de plaag met een val, een lokstof, schimmels en een oud natuurlijk middel uit Amerika.

Nationale Referentie Laboratoria (NRL’s) vormen een onderdeel van het stelsel voor controle en handhaving van EU wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid van voedsel en diervoeders. RIKILT is aangewezen als NRL voor twaalf onderzoekdomeinen. Taken van een NRL zijn afhankelijk van het onderzoekdomein. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de activiteiten in 2014 van alle NRL’s van RIKILT. Dit zijn de NRL’s voor dioxines en PCB’s, pesticiden in dierlijke producten, mycotoxinen, zware metalen, polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), mariene biotoxinen, stoffen en producten gerelateerd aan Richtlijn 96/23/EG, genetisch gemodificeerde organismen in voedsel en voeders, dierlijke eiwitten, diervoederadditieven, melk- en melkproducten en watergehalte pluimveevlees.

Nationale Referentie Laboratoria (NRL’s) vormen een onderdeel van het stelsel voor controle en handhaving van EU wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid van voedsel en diervoeders. RIKILT is aangewezen als NRL voor twaalf onderzoekdomeinen. Taken van een NRL zijn afhankelijk van het onderzoekdomein. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de activiteiten in 2014 van alle NRL’s van RIKILT. Dit zijn de NRL’s voor dioxines en PCB’s, pesticiden in dierlijke producten, mycotoxinen, zware metalen, polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), mariene biotoxinen, stoffen en producten gerelateerd aan Richtlijn 96/23/EG, genetisch gemodificeerde organismen in voedsel en voeders, dierlijke eiwitten, diervoederadditieven, melk- en melkproducten en watergehalte pluimveevlees.

Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, in het kader van het BO programma “Biologische Landbouw/thema Duurkas” en “Duurzame bodem”

Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, in het kader van het BO programma “Biologische Landbouw/thema Duurkas” en “Duurzame bodem”

Taxuskevers vormen al jaren een belangrijke plaag in veel boomkwekerijgewassen. Met name de vraat van de larven aan de wortels zorgt voor problemen. Om de plaag goed te kunnen beheersen wordt aangeraden om zowel de kevers als de larven te bestrijden. Voor de bestrijding van de larven zijn meerdere mogelijkheden (aaltjes, BIO1020, Exemptor), maar voor de bestrijding van de volwassen kevers is alleen Steward beschikbaar (in vaste planten alleen in bedekte teelt, in boomkwekerij zowel in bedekte als onbedekte teelt). Om de kans op resistentieontwikkeling te beperken is het van belang om meerdere middelen beschikbaar te hebben. Het doel van de bestrijding van volwassen taxuskevers is om zo min mogelijk larven te krijgen in de herfst. In dit onderzoek werden hiervoor de volgende subdoelen geformuleerd: 1. Het vinden van een nieuw gewasbeschermingsmiddel tegen de volwassen taxuskever . 2. Het ontwikkelen van een snellere bestrijding (voor dat eileg begint) van de volwassen taxuskever.

Wegens het beperktee middelenpakket blijft de taxuskever een gevreesde plaag voor veel boomkwekers.Onderzoek naar nieuwe insecticiden heeft weinig nieuwe middelen opgeleverd. PRI en PPO gooien het nu over een andere boeg en werken aan beheersing van de plaag met een val, een lokstof, schimmels en een oud natuurlijk middel uit Amerika.

Wegens het beperktee middelenpakket blijft de taxuskever een gevreesde plaag voor veel boomkwekers.Onderzoek naar nieuwe insecticiden heeft weinig nieuwe middelen opgeleverd. PRI en PPO gooien het nu over een andere boeg en werken aan beheersing van de plaag met een val, een lokstof, schimmels en een oud natuurlijk middel uit Amerika.

Taxuskevers vormen al jaren een belangrijke plaag in veel boomkwekerijgewassen. Met name de vraat van de larven aan de wortels zorgt voor problemen. Om de plaag goed te kunnen beheersen wordt aangeraden om zowel de kevers als de larven te bestrijden. Voor de bestrijding van de larven zijn meerdere mogelijkheden (aaltjes, BIO1020, Exemptor), maar voor de bestrijding van de volwassen kevers is alleen Steward beschikbaar (in vaste planten alleen in bedekte teelt, in boomkwekerij zowel in bedekte als onbedekte teelt). Om de kans op resistentieontwikkeling te beperken is het van belang om meerdere middelen beschikbaar te hebben. Het doel van de bestrijding van volwassen taxuskevers is om zo min mogelijk larven te krijgen in de herfst. In dit onderzoek werden hiervoor de volgende subdoelen geformuleerd: 1. Het vinden van een nieuw gewasbeschermingsmiddel tegen de volwassen taxuskever . 2. Het ontwikkelen van een snellere bestrijding (voor dat eileg begint) van de volwassen taxuskever.

In 2009 werd de veehouderijsector geconfronteerd met sc hade door engerlingen in grasland. Engerlingen van de meikever en de rozenkever vreten aan de wortels van de grasplanten waarbij het contact van de resterende wortels met de ondergrond minder wordt. Bij droog weer verdroogt de zode en sterft de grasmat af, wat de primaire schade wordt genoemd. Het is echter voornamelijk de secundaire schade die zichtbaar wordt, veroorzaakt door zoogdieren en vogels op zoek naar de voedzame engerlingen. Een effectieve manier van bestrijding is het scheuren van de graszode in de nazomer en het najaar, waarna opnieuw gezaaid kan worden. Vanwege uitspoeling mag scheuren op zandgronden alleen in de periode van 1 februari t/m 10 mei. Een vrijstellingsregeling was noodzakelijk om in het najaar te mogen scheuren. Daarnaast brengt het herinzaaien van percelen extra kosten mee voor de veehouder. Dit resulteerde a ansluitend in een onderzoekswens om engerlingen te bestrijden met insecticiden. Op basis van oriënterend labonderzoek, toelatingskansen en overleg met de producthouders kwa men twee insecticiden in aanmerking voor het veldonderzoek. Daarnaast zijn enkele middelen op basis van kruidenextracten en etherische oliën geselecteerd voor proefveldonderzoek die op de particuliere markt en sportvelden worden toegepast tegen engerlingen . Eén middel zit nog in de testfase. In 2010 en 2011 zijn in totaal vier proeven aangelegd op percelen met een populatie engerlingen onder de graszode waaraan schade werd geconstateerd. In het eerste jaar lag de nadruk op het volvelds en bovengronds toepas sen. In het tweede jaar lag de nadruk op het injecteren van de middelen in de bodem. Alle niet toegelaten middelen zijn gecodeerd weergegeven .

In 2009 werd de veehouderijsector geconfronteerd met sc hade door engerlingen in grasland. Engerlingen van de meikever en de rozenkever vreten aan de wortels van de grasplanten waarbij het contact van de resterende wortels met de ondergrond minder wordt. Bij droog weer verdroogt de zode en sterft de grasmat af, wat de primaire schade wordt genoemd. Het is echter voornamelijk de secundaire schade die zichtbaar wordt, veroorzaakt door zoogdieren en vogels op zoek naar de voedzame engerlingen. Een effectieve manier van bestrijding is het scheuren van de graszode in de nazomer en het najaar, waarna opnieuw gezaaid kan worden. Vanwege uitspoeling mag scheuren op zandgronden alleen in de periode van 1 februari t/m 10 mei. Een vrijstellingsregeling was noodzakelijk om in het najaar te mogen scheuren. Daarnaast brengt het herinzaaien van percelen extra kosten mee voor de veehouder. Dit resulteerde a ansluitend in een onderzoekswens om engerlingen te bestrijden met insecticiden. Op basis van oriënterend labonderzoek, toelatingskansen en overleg met de producthouders kwa men twee insecticiden in aanmerking voor het veldonderzoek. Daarnaast zijn enkele middelen op basis van kruidenextracten en etherische oliën geselecteerd voor proefveldonderzoek die op de particuliere markt en sportvelden worden toegepast tegen engerlingen . Eén middel zit nog in de testfase. In 2010 en 2011 zijn in totaal vier proeven aangelegd op percelen met een populatie engerlingen onder de graszode waaraan schade werd geconstateerd. In het eerste jaar lag de nadruk op het volvelds en bovengronds toepas sen. In het tweede jaar lag de nadruk op het injecteren van de middelen in de bodem. Alle niet toegelaten middelen zijn gecodeerd weergegeven .

Te weinig kou tijdens de koelbehandeling van viburnum leidt in de periode tussen eind december en Valentijn tot moeilijk loskomende knoppen. Door het moment van knoprust te bepalen, is de heester beter in bloei te trekken. Een in ontwikkeling zijnde genentest kan de teler hierbij uitkomst bieden.

In diverse stroomgebieden in Nederland worden in beken en kleine rivieren vispasseerbare kunstwerken aangelegd ter vervanging van stuwen. Dit om vismigratie mogelijk te maken en de ecologie van het systeem te verbeteren. Vispasseerbare kunstwerken zijn er in vele soorten en maten. Een veel voorkomende vispassage is de zogenaamde vispasseerbare stortsteenbekkenpassage. Vanwege het uiterlijk van dit type passage wordt in de praktijk ook wel gesproken over een vispasseerbare cascade, of kortweg cascade vistrap. Waterschap Rijn en IJssel heeft in samenwerking met Waterschap De Dommel het initiatief genomen om de stortsteen-bekkenpassage (cascade) in een schaalmodel nader te onderzoeken. Het schaalonderzoek is uitgevoerd in het Kraijenhoff van de Leur Laboratory

In diverse stroomgebieden in Nederland worden in beken en kleine rivieren vispasseerbare kunstwerken aangelegd ter vervanging van stuwen. Dit om vismigratie mogelijk te maken en de ecologie van het systeem te verbeteren. Vispasseerbare kunstwerken zijn er in vele soorten en maten. Een veel voorkomende vispassage is de zogenaamde vispasseerbare stortsteenbekkenpassage. Vanwege het uiterlijk van dit type passage wordt in de praktijk ook wel gesproken over een vispasseerbare cascade, of kortweg cascade vistrap. Waterschap Rijn en IJssel heeft in samenwerking met Waterschap De Dommel het initiatief genomen om de stortsteen-bekkenpassage (cascade) in een schaalmodel nader te onderzoeken. Het schaalonderzoek is uitgevoerd in het Kraijenhoff van de Leur Laboratory

Te weinig kou tijdens de koelbehandeling van viburnum leidt in de periode tussen eind december en Valentijn tot moeilijk loskomende knoppen. Door het moment van knoprust te bepalen, is de heester beter in bloei te trekken. Een in ontwikkeling zijnde genentest kan de teler hierbij uitkomst bieden.

Referaat Botrytis kan veel schade geven in de na-oogstfase van gerberabloemen. Het doel van dit onderzoek is het bepalen van de meest effectieve bestrijdingsmethode in de teelt of in de na-oogstfase. Hiervoor zijn eerst de huidige middelen en methodieken geïnventariseerd en vervolgens zijn de beste methoden geselecteerd en op labschaal uitgetest en daarna onder praktijkomstandigheden getoetst. Het blijkt dat een specifieke botrytis bestrijding het beste in de na-oogstfase kan worden uitgevoerd en niet in de teeltfase. UV belichting en Aquanox (verneveling van een zoutoplossing) bieden hiervoor de meeste perspectieven. Aquanox dient sterk bloemgericht te worden verneveld om >90% reductie in kleine lesies te krijgen. In een laboratoriumopstelling is een dosis effect relatie voor UV belichting vastgesteld. Om meer dan 90% reductie in lesies te krijgen is 200 - 350 mJ/cm2 UV-C licht nodig. Onder hoge intensiteiten bestaat er bij enkele cultivars kans op brandschade (>350 mJ/cm2). Testen zijn uitgevoerd met lage druk lampen. De vereiste intensiteit wordt bereikt door een juiste combinatie van afstand bloem/lamp, tijdsduur en lichtsterkte. Gebruik van UV lampen in een sorteermachine vereist een zeer hoge lichtsterkte omdat de belichtingstijd zeer kort is. Oriënterende proeven met UV middendruklampen geven wel mogelijkheden, maar de warmteontwikkeling is vooralsnog te hoog om direct ingezet te kunnen worden. Lage druk lampen hebben in de sorteemachine het nadeel dat zeer veel lampen achter elkaar nodig zijn, terwijl daar geen ruimte voor is. Voor de gerberatelers is een praktijkadvies opgesteld om UV belichting in de na-oogstfase toe te passen tegen botrytis voor inbouw in een sorteermachine en voor zelfstandige toepassing.

In een bijeenkomst met kwekers en voorlichters zijn herinplantproblemen in de praktijk geïnventariseerd. Aangegeven werd dat vooral behoefte is aan inzicht in herinplantproblemen bij pioenrozen en groeiproblemen bij Campanula en Delphinium. Onderzoek heeft aangetoond dat aaltjes niet de oorzaak zijn. Zowel kwekers als voorlichters vermoeden een rol voor toxische stoffen uit de planten zelf bij het ontstaan van deze problemen (allelopathie).

Referaat Botrytis kan veel schade geven in de na-oogstfase van gerberabloemen. Het doel van dit onderzoek is het bepalen van de meest effectieve bestrijdingsmethode in de teelt of in de na-oogstfase. Hiervoor zijn eerst de huidige middelen en methodieken geïnventariseerd en vervolgens zijn de beste methoden geselecteerd en op labschaal uitgetest en daarna onder praktijkomstandigheden getoetst. Het blijkt dat een specifieke botrytis bestrijding het beste in de na-oogstfase kan worden uitgevoerd en niet in de teeltfase. UV belichting en Aquanox (verneveling van een zoutoplossing) bieden hiervoor de meeste perspectieven. Aquanox dient sterk bloemgericht te worden verneveld om >90% reductie in kleine lesies te krijgen. In een laboratoriumopstelling is een dosis effect relatie voor UV belichting vastgesteld. Om meer dan 90% reductie in lesies te krijgen is 200 - 350 mJ/cm2 UV-C licht nodig. Onder hoge intensiteiten bestaat er bij enkele cultivars kans op brandschade (>350 mJ/cm2). Testen zijn uitgevoerd met lage druk lampen. De vereiste intensiteit wordt bereikt door een juiste combinatie van afstand bloem/lamp, tijdsduur en lichtsterkte. Gebruik van UV lampen in een sorteermachine vereist een zeer hoge lichtsterkte omdat de belichtingstijd zeer kort is. Oriënterende proeven met UV middendruklampen geven wel mogelijkheden, maar de warmteontwikkeling is vooralsnog te hoog om direct ingezet te kunnen worden. Lage druk lampen hebben in de sorteemachine het nadeel dat zeer veel lampen achter elkaar nodig zijn, terwijl daar geen ruimte voor is. Voor de gerberatelers is een praktijkadvies opgesteld om UV belichting in de na-oogstfase toe te passen tegen botrytis voor inbouw in een sorteermachine en voor zelfstandige toepassing.

In de glastuinbouw zou biologische grondontsmetting een alternatief kunnen zijn voor het stomen van grond. De methode laat zich niet gemakkelijk vertalen van de vollegrond naar de kas. Een eerste poging, het onderwerken van gras, leverde onvoldoende resultaat. Maar de onderzoekers hebben hoge verwachtingen van fermentatieproducten.

project 3255039800

In een bijeenkomst met kwekers en voorlichters zijn herinplantproblemen in de praktijk geïnventariseerd. Aangegeven werd dat vooral behoefte is aan inzicht in herinplantproblemen bij pioenrozen en groeiproblemen bij Campanula en Delphinium. Onderzoek heeft aangetoond dat aaltjes niet de oorzaak zijn. Zowel kwekers als voorlichters vermoeden een rol voor toxische stoffen uit de planten zelf bij het ontstaan van deze problemen (allelopathie).

In de glastuinbouw zou biologische grondontsmetting een alternatief kunnen zijn voor het stomen van grond. De methode laat zich niet gemakkelijk vertalen van de vollegrond naar de kas. Een eerste poging, het onderwerken van gras, leverde onvoldoende resultaat. Maar de onderzoekers hebben hoge verwachtingen van fermentatieproducten.

project 3255039800

Het ontwikkelen van methodes om het optreden van clusters in proefteelten van champignons op te wekken. Het fenomeen clusters uit zich op een aantal manieren. Dit project maakt duidelijk dat clusters gereproduceerd kunnen worden door broed te maken van weefselculturen die afkomstig zijn van clusters uit praktijkbedrijven. Bij gebruik van 30% clusterbroed en 70% normaal broed kunnen in een proefteelt clusters/misvormingen geproduceerd worden in hoeveelheden variërend van 11 tot 22 per m2. Dat biedt de mogelijkheid om te testen welke teeltomstandigheden invloed hebben op het optreden van clusters en misvormingen. Op deze manier kan schade veroorzaakt door clusters/misvormingen gereduceerd of wellicht voorkomen worden.aan elkaar vergroeid maar zien er verder normaal uit. Paddestoelen vertonen allerlei misvormingen.

In de ontwikkeling van het leliesortiment spelen niet alleen veredelingsbedrijven zelf een belangrijke rol. Ook in Wageningen vormen allerlei lastige kruisingen onderwerp van studie. Al veertien jaar is de kruising tussen Oriëntal en Aziaat een project dat voor twaalf veredelingsbedrijven wordt uitgevoerd door PlantBreeding van WUR. In dit artikel de stand van zaken in dat project

In de ontwikkeling van het leliesortiment spelen niet alleen veredelingsbedrijven zelf een belangrijke rol. Ook in Wageningen vormen allerlei lastige kruisingen onderwerp van studie. Al veertien jaar is de kruising tussen Oriëntal en Aziaat een project dat voor twaalf veredelingsbedrijven wordt uitgevoerd door PlantBreeding van WUR. In dit artikel de stand van zaken in dat project

Poelslakken (Lymnaea stagnalis) kunnen grote schade veroorzaken aan waterplanten. De slakken vreten aan de bladeren waardoor gaatjes in de bladeren ontstaan en de plant (tijdelijk) onverkoopbaar wordt. Dit is een grote kostenpost omdat de schade plaatsvindt op het moment dat er de meeste handel is, namelijk in het voorjaar. Bijna alle Nuphar-planten worden aangevreten, soms zelfs alle bladeren. Aan de onderzijde van de bladeren zijn dikwijls eimassa’s te zien. Handmatige verwijdering van de slakken en eimassa’s lukt onvoldoende en kost bovendien veel tijd en dus geld. Doel van het project was het screenen van middelen tegen poelslakken in lab en kasproeven. De middelen zijn ook beoordeeld op de schadelijkheid voor de waterplanten en voor het waterleven.

Met het wegvallen van acefaat (Orthene en Ypsilon) in 2004 werd de bestrijding van volwassen taxuskevers Otiorhynchus sulcatus) problematisch. Dit knelpunt werd tijdelijk opgelost door een vrijstelling van het middel arbofuran (Curater vloeibaar). Om een oplossing voor langere termijn te vinden, werden vele bestaande en nieuwe middelen gescreend op hun werking tegen volwassen taxuskevers.

Met het wegvallen van acefaat (Orthene en Ypsilon) in 2004 werd de bestrijding van volwassen taxuskevers Otiorhynchus sulcatus) problematisch. Dit knelpunt werd tijdelijk opgelost door een vrijstelling van het middel arbofuran (Curater vloeibaar). Om een oplossing voor langere termijn te vinden, werden vele bestaande en nieuwe middelen gescreend op hun werking tegen volwassen taxuskevers.

Poelslakken (Lymnaea stagnalis) kunnen grote schade veroorzaken aan waterplanten. De slakken vreten aan de bladeren waardoor gaatjes in de bladeren ontstaan en de plant (tijdelijk) onverkoopbaar wordt. Dit is een grote kostenpost omdat de schade plaatsvindt op het moment dat er de meeste handel is, namelijk in het voorjaar. Bijna alle Nuphar-planten worden aangevreten, soms zelfs alle bladeren. Aan de onderzijde van de bladeren zijn dikwijls eimassa’s te zien. Handmatige verwijdering van de slakken en eimassa’s lukt onvoldoende en kost bovendien veel tijd en dus geld. Doel van het project was het screenen van middelen tegen poelslakken in lab en kasproeven. De middelen zijn ook beoordeeld op de schadelijkheid voor de waterplanten en voor het waterleven.

Het ontwikkelen van methodes om het optreden van clusters in proefteelten van champignons op te wekken. Het fenomeen clusters uit zich op een aantal manieren. Dit project maakt duidelijk dat clusters gereproduceerd kunnen worden door broed te maken van weefselculturen die afkomstig zijn van clusters uit praktijkbedrijven. Bij gebruik van 30% clusterbroed en 70% normaal broed kunnen in een proefteelt clusters/misvormingen geproduceerd worden in hoeveelheden variërend van 11 tot 22 per m2. Dat biedt de mogelijkheid om te testen welke teeltomstandigheden invloed hebben op het optreden van clusters en misvormingen. Op deze manier kan schade veroorzaakt door clusters/misvormingen gereduceerd of wellicht voorkomen worden.aan elkaar vergroeid maar zien er verder normaal uit. Paddestoelen vertonen allerlei misvormingen.

Laboratoriumproeven toonden aan dat sporen en mycelium van Fusarium zeer gevoelig zijn voor UV-licht. Indien Fusarium beschermd werd door de aanwezigheid van bolhuid of rokweefsel, wat het geval is bij latent zuur, had UV echter geen of nauwelijks effect. Hoge doses UV-licht zorgden dat tulpenbollen bruin verkleurden en bij de hoogste doses hadden bollen ook paarse vlekken. Het onderzoek heeft informatie opgeleverd over UV-licht doses waarmee geen gewasschade ontstaat. Latent zuur kan daarmee, door de afscherming met rokweefsel of bolhuid niet bestreden worden maar oppervlakkige besmetting kon wel bestreden worden.

Laboratoriumproeven toonden aan dat sporen en mycelium van Fusarium zeer gevoelig zijn voor UV-licht. Indien Fusarium beschermd werd door de aanwezigheid van bolhuid of rokweefsel, wat het geval is bij latent zuur, had UV echter geen of nauwelijks effect. Hoge doses UV-licht zorgden dat tulpenbollen bruin verkleurden en bij de hoogste doses hadden bollen ook paarse vlekken. Het onderzoek heeft informatie opgeleverd over UV-licht doses waarmee geen gewasschade ontstaat. Latent zuur kan daarmee, door de afscherming met rokweefsel of bolhuid niet bestreden worden maar oppervlakkige besmetting kon wel bestreden worden.

De technische uitvoering van het cultuurkoken van Hippeastrum is technisch gezien geen eenvoudige opgave gezien de nauwe temperatuurband en de lange tijd dat deze gerealiseerd moet worden. Daarom is in een laboratoriumopstelling getest in hoeverre het haalbaar is om de bollen direct in het teeltbed te koken. In dit artikel de resultaten van de proeven

De technische uitvoering van het cultuurkoken van Hippeastrum is technisch gezien geen eenvoudige opgave gezien de nauwe temperatuurband en de lange tijd dat deze gerealiseerd moet worden. Daarom is in een laboratoriumopstelling getest in hoeverre het haalbaar is om de bollen direct in het teeltbed te koken. In dit artikel de resultaten van de proeven

Te weinig kou tijdens de koelbehandeling van viburnum leidt in de periode tussen eind december en Valentijn tot moeilijk loskomende knoppen. Door het moment van knoprust te bepalen, is de heester beter in bloei te trekken. Een in ontwikkeling zijnde genentest kan de teler hierbij uitkomst bieden.

In de ontwikkeling van het leliesortiment spelen niet alleen veredelingsbedrijven zelf een belangrijke rol. Ook in Wageningen vormen allerlei lastige kruisingen onderwerp van studie. Al veertien jaar is de kruising tussen Oriëntal en Aziaat een project dat voor twaalf veredelingsbedrijven wordt uitgevoerd door PlantBreeding van WUR. In dit artikel de stand van zaken in dat project

De technische uitvoering van het cultuurkoken van Hippeastrum is technisch gezien geen eenvoudige opgave gezien de nauwe temperatuurband en de lange tijd dat deze gerealiseerd moet worden. Daarom is in een laboratoriumopstelling getest in hoeverre het haalbaar is om de bollen direct in het teeltbed te koken. In dit artikel de resultaten van de proeven