Search

Bu çalışmanın amacı, Burdur kenti açık yeşil alanlarının mevcut durumunu incelemek, yeterlikleri ve işlevsel niteliklerini tespit etmektir. Açık yeşil alanların durumlarını etkileyen doğal, kültürel, ekonomik, sosyal ve tarihi değerler belirlenmiş ve bu alanlar üzerindeki etkilerinden söz edilmiştir. Burdur kenti toplam açık yeşil alan miktarı 755.296 m2 olup, kişi başına düşen açık yeşil ise 8,36 m2 olarak tespit edilmiştir. Mevcut değerler göz önüne alındığında kişi başına düşen açık-yeşil alanların Türkiye standartlarının altında kaldığı anlaşılmaktadır. Düzensiz dağılıma sahip açık-yeşil alanlar aynı zamanda küçük yüzölçümleri nedeniyle işlevsellik açısından kent yaşantısına yeterli katkı sağlayamamaktadır. Mevcut açık-yeşil alanların ekolojik, bilimsel, psikolojik ve teknik kriterler dikkate alınarak bir bütünlük içinde planlanması ve tasarlanması gerekmektedir. The aim of this study is to examine the current status of the open-green areas of Burdur city and to determine its adequacy and functional characteristics. Natural, cultural, economic, social and historical values that affect the conditions of open-green areas have been identified and their effects on these areas have been mentioned. The total amount of open green area in the city of Burdur is 755.296 m2, and the open green per capita including urban forests is 8,36 m2. Burdur assets falling per capita green area in the city has been determined that Turkey remained below the standard. It shows that due to the small surface area of the active green areas and the irregular distribution throughout the city, it cannot provide sufficient contribution to urban life. Necessary measures should be taken in order to plan, design and make quality and quantity sufficient for the open-green areas in the city in accordance with scientific, ecological and technical criteria. 90

Son yirmi yıldır daha çok gündeme gelen küresel ısınma ve beraberinde getirdiği çevresel felaketler günümüz tüketicilerinin ve üreticilerinin tüketim ve üretim faaliyetlerini sorgulamalarına neden olmuştur. Bu noktada sürdürülebilir tüketimin ve üretimin teminine yönelik çalışmalar başlatılmış, ürün ve üretim standartları oluşturulmuştur. Kuruluş amaçları kâr elde etmek olan işletmeler için günümüzde `çevre` artık bir dış faktör olmaktan çıkmış stratejik bir önem arz eder hale gelmiştir. Özellikle gelişmiş ülke tüketicilerinin satın alma davranışlarını etkileyen çevresel standartlar ve sertifikalar bu pazarda faaliyette bulunan ya da bulunmak isteyen işletmeler için rekabet unsurlarından biri haline gelmiştir.Bu çalışmada dünyada, üyesi olmak istediğimiz Avrupa Birliği'nde ve ülkemizde sürdürülebilirlik adına atılan önemli adımlara ilişkin tarihsel süreç ortaya konulmuş, sürdürülebilir tüketim için oluşturulmuş ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemleri ve Eko Etiketleme sertifikaları hakkında bilgi verilmiş olup, ülkemizde AB Eko Etiketini kullanma hakkını elde etmiş firmaların, bu sertifikaya sahip olma süreçleri irdelenmiştir. Çalışmayla, özellikle gelişmiş ülke pazarlarında faaliyet göstermek isteyen işletmelerin, bu pazardaki tüketicilerin satın alma faaliyetlerini etkileyen AB Eko Etiketiyle ilgili literatüre katkı sağlama, hem üreticiler hem de tüketiciler için farkındalık oluşturma amacı güdülmüştür. Çalışmada, Türkiye'de AB Eko Etiketi'ne sahip olmuş firmaların mevcut durumu değerlendirilmektedir. Bu amaçla önceden bu etikete sahip olmuş, ancak şuanda kullanım hakkını kaybetmiş ve hâlihazırda bu etiketi kullanım hakkını elinde bulunduran firma yetkilileriyle telefon ve e-posta marifetiyle görüşülmüş, araştırmalar kapsamında sorular yöneltilmiştir. Ne amaçla AB Eko Etiketi sertifikasına sahip olunmak istendiği, sertifikaya sahip olmanın avantaj ve dezavantajları, belgenin alınma süreci ve sonucu, karşılaşılan sorunlar, sürecin işlemesinde firma çalışanlarıyla mı danışmanlarla mı çalışıldığı, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemine sahip olmanın bu süreci nasıl etkilediği ve bu sertifikaya sahip olmanın firmaların pazar rekabetinde elini güçlendirip güçlendirmediği konuları irdelenmiştir.Çalışma sonucunda, bu sertifikaya ilginin Türkiye'de yeterli düzeyde olmadığı, ancak global firmaların bu konuyu tüm faaliyetlerinde bir kültür olarak yerleştirdikleri görülmüştür. Türkiye'de AB pazarında aktif olarak faaliyet gösteren ya da yurtiçinde yabancı müşterilere hitap eden firmalar açısından bu sertifikanın rekabet avantajı sağladığı hususunun idrak edilerek ilginin artacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: ISO 14001, Eko Etiketleme, AB Eko Etiketi Global Warming that is discussed more in the last twenty years and environmental disasters has led today's consumers and producers to question their consumption and production activities. At this point, the works for the supply of sustainable consumption and production has been started and product and production standarts were established. For organizations whose purpose is to earn profit, today the environment turned out not to be an external factor which has become a strategic importance. Especially; environmental standards and certifications that affect consumers of developed countries buying behaviors has become one of the competitive elements for businesses which is in the market or want to be in the market.In this study, important steps taken for sustainability being introduced in the name of an historical process in the world, European Union that we want to be a member and in our country. Information is given about ISO 14000 environmental management systems that is created for sustainable consumption and eco-labelling certificates. Some firms obtained the right of using European Union Eco-Labelling in our country. In the study, those firms' processes of obtaining that certificate were explicated. In this study, it is aimed to decrease the literature deficit reduction about European Union Eco-Labelling which affects businesses that want to operate in the markets of developed countries and the purchasing activities of the consumers in this market. The purpose of creating awereness was aimed for both producers and consumers. In the study, the current situation of companies which has EU Eco Label in Turkey was assessed. For this purpose, companies' officials which used to have this label but lost the right of using this label and some companies' officials which is still owning the right of using this label, were contacted by phone and via e-mail. Some issued were researched like: for what purpose, companies want to acquire EU Eco Label Certification, the advantages and disadvantages of having it, the process of acquiring the certificate and some possible problems, with whom to work to run the process company workers or consultants, how having ISO 14001 environmental management system affects this process and if having this certificate strengthens company's hands in the competition for the market.At the end of the study, it is seen that the level of interest to this certificate were not enough in Turkey. However; it was observed that global companies planted this issue to all the activities as a culture.As this certificate gives an advantage to companies which is active in EU market or appeals foreign customers in Turkey, it's believed that the level of interest to this certificate will increase.Keywords: ISO 14001, Eco Labeling, EU Eco Label 245

Deniz ticaretinin en önemli altyapısını oluşturan Liman İşletmeleri son yarım asırdır çok hızlı gelişim göstermiştir. Liman Endüstrisi gelişirken bazı sorunlarında beraberinde getirmiştir. Bu sorunların en başında çevreye vermiş olduğu kirlilik gelmektedir.Çevre kirliliği ile etkin bir mücadele için, Çevre maliyetlerinin azaltılması, yasal süreçlere uyuma hazır olunması ve sürekli olarak çevre faaliyetlerini iyileştirme için standardlaşma ve sistem yaklaşımı Liman işletmeleri için işletme şartı haline gelmiştir. Bu çalışmamda Liman İşletmelerinin Çevre kirliliği ile sistematik mücadele etmesinin en etkin yolu olan ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin özelliklerinin, Çevre politikasının, Çevre Hedeflerinin, Çevre Boyutlarının belirlenmesinin, Çevresel Risklerinin değerlendirmesi, İç tetkik ve Düzeltici Faaliyetlerinin gerçekleştirilerek, Çevre Yönetim sistemi kuruluşunun ve uygulamasının nasıl olması gerektiğini ve Çevre Yönetim Sistemi uygulamanın faydalarını araştırdım. Port Administration, generating the most important infrastructure for shipping trade, has seen a lot of development in the last half century. However these developments in Port Administration have come with a lot of problems; the most important of which is environmental pollution.To effectively struggle against environmental pollution, a continuously standardized and systematic approach has become a primary condition for port administrations in order to reduce environmental costs, prepare for any necessary legal processes, and to improve environmental activities. Towards this standardized and systematic approach, in this study I have researched: how to implement and utilize Environmental Management, how to realize the advantages of Environmental Management, and finally how to actualize Internal Inspection and Activities. This study has been accomplished by evaluating Environmental Risks, by specifying Environmental Extents, by assessing Environmental Policy and Environmental Aims, as well by examining the ISO 4001 properties which are the most effective way to struggle systematically against environmental pollution in Port Administration. 83

Bu araştırmanın genel amacı; 3-6 yaş çocuklarına eğitim veren okul öncesi eğitim kurumlarında sistemin kalitesini etkileyen fiziksel çevreye yönelik kalite standartlarını, eğitimin ortak paydaşları olan veli, öğretmen ve yönetici görüşlerine dayalı olarak tespit etmektir. Araştırmada genel tarama modeli kullanılmış olup, çalışma örneklemini, Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü?ne bağlı Meram, Selçuklu ve Karatay merkez ilçelerin de bulunan toplam 15 bağımsız resmi ve özel okul öncesi eğitim kurumları oluşturmaktadır. Bu kurumlardan toplam 538 veli, 51 öğretmen ve 15 yönetici çalışmaya dahil olmuştur. 7 boyut ve 80 maddede oluşan fiziksel çevre standartlarının uygunluğu ve önem derecesinin belirlenmesi ile önerilen ifadeler bağlamında okullardaki mevcut durumun yeterlilik düzeyinin değerlendirilmesinde tüm paydaşların görüşlerine başvurulmuştur. Elde edilen veriler SPSS programında uygun istatistiksel testler kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda önerilen bütün ifadelerin paydaşlar tarafından standart olarak ?uygun? ve ?önemli? olarak kabul edildiği görülmüştür. Fiziksel çevre standartları bağlamında eğitmenlerin okullarındaki mevcut durumlarına ilişkin yapmış oldukları değerlendirmeler, fiziksel çevre standartları konusunda özellikle iyileştirme yapılması gereken alanları ortaya çıkarmıştır. Elde edilen sonuçlar ışığında, okul öncesi eğitimde standart belirlemeye, okul öncesi eğitimde kalitenin geliştirilmesine, okul öncesi eğitimde fiziksel çevre standartlarının oluşturulmasına ve fiziksel çevre standartları bağlamında mevcut duruma ilişkin yetersizliklerin iyileştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur., This study generally aims to determine quality standards that affect quality of system directed to physical environment in pre-school institutions providing education to 3-6 years old children on the basis of views of the common dominators of the education parent, teacher and administrator. General screening model has been used in this study and 15 independent public and private pre- school education institutions located in the central districts of Meram, Selçuklu, Karatay depending on Konya Provincial Directorate of National Education formed the study sample. A total of 538 parents, 51 teachers and 15 administrators from these institutions were included in this study. In the context of appropriateness of physical environmental standards consisting of 7 size and 80 items determining the degree of importance to the proposed statements all views of stakeholders were consulted on the assessment of the level of competence of the current situation in schools. The obtained data were analysed using appropriate SPSS statistical tests. All the proposed statements, as a result of the study were seen ?appropriate? and ?important? as standards by the stakeholders. Assessments about current situations of schools made by trainers within the context of physical environment standards revealed areas particularly in need of improving physical environment standards. In the light of obtained results to determine quality of pre- school education, to develop quality and set up physical environment standards in pre-school education and to recruit inadequacies of the current situation in the context of physical environment standards have been proposed.

İnsan ihtiyaçlarının gün geçtikçe çoğalması, üretim ve tüketim alışkanlıklarının sürekli artması, doğal kaynaklara verilen tahribatın büyümesine neden olmaktadır. Çevresel tahribatın ve kirliliğin artması, tüm dünyada yaygın hale gelmektedir. Çevresel sorunların artması toplumu etkilemektedir. Çevre ve toplum bir bütün olduğundan üretim aşamasında bu iki değere de önem verilmesi gerekmektedir. Ürünün çevreye en az etki bırakacak şekilde üretilmesine özen gösterilmesi gerekmektedir.Gelişmiş pazarlarda müşteriler artık bir ürüne talip olurken çevresel değerlendirmesini de yapmaktadır. Küreselleşen dünyada sadece iyi mal üretmek, mal ve hizmeti ucuza sunmak, müşteriler için yeterli olmamaktadır. Firmalardan beklentiler her geçen gün artmaktadır. Müşteriler malı satın almadan önce; malın üretiminde kullanılan malzemelerin çevreye zarar vermeden, insan sağlığını tehdit etmeden üretilip üretilmediğine önem vermektedir. Firmalar sosyal sorumluluklarını yerine getirerek, ÇYS?lerini uygulayarak bu yöndeki eksikliklerini tamamlamaktadırlar.Türkiye?de ve dünyada ÇYS uygulamakta olan firma sayısı oldukça fazladır. Çevreye verilen değer gün geçtikçe artmaktadır. Çevresel etkileri yönetebilmek için ÇY kavramı oluşmuştur. Çevre yönetimiyle dünyada tüm canlıların sağlıklı bir şekilde yaşamasının sağlanması, gelecek nesillere temiz, yaşanabilir bir ortam bırakılması, doğal kaynakların korunması ve ekonomik kalkınmanın sağlanması amaçlanmaktadır.Çalışmaya; çevre, ÇY ve ÇYS hakkında bilgi verilerek başlanmıştır. Tamamen çevreye verdiği önem doğrultusunda, ilk olarak 1992 yılında atıksuarıtma tesisini kurarak çevresel faaliyetlerine başlayan ER?BAKIR Elektrolitik Bakır Mamulleri A.Ş?de ISO 14001 ÇYS belgelendirme süreci anlatılmaktadır.ER?BAKIR?da çevresel etkiler değerlendirilerek, atıkların uygun şekilde bertarafının sağlanması için ÇYS kapsamında süreçler, prosedürler oluşturulması ve uygulamada karşılaşılan zorluklarla ÇYS?nin sağladığı faydalar anlatılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Çevre, Çevre Yönetimi, Çevre Yönetim Sistemleri, ISO 14001 The proliferation of human needs every day, constantly increasing production and consumption patterns lead to an increase in the destruction of natural resources. Environmental degradation and pollution are becoming increasingly popular all over the world. The growth in the environmental problems affects society. Because environment and society cannot be separated from each other, both of them should be taken into consideration in the production stage. During the production, the product should leave the least impact on the environment.In developed markets, customers now consider the environmental assessment of the product. In our globalized world, to produce good products and to provide cheap goods and services are not enough for the customers. Expectations from the firms are increasing every day. Before buying product, customers think about the materials used in the manufacturing of the goods. These materials shouldn?t be harmful for both human health and the environment. By fulfilling their social responsibilities and EMS, companies complete their deficiencies in this respect.Both in Turkey and in the world, the number of the companies implementing the EMS are very high. The importance of the environment is increasing day by day. The concept of EM in order to manage the environmental impact has occurred. The aims of the EM are to enable a healthy environment for all living beings in the world, to ensure a clean and livable environment for the next generations, to protect natural resources and the growth of economic development.At the beginning of this study, the information about the environment, EMand EMS are given. Considering the environment, at ER-BAKIR Electrolytic Copper Products Inc., which started its activities by establishing the first wastewater treatment plant in 1992, ISO 14001 EMS certification is described. Evaluating the environmental impacts, at ER-BAKIR the process of the EMS, the difficulties encountered during the implementation of the process and the EMS are described for the disposal of the waste materials.Keywords: Environment, Environmental Management, Environmental Management System, ISO 14001 187

İşletmeler katma değer yaratırken faaliyetleri gereği çevresel kaynakları kullanmak durumundadırlar. İşletmelerin üretimleri sırasında mal ve hizmet çıktıları ile birlikte, katı, sıvı, gaz atıkları ve tehlikeli atıklar ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan bu çeşitli çevresel etkilerle ilgili fiziksel ve mali boyutların belirlenebilmesi, ölçülebilmesi ve muhasebe sistemi içerisinde daha belirgin hale getirilmesi önem arzetmektedir. Bu nedenle işletmelerin karar alma sürecinde gerek duyulan çevresel olgulara ilişkin verilerin hazırlanmasını sağlayacak yöntem ve tekniklerin muhasebe sistemine konulması gereklidir.Türkiye'de KOBİ'ler gerek sanayi yapısının önemli bir bölümünü oluşturmaları, gerekse dinamik ve esnek yapıları sayesinde önemli bir konuma sahiptirler. Fakat KOBİ'ler yeterli araç ve kaynağa sahip olamadıklarından ötürü çevre ve atık yönetimi konusunda sorun olmaktadırlar. OSB'ler ise sanayinin uygun görülen alanlarında yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kaynakları rasyonel kullanmak amacıyla kurulmaktadırlar. Varoluş amaçlarına bakıldığında, doğal olarak bu kuruluşlardan da bu anlayışa uygun olarak yapılanmaları ve çalışmaları beklenmektedir. Ayrıca, Avrupa Birliğine uyum aşamasında olan ülkemizin en sorunlu alanlarının başında çevre gelmektedir. AB Çevre Müktesebatını oluşturan direktiflerden 14 tanesi doğrudan atık yönetimiyle ilgilidir.Çalışmanın amacı; işletmelerin çevre ve atık yönetimi konusunda duyarlılıklarını araştırmak, çevre muhasebesini uygulama düzeylerini belirlemek ve gerek OSB içinde gerek OSB dışında faaliyet gösteren işletmeler üzerinde konuyla ilgili farklılıkları tespit etmektir. İşletmelerin çevre ve atık yönetimi konularında AB Mevzuatı'na uyum aşamasında bilgi düzeylerini ölçerek ve yaptıkları çalışmalar tespit edilerek, Türkiye'deki mevcut yapı ortaya koymaya çalışılacaktır. Ayrıca yaşadığımız son küresel krizin işletmelerin çevre ve atık yönetimi çalışmaları üzerindeki etkisi de tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu amaçlar altında araştırma iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde çevre yönetimi, çevreye duyarlı işletmecilik, çevre ve atıklarla ilgili standartlar, çevre muhasebesi, atık yönetimi ve muhasebesi, AB çevre ve atık direktifleri, ülkemizde atık ve çevre konusunda son mevzuat durumu, atık bertaraf yöntemleri, emisyon ticareti, Atık Borsası ve küresel krizin çevre ve atık yönetimine etkisi ve Türkiye' de OSB'lerin durumu ile OSB içinde ve OSB dışında faaliyet gösteren KOBİ'lerimizin karşılaştırmalı durum tablosu ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. İkinci bölüm ise, Sakarya ilinde uyguladığımız anket çalışması analizi ve sonuçlarından oluşmaktadır.Bu çalışma sonucunda Sakarya ilindeki işletmelerin çevre ve atık yönetimi konusundaki faaliyetleri ve bunları muhasebeleştirme düzeyleri ortaya konulmuştur. Gerek çevre ve atık yönetimi konusunda daha avantajlı gözüken OSB'ler içinde, gerekse OSB'ler dışında faaliyet gösteren Sakarya'daki işletmelerin çevre ve atık yönetimi konusunda aralarındaki farklar ortaya çıkartılmıştır. Sakarya ilinde elde ettiğimiz veriler doğrultusunda, atık yönetimi ve muhasebesi konusunda Türkiye'deki işletmeler hakkında genel bir fikir elde edilmiştir. While creating added-value, enterprises, because of the very nature of their activities, are meant to make use of the environmental resources. During their production, together with the goods and services they produce, solid, liquid and gas wastes and dangerous wastes also emerge. Detecting physical and financial aspects of these various environmental effects, and highlighting them within the accounting system is of utmost importance. Thus, it is crucial to include methods and techniques in accounting system which help prepare data about environmental phenomenon needed in the decision making process of enterprises.Small and Medium Size Enterprises (SMEs) are of great value in our country not only because they make up a significant part of the industry but also they have a dynamic and flexible nature. Yet, due to lack of sufficient equipments and resources, SMEs cause to environmental and waste management problems. Industrial Zones (IZs) are established in order to found industrial areas in suitable places, prevent uncontrolled industrial development and environmental problems and use resources rationally. With their very reason for existence considered, these establishments are supposed to be formed and operate in accordance with this understanding. Furthermore, environment is one of the most problematic issues of Turkey during the adaptation process to European Union. 14 directives of the acquis communitaire are directly related with waste management.The objective of the study is to search sensitivity of enterprises about environment and waste management, find out their level of environmental accounting application and determine the differences in enterprises both inside and outside IZs. Level of knowledge of enterprises about environment and waste management during the adaptation process to EU Regulations will be measured and their activities will be determined and, in this way, the current situation in our country will be displayed. One additional objective is to find out the effect of the recent global crisis on environment and waste management activities of enterprises. With these objectives, the study is composed of two parts. The first part attempts to include environmental management, environmentally-conscious business management, standards about environment and wastes, environmental accounting, waste management and accounting, EU environment and waste directives, current regulations on waste and environment in our country, waste disposal methods, emissions trading, Waste Exchange and the effect of the global crisis on environment and waste management; the status of IZs in our country, comparative table of SMEs both inside and outside Industrial Zones. The second part includes the analysis and results of the survey conducted in Sakarya.As a result of this study, activities of enterprises in Sakarya about environment and waste management and their levels of applying these into accounting have been displayed. Differences in environment and waste management between enterprises both inside IZs, which are advantageous in terms of environment and waste management, and outside IZs in Sakarya have been displayed. Through the data gathered in Sakarya, a general view about waste management and accounting in enterprises in Turkey has been acquired. 438

ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ VE ISO 14001 STANDARDLARI DOĞRULTUSUNDA BİR ÇAY İŞLETMESİNDEKİ ÇEVRE BOYUT VE ETKİLERİNİN, AMAÇ VE HEDEFLERİNİN, PROGRAM VEYA PROGRAMLARININ BELİRLENMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Ramazan USTA GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Ocak 2001 ÖZET Bu çalışmada, işletmelerin her geçen gün biraz daha üzerinde durdukları en gelişmiş çevre yönetim standardı olan ISO 14001 incelenerek, söz konusu çevre yönetim sisteminin uygulama esaslarının değerlendirilmesi yapılmıştır. Önce, Çevre Yönetim Standartlarının gelişimi ve ISO 14000 standartlarının detaylı bir tanıtımı yapılmış, ardından da ISO 14001 standardının gerekleri anlatılmıştır. Bu gereklerden özellikle çevre boyut ve etkileri, amaç ve hedefleri, program veya programları üzerinde durulmuştur. Ve daha sonra da, ISO 14001 standardının Çevre El Kitabı, çevre politikası, bazı prosedür ve listeleri uygulama alanı seçilen Güce Filiz Çay Fabrikası A.Ş. (GFÇF A.Ş.) için oluşturulmuş ve GFÇF A.Ş' de uygulanmıştır. Son olarak da, çalışmaların sonucu teorik olarak verilmiş, bazı önerilerde bulunulmuştur. Bilim Kodu Anahtar Kelimeler Sayfa Adedi Tez Yöneticisi 603.02.01 Çevre, Çevre Yönetim Sistemi, ISO 14001 138 Doç Dr. Kırali MÜRTEZAOĞLU ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEM AND DETERMINE OF THE ENVIRONMENTAL ASPECTS AND IMPACTS, OBJECTIVES AND TARGETS, PROGRAMME OR PROGRAMMES IN THE TEA PLANT AS ISO 14001 REQUIREMENTS (M. Sc. Thesis) Ramazan USTA GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY January 2001 ABSTRACT Environmental Management System (EMS) satandard ISO 14001, is intended to be provide organization with the elements of an effective Enviromental Management System which can be integrated with management requirements, to assist organizations to achieve enviromental and economic goals. Firstly, the development of the Environmental Management Systems standards and what ISO 14000 is explained in detail, and than what the requirement of ISO 14001 are explained in detail also. From this requirements, specially, environmental aspects and impacts, objectives and targets, programme or programmes are explained. After that, environmental hand book, environmental policy, some procedures and lists of the ISO 14001 are established and applicated for the Güce Filiz Çay Fabrikası A.Ş. (GFÇF A.Ş). which is chosen for the application. At the last, the results of the study is given theoretically and some suggestions are given. Science Code : 603.02.01 Key Words : Environment, EMS, ISO 14001 Page Number : 1 38 Adviser : Doç Dr. Kırali Mürtezaoğlu 125

ÖZET Birçok işletme, ilgili kuramlar, yasal kuruluşlar; müşteriler ve rakipleri tarafından baskılar arttıkça çevresel performansını arttırmak için çalışmalara başlamıştır. İşletmeler; kendi bünyelerinde endüstriyel aktivitelerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre üzerine olan etkilerini, ilgili yönetmelik, ekonomik politikalar ve bunun gibi çevre korumasını ve ilgili kuramların çevre konusunda bilinçlenmesini öngören faaliyetler çerçevesinde kontrol etmektedir. İşletmeler, çevresel performanslarını değerlendirmek için kendi bünyelerinde çevre denetimleri yapmışlardır. Fakat bu denetimler tek basma, firmanın çevresel performansının yasal yönetmeliklere uygunluk sağlayacağım ve de buna devam edeceğini güvence altına alamaz. Bu denetimlerin, etkili olabilmesi için, bütün yönetim aktivitelerine entegre olmuş bir çevre yönetim sistemi çerçevesinde olması gerekmektedir. ISO 14001 çevre yönetim sistemi standardı firmalara etkin bir çevre yönetim sistemi için gerekli olan ve yönetime entegre olması gereken elementleri tanıtıp ve işletmenin çevresel hedeflerine ulaşması için rehber olmaktadır. ISO 14001, endüstri yapı ve işleyişine çevre boyutunun katılmasını amaçlamaktadır. Bu çalışmada, işletmelerin her geçen gün biraz daha üzerinde durdukları en gelişmiş çevre yönetim sistem standardı olan ISO 14001 incelenerek, söz konusu çevre yönetim sisteminin uygulama esaslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; ISO 14001 uygulanırken tesislerin farklı özelliklerine ait farklı açılımlar üretilerek, bu konuda ek çalışmaların yapılması gerekliliğidir. Bu çalışma da standardın aksayan yönleri tespit edilip, çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Denetimler esnasında; çevre mühendislerinin yanısıra, söz konusu sektörde uzmanlaşmış kişilerin bulunması, üniversitelerin ilgili birimleriyle bu konuda işbirliğinin yapılması, belgelendirme kuruluşlarıyla danışmanlık yapan birimlerin ayrılması, dokümantasyonun bilgisayar ortamında gerçekleştirilmesi, kuruluşların ISO 14001 'i etiket bir belge olmaktan çok çevresel sorunlarına bir çözüm olarak görmelerinin sağlanması yolunda atılması gereken adımlardan bazdandır. vu ISO 14001 ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEM STANDARD SUMMARY Organizations of all kinds are increasingly concerned how to achieve and demonstrate sound environmental performance as the pressure from interested parties such as legislators, customers, competitors increases. They try to control the potential impacts of their activities, products or services on the environment. They do so in the context of related legislation, the development of economic policies and other measures which enforce environmental awareness of interested parties. Many organizations have undertaken environment reviews or audits to assess their environmental performance. On their own, however, these reviews and audits may not be sufficient to provide an organization with assurance that its performance not only meets, but will continue to meet, its legal and policy requirements. To be affective, they need to be conducted within a structured management system integrated with overall management activity. Environment management system standard ISO 14001, is intended to be provide organizations with the elements of an effective environmental management system which can be integrated with management requirements, to assist organizations to achieve environmental and economic goals. ISO 14001 intends to adding environmental aspects to industrial subjects. The aim of this study is analyzing and evaluating ISO 14001 which is the most improved EMS standard. It must be highlighted that companies need additional studies for their specific features during implementing this approaches. In this study, deficiences of ISO 14001 are analized and suggestions for getting rid of them are given. Making use of environmental engineers in audits, co-operation with the universities, seperation of auditing and consulting firms, use computer-based technologies in documentation processes are some of the steps for organizations to appreciate the standards as a solution for their environmental problems instead of a commercial lable. vui 98

164

ÖZET Tezin konusu, çevre/yaşam kalitesi açısından teknoparkların yerseçimi, kentsel ve mimari tasarım ilkelerinin belirlenerek; İzmir-Alaçatı için bir teknopark önerisi sunulmasıdır. Bu güne kadar endüstriyel gelişim ile çevre koruma konulan arasında birbirini tamamlayan bir ilişki bulunamamıştır, gelişmiş toplumlar; çevre korumacı yapılan nedeniyle teknoparkları, bu problemin çözümü olarak görmektedirler. Teknoparklarda çevre/yaşam kalitesi gereksinimi ise burada görevli kalifiye işgücünün gereksinim duyduğu çevresel standartlardan kaynaklanır. Bu yüzden günümüz ekonomisinde insan-çevre etkileşimine daha çok önem verilmesi gerekmektedir. Çünkü artık ekonominin dayanağı klasik üretim faaliyetleri değil, yenilikçi kalifiye işgücü tarafından gerçekleştirilen fikir ve buluş üretimidir. Bu nedenle kalifiye işgücüne verimli Ar-Ge çalışmaları için gereksinim duyduğu kalite standartları sağlanmalıdır. Bu çalışmanın amacı, teknoparklar için çevre/yaşam kalitesi gerekliliği doğrultusunda ve dünya teknoparklarından örnekler üzerinde yapılan analiz yöntemiyle, teknoparkların yerseçimi, kentsel ve mimari tasarım ilkelerinin saptanmasıdır. Bir inkübatör olarak çalışan İTÜ-Kosgeb Teknoloji Geliştirme Merkezi şirketlerinin burada çalışmayı seçme nedenleri ve İTÜ'de çalışan bilim adamlarının mevcut ve ideal çalışma ve yaşama koşullarının anket soruşturması yöntemiyle belirlenmesi, son olarak da bütün veriler ve saptanan ilkeler ışığında İzmir Alaçatı için bir teknopark önerisi sunulması amaçlanmıştır. Birinci bölümde; yukarıda özetlenen tezin amacı ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde çevre/yaşam kalitesi tanımlanmış ve teknoparklar için gerekliliği irdelenmiştir. Üçüncü bölümde; teknoparklar ile ilgili kavramsal tanım ve açıklamalar yapılmış, teknoparkların dünya ülkelerindeki gelişimi ve bu konuda Türkiye'deki girişimler anlatılmıştır. Dördüncü bölümde; teknoparkların yerseçimi ilkeleri, kuruluş amaçlan doğrultusunda ele alınarak belirtilmiştir. Beşinci bölümde; teknoparkların kentsel ve mimari tasarım amaçlan ve ilkeleri belirlenmiş, bu amaçla teknopark mekanlarının işlev ve özellikleri tanıtılmıştır. Altıncı bölümde; bilim adamlarının ideal çalışma ve yaşama koşullan ve özel şirketlerin inkübatörde çalışmayı seçme nedenlerini bulmaya yönelik anket soruşturmalarının değerlendirmeleri yapılmış, bu sonuçlar ve belirlenen yer seçimi, kentsel ve mimari ilkeler doğrultusunda İzmir-Alaçatı için bir teknopark önerisi sunulmuştur. Yedinci bölümde ise; teknoparkların kendi işleyişleri için çevre/yaşam kalite gereksinimleri ve teknoparkın çevre kalitelerinin yükseltilmesindeki etkileri açılarından sonuçlar belirlenmiş ve öneriler sunulmuştur. ıx SUMMARY The subject of thesis is the determination of the location, urban and architectural design principles of technoparks from the view of environmental quality and to offer a technopark project for İzmir -Alaçatı. Until today, it was not possible to find an optimal relation between the environmental preservation subjects industrial development. Today, civilised societies consider the technopark, the solution of this problem. The environmental / life quality necessity in the technoparks originates from the environmental standards needed by the qualified labour. Because of this in today's economics, man-environment interrelations should be given more importance. Environmental protection is certainly one of the major concerns of our industrialised societies. The deterioration of the environment shows how urgent it is to adopt a sustainable development policy. Resources must be preserved in order to maintain economic development. Directives, laws and decrees stemming from this new awareness have caused major changes in business developments. More stringent regulations necessarily have an effect on production costs involved in reaching these environmental quality levels, and give rise to new competitive stances based on environmental protection. These changes have also led to the development of entirely new Business and professions. One of these establishments are the technoparks. Research has naturally played an important role in developing the requisite procedures and process. Paradoxically, whereas the general public's image of the environment is often associated with the idea of simply protecting natural habitats, it has, in fact, necessitated specific, highly complex technologies, often requiring preliminary research and experimentation. The environment is a high-tech field, given that the application of new technologies requires a type of organisation and methodology which are not simply `scientific` or `technical`, as in the case of identifying a disease and applying the appropriate remedy. On the contrary, the implementation of these high-tech solutions presupposes a systematic investigation of relationships between natural environments and human systems. Environmental technologies require a high-tech base, with intensive research development of industrial applications, and a systematic and broad-based approach in order to tailor projects to specific markets. These criteria are perfectly suited to the current profile of science parks, so it is hardly surprising that a number of mixed university/research centres, science and technology parks, incubators and innovation centres are currently focusing on the environmental angle, either directly, or byintegrating this aspect into the skills, products, or process they developed. This mat either involve improving the quality of specific products or developing totally new products and services in response to specific environmental problems. In the introduction chapter, the aim and the process of the thesis is explained as above. In the second chapter, the life quality and its components are presented and the necessity of the environmental life quality for technoparks is explained. The subject of the third chapter is conceptual explanations and definitions about technoparks: Generally, the accepted definition for technoparks is : a property based initiative which;. has formal and operational links with a University or other Higher Educational Instruction or major Centre of Research ;. is designed to encourage the formation and growth of knowledge-based businesses and other organisations normally resident on-site ;. has a management function which is actively engaged in the transfer of technology and business skills to the organisations on site. The initiatives called by other names as Research Park, Innovation Centre, Science Parks are also called included within the definition where they meet the essential criteria set out above. The main goal of Technoparks is to bring together ideas and people with knowledge and financial strength. The idea is to maximise development by minimising the time between invention to marketable product with economical value. Technoparks have their origins in the US. In the early 1950's Stanford University set up an industrial park to better utilise its land. Then, after a few years Stanford realised that they were attracting onto the site their entrepreneurially minded academics and students. New highly technology industry companies were also attracted the land and the Industrial Park became the world's Technopark. As more companies located on the Technology Park many sought out the best graduates from Stanford University as prospective employees and through this process a whole range of other University / Park Company interactions grew up. It was from this background that Silicon Valley emerged in the 1970's as a major economic force in the world. The other establishers of the Technoparks are namely; Sophia Antipolis (France), Cambridge and Heriot Watt (U.K) in Europe in 1972's. XIAlthough Cambridge and Heriot Watt had individualistic approaches, they both became very successful. In other words the path to success lies in identifying local strength and needs building upon them. The other success criteria of technopoles can be listed as below;. Property : Well designed, flexible settlement in attractive landscaped surrounding must be planned. Academic Links; to have an academic institution nearby offering ease of access to internationally recognised specialisation in a range of technologies, this means a source of qualified graduates when recruiting staff. Activities; Knowledge based business within a community atmosphere must take place in Technoparks. Management; the management of the technoparks must give support to the firms from an on-site management team to advise on local sources of technological and business back-up. All the countries and especially some of them have built their own technopark styles and strategies. American style can be characterised by business incubators while the UK style has the property of strong relations with university. French style gives more importance to urban design of technoparks and call them technopolis. In Japan the central government manages the technopark programme of the country and the Germans call. Research Park their technopark like ventures. In turkey there is not a real technopark but there are some enterprises as İTÜ and ODTÜ Kosgeb Technology Centres, Izmir Teknopark A.Ş., ATAP etc. İzmir- Alaçatı Environmental Technopark is chosen as the sample of the thesis. There are four different elements in the establishment and the management of technoparks which are;. Local Governments. Universities. Private Sector. The management of the technopark As an example in UK, Universities, Local Authorities & Government Agencies are responsible for about 60% of the investment in technopark buildings while private sector companies who own and build their own premises for 32% In the 4th chapter, before the determination of the Location principles, the establishment aims of technoparks are designated. Some of them are below; To increase the assortment of national economic activities and to encourage the establishment of new companies and help them grow, opening up new work fields in this manner. XllTo develop new products with high added value to help speed up the progress of the country. To conduct research and development studies to convert inventions to ready-to purchase goods. To create technology transfer among nations. To convert the research and development efforts in universities into marketable products with economic value. To support entrepreneurship. To open environmental-friendly technology fields and to increase the environmental standards of the region they are built on. To prepare for the tough competition of the 21st century. To built the university - industry relation. The Location Principle of the technoparks according to these aims are; to be close to a University or a Research Centre and to have easy access to them, to have developed transportation facilities, to have an existent or a potential local industry that belongs to the region which the technopark has built, According to these location principles; 1- for the countries which don't have a developed economy; there is not choice much of location as they have to provide a lots at necessities for technoparks like, qualified labour force, airports, highways, telecommunications, web of ancillary service industries, best housing conditions, rich social & cultural networks. They are likely to be highly concentrated in its leading region, the national Capitol. But this choice can also cause a contradiction; this region may have already be starting to experience fairly massive negative economic externalities in the form of traffic congestion, long and arduous work journeys, housing casts and air pollution which may make it a less attractive location than it might potentially be. 2- In more advanced but still developing economies, the best choice is the location to one of the leading provincial cities, which will have grown to the point that it offers an adequate platform of transportation, communication, and specialised facilities including university education. In the 5th chapter, the urban and architectural design principles are designated according to the environmental / life quality criteria. Before this designation, the aims of design are determined as;. The adaptable planning to the environmental datum's like, - climate, - plant cover, - topography, - purification of the natural environment,. Functional action-space organisation. Security. High-tech & also natural image. Providing the psychological & social needs xniThen the activities and the urban and architectural spaces of the technopark and the relations between them are defined. As a result of this definition;. The spatial relations must be well provided by the functional organisations of the spaces in the technopark,. They have to become together in a low density,. Landscaping is very important and the technopark must have a high density plantation,. The support units must take place in the technopark in order to provide clean energy and to eliminate the different sources wastes.. The private sector working buildings must have flexible designs, The sixth chapter is about the survey about the firms in the incubator -İTÜ-KOSGEB Technology Innovation Centre -and the academicians from the Istanbul Technical university. The aim of the survey is to determine the ideal environment for working and living of academicians and the reasons of the firms to work in an incubator. By the conclusions of the survey and the determined location, urban and architectural principles of the technoparks, a technopark proposal for İzmir -Alaçatı is presented. In the seventh chapter, the summary of the general aims and the topic of the thesis is given theoretically. In relation with the other chapters the general conclusions are determined and accordingly, proposals for Turkey are presented. xiv 216