Search

Amaç: Tavşan karotis arteri çevresine yaka yerleştirilmesi ateroskleroz gelişiminin en önemli basamaklarından biri olan intimal kalınlaşmaya neden olur. Bu çalışmada, yaka modelinde vWF ekspresyon düzeylerinin yedinci ve on dördüncü günde incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: İnert, yumuşak silikon yaka sol karotis arter çevresine yedi veya on dört gün süre ile yerleştirilmiştir. vWF ekspresyonu RT-PCR yöntemi ile incelenmiştir. Her bir arterin intima/medya (indeks) oranları ölçülmüştür. Bulgular: Yedinci gün ile on dördüncü gün kıyaslandığında indeks değerinin on dördüncü günde daha da arttığı görülmüştür. Yaka vWF ekspresyon düzeyinde artışa neden olmuştur. Yakanın neden olduğu vWF düzeylerindeki artış incelenen her iki günde de aynı düzeyde bulunmuştur. Sonuç: Elde ettiğimiz bulgular yaka modeli ile oluşan intimal kalınlaşmada vWF’ün önemini vurgulamaktadır., Objective: Placement of a soft silicone collar around the carotid arteries of rabbits induces intimal thickening which is considered as one of the crucial steps in the development of atherosclerosis. in this study we aimed to investigate vWF expression levels on days 7 and 14 after collar placement. Methods: A soft inert silicon collar was placed around the left carotid artery for 7 and 14 days. vWF expression was investigated by quantitave RT-PCR. in each artery (collar or sham) cross-sectional areas of intima, media were measured and intima/ media ratio was calculated. Results: Intimal thickening was more pronounced on day 14 compared to day 7. However the collar caused increase in vWF expression which was found to be at the same level on days 7 and 14. Conclusion: Our findings emphasize the importance of vWF in collar-induced intimal thickening.

132 6. ÖZET Tavşanlarda diyete kolesterol ilave edilerek oluşturulan hiperkolesterolemi, insanlarda ateroskleroz gelişiminin araştırılmasına yönelik çalışmalarda çok sık kullanılan bir deneysel ateroskleroz modelidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, tavşanlarda 200-800 mg/dl'lik plazma kolesterol düzeylerinin sağlandığı orta düzey hiperkolesterolemide oluşan lezyonların, insanlarda erken dönem ateroskleroz ile yakın benzerlikler gösterdiğini bildirmektedir. Klinikte hipolipidemik olarak kullanılan ilaçlar arasında HMG-KoA redüktaz inhibitörlerinin, yüksek lipit düzeylerinin eşlik ettiği ateroskleroz gelişimi ve koroner kalp hastalıklarına ait semptomları belirgin ölçüde azalttığı bildirilmektedir. Bu grubun bir üyesi olan fluvastatin tamamen sentetik bir türevdir ve serbest radikal tutucu ve antioksidan etki potansiyeline sahip olduğu düşünülmektedir. Deneysel ateroskleroz modelleri üzerinde fluvastatin tedavisinin ileri dönem ateroskleroz gelişimini engelleyici etkilerinin gösterilmesi yanı sıra, klinikteki çalışmalarda da fluvastatinin koroner bulguları düzelttiği ve antiaterosklerotik etkileri olduğu gösterilmiştir. Son yıllarda fluvastatinin antiaterosklerotik etkilerinin kolesterol düşürücü etkisinden bağımsız olduğuna ilişkin bulgular da mevcuttur. Çalışmamız, 4 hafta %2 kolesterol içeren diyet ile beslenen tavşanlarda oluşan erken dönem aterosklerozda fluvastatinin etkilerini değerlendirmek üzere tasarlanmıştır. Bu amaçla çalışmamızda hipolipidemik etki oluşturmayacak dozda verilen fluvastatinin; 1. Hiperkolesterolemi sonucu oluşan lezyonlar üzerindeki etkileri, 2. Kan basıncı üzerindeki etkileri, 3. Plazmanın lipit düzeyleri ile eritrositlerdeki malondialdehit ve antioksidan enzim aktiviteleri üzerindeki etkileri, 4. Aorta dokusunda antioksidan enzimlerin aktiviteleri ve total nitrit/nitrat düzeyleri üzerindeki etkileri,133 5. Torasik aortanın çeşitli kastına ve gevşetici agonistlere verdiği cevaplar üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla çalışmada kullanılan tavşanlar üç gruba ayrılmışlardır. Kontrol grubu (n=10) standart yem ile, kolesterol grubu (n=10), %2 kolesterol içeren standart yem ile beslenmiş, kolesterol+ fluvastatin grubu ise (n=10), %2 kolesterol içeren yem ile beslenirlerken aynı anda oral yoldan günde 2mg/kg dozunda fluvastatin tedavisi almıştır. Bulgularımız aşağıdaki gibi özetlenebilir: 1. 4 hafta kolesterol içeren diyet ile beslenme sonucunda tavşanlarda plazma kolesterol düzeyleri belirgin ölçüde artmış, hipolipidemik etki oluşturmayacak dozda verilen fluvastatin plazma kolesterolü üzerinde bir etki oluşturmamıştır. 2. Hiperkolesterolemik tavşanlarda arkus aortada belirgin yağ izleri oluşmuş fluvastatin tedavisi bu lezyon alanını anlamlı ölçüde azaltmıştır. 3. Kolesterol içeren diyet ve fluvastatin tedavisi kan basıncı parametreleri üzerinde bir etki oluşturmamıştır. 4. Eritrositlerde yapılan ölçümlerde kolesterolle besleme sonunda MDA ve katalaz düzeyleri değişmemiş buna karşın SOD aktivitesi belirgin ölçüde artmıştır. Fluvastatin tedavisi SOD aktivitesini normalize etmiştir. 5. Torasik aorta dokusunda eritrositlerdeki bulgularımıza paralel olarak, kolesterolle beslenen tavşanlarda katalaz aktivitesi değişmezken SOD aktivitesi artmış, fluvastatin tedavisi bu artan SOD enzim aktivitesini normalize etmiştir. 6. Hiperkolesterolemi, doku nitrit/nitrat düzeylerini belirgin ölçüde azaltmış, fluvastatin tedavisi nitrit oksit metabolitlerinin düzeylerinde belirgin bir etki oluşturmamıştır. Çalışmamızın vasküler reaktivite bölümünde ise, kolesterolle beslemenin ve fluvastatin tedavisinin, torasik aortada kastına (KCI,134 serotonin, fenilefrin) ve gevşetici (asetilkolin ve nitrogliserin) agonist cevapları (Emaks ve pD2) üzerindeki etkileri ile bu etkiler üzerinde endotelyumun rolü araştırılmıştır. Vasküler reaktivite bulgularımız ise aşağıdaki gibi özetlenebilir: 1. KCI: Kolesterolle besleme ve fluvastatin tedavisi aortanın KCI cevaplarını etkilememiştir. Endotel üzerinde yapılan değişikliklerin de (mekanik endotelsizleştirme, LNA veya indometazin inkübasyonu) potasyum klorür cevaplan üzerinde bir etkisi bulunmamıştır. 2. Serotonin: Kolesterolle beslemenin ve fluvastatin tedavisinin serotonin maksimum cevapları ve duyarlığı üzerinde bir etkisi oluşmamıştır. Ancak tüm gruplarda damarların LNA ile inkübasyonu serotonin maksimum cevaplarını artırmış, indometazin ile inkübasyon ise kontrol ve kolesterol+fluvastatin grubunda serotonin duyarlığını azaltmıştır. 3. Fenilefrin: Kolesterolle besleme, fluvastatin tedavisi ve endotel üzerinde yapılan değişiklikler, fenilefrin maksimum cevapları ve duyarlığı üzerinde bir etki oluşturmamıştır. 4. Asetilkolin: Kolesterol ile besleme asetilkolin duyarlığını azaltmış fluvastatin tedavisi ise bu azalan duyarlığı arttırmıştır. Tüm gruplarda mekanik endotelsizleştirilme ve LNA inkübasyonu, damarların asetilkolin maksimum gevşeme cevaplarını istatistiksel olarak anlamlı ölçüde azaltmıştır. 5. Nitrogliserin: Kolesterolle beslemenin ve fluvastatin tedavisinin nitrogliserin maksimum cevapları ve duyarlığı üzerinde bir etkisi gözlenmemiştir. Ancak tüm gruplarda LNA inkübasyonu, damarlarda nitrogliserin duyarlığını artırmıştır. Bu bulgular ışığında fluvastatin, hiperkolesterolemide antioksidan enzim aktivitelerini etkilemeksizin, direkt antioksidan etkisiyle vücutta nitrik oksidin biyolojik varlığını sürdürmesine yardımcı olabilir ve ateroskleroz gelişimini geciktirebilir. İlacın bu etkisi lipit düşürücü etkisinden bağımsızdır.135 Bu nedenle ilacın düşük dozda erken dönem aterosklerozda profilaktik amaçlı kullanılması da klinik kullanımına yeni bir yaklaşım getirebilir. 136 7. ABSTRACT Hypercholesterolemia is an experimentally-induced atherosclerosis model in which cholesterol has been added to the diet of rabbits and has frequently been used in studies investigating the development of atherosclerosis. The most recent studies have shown that lesions produced by medium level hypercholesterelomia resulting in a plasma cholesterol level of 200-800 mg/dl in the rabbits, closely resembling the ones exhibited by humans in early atherosclerosis. Studies have shown that lipid lowering drugs, among them HMG- CoA reductase inhibitors, reduced the development of atherosclerosis with high level of lipids and significantly inhibited the symptoms of coronary heart disease. One of these HMG-CoA reductase inhibitors, fluvastatin, which is a completely synthethetic product and a free radical scavenger, is thought to have an antioxidant potential. It has been shown that treatment with fluvastatin has a preventative effect on the development of advanced atherosclerosis. Moreover, in clinical studies, fluvastatin has been shown to have antiatherosclerotic effects and to inhibit coronary symptoms. Recently, it has been reported in some studies that the antiatherosclerotic effect of fluvastatin is independent of its cholesterol lowering effect. Our study was performed using fluvastatin at a level of dosage, which would not have a hypolipidemic effect. Our investigations were concerned with the effects of fluvastatin with doses used in this study; 1. On the effects of lesions which occured as a result of hypercholesterolemia, 2. On the effects on blood pressure levels, 3. On the effects on the lipid levels of plasma and malondialdehit levels in erytrocytes and the activity of antioxidant enzymes,137 4. On the effects of total nitrate/nitrite levels and on the activity of antioxidant enzymes in aorta tissue, 5. On the effects on the vascular reactivity of aorta in response to different relaxant and contractile agonists. The rabbits to be used in these studies were divided into three groups. The control group (n=10) was fed with standard rabbit chow, the cholesterol group (n=10) standard chow containing 2% cholesterol and the cholesterol+fluvastatin group (n=10) was fed with chow which contained 2% cholesterol, in addition to being administered 2 mg/kg of fluvastatin orally on a daily basis. The findings of our study are summarized as follows; 1. Treatment with a chow containing cholesterol for four weeks significantly increased the plasma cholesterol levels in rabbits used. Administration of fluvastatin at a level of dosage, which would not have a hypolipidemic effect, did not affect plasma cholesterol levels. 2. In hypercholesteromic rabbit group, clearly discernible fatty streaks have been observed in arhcus aorta and fluvastatin significantly reduced the areas of the lesions. 3. Treatment with fluvastatin and fedding with rabbit chow containing cholesterol did not affect the parameters of blood pressure. 4. The measurements performed in erythrocites showed that the levels of MDA and activity of catalase did not change at the end of the period of cholesterol fedding. However, fluvastatin normalized the enhanced activity of SOD in cholesterol group. 5. In parallel with the findings on erythrocites, in cholesterol group, catalase activity did not change but SOD activity increased in rabbit aorta. Moreover, fluvastatin normalized the increased activity of SOD in aorta. 6. In cholesterol groups, the levels of nitrite/nitrate levels of tissue were significantly decreased and treatment with fluvastatin did not138 significantly affect the levels of these degradition metabolites of nitric oxide. In our study, in the vascular reactivity experiments, the effects of treatment with cholesterol and fluvastatin on the responses of thoracic aorta to contractile (KCI, phenylephrine, serotonin) and relaxant (acetylcholine and nitroglycerine) agents reflecting by the Emax and pD2 values and the effect of endothelium on these responses were investigated. The findings from our vascular reactivity studies were summarized as follows; 1. KCI: Treatment with cholesterol and fluvastatin did not affect the responses to KCI. Besides; the modifications performed on endothelium (mechanically denudation and incubation with LNA or indomethacine) did not alter the responses to KCI either. 2. Serotonin: Treatment with cholesterol and fluvastatin did not affect the Emax and pD2 values of serotonin. However, in all groups, incubation with LNA increased the maximum responses to serotonin, in contrast to this, incubation with indomethacine decreased the sensitivity to this agent. 3. Phenylephrine: Treatment with cholesterol and fluvastatin and the modifications performed on endothelium did not affect the Emax and pD2 values of phenylephrine. 4. Acetylcholine: Treatment with cholesterol decreased the sensitivity to acetylcholine, teratment with fluvastatin tended to increase sensitivity to acetylcholine but this did not reach a statistical significance. In all groups, mechanical denudation of endothelium and incubation with LNA significantly decreased the maximum responses of the tissues to acetylcholine. 5. Nitroglycerine: Treatment with cholesterol and fluvastatin did not affect the Emax and pD2 values of nitroglycerine. However, in all groups, incubation with LNA increased the sensitivity to this agent.139 In the light of these findings, fluvastatin with its direct antioxidant effect may permit the continiued biological existence of nitric oxide and delay the development atherosclerosis, without affecting antioxidant enzyme activities in hypercholesterolemia. This effect of this agent is independent of the lipid lowering effect. For this reason, its usage as a prophylactic in low doses in the treatment of atherosclerosis could bring about a new approach in clinical therapy. 157

Ateroskleroz, kollejen, elastin, lipid, kalsiyum birikimi ve makrofaj infiltrasyonu ile karakterize bir arter hastalığıdır. Pek çok gelişmiş ülkede ölüm nedenleri arasında İlk sırada yer almaktadır. Günümüzde, ateroskleroza yol açan risk faktörlerinin pek çoğu bilinmekte ve aterosklerotlk lezyonların gelişimi İle ilgili yoğun çalışmalar sürdürülmektedir, insanda, ateroskleroz gelişiminden önce düz kas hücre migrasyonu ve proliferasyonu nedeniyle intimal kalınlaşmanın İlk basamak olduğu gösterilmiştir, intimal kalınlaşma ve bu süreçte meydana gelen vasküler reaktivite değişiklikleri atrerosklerozun erken dönemini oluşturmaktadır. Erken dönem aterosklerotik lezyonların oluşumunun engellenmesi yolunda günümüzde yoğun çabalar sürdürülmektedir. Bu yönde etkileri en fazla araştırılan ilaçlar kalsiyum giriş blokörleri ve anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörleridir. Defibrotid, memeli organlarından elde edilen ve bazı vasküler hastalıkların tedavisi için geliştirilmiş dezoksiribonükleik, asid türevi bir ilaçtır. Bu ilacın fibrinolizi artıraığ7T`antitrombotik ve antiaterosklerotik etkiler gösterdiği bildirilmiştir. Defibrotidin tüm bu etkilerinin doku plazminojen aktivatörü işlevini güçlendirmesine, plazminojen aktivatör inhibitörü aktivitesini azaltmasına ve en önemlisi prostasiklin (PGI2) ve prostaglandin E2 biyosentezini selektif olarak artırmasına bağlı olabileceği İleri sürülmektedir. Diğer yandan. Booth ve arkadaşları 1989 yılında tavşan karotid arterine biyolojik olarak Inert, yumuşak ve esnek silikon yaka yerleştirilmesinin intimal kalınlaşmaya ve vasküler reaktivitede değişikliklere neden olduğunu göstermişler ve yeni bir ateroskeroz modeli tanımlamışlardır. Yukarıdaki bilgilerin ışığında, biz de bu çalşmada, antiatero sklerotlk etki potansiyeli taşıdığı bildirilen defibrotidin (120mg/kg/ gün, p.o.) bu modelde yaka uygulaması sonucu oluşan İntimal kalınlaşma ve bu sırada ortaya çıkan vasküler reaktivite değişiklikleri üzerindeki etkilerini araştırdık. Bu amaçla, defibrotid tedavisine yaka uygulanmasından 7 gün önce başlanmış ve 21 gün devam edilmiştir. Tedavi sonunda yaka arter ve kontraletaral83 normal arter segmentleri alınarak histolojik incelemeler ve organ banyosu çalışmaları yapılmıştır. Tavşan karotid arterine yaka yerleştirilmesi plasebo grubunda intimal kalınlaşmaya yol açmıştır (normal 0.005 ± 0.000 mm2, yaka 0.024 ± 0.002 mm2, p=0.007). Yaka uygulaması ile oluşan bu İntimal kalınlaşma defibrotid tedavisi İle İstatistiksel olarak anlamlı bir şekilde inhibe edilmiştir (normal 0.006± 0.000 mm2, yaka 0.016 ± 0.002 mm2, p=0.027). Ancak defibrotid ile tedavi normal ve yaka arterlerin medya tabakalarında kalınlaşmaya neden olmuştur (defibrotid İle plasebo, normal arterler 0.392± 0.027 mm2; 0.306 ± 0.022 mm2, p=0.021 ve defibrotid ile plasebo, yaka arterler 0.420±0.022 mm2 ; 0.344± 0.027 mm2. p=0.021). Yaka yerleştirilmesi intimal kalınlaşmadan bağımsız olarak vasküler reaktivitede değişikliklere neden olmuştur. Yaka uygulanması agonistlere verilen maksimum kasılma cevaplarını azaltmıştır. Bunun yanısıra serotonin duyarlığında artmaya (normal 7.2 ±0.1, yaka 7.6 ± 0.15, p=0.004), fenllefrin duyarlığında azalmaya (normal 6.34 ± 0. 1, yaka 5.99 ± 0. 1 1, p=0.035) neden olmuştur. Defibrotid ile tedavi yaka uygulaması İle ortaya çıkan vasküler reaktlvitedekl değişlikleri istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde etkilememiştir. Sonuç olarak çalışmamızda, 120 mg/kg/gün dozunda, oral yoldan uygulanan defibrotidin perivasküler uygulamalı yaka modelinde intimal kalınlaşmayı İnhibe ettiği buna karşılık medya tabakasında artış oluşturduğu belirlenmiştir. Defibrotidin, tavşan karotid arterinde bir yandan intimal kalınlaşmayı engellerken diğer yandan damar medya tabakasında kalınlaşmaya yol açtığının gösterilmesi, bu ilacın klinikteki kronik kullanımına ışık tutmak üzere daha İleri laboratuvar çalışmalarının gerekli olduğunu gündeme getirmektedir. Ayrıca, çalışmamızda defibrotidin denenen dozda bu modelde ortaya çıkan vasküler reaktivite değişiklikleri üzerine etkili olmadığı da gösterilmiştir. 7. SUMMARY Atherosclerosis is a disease of arteries characterized by a focal accumulation of collagen, elastin, lipid and calcium at lesion sites. Progression of coronary atherosclerosis leads to unstable angina, myocardial infarction, congestive heart failure and sudden coronary disease. Even today, it remains the leading cause of death in many developed countries. The formation of atherosclerotic plaque Is believed to be multifactorial: cholesterol deposition, cellular proliferation and migration, increased cellular matrix, calcium overload and platelet aggregation are some of the most common findings. Defibrotide Is a deoxyribonucleic acid derivative extracted from mammalian organs, which has been developed for a number of vascular disorders. It appears to increase fibrinolyses and may possess antithrombotic, antiatherosclerotic and anti-ischeamic actions, probably due to Its ability to selectively increase prostacycline and prostaglandin E2 levels and to increase tissue plasminogen activator and decrease plasminogen activator inhibitor function. On the other hand, thickening of intima, due to smooth muscle cell migration and proliferation, is an essential step before atherosclerosis develops in man. In 1989, Booth et al. showed that placement of biologically inert and flexible silactic collar around the rabbit carotid artery evokes Intimal thickening and vascular changes and they have defined this as a new model of atherosclerosis. In this study, we investigated the effects of defibrotide (120 mg/kg/day, p.o.) on intimal thickening and modifications of vascular reactivity which are evoked by placement the collar around the carotid artery. In our study, defibrotide treatment was initiated 7 days before collar placement and lasted 21 days. At the end of the treatment period, segments of collared and normal arteries were isolated for histological and organ chamber experiments.85 In placebo group, positioning of the collar around the carotid artery resulted in an increase of intimal area as compared to the normal arteries (normal 0.005 ± 0.000 mm2, collar 0.024 ± 0.002 mm2, p=0.007). Deflbrotide treatment not only Inhibited intimal thickening (normal 0.006± 0.000 mm2, collar 0.016 ± 0.002 mm2, p=0.027), but also unexpectedly increased medial areas of the normal and collared arteries (defibrotlde vs placebo in normal arteries 0.392± 0.027 mm2; 0.306 ± 0.022 mm2, p=0.021 and defibrotlde vs placebo in collared arteries 0.420±0.022 mm2 ; 0.344± 0.027 mm2,p=0.021). Positioning of the collar also caused vascular changes, Independently of Intimal thickening. The collar decreased the sensitivity to phenylephrine (normal 6.34 ± 0. 1, collar 5.99 ± 0. 1 1, p=0.035), but increased the sensitivity to serotonin ( normal 7.2 ± 0. 1, collar 7.6 ±0.15, p=0.004). Positioning of the collar decreased maximum contractile responses to all agonists tested. Defibrotid did not show any apparent effect on the vascular reactivity of normal and collar treated rabbit carotid arteries. In conclusion, in this study, for the first time it has been shown that defibrotlde (120 mg/kg/day, p.o.), a deoxyribonucleic acid derivative, surprisingly increased the medial area of the rabbit carotid artery despite it Inhibited the collar induced intimal thickening. This dual action of deflbrotide may be of clinical importance. 98

Akılcı ilaç kullanımı tüm dünyada her geçen gün önem kazanmaktadır. Akılcı ilaç kullanımının sağlanmasında tüm sağlık personeline önemli görevler düşmektedir. Serbest eczanelerde görev yapan eczacılar tedaviye başlanmadan önce hastanın sağlık çalışanları ile iletişiminin son basamağını oluşturdukları için ilacın akılcı kullanımının sağlanması konusunda özel bir öneme sahiptirler. Burada eczacının hastaya reçetesinde yazılan ilaçlar hakkında gerekli ve yeterli/ uygun bilgiler vermesi ve bunun yanında tedavi sürecini izlemesi de akılcı ilaç kullanımında tedavinin başarısını doğrudan etkileyecek unsurdur. Bu yazıda serbest eczanelerde eczacıların hastalarına ilacı sunarken karşılaştıkları sorunlar değerlendirilmiş ve bu sorunlar reçeteyle ilgili sorunlar, hasta ile ilgili sorunlar, hekimle ve eczacıyla ilgili sorunlar olarak dört ana başlık altında toplanarak özetlenmiştir., Health professionals have important roles in promoting rational use of drugs which is a growing concern in countries worldwide. In many countries the pharmacist has a changing role as patient counsellor/educator and as an intermediate to affect patient outcomes in the ambulatory settings. Thus, pharmacists have an important role in the safe and effective use of pharmaceuticals by providing sufficient and accurate information to the patient, and monitoring the drug therapy. However, pharmacists face many problems during the dispensing process. The current paper reviews the problems under 4 headings i.e. problems related to the prescription, the prescriber, the patient and the pharmacist.

Çalışmamızın amacı, MCT ile indüklenen PAH modelinde H2S'in rolünü, hem H2S üretimi hem de H2S aracılı yanıtlar üzerinden araştırmaktır. Erişkin erkek Wistar sıçanlar (250-300 g), kontrol, MCT, MCT+Na2S ve Na2S olmak üzere dört gruba ayrıldılar. Deneysel PAH modelini oluşturmak için, MCT (60 mg/kg, i.p.) sıçanlara tek doz olarak uygulandı. Kontrol ve MCT gruplarına fizyolojik salin çözeltisi; MCT+Na2S ve Na2S gruplarına ise Na2S (2.5 mg/kg, i.p.) 21 gün boyunca verildi. 60 mg/kg ketamin-5 mg/kg ksilazin anestezisi altında sağ ventriküle 23 G branül ile girilerek sağ ventrikül basıncı ölçüldü. Sağ ventrikül hipertrofisini belirlemek için [sağ ventrikül/(sol ventrikül+septum)] oranı hesaplandı. İzole organ banyosu deneylerinde ana pulmoner arterler kullanıldı. KCl ön kastırma sonrası tek doz ACh ve fenilefrin ön kastırma sonrası kümülatif ACh gevşeme yanıtları alındı. H2S’in rolünü değerlendirmek için fenilefrin ön kastırma sonrasında kümülatif L-sistein gevşeme yanıtları (AOAA varlığında/yokluğunda) ile kümülatif Na2S gevşeme yanıtları alındı. Bazal veya L-cys ile uyarılmış akciğer ve pulmoner arter homojenatlarında H2S düzeylerini ölçmek için MBA yapıldı. Sağ ventrikül basıncı ve [sağ ventrikül/(sol ventrikül+septum)] oranı, kontrol grubuna kıyasla MCT grubunda istatistiksel olarak anlamlı artarken MCT+Na2S grubunda ise anlamlı olarak azalmıştır. KCl kasılma yanıtları kontrol grubuna göre MCT grubunda azalırken, bu azalma MCT+Na2S grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde normalize olmuştur. KCl ön kastırması ve fenilefrin ön kastırması sonrası alınan ACh gevşeme yanıtı kontrol grubuna göre MCT grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azalmıştır. Gevşemedeki bu azalma MCT+Na2S grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde normalize olmuştur. L-sistein gevşeme yanıtları, kontrol grubuna kıyasla MCT grubunda anlamlı düzeyde azalmış ve bu gevşemeler MCT+Na2S grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artmıştır. Gevşemedeki bu artış AOAA ile tersine çevrilmemiştir. Na2S ile indüklenen gevşeme yanıtları, kontrol grubuna kıyasla MCT grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azalmış ve bu gevşemeler MCT+Na2S grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artmıştır. Akciğer dokusunda bazal H2S düzeylerinde gruplar arasında anlamlı bir değişiklik gözlenmemiştir. L-sistein ile uyarılmış akciğer dokusunda kontrol grubuna kıyasla MCT grubunda H2S düzeylerinde anlamlı bir azalma görülmüş, bu azalma MCT+Na2S grubunda bir miktar düzelmiş ancak istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artmamıştır. Pulmoner arterlerde bazal H2S düzeyinde gruplar arasında anlamlı bir fark görülmezken; L-sistein varlığında, kontrol grubuna kıyasla MCT grubunda H2S düzeyi anlamlı düzeyde azalmış ve MCT+Na2S grubunda MCT grubuna kıyasla anlamlı düzeyde artmıştır. İn vivo Na2S tedavisi, PAH’da PAB, sağ ventrikül hipertrofisi ve endotel disfonksiyonunu düzeltmektedir. Pulmoner arterlerde azalan H2S seviyelerini ve L-sistein gevşemelerini arttırmaktadır. L-sistein gevşemelerindeki bu artış AOAA varlığında geri dönmediğinden bu etki, CSE/CBS aracılı endojen H2S üretiminden bağımsızdır. Oluşan bu yararlı etkiler, endojen H2S üretiminin diğer sorumlu enzimi olan 3-MST’den ya da Na2S'in H2S donörü gibi davranmasından kaynaklanabilir. PAH varlığında azalan eksojen Na2S gevşemelerinin in vivo tedavi sonrasında düzelmesi, aynı zamanda H2S kaynaklı alt mekanizmaların da PAH'dan etkilendiğini göstermektedir. Sonuçlarımız, PAH’da H2S düzeylerinin ve H2S aracılı yanıtların bozulduğunu, in vivo Na2S tedavisinin H2S’i arttırarak terapötik etkinlik gösterebileceğini ve H2S hedefli tedavilerin PAH’daki önemini işaret etmektedir., The aim of our study was to examine the role of H2S in the model of MCT-induced PAH in rats through both H2S production and H2S-mediated responses. Adult male Wistar rats (250-300 g) were divided into four groups: control, MCT, MCT+Na2S and Na2S. MCT (60 mg/kg, i.p.) was administered as a single dose to induce the experimental PAH model. Physiological saline was given to control and MCT groups; MCT+Na2S and Na2S groups were administered Na2S (2.5 mg/kg, i.p.) for 21 days. Under 60 mg/kg ketamine-5 mg/kg xylazine anaesthesia, a 23 G needle placed into the RV and RVP was measured. The ratio of [RV/(LV+S)] was calculated to determine the index of RV hypertrophy. The main PAs were used for vascular reactivity. First, PAs were pre-contracted with KCl and relaxed with a single dose of ACh. To investigate endothelial dysfunction, cumulative ACh relaxations were taken in the presence of Phe. In order to investigate the vasodilatory effect of H2S; the vasorelaxant responses to L-cysteine (L-cys) were obtained by using myograph in the presence/absence of AOAA (30 min., 2 mM). Cumulative Na2S vasorelaxations were also taken. To measure H2S levels in PA and lung homogenates, MBA was applied in the basal or L-cyst induced conditions. While RVP and RV/(LV+S) ratio was significantly increased in MCT group compared to control group, there was a significantly decrease in MCT+Na2S group. KCl contraction were reduced significantly in MCT group compared to control group. This decrease was normalized in MCT+Na2S group. ACh relaxations after KCl and Phe pre-contractions were reduced in MCT group compared to the control group but improved in MCT+Na2S group. Relaxation to L-cys significantly reduced in MCT group compared to the control group. These relaxations increased in MCT+Na2S group. AOAA did not reversed these relaxations. Na2S-induced relaxations decreased significantly in MCT group compared to the control group but increased in MCT+ Na2S group. There was a significant difference on H2S levels in lung tissues in the presence of L-cys, but no in basal condition. There was also no difference in the basal H2S level of the PAs. However, H2S formation was significantly decreased in MCT group compared to control group in the presence of L-cys and this decrease was reversed in MCT+Na2S group. In vivo Na2S treatment improved PAP, right ventricular hypertrophy and endothelial dysfunction in PAH. It increased H2S levels and L-cysteine relaxation in pulmonary arteries. This effect is independent of CSE/CBS-mediated endogenous H2S production as this increase in L-cysteine relaxations did not return in the presence of AOAA. These beneficial effects can be caused either by the 3-MST which was the other enzyme of endogenous H2S production, or by its acting as H2S donor. The reduction of exogenous Na2S relaxations in the presence of PAH showed that the sub-mechanisms of H2S are also affected by PAH. Our results suggest that H2S levels and H2S-mediated responses are impaired in PAH. In vivo Na2S therapy may have therapeutic efficacy by increasing H2S and shows the importance of H2S-targeted therapies in PAH.

Vasküler disfonskiyon endotel ve/veya vasküler düz kas hücrelerindeki fonksiyon kaybı ve vasküler tonusun bozulması ile karakterizedir. Tavşan karotid arterine silikon bir yaka uygulanarak oluşturulan ateroskleroz modelinde vasküler kasılma yanıtlarındaki azalmanın düz kas hücrelerinin sentetik fenotipe geçmesine bağlı olabileceği varsayılmış, ancak bu konuda yeterince araştırma yapılmamıştır. İlginç olarak, kontraktil tipteki hücrelere kıyasla sentetik fenotipe sahip vasküler düz kas hücrelerinde ve aterosklerozun erken dönemini yansıtan arter segmentlerinde MMP ekspresyonlarının arttığı gösterilmiştir. Ayrıca Marfan Sendromu, aort anevrizması ve endotoksemik şok gibi durumlarda artmış MMP-2 ekspresyon/aktivitesinin kasılmanın inhibisyonundan sorumlu olabileceği gösterilmiştir. Hatta MMP-2 peptidinin in vitro uygulamasının kasılma cevaplarını azaltabildiği bildirilmiştir. Ancak bu çalışmalarla çelişen, hipoksik koşullara bağlı artan MMP-2 ekspresyonunun kasılma cevaplarını artırdığını ya da non-selektif bir MMP inhibitörü doksisiklinin mezenterik arterlerde kasılma yanıtlarını azalttığını bildiren çalışmalar da mevcuttur. Bu nedenlerle çalışmamızda yaka modeli, MMP-2 artışının eşlik ettiği bir vasküler disfonksiyon modeli olarak seçilmiş ve bu modelde oluşan vasküler disfonksiyonda MMP-2 artışının rolünün araştırılması esas hedef olarak belirlenmiştir. Bu amaçla selektif MMP-2 inhibisyonun yaka uygulanmasına bağlı gelişen vasküler disfonksiyonu engelleyip engellemediği incelenmiştir. Bu tezde ikincil hedef olarak, pek çok kronik hastalıkta klinik denemeleri yapılan MMP inhibitörlerinin vasküler yanıtlar üzerinde olan etkileri incelenmiştir. Vasküler disfonksiyon gelişmiş damar segmentlerindeki kontraktil yanıtlarda görülen inhibisyonun, uygulanan kasıcı ajana göre (KCl, fenilefrin veya serotonin) anlamlı farklılık göstermemesi, kasılmadaki bu azalmalara reseptörden bağımsız bir yolağın aracılık ettiğini göstermektedir. Kontraktil yanıtlardaki bu azalmaların selektif MMP-2 inhibisyonu ile kısmen geri çevrilebildiği ilk kez tarafımızdan gösterilmiştir. MMP-2 inhibisyonunun, MMP-2 ekspresyon/aktivitesi bazal düzeyde olan normal damar segmentlerinde, kontraktil ajanlara karşı verilen yanıtları değiştirmemesi, lezyonlu arterlerdeki azalan kontraktil yanıtlarda MMP-2’nin önemli rolü olabileceğine işaret etmektedir. Diğer yandan, MMP-2 inhibisyonu, yaka uygulaması sonrası serotonine karşı meydana gelen duyarlılık artışına herhangi bir etki göstermezken, fenilefrine karşı görülen duyarlılık azalmasını tamamen düzeltmiştir. Yaka uygulaması ve selektif MMP-2 inhibisyonu, arterlerde fenilefrin ile ön kastırma sonrası alınan asetilkolin ve nitrogliserin gevşeme yanıtlarında herhangi bir değişikliğe yol açmamıştır. Yakanın, KCl ile ön kastırma sonrası alınan asetilkolin yanıtlarında, başka bir deyişle NO kaynaklı gevşeme yanıtlarında anlamlı bir artışa yol açtığı ilk kez tarafımızdan gösterilmiştir. MMP-2 inhibitörü, artmış olan NO’ya bağlı gevşeme cevabını değiştirmemiştir. Literatürdeki bilgiler ışığında, yaka modelinde artmış olan NO düzeylerinin MMP-2 aktivitesinin daha da artmasına aracılık edebileceği düşünülebilir. Sonuç olarak bu tezde, silikon yaka uygulaması ile vasküler disfonksiyon oluşturulan tavşan karotid arter segmentlerinde görülen vasküler hipokontraktilitede MMP-2’nin rolünün olduğu gösterilmiştir. Ayrıca,yararlanılan bu modelin, hipokontraktilitenin eşlik ettiği vasküler fonksiyon bozukluklarının incelenmesinde de yararlı olabileceği gösterilmiştir.

Matriks metalloproteinazlar ekstraselüler matriksin çeşitli bileşenlerini parçalayan proteolitik bir enzim ailesidir. MMP-9 ekstraselüler matriksi parçalama ve bir takım proteinlerin aktivitesini düzenleme yeteneği ile üreme, büyüme, gelişme, inflamasyon, vasküler ve proliferatif hastalıklar dahil birçok fizyolojik ve patolojik süreçlerde önemli rol oynar. Benzer şekilde MMP-9, ateroskleroz, restenoz, kardiyomiyopati, konjestif kalp yetmezliği, miyokart infarktüsü ve aort anevrizması gibi kompleks ve ciddi kardiyovasküler hastalıkların patojenezinde anahtar rol oynayan bir enzimdir. Araştırmamızda standart diyetle beslenen tavşanların karotid arter çevresine silikon bir yaka yerleştirilerek bu yakaya bağlı gelişen intimal kalınlaşma sürecinde, selektif MMP-9 inhibisyonunun endotele bağlı ve endotelden bağımsız gevşeme yanıtları ve damar düz kas kasılma yanıtları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Daha önce bildirilen çalışmalar referans alınarak özellikle MMP-9 ekspresyonunun en fazla görüldüğü 3. gün ve yaka uygulanmasına bağlı gelişen intimal kalınlaşmanın en yoğun olduğu 14. günde MMP-9 ve damar disfonksiyonu arasındaki ilişki incelenmiştir. Yaka uygulaması sonrası, gerek intimal kalınlaşmanın anlamlı düzeyde oluşmadığı 3. günde, gerekse intimal kalınlaşmanın en yoğun olduğu 14. günde, karotid arterin tüm kontraktil ajanlara (potasyum klorür, fenilefrin, serotonin) karşı kasılma yanıtlarında anlamlı düzeyde bir azalma gözlenmiştir. İlginç olarak, selektif MMP-9 inhibisyonu, incelenen her iki günde de yaka uygulanmış arterlerde kasılma yanıtlarında görülen azalmayı daha da azaltmıştır. Yaka modelinde erken dönemde belirgin bir endotel disfonksiyonu görülmektedir. Çalışmamızda da 3. günde potasyum klorür ve fenilefrin sonrası alınan asetilkolin gevşeme yanıtlarında belirgin bir azalma gözlenmiştir. Selektif MMP-9 inhibisyonu, meydana gelen bu endotel disfonksiyonunu normalize etmiştir. Endotel disfonksiyonu ateroskleroz gibi pek çok kardiyovasküler hastalıkların gelişmesinde anahtar rol oynamaktadır. Damar duvarında henüz intimal kalınlaşma oluşmadan gözlenen endotel disfonksiyonun, selektif MMP-9 inhibisyonu aracılığıyla normalize olması MMP-9’un aterosklerotik süreçteki katkısına alternatif bir mekanizmayı da ortaya koymaktadır. Çalışmamızdan elde ettiğimiz bulgular, MMP-9’un damar fonksiyonunun kontrolünde yeni bir terapötik hedef olarak tanımlanmasına katkı sağlayarak kardiyovasküler fizyoloji ve patolojide önemli bir uygulama alanı yaratabilir.