Search

Rijk en provincies zien veel potentie in doelsturing om verduurzaming van de landbouw in Nederland te bevorderen. Doelsturing geeft boeren speelruimte om zelf te kiezen welke maatregelen ze willen nemen en biedt mogelijkheden voor beloning. Op dit moment staat Europese regelgeving grootschalige invoering echter in de weg. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen Environmental Research.

Deze tussenevaluatie toont dat de uitvoerbaarheid en doelgerichtheid van het in 2016 ingevoerde stelsel Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) zijn toegenomen ten opzichte van het vorige subsidiestelsel. Ook de ecologische condities voor het bereiken van de doelen van de Vogel- en Habitatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water zijn licht verbeterd. Belangrijke succesfactoren hiervoor zijn de doorgevoerde gebiedsgerichte aanpak, met veertig agrarisch collectieven die het beheer coördineren en contracten afsluiten met agrariërs, en de grotere flexibiliteit van het stelsel waarmee beter dan voorheen ingespeeld kan worden op de situatie in de gebieden. Met verdere aanscherping van rollen en verantwoordelijkheden, verdergaande vereenvoudiging, prioritering van doelsoorten en optimalisatie van het beheer kan bovendien nog winst worden geboekt binnen de context van het stelsel. Voor het keren van de negatieve trends van veel doelsoorten en het daadwerkelijk verbeteren van de waterkwaliteit is echter meer nodig. Deze evaluatie doet daarom aanbevelingen voor de inzet van flankerend beleid in combinatie met het ANLb, zoals inrichtingsmaatregelen, grondinstrumentarium, predatiebeheer en ecoregelingen, het ontwikkelen van zwaardere instrumenten en financieringsvormen die de omslag naar ‘natuurboeren’ mogelijk maken en het zoeken van synergie met andere verduurzamingsopgaven in gebiedsprocessen.

The Covid-19 pandemic has forced many public organisations to work fully digitally, which is seen by some as the ideal chance for public organisations to engage in digital transformation. Large-scale organisational change is needed for digital transformation to revise core organisational processes with technology. Using a social constructivist lens to study how technologies used for working digitally are enacted in organisations, this study aims to see to what extent working digitally during the Covid-19 pandemic helps to transform the public sector. A digital organisational ethnography was conducted in a Dutch province in which people were followed for several months to study their use of technology in practice. The results show that working digitally leads to maintenance and reinforcement of existing bureaucratic structures and leads to a lack of richness in communication that is harmful to organisational change. People enact technologies to continue their existing ways of working instead of using technologies for change. This suggests that working digitally does not help to transform the public sector and can even be harmful to digital transformation. More attention should be paid towards material aspects of technology as organisations will most likely choose technologies that fit the organisation they are now instead of the digitally transformed organisation they might want to become.

The aim of this project was to identify how the National Climate Agreement ties in with nature policy. The results show that the provincial governments and other parties look to ‘piggyback’ onto other, existing policies when implementing the National Climate Agreement, and that effectively embedding climate policy into other policies and existing policy instruments poses a real challenge. The potential impact of implementing climate policy measures on biodiversity depends on the detail (location, design and management). Greater coherence between nature and climate policies can be achieved by aligning plans for the delivery of the National Climate Agreement and nature policy more closely with each other’s objectives., Het doel van dit project was om in beeld te brengen hoe het Klimaatakkoord en het natuurbeleid elkaar raken. Resultaten laten zien dat provincies en andere maatschappelijke partijen voor de uitvoering van het Klimaatakkoord aanhaken bij bestaande beleidsdossiers, waarbij het nog een opgave is om het klimaatbeleid ook daadwerkelijk in te bedden in het andere beleid en de bestaande beleidsinstrumenten. De score van het potentiële effect van de uitvoering van de maatregelen van het Klimaatakkoord op biodiversiteit is afhankelijk van de invulling van de maatregel (locatie, inrichting en beheer). Er is meer samenhang mogelijk tussen het natuur- en klimaatbeleid door de uitwerking van de plannen uit Klimaatakkoord en natuurbeleid meer af te stemmen op elkaars doelen.

In the Netherlands hundreds of initiatives focus on advancing pollinators. In this study we looked at 12 initiatives, to gain insight in their success and failure factors. The research shows that initiatives sometimes operate individually, or are connected to a regional network, aimed at pollinators. More could be achieved if a link is made between these social networks and ecological networks for pollinators. The most common measure is sowing one-year mixtures of indigenous and exotic flowers, while pollinators benefit mainly from perennial, native species. Knowledge transfer can further increase the effectiveness of initiatives. The potential of government and agricultural land can also be further increased to promote pollinators., In Nederland lopen op dit moment honderden initiatieven om bestuivers te bevorderen. De ervaringen van betrokkenen zijn waardevol als leerpunten voor nieuw op te starten initiatieven. Daarom hebben we in deze studie twaalf initiatieven nader bekeken om inzicht te krijgen in de succesfactoren en knelpunten en hebben op basis daarvan aanbevelingen gedaan. Uit het onderzoek blijkt dat initiatieven individueel opereren of aangesloten zijn bij regionale netwerken, gericht op bestuivers. Er zou meer bereikt kunnen worden als er een koppeling wordt gemaakt tussen deze sociale netwerken en ecologische netwerken voor bestuivers. De meest voorkomende maatregel is het inzaaien van eenjarige mengsels van in- en uitheemse bloemen, terwijl bestuivers vooral gebaat zijn bij meerjarige, inheemse soorten. Kennisoverdracht kan de effectiviteit van initiatieven verder vergroten. Ook kan het potentieel van overheids- en agrarische grond verder vergroot worden om bestuivers te bevorderen.

Begin 2016 stond er een eerste versie van het nieuwe stelsel Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Sindsdien is hard gewerkt door het rijk, de provincies, RVO, BIJ12, BoerenNatuur, de agrarische collectieven en andere betrokkenen bij het ANLb om het stelsel te laten landen en verder te versterken. Zij voerden hiertoe verbeteracties uit op het gebied van intensivering van beheer en inrichting, kennisontwikkeling en kennisdelen, verbeteren van beleids- en beheermonitoring, vereenvoudiging van regels en procedures, professionalisering van collectieven en verbeteren van de gebiedssamenwerking. De verbeteracties zijn uiteindelijk gericht op het verhogen van de ecologische effectiviteit van het stelsel. Daarnaast wordt met name van de vereenvoudiging van regels en procedures ook een verlaging van de uitvoeringskosten verwacht. Bij professionalisering van collectieven gaat het om de ontwikkeling tot sterke gebiedspartners, die naast het uitvoeren van effectief beheer ook kunnen bijdragen aan integrale gebiedsprocessen. Sinds de invoering van het ANLb is het uitgekeerde bedrag aan de collectieven per beheerjaar toegenomen: van ruim€ 42,4 miljoen in 2016 tot ruim € 61,4 miljoen voor beheerjaar 2018. Het netto-areaal dat in de leefgebieden en voor de categorie water wordt beheerd via de collectieven is sinds 2016 gegroeid van 64.293 hectare in 2016 tot 77.351 hectare in beheerjaar 2018.

This technical report describes a study of the ways in which government authorities promote social engagement in support of public objectives. The research focused on how government policy instruments promote social engagement in support of public objectives. A long list of instruments was drawn up and four cases studies on the use of such instruments were carried out and analysed. The instruments are Green Deals, the Dutch National Fund for Green Investments (Groenfonds), the ‘Acceleration Agenda for the Do- Democracy’ (Versnellingsagenda Doe-democratie) and the ‘Social Participation Code’ (Code Maatschappelijke Participatie). Each of these can be seen as a different ‘flavour’ of the promotion of social engagement and of practices to learn from. The conclusions are that: 1) mobilising social engagement is not restricted to nature policy; 2) each instrument is part of a wider approach and has its own contexts and specific focus on social engagement, which can also shift over time; 3) the instruments investigated create an interface between national government and society; 4) as a result, social capital accumulates between parties and this can be used to give practical shape to social engagement; and 5) it is plausible that this actually takes place. Social engagement in support of public objectives is not yet standard practice, but is part of an emerging approach by a networking and responsive government in which society and government participate in each other’s initiatives. For government authorities it is important to develop the capacity to do this and to take a systematic and learning-based approach in which attention is given to performance and legitimacy., In dit technical report wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de manieren waarop overheden maatschappelijke betrokkenheid bij publieke doelen bevorderen. Het onderzoek focust op hoe instrumenten van overheden maatschappelijke betrokkenheid bij publieke doelen bevorderen. Er is een groslijst van instrumenten opgesteld en vier cases van instrumenten zijn uitgewerkt en geanalyseerd: Green Deals, Groenfonds, Versnellingsagenda Doe-democratie en de Code Maatschappelijke Participatie. Deze vormen verschillende ‘smaken’ in het bevorderen van maatschappelijke betrokkenheid en in bronnen om van te leren. Conclusies zijn dat 1) het sturen op maatschappelijke betrokkenheid zich niet beperkt tot het natuurbeleid, 2) elk instrument eigen achtergronden, inbedding in een bredere aanpak en een eigen focus op maatschappelijke betrokkenheid heeft die zich ook gaandeweg ontwikkelt, 3) dat de onderzochte instrumenten zorgen voor een interface tussen de rijksoverheid en de maatschappij, 4) dat hierdoor sociaal kapitaal wordt opgebouwd tussen partijen waarmee maatschappelijke betrokkenheid vormgegeven kan worden, en dat 5) het ook aannemelijk is dat dit daadwerkelijk plaatsvindt. Maatschappelijke betrokkenheid bij publieke doelen is nog geen gemeengoed, maar passen bij een in opkomst zijnde aanpak van een netwerkende en responsieve overheid waarbij maatschappij en overheid in elkaars initiatieven participeren. Voor overheden is het belangrijk om de capaciteiten te ontwikkelen om dit te kunnen, om een systematische en op leren gerichte aanpak toe te passen waarin ook aandacht wordt besteed aan prestaties en legitimiteit.

What are the coherent tasks for making the rural area of Overijssel more sustainable, towards 2050? This question was answered by analyzing the provincial policy goals for agriculture, nature, water, climate and energy. The analysis showed the province of Overijssel has made progress in achieving these goals, together with her regional partners. Nevertheless, five major coherent tasks remain, which ask for innovations in the current systems for agriculture and food, climate & energy and nature & biodiversity, in order to be able to realize the provincial ambitions, Wat zijn de samenhangende opgaven voor de verduurzaming van het landelijke gebied van Overijssel, richting 2050? Die vraag is beantwoord door te starten met een analyse van het doelbereik. Dat laat zien dat de provincie samen met de partners in Overijssel stappen richting verduurzaming heeft gezeten resultaten heeft behaald op de beleidsthema’s voor landbouw, natuur, water, klimaat en energie. Toch blijven er vijf grote samenhangende opgaven over die vragen om innovaties in landbouw en voedsel, klimaat en energie en natuur en biodiversiteit om de provinciale ambities voor 2050 te kunnen realiseren

This report describes methodological principles, considerations and options for developing a method for ex post evaluation of the agri-environment reform. Given the wide range of interests and opinions of the actors involved and the diversity of knowledge claims, it is concluded that the most suitable approach is a reflexive policy evaluation. In a reflexive evaluation the study is carried out in such a way that it contributes to the learning of those involved while at the same time producing results that can be used in the policy accountability process. A reflexive evaluation is carried out during policy development or implementation, not ex post, thus allowing the actors to make use of the insights gained during the process and make interim amendments as appropriate., Dit rapport beschrijft methodische uitgangspunten, overwegingen en opties die benut kunnen worden bij het ontwikkelen van een concrete aanpak voor een ex post evaluatie van de stelselvernieuwing agrarisch natuurbeheer. Geconcludeerd wordt dat een lerende beleidsevaluatie het meest geschikt is voor de evaluatie van agrarisch natuurbeheer vanwege de uiteenlopende belangen en opvattingen van betrokken actoren en de verschillende kennisclaims. Bij een lerende evaluatie wordt het evaluatieonderzoek zo uitgevoerd dat het bijdraagt aan het leerproces bij de betrokkenen én het resultaat benut kan worden voor beleidsverantwoording. Een lerende evaluatie vindt tijdens de beleidsontwikkeling of -uitvoering plaats en niet pas achteraf. Hierdoor kunnen betrokkenen opgedane inzichten tussentijds benutten en kan er op basis van opgedane inzichten tussentijds worden bijgestuurd.

This report examines which conditions determine whether or not businesses and individuals will make their activities more nature-inclusive and what options there are to improve the opportunities for scaling them up. The study was limited to nature-inclusive social initiatives, in particular those taken by businesses and entrepreneurs, focusing on initiatives in four economic domains: nature-inclusive farming, urban agriculture, the construction industry and the holiday accommodation sector. The initiatives examined are not cases studies as such, but more in the way of interesting practices from which conclusions can be drawn. To supplement this, some overarching conclusions and recommendations have also been formulated. The analytical framework used in the study was a combination of the transition and policy arrangement approaches. The research was an explorative study based on a document analysis, interviews and group discussions with stakeholders who have a good grasp of the trend in nature-inclusive practices in their sectors, rather than detailed knowledge of specific initiatives. The main conclusions of the overarching analysis are: 1) that the scaling up of natureinclusiveness in economic sectors would benefit if businesses and government embraced a strategic vision, and 2) that a networking and responsive government can promote cooperation between businesses and social actors., In dit rapport wordt ingegaan op de vraag welke condities bepalen of maatschappelijke initiatieven van bedrijven en burgers meer natuurinclusief worden en welke opties er zijn om de kansen voor opschaling te vergroten. Het onderzoek heeft zich beperkt tot natuurinclusieve maatschappelijke initiatieven en in het bijzonder die van ondernemers en ondernemingen. Het onderzoek focuste vervolgens op initiatieven in vier economische domeinen: natuurinclusieve landbouw, de stadslandbouw, de bouw en de verblijfsrecreatieve sector. Dit zijn niet zozeer cases als op zichzelf waardevolle praktijken waar conclusies op geformuleerd zijn. In aanvulling daarop zijn ook overkoepelende conclusies en aanbevelingen geformuleerd. Hiervoor is gebruik gemaakt van een combinatie van de transitie- en beleidsarrangementenbenadering als analytisch kader. Het onderzoek betreft een exploratieve studie op basis van documenten-analyse, interviews en groepsgesprekken met betrokkenen die de ontwikkelingen op gebied van natuurinclusief handelen binnen hun sector overzien en die verder gaat dan afzonderlijke initiatieven. De hoofdconclusies van de overkoepelende analyse zijn 1) dat de opschaling van natuurinclusiviteit in economische sectoren gebaat is bij een door overheden en bedrijven omarmde strategische visie en 2) dat een netwerkende en responsieve overheid de samenwerking tussen bedrijven en maatschappelijke actoren kan bevorderen.

The new Environment and Planning Act comes into force in 2021. The exact consequences for nature conservation cannot yet be fully ascertained because the relevant documents have not all been completed. In addition, it is not clear whether or not the reform of environmental and planning law under the Environment and Planning Act will lead to better decision making on nature and landscape. One of the reasons for this is that there is no national framework for integrated appraisal. What is clear is that the transition from the old to the new legislation will not be entirely policy neutral. For one thing, the level of protection afforded the national ecological network will be reduced., In 2021 wordt de nieuwe Omgevingswet ingevoerd. De exacte consequenties voor de praktijk van natuurbescherming zijn nog niet goed te overzien omdat nog niet alle teksten definitief zijn. Daarnaast is het onduidelijk of de stelselherziening van het omgevingsrecht met de Omgevingswet tot betere besluitvorming zal leiden voor de dossiers natuur en landschap. Eén van de redenen is dat er geen landelijk kader is voor integrale afweging. Wel is al duidelijk dat de omzetting van oude naar nieuwe wetgeving niet geheel beleidsneutraal verloopt. Hierdoor wordt bijvoorbeeld de bescherming van het nationaal natuurnetwerk minder sterk.

Leefbaarheid gaat over prettig wonen, werken en leven en is daarom is een belangrijk thema voor Regio Rivierenland, een samenwerkingsverband van tien gemeenten, te weten Buren, Culemborg, Geldermalsen, Lingewaal, Maasdriel, Neder-Betuwe, Neerrijnen, Tiel, Zaltbommel en West Maas en Waal. In deze quickscan brengen we de belangrijkste ontwikkelingen m.b.t. de leefbaarheid in beeld. We geven inzicht in de kansen en bedreigingen waarin naast de huidige situatie ook de verwachte ontwikkelingen en trends voor Regio Rivierenland geschetst worden. Daarmee concretiseren we de belangrijkste opgaven en uitdagingen voor de komende jaren in regio Rivierenland.

This study set out to measure what influence the type of environment has on how happy people say they feel at a certain moment in time, with the aim of formulating rules for quantifying the effect of spatial changes on wellbeing. A smartphone app was developed for use by a broad sample population in the Netherlands, with push notifications prompting people to report how they felt at a certain moment. From 1 May to 28 July of 2016, 4318 unique participants made use of this HappyHier app, filling in at least one questionnaire on location. The results show that people are happier outdoors than indoors. And when they are outdoors, they are happier in predominantly natural surroundings than in more built-up areas. Moreover, from the ratings given to the surroundings, it can be concluded that they have a more positive effect when the participants found them more restful or stimulating. People’s impressions of the beauty of their surroundings had less influence, Dit onderzoek is uitgevoerd om de invloed van het type omgeving op hoe gelukkig mensen zich op een bepaald moment voelen te meten om zo rekenregels te formuleren waarmee het effect van ruimtelijke veranderingen en ingrepen op dit welbevinden is te kwantificeren. Hiervoor is een smartphone app uitgezet onder een groot publiek, waarbij mensen op locatie gevraagd werd aan te geven hoe ze zich voelden. Tijdens de periode van 1 mei tot 28 juli 2016 hebben 4318 unieke deelnemers gebruik gemaakt van de HappyHier app, dat wil zeggen ze hebben ten minste één vragenlijst op locatie ingevuld. Uit het onderzoek blijkt dat mensen buiten gelukkiger zijn dan binnen. En als ze buiten zijn, zijn ze gelukkiger in een omgeving die overwegend natuurlijk is dan in een overwegend bebouwde omgeving. Ook kan, op grond van beoordelingen van de omgeving, geconcludeerd worden dat de omgeving een positiever effect op het momentane geluk heeft naarmate die omgeving door de respondent als rustgevender en/of als boeiender is beoordeeld. Hoe mooi men de omgeving vindt, een oordeel dat in veel belevingsonderzoek centraal staat, lijkt minder van belang

Met de in dit rapport beschreven cascobenadering beschikken gebiedspartijen in het vrijwillige kavelruilproject Lochem-Laren-Epse-Eefde in de gemeente Lochem over een generieke methode om naast landbouwstructuurverbetering vorm te geven aan behoud en ontwikkeling van het landschap. De cascobenadering versterkt de voor elk landschapstype unieke structuur van singels, lanen en bosjes en vergroot de landschapsecologische samenhang in het gebied. De cascobenadering hanteert landschapstype specifieke spelregels voor het behouden, kappen en aanplanten van opgaande, groene landschapselementen. Met de spelregels wordt een koers uitgezet voor de toekomstige ontwikkeling van het landschap. Voor de Gemeente Lochem en initiatiefnemers is de cascobenadering een instrument dat vooraf duidelijkheid geeft over de mogelijkheden van ingrepen in het landschap.

Circa 86% van de totale ruimte in Nederland is landelijk gebied. De landbouw is de grootste gebruiker van dit landelijk gebied. Daar vinden momenteel majeure transformaties plaats. Bedrijven ontwikkelen zich in heel verschillende richtingen van opschaling naar megastallen tot het zoeken naar nieuwe functiecombinaties. Ook zal de komende jaren op grote schaal agrarische bebouwing vrijkomen; boerderijen en bijgebouwen, deels cultuurhistorisch interessant en karakteristiek, maar voor veruit het grootste deel gaat het om weinig karakteristieke bedrijfsgebouwen en ligboxstallen die vanaf de jaren zeventig gebouwd zijn. Het leidt tot een omvangrijke opgave in termen van herbestemming of sanering van de voormalige agrarische bebouwing. Een proces met vele gezichten en vele consequenties die van grote invloed zijn op het aangezicht van ons landschap.

De aanleiding voor dit onderzoek was de vraag van Provincie Noord-Brabant en Limburg hoe overheidsgronden buiten het Natuurnetwerk te koppelen aan domein overstijgende beleidsdoelen als biodiversiteit, milieu- en waterkwaliteit. Het ministerie van Economisch Zaken, enthousiast over deze vraag, reserveerde een deel van haar onderzoeksmiddelen hiervoor. Daarop zijn we in nauwe afstemming met de provincies Noord-Brabant en Limburg bij Wageningen Environmental Research het onderzoek ‘Maatschappelijk besturen met overheidsgrond’ gestart. Met behulp van literatuurstudie en interviews hebben we informatie verzameld en geanalyseerd over verschillende manieren van maatschappelijk besturen met overheidsgrond. Het resultaat is te lezen in deze brochure, die wil inspireren en activeren om de eigen gronden hiervoor te benutten. Wij danken iedereen die bijgedragen heeft aan de inhoud en nodigen iedereen uit om met ons in gesprek te gaan over maatschappelijke verantwoord besturen met overheidsgrond!

Jaarlijks stoppen veel agrarische bedrijven. Afgelopen decennia werden deze boerderijen, vaak nog kleinschalig, via erftransities omgebouwd tot woonboerderijen of werden de bedrijfsgebouwen voor andere functies gebruikt. Sinds de jaren zeventig zijn er door schaalvergroting in de sector grote schuren en grote ligboxstallen bijgekomen die komende jaren vrij zullen komen. In Nederland staat momenteel ca. 10 miljoen m2 agrarische bedrijfsgebouwen leeg. De prognose voor de toekomst is dat de omvang nog groter wordt en er tot 2030 bijna 16 miljoen m2 lege agrarische bedrijfsgebouwen bijkomen. Ingeschat wordt dat ca. 3-8% daarvan historische boerderijen zijn die behoren tot het cultureel erfgoed. Voor die grote schuren die leeg komen te staan, wordt het moeilijk om een goede nieuwe economische bestemming te vinden. De grote, te verwachten leegstand vraagt om indringende aandacht van beleidsmakers, bestuurders, ondernemers en gebruikers. Verslechtering van de vitaliteit en ruimtelijke kwaliteit in het landelijk gebied ligt op de loer. Innovatieve oplossingen voor zowel herbestemmen als sloop zijn naast de nu al gebruikelijke oplossingen hard nodig.