Search

30 Ekim 2020 (Mw=6,6) Sisam depremi, İzmir ilinde aletsel dönemde en fazla can ve malkaybına yol açmış deprem olarak kayıtlara geçmiştir. Bu depremde 117 kişi binaların göçmesinedeniyle can vermiş ve 1 kişi ise, depremden sonra Sığacık Körfezinde yaşanan tsunami nedeniylehayatını kaybetmiştir. Sisam Adası’nı kuzeyden sınırlayan denizaltındaki Sisam Fayı’nın kırılmasıylagelişen bu depremin yanı sıra, İzmir il sınırları içinde meydana gelen 1928 Torbalı ve 1949 Dikilidepremleri, can ve mal kaybına yol açan diğer aletsel dönem depremleridir. Tarihsel dönemde ise, çokdaha yıkıcı depremlerin geliştiği deprem kataloglarından bilinmektedir. Fakat bu depremlerin hangifaylardan kaynaklandığı konusundaki bilgilerimiz yok denecek kadar azdır. Bu boşluğu doldurmakiçin TÜBİTAK’a sunulan ilk proje 2021 yılında tamamlanmış, akabinde aynı yıl kabul edilen ikinciproje ise devam etmektedir. İlk projede İzmir Fayı, Tuzla Fayı, Gülbahçe Fayı, Yağcılar Fayı veSeferihisar Fayı üzerinde hendek tabanlı paleosismolojik çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalarsonucunda, fayların deprem tekrarlama aralıkları, son ürettikleri depremler ve bu depremlerden sonrageçen süreler saptanmıştır.Çalışmadan saptanan bulgular, MS 177/178, MS 1039/1040, MS 1056, MS 1389 ve MS 1688yıllarında meydana gelen depremlerin bahsi geçen faylar tarafından oluşturulduğunu göstermektedir.Buna ek olarak sonuçlar MS 1389 depreminin Gülbahçe Fayı’ndan, MS 177/178 depreminin TuzlaFayı’ndan, MS 1039/1040 depreminin Yağcılar Fayı’ndan ve 1688 depreminin İzmir Fayı’ndankaynaklandığına işaret etmektedir. Buna göre, Gülbahçe Fayı 632, Yağcılar Fayı 982, İzmir Fayı 334,Tuzla Fayı ise 1843 yıldır yıkıcı deprem üretmemektedir. Bu sonuçlar incelenen fayların birbirinitetikleyecek şekilde depremler ürettiğini ve bölgede ortalama 300 yılda bir yıkıcı deprem olduğunugöstermektedir.14

Soma-Kırkağaç Fayı’nda gerçekleştirilen paleosismolojik amaçlı hendek kazılarında, toplanan örneklerin su içeriği değişiminin Lüminesans tarihlendirmeye (OSL ve TL) etkisinin araştırıldığı bu çalışmada, kolüvyal çökellerin su içeriklerine bağlı olarak yıllık dozu önemli boyutta etkilediği, dolayısıyla analiz edilecek örneğin tarihini %16 oranında değiştirdiği saptanmıştır. Bu kapsamda OSL tarihlendirme için, Soma-Kırkağaç Fayı üzerinde açılan hendekteki KF8 örneğine ait doygun ve doğal ortamdaki su miktarlarının değişkenliğinin yıllık doz ve doğrudan yaşa etkisi iki farklı senaryoda tartışılmıştır. Yapılan çalışmada, örneklerin oluşumunda derinlik, tane boyu, sıkışma ve iklimsel özelliklerin de etkileri olduğundan dolayı oluşum anındaki iklim şartları da göz önünde bulundurularak önce doğal su içeriği ve sonra doygun su içeriği baz alınmıştır. Ağustos ayında toplanan 9 adet örnek üzerinde yapılan çalışmalarda, KF8 örneğine ait tarih, ilk senaryoya göre 17,47±2,71 bin yıl saptanmıştır. İkinci senaryoda vurgulanan doygun su parametrelerinin düzeltme katsayısına göre tek başına esas alındığında ise örneğin yaşı 20,19±3,11 bin yıl olarak elde edilmiştir. Sonuç olarak, saptanacak yaşların hassas olarak elde edilebilmesi için, su içeriklerinin literatürde verilen katsayı ile elde edilmesi yerine, çalışılan bölgeye ait oluşturulması gereken detaylı iklimsel özelliklere göre saptanması ve tarihlendirmeyi denetleyecek farklı bir metodolojinin de uygulanması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır., To reveal the effect of the change in water content for luminescence dating (OSL and TL), in this study, nine samples were collected from the paleoseismological trench wall on the Soma-Kırkağaç fault. The results indicated that the dose rate significantly is affected by colluvial deposits having different water content, which signifies it was determined that the date of the level be date changed by 16%. In this context, the effects of the variability of the saturated and the natural water content for the KF8 sample on the dose rate and luminescence age were discussed in two different scenarios. In the study, since depth, grain size, compaction, and climatic characteristics of the region are also effective in the formation of the colluvial samples in both scenarios, in the light of the paleoclimatic conditions, the natural and the saturated water content were examined, respectively. According to the first scenario, the KF8 samples dated 17.47±2.71 ka. However, in the second scenario, it was found as 20.19±3.11 ka taken into correction factor regarding the saturated water content. As a result, it is necessary to determine the water contents according to the detailed climatic characteristics of the study area, instead of using the coefficient given in the literature. Moreover, it is strongly recommended here that a different dating methodology should be performed to determine the more realistic and the more accurate ages in paleoseismological studies.

Kusadasi Bay, which is controlled by active normal faults, is located in an evolving graben in the west of the Western Anatolian Extension System. Gumuldur Fault (GF), which restricts Kusadasi Bay to the north, has approximately 30 km long, fragmented structure between Urkmez and Ahmetbeyli. GF, which strikes N (50 degrees-55 degrees) W direction, forms a sharp morphological escarpment between Urkmez and Ahmetbeyli starting from Paleozoic basement rocks to Quaternary alluvium units. The dip angle of the fault planes increases to the west (40 degrees-85 degrees SW), and the fault is a dip-slip active normal fault with convex structure and geometry toward the northeast. To unravel the Quaternary activity of Gumuldur Fault and the evaluation of the regional uplift, morphometric and kinematic analysis was performed for the first time on the fault that includes well-preserved geomorphological markers. Quantitative measurement of morphometric indices such as mountain front sinuosity (S-mf: 1.13-1.56), valley floor width to height ratio (V-f : 0.10-1.00), percentage faceting L-f/L-s ([L: 4.75-88.35, S: 0.12-9.30]), asymmetry factor (AF: 19-78), basin shape geometry (B-s: 1.05-5.98), stream length gradient (Hack) index (SL: 25-6094.44), hypsometric curve and hypsometric integral (HI: 0.16-0.53) and rock strength and climate parameters indicate that the footwall of the GF has been uplifting toward the west with more than 0.5 mm per year. According to kinematic studies of the GF, which is geometrically composed of three parts, the region developed under the control of an extensional regime oriented NNE-SSW. If it is broken into seperate segments, it has the potential to produce earthquakes with a magnitude of 6.12, 6,45 and 5.78, respectively. If considered as a single segment, it has the potential to produce earthquakes with a magnitude of 6.81 in Kusadasi Bay. For this reason, trench-based paleoseismological studies are needed to reveal the past activity of Gumuldur Fault and to determine the seismic hazard level in the region.

The Eastern Pontides, which is the under transpressional deformation zone, is an active mountain belt in northern Turkey that has been uplifting at a rate of more than 0.5 mm/year, along with push-up geometry. This uplift is accommodated by the dip/oblique slip normal fault segments of an en-echelon geometry mountain front mapped here for the first time. According to our geological mapping studies, the Southeast Black Sea Fault zone is about 65 km total long and more than 1 km wide and comprises nine fault segments. In the kinematic analysis conducted along the fault zone, fault planes have dip angles between 60 degrees-90 degrees to the north. The measured fault planes have rake angles range from 32 degrees to 90 degrees. Our findings indicate that (i) the faulting observed in the mountain front of the Eastern Pontides, the crustal thickness has increased due to thrust component strike-slip faults formed in a compressive regime where sigma 1 was horizontal at the initially, as a result of this, sigma 1 which is the horizontal position went into a vertical position, and lastly the former weakness zones were re-activated as normal faults, (ii) this weakness is defined as an Southeast Black Sea Fault that produces earthquakes have resulted in surface rupture in the Quaternary and therefore this fault should be considered in the class of "Quaternary Fault" in Turkey's active fault maps.

Bu çalışma, Doğu Karadeniz havzası güney kenarı boyunca yükselen Doğu Pontidler'in, aktif tektonik dönem özelliklerini tanımlamayı amaçlar. Bu amaç çerçevesinde, Doğu Pontidler'de yüzeyleyen Pliyo-Kuvaterner birimleri 1/25000 ölçeğinde haritalanmış ve birimlerden stratigrafik, yapısal, tektonik jeomorfolojik ve jeokronoloijk veri setleri elde edilmiştir. Tektonik jeomorfolojik veriler, Doğu Pontidler'in asimetrik bir konumda olduğunu ve özellikle kıyı kesimlerini denetleyen diri fayların aktivitelerinin birbirlerine göre yüksek derecede olduğuna işaret etmiştir. Yapılan morfometrik analizlerde, bölgenin sıkışmalı fay geçişi zonu boyunca yılda 0,5 mm'den yüksek bir hızla yükseldiği saptanmıştır. Yapısal ve kinematik verilere göre, Doğu Pontidler'de KD-GB, KB-GD ve D-B gidişli doğrultu atımlı ve eğim /verev atımlı faylar baskındır. Sahil kesimini denetleyen aneşlon (en échelon) faylar, çoğunlukla eğim/verev atımlı normal diri faylardır ve ilk kez bu çalışmada Doğu Karadeniz Fayı olarak haritalanmış ve adlandırılmıştır. Önceki jeofizik çalışmalar ile mevcut bulgular birlikte yorumlandığında, Doğu Pontidler'in yükselimini sağlayan mekanizmanın aktif olarak Karadeniz Fayı ve Borjomi-Kazbegi ters faylarının etkisinde olduğu saptanmıştır. Jeokronoloijk veriler, Doğu Pontidlerde deniz seviyesi değişimlerinin en önemli göstergelerinden biri olan, denizel taraçaların 3 farklı tortullaşma evresinde çökeldiğini, çökel hızlarının 1000 yılda 3 ile 25 cm arasında değiştiğini ve bölgedeki deformasyonun 78 bin yıldan günümüze kadar aktif olduğunu göstermektedir. This study attempts to describe the neotectonic setting of the Eastern Pontides that uplifting along the southern edge of the eastern Black Sea basin. Here, I present Plio-Quaternary units that are exposed in the Eastern Pontides (mapped at 1/25000 scale) and the stratigraphic, structural, tectonic geomorphologic and geochronological data sets obtained from the units. Tectonic geomorphologic data indicate that the Eastern Pontides are in an asymmetric topography and the activities of the fault-controlled mountain front are particularly high relative to each other. In the morphometric analysis, the region was found to be uplifting more than 0.5 mm per year within a transpressional zone. According to the structural and kinematic data, the NE-SW, NW-SE, and E-W trending strike-slip and normal/oblique faults are dominant in the Eastern Pontides. The faults that control the coastal area, which are normal faults/oblique faults, have an en-echelon geometry. These faults were described for the first time and I name them as an East Black Sea Fault in this study. When the findings are interpreted together with previous geophysical studies, it was determined that the mechanism of the uplift of the Eastern Pontides is actively influenced by the Black Sea Fault and Borjomi-Kazbegi reverse faults. Geochronologic data shows that the marine terraces, one of the most important signs of sea level changes in the Eastern Pontides, deposit at three different sedimentation periods and that the sedimentation rates range from 3 cm/1000 yr to 25 cm/1000 yr. In conclusion, we deciphered that it is likely that this region has been remarkably tectonically active latest Pleistocene to earlier Holocene (78 ka). 125

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve AFAD verilerine göre, 21 Temmuz 2017günü, saat 01:31‟de Gökova Körfezi'nde Mw=6.6 büyüklüğünde ve 6-10 km derinliğinde birdeprem meydana gelmiştir. Bu bildiride Gökova depremi olarak anılacak bu sismik aktivite baştaMuğla iline bağlı Bordum, Datça ve Marmaris olmak üzere, Kos Adası‟nda da şiddetlihissedilmiş ve deprem sonrasında Bodrum güney kıyıları ile Kos Adası‟nda küçük ölçeklitsunami dalgaları oluşmuştur. Ana şoktan sonra büyüklüğü Mw=5‟e erişen çok sayıda artçıdeprem meydana gelmiştir. Bu depremlerden bir kısmı ana şokun sismik kaynağını oluşturan veana faya bağlı olan ikincil fay kollarında, diğer kısım ise, tetiklenmiş yeni faylar üzerindegelişmiştir. Gökova depreminin sismik kaynağını oluşturan Gökova Fay Zonu (GFZ), GökovaKörfezi‟ni kuzeyden sınırlayan bir havza kenar fayı niteliğindedir. Jeolojik ve sismik verileregöre GFZ‟nin karadaki uzunluğu 60 km‟ye ulaşmakta, deniz altındaki uzantısıyla birlikte toplamuzunluğu 120 km‟yi bulmaktadır. Doğuda Akyaka civarından batıya doğru, karada net birşekilde izlenebilen fayın doğu kısmı, sırasıyla Yeşilova-Gökova-Akyaka-Ören‟den geçerekbatıya doğru Türkevleri‟nden itibaren güneybatıya doğru dönüş yaparak Gökova Körfezi içinde4 kola ayrılır. Kollardan iki tanesi Kos Adası kuzeyi ve Bodrum Yarımadası güneyinden geçecekşekilde uzanır. Üçüncü kol Kos Adası‟nın güney sahili boyunca devam ederken, en güneydekikol ise, Datça Yarımadası‟nın batı ucuna kadar izlenebilir. Bu kollar arasında da çok sayıdaikincil fay paçası yer almaktadır. Bu özellikleriyle Gökova Grabeni, kuzey kenarı diri fay ilesınırlı bir yarım graben niteliğindedir.Tarafımızdan yapılan arazi çalışmalarına göre, GFZ‟ye ait karadaki yapısal verilerinbüyük bir bölümü Ören segmenti boyunca gözlenir. Yapılan arazi gözlemleri, segmentin K70-75°D/70°GD konumlu eğim atımlı normal fay olduğunu göstermektedir. GFZ boyunca aletseldönemde kırılan fay kolları arasında kalan Ören segmenti, bu bakımdan sismik boşluk niteliğinesahiptir. 21 Temmuz 2017 Gökova depremi sonrası, çalışma ekibimiz tarafından depremindışmerkezi yakınlarında yer alan Karaada, Bodrum, Ortakent ve Yalıçiflik bölgelerinde sahaçalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bölgede yapılan jeolojik haritalama çalışmaları ve toplanan araziverilerine göre, depremin sismik kaynağına ait izler, Karaada‟nın güney kenarı boyuncasaptanmıştır. Bu bölgede heyelan ve kaya düşmesi şeklinde gelişen bazı sismogravitasyonalyüzey deformasyonları ölçülmüş ve haritalanmıştır. Ayrıca, Yalıçiftlik çevresinde özellikle derekenarlarındaki alüvyal zeminlerde gözlenen yanal yayılma ilişkili çatlak ve yarık şeklindekiyüzey deformasyonları sismogravitasyonal jeomorfolojik belirteçler sınıfında değerlendirilmiştir.Gökova depremi, 2017 yılı başındaki Çanakkale-Ayvacık depremleriyle başlayan, dahasonra Manisa, Gölmarmara ve Midilli depremleri ile devam eden deprem aktiviteleriyle bölgeselölçekte ilişkilidir ve benzer bir jeolojik mekanizmaya sahiptir. Bu mekanizma ile, KuzeyAnadolu Fayı‟nın Edremit Körfezi‟nden geçen güney kolu, İzmir-Balıkesir Transfer Zonu veFethiye-Burdur Fay Zonu arasında kalan üçgenin, günümüzde yaklaşık KKD-GGBdoğrultusundaki genişleme kuvvetleri etkisinde deformasyona uğradığı saptanmıştır. Bukapsamda, yaklaşık D-B uzanımlı normal fay mekanizmasına sahip fayların ürettiği depremlerlesarsılan bölgede gerilim farkını gidermek adına, Ege kıyılarına yaklaşık paralel olarak gelişenKD-uzanımlı bir yırtılma zonunun yeniden aktif hale geçebileceği ön görülmektedir. Bu zonözellikle Söke-Sığacık Körfezi ile kuzeye doğru Balıkesir‟den geçerek Kuzey Anadolu Fayı‟nabağlanan geniş bir deformasyon zonu oluşturmuştur. Bu zonun varlığı nedeniyle, şimdiye kadarnormal fay mekanizmasıyla oluşan depremlerin, bölgedeki doğrultu atımlı fay mekanizmasınasahip fayları tetikleme potansiyeli taşıdığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle özellikle, KuşadasıKörfezi ile Gelenbe-Balıkesir arasında kalan fay segmentlerinde gerekli jeolojik, jeodezik,sismolojik ve paleosismolojik çalışmaların bir an önce yapılması önem taşımaktadır.

Most of the antique cities in Western and Southwestern Anatolia were established along the active fault zones. The Myra Ancient City, located in the region between the Fethiye-Burdur Fault Zone and the Pliny-Strabo trenches in southwest Anatolia, is situated on the NE-SW trending active normal faults. According to archeological evidence, Ancient City of Myra was affected by historical earthquakes. Analysis of the damaged relics indicates: (i) Nearly all relics of the Myra Ancient City show different degrees of earthquake related damage and these damages may be evidence for 141 A.D., 240 A.D., 344 A.D. earthquakes in the Holocene time interval; (ii) The nekropolis of Myra, amphitheatre and the port of Myra were ruptured as a systematically collapsed columns, collapsed walls, and by rotated and displaced blocks in the damage zone; (iii) NE-SW trending damage zone linked with Kale Fault and Kekova Fault and NW–SE-directed extension is mainly responsible for the recent faulting along the Kale Fault., Batı ve Güneybatı Anadolu’daki eski uygarlıklara ait antik yerleşimlerin birçoğu diri fay zonları üzerinde ve yakın çevresinde kurulmuştur. Güneybatı Anadolu’da, Fethiye-Burdur Fay Zonu ve Pliny-Strabo hendekleri arasındaki bölgede yer alan Myra Antik Kenti de, KD-GB uzanımlı aktif normal fayların üzerinde bulunur. Arkeolojik verilere göre Myra Antik Kenti ve çevresindeki yerleşim alanları tarihsel dönem depremlerinden yoğun olarak etkilenmişlerdir. Antik kentte ve çalışma alanında yapılan detaylı inceleme sonucunda; (i) Tarihsel dönem depremlerinin Myra Antik Kenti’nin neredeyse tamamında izler bıraktığı ve bu izlerin de Holosen zaman dilimi içerisinde gerçekleşmiş M.S. 141, M.S. 240 ve M.S. 344 depremlerinin göstergesi olabileceği (ii) bu depremlerin oluşturduğu deformasyon zonu içindeki antik kentin tiyatro ve liman bölümünde sistematik olarak belirli bir yöne doğru devrilen sütunlar, yıkılmış kolonlar, dönmüş ve eğimlenmiş bloklar şeklinde hasarlar geliştiği (iii) KD-GB uzanımlı bu deformasyon zonunun Kale ve Kekova Faylarının genel gidişi ile uyumlu ve oluşumunun KB-GD yönelimli genişleme ile ilişkili olduğu saptanmıştır.

Bu çalışmada, Güneybatı Anadolu'da Antalya İli Demre ilçesinde M.Ö. 4. yy'da kurulmuş bir Orta Likya kenti olan Myra/Andriake antik kentinin, M.S. 60-68, 141, 529-530 ve 7. yy depremlerinden etkilendiği belirlenmiştir. Bölgede mostra veren kayaç gruplarının tamamıyla otokton kayaçlardan oluştuğu belirlenmiştir. Çalışma sahasının yapısal gelişiminin ortaya konabilmesi için inceleme alanındaki tüm yapısal veriler tespit edilerek ve bu verileri üzerinde bulunduran 1/100.000 ve 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası yapılmıştır. İnceleme alanındaki tabaka düzlemlerinin konumu ölçülerek ? diyagramı yapılmış, yapılan diyagram değerlendirilerek bölgeye etkiyen egemen gerilme yönleri belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan coğrafi bilgi sistemi çalışmaları ve arazi gözlemleri ile Demre Ovası'nın jeolojik ve tektonik oluşumu yorumlanmıştır. Bölge 1. derece deprem bölgesinde bulunduğundan antik kent ve çevresinde çok sayıda deprem meydana gelmiştir. Jeoarkeolojik çalışmalar kapsamında Myra/Andriake antik kenti içindeki yapılarda bu depremlerin oluşturduğu hasarlar belirlenmiştir. Büyük isçilikler ve ustalıklarla yapılmış bu sağlam yapıların büyük bir kısmı çatlamış, yerlerinden oynayarak deforme olmuş; bazıları ise belli doğrultularda yıkılarak harabe haline dönüşmüştür. Antik kent içindeki yapı duvarlarındaki yıkılmalar, kırılarak bölünmeler, sütunların düşüş biçimi, duvarlardaki yamulma ve çökmeler, taş duvar parçalarındaki dönmeler ve itilmeler, yapılardaki sistematik çatlaklar tespit edilmiştir. Yapılardaki bu sismik hasarların belirlenmesi ve tarihlenmesiyle bölgenin jeoarkeolojik gelişimi ortaya konmaya çalışılmıştır. Tüm elde edilen verilerin ışığında Demre Ovası'nda yer alan ve Myra/Andriake antik kenti ile yakın çevresini kapsayan bölgenin aktif tektoniğine ilişkin saha çalışmaları yapılmış, tarihsel dönemlerde antik kenti etkilemiş olan ve gelecekte de bölgeye tekrar etkiyebilecek nitelikteki faylar ile bunların bölgede yaşanmış depremlerle olan ilişkileri belirtilmiştir. In this study, the ancient city of Myra/Andriake were affected by the earthquake of AD 60-68, 141, 529-530 and 7 century. The region is located in the Teke Peninsula, in southeast of the plain of Demre. Completely autochthonous rocks have been identified that groups of rocks outcrop in the region. The study area has an active geological background, incorporates many different tectonic events and structures. In the structural geology section, in order to identify structural development of the region all structural data at the working area are ascertained and plotted on the 1/100.000 and 1/25.000 scale map. The study area was the bedding planes by measuring. After drawing ? diagram the main stress directions in the region were determined. The development of the Demre plain was interpreted with the help of geographic information system techniques. In the content of geoarcheaology, damages resulting from earthquake affects were identified on the structures located at ancient city of Myra/Andriake. Some of the very strong structures constructed with considerable amount of workmanship cracked, strongly deformed and some of them felt down in certain directions. In the ancient city, collapses in structure walls, pieces by cracking, column?s trends of fall, warping and collapses on the walls, tilts and pushes on wall pieces, systematic cracks and their aperture and skeletons under the ruins were ascertained. It was tried to identify geoarcheaological development of the ancient city by identifying and dating all these damages on the structures. At the end of all off these studies, field works were conducted related active tectonics of the ancient city of Myra/Andriae and its close vicinity which located on Demre plain. Also, faults that affected the region in the past and have a probability to affect the region in the future were identified. The relationships between these faults and happened earthquakes were revealed. 110