Search

Bu çalışmada kivilerde kök çürüklüğü etmeni Fusarium oxysporum, F. solani ve Rhizoctoniasolani AG 4'e karşı 21 organik ve inorganik tuz ve sentetik bir fungisit olarak Captan'ınetkinliği değerlendirilmiştir. İn vitro ön denemelere göre, amonyum karbonat, amonyumbikarbonat, potasyum benzoat, potasyum sorbat, sodyum benzoat, sodyum metabisülfit veCaptan'ın dahil olduğu 7 bileşik %2 konsantrasyonda üç fungusun miselyal gelişiminitamamen engellemiştir. Birkaç istisna dışında, sodyum metabisülfitin funguslara karşı diğer6 bileşikten daha büyük bir etkiye sahip ED50, MIC ve MFC değerlerine sahip olduğunugöstermiştir. Toprak testleri amonyum karbonat (%0.75), amonyum bikarbonat (%1),potasyum sorbat (% 0.5), sodyum benzoat (%0.5) ve sodyum metabisülfit (%0.25)'in R.solani AG 4'ün miselyal gelişmesini tamamen engellediğini, halbuki Captan'ın % 95.23'ekadar azalttığını göstermiştir, ancak bunların engelleyici etkileri arasındaki farklılık istatikselolarak önemsizdir (P

Yapılan araştırma üzümsü meyveler içinde dünyada geniş bir yayılım gösteren ve üzümden sonra en fazla üretimi yapılan çilek üzerinedir. Çilekte üretim artışına paralel olarak ortaya çıkan kaliteli çilek fidesi ihtiyacı ülkemizde yeterli seviyede değildir. Yapılan çalışmada Kabarla çilek çeşidi kullanılmıştır. Araştırmada 4 farklı uygulamanın [(Hümik Asit, Mass Plant (IBA/NAA), Mikro Element Gübre, Glisin Amino Asit)] çilekte fide üretimi üzerine etkisi araştırılmış olup kontrol grubunun da yer aldığı 3 tekerrürlü olarak ve 2014, 2015 yıllarında yürütülmüştür. Tüm bitkilerde ilk stolonlar köklenmeye hazır hale geldiğinde kimyasallar uygulanmıştır. Uygulamalar fide dikimden yaklaşık 50 gün sonra 15 gün aralıklarla 4 kez yapılmıştır. Çalışmanın her iki yıl sonuçlarına göre kimyasal uygulamalarının çilek fidesinde verim ve kalite üzerine etkili olduğu bulunmuştur. Özellikle glisin amino asit uygulaması her iki yılda da kontrol grubuna göre fide veriminde oldukça artış sağlamış olup, fide kalitesinde etki meydana getirmemiştir. Uygulamalar arasında her iki yılda da fide boyuna IBA+NAA ve hümik asit uygulamaları, kök boyuna hümik asit uygulaması, kök sayısına IBA+NAA uygulaması, kök yaş ağırlığına hümik asit uygulaması, kök kuru ağırlığına hümik asit ve mikro element uygulamalarının en fazla artışa sebep olduğu gözlemlenmiştir In this study investigations were carried out on strawberry among the berries that shows a wide spread in the world and has the highest production amounts after grape. The need of quality strawberry seedling emerged in parallel with the increment on the production of the strawberry is not yet satisfactory in our country. The variety of Kabarla strawberries were used in this study. In this research the effect of four different application (Humic Acid Mass Plant(IBA/NAA), Trace Element Fertilizer, Glycine Amino Acid) on strawberry seedling production were investigated, with three repetitions where the control group also exists in the years 2014 – 2015. The chemicals were applied to all plants when their first stalons are ready for rooting. These applications have been conducted four times with 15 days intervals after nearly 50 days from plant seedling. According to the results of both two years, it was found that the chemicals applications are significantly on the yield and quality of strawberry seedlings. Especially the applications of glycine amino acid lead a significant increase in seedling yield when compared to the control group and had no effect on the seedling quality. Among the applications in both years of the study, it was found that, the application that had the highest increase in the seedling height were in IBA+NAA and humic acid applications, humic acid application for root length, IBA+NAA application for the number of roots, humic acid for fresh root weight and finally humic acid and micro element application for dry root weight. 79

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2011, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2011, Gemi boyut ve hızlarındaki büyük artış, gemi titreşimlerini, gemi tasarımı ve yapımında büyük önem taşır hale getirmiştir. Deniz taşımacılığında artan talebi karşılamak için ihtiyaç duyulan bu yapıların daha esnek olması titreşim problemlerine neden olmaktadır. Aşırı gemi titreşimleri, yolcu konforunu ve mürettebat yaşamını önemli ölçüde etkilemekle birlikte makina ve cihazlarda bozulmalara ve yapısal elemanlarda hasara neden olmaktadır. Gemilerde titreşim problemlerinin çözüm kaynağının erken safhadaki tasarım aşamasında belirlenmesinin önemi ve sonradan yapılacak olan düzeltmelerin çok ağır maliyetler gerektirdiği bilinmektedir. Tasarım aşamasında yapılacak olan bir takım basit çalışmalarla ileride ortaya çıkacak büyük titreşim problemlerinin önlenmesi sağlanabilmektedir. Bu çalışmada gemilerde ortaya çıkan titreşim problemleri yerel titreşimler olarak incelenmiştir. Yerel titreşimler açısından geminin en kritik bölgelerinden birini oluşturan ve “Kırlangıç” adı verilen köprüüstü uzantıları incelenmiştir. Bu uzantılar, çeşitli destek açıları için modellenerek sonlu eleman analizi ile doğal frekans ve mod şekilleri belirlenmiştir. İncelenen kırlangıç yapılarının modelleri bilgisayar ortamında da hazırlanarak sonlu eleman analizi ile elde edilen sonuçlar deneysel modal analiz yöntemiyle de doğrulanmıştır. Ayrıca farklı tasarımlar için elde edilen sonuçlar karşılaştırılarak tasarım özelliklerinin sonuçlar üzerindeki etkileri üzerinde durulmuştur., With the increase of ship size and speed, shipboard vibration becomes a great concern in the design and construction of the vessels. The flexibility of vessels which are needed to meet the demand in sea transportation, causes ship vibrations. In addition to undesired effects on passenger comfort and crew habitability, excessive ship vibration may result in the failure of local structural members or malfunction of machinery and equipment. The importance of the solutions of vibration problems which are addressed at the earliest design stage and the great cost in later correction efforts are clear. It is possible to avoid great vibration problems by means of simple studies in the early design stage. In this study, ship vibration problems are studied under local vibrations. The bridge extensions called “Bridge Wing” which are one of the most critical areas of importance to ship vibration are studied. The natural frequencies and mode shapes of these extensions which are modelled with different angles, are determined with finite element analysis. Furthermore, these bridge wing models are prepared in computer and the results obtained by finite element analysis are verified by experimental modal analysis. Besides, the results obtained from different bridge wing designs are compared and effects of design properties on the results are emphasized., Yüksek Lisans, M.Sc.

Anahtar Kelimeler: Çıraklık Eğitimi, Oto Motor Tamirciliği Bu çalışmanın amacı; Mesleki Eğitim Merkezlerinde (Çıraklık Eğitimi Merkezlerinde) Oto Motor Tamirciliği meslek dalında Meslek Bilgisi dersi müfredat programmın uygulanabilirliğinin araştırılmasıdır. Bu amaçla çalışmanın ikinci bölümünde, Türkiye'deki Çıraklık Eğitiminin tarihi gelişimi, 3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanununun uygulanması ve bazı gelişmiş ülkelerdeki Çıraklık Eğitimi uygulamaları incelenmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, ülkemizdeki Mesleki Eğitim Merkezlerinde Oto Motor Tamirciliği meslek dalı Çıraklık Eğitiminin bugünkü durumu, Oto Motor Tamirciliği meslek dalının kapsama almışı ve eğitimin yapılışından bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde ise Oto Motor Tamirciliği meslek dalı Meslek Bilgisi dersi müfredat programının uygulanabilirliği incelenmiştir. Bu amaçla hazırlanan anket sorulan 22 Mesleki Eğitim Merkezinde görev yapan 87 motor öğretmeni üzerinde uygulanmış ve sonuçlar bu bölümde incelenmiştir. Hazırlanan anket 3 kısmadan oluşmaktadır. 1. kısım Meslek Bilgisi dersi müfredat programının uygulanabilirliğine ilişkin genel bilgilere yöneliktir. Bu kısım, öğretmenlerin durumları, ders kitabı, okulun fiziki durumu ve yeterliliği, materyal, sanayi, ustalar ve değerlendirmeyle ilgili sorulan içermektedir. 2. kısım Meslek Bilgisi dersi müfredat programının öğrenci seviyesine uygunluğuna yöneliktir. Bu kısım bölüm ve konuların öğrenci seviyesine uygunluyla ilgili sorulan içermektedir. 3. kısım Meslek Bilgisi dersi müfredat programının süre bakımından yeterliliğine yöneliktir. Bu kısım ise bölümlerin işlenmesi için aynlan sürelerin yeterliliğine ilişkin sorulan içermektedir. Son bölümde ise çalışmanın geneli ve özellikle elde edilen anket sonuçlan genel olarak değerlendirilmiş ve bazı öneriler yapılmaya çalışılmıştır. Key Words: Apprentice Training, Automotive Repairing Sector The purpose of this study is to investigate The Present Curriculum of particular vocation programme in Apprentice Trainin Centres For Automotive Repairing Sector and its applicability. For this purpose, in the second part of this study, the historical progress of Apprentice Training in Turkey, the application of Apprentig and Professional Training Law numbered 3308 and applications of Apprentice Training in the developed countries were tried to investigate. în the third part, in our country present situation of Apprentice Training Centers for Automotive Repairing sector, the importance of Automotive Repairing sector and its training were investigated. İn the fourth part, the applicability of the present curriculum of particular vocation programme of Automotive Repairing sector. The survey questions that were prepared for this purpose were applied by 87 engine teachers who work in 22 professional Ixaining centers and the results were investigated. The survery that was prepared consits of three parts. The first part is related to the general knowledge, deailing with the applicability of present curriculum of particular vocation programme. This part consist of the situation of the school, materials, industry, masters and the survey questions. The second part is about the curriculum of the level of the students. This part consist of the questions whether the subjects and topics can be suitable according to the level of the students. The third part is about the extension of curriculum. It consists of the questions deailing with the extension that was separated for each part or topic. In the last part the whole study and specially the results of survey were investigated and some suggestions were made 114

GÜMÜŞ ÜRETİMİNDE KULLANILAN CEVHERLERİN ATOMİK ABSOPRSİYON SPEKTROMETRİSİ (AAS) İLE ANALİZİ Mehmet Yaman Kimya, Yüksek Lisans Tezi, 2003 Tez Danışmanı: Prof.Dr. Yunus Erdoğan ÖZET Analiz için alman cevher numuneleri, endüstriyel gümüş üretiminde kullanılan cevherlerdir. Alınan bu numuneler kurutulmuş ve çözündürme işlemi için öğütülmüştür. Öğütülen gümüş cevher numuneleri, içindeki gümüş, kurşun, demir, kadmiyum, nikel, bakır, bizmut, çinko, arsenik, antimon, mangan, krom, vanadyum ve rodyum elementlerinin miktarları, atomik absorpsiyon spektrometrisi (AAS) cihazı kullanılarak tespit edilmiştir. Sonuçlar hassas bir saptamayla elde edilmiştir. Gümüş, kurşun, demir, kadmiyum, nikel, bakır, bizmut, çinko, mangan, krom, vanadyum ve rodyum elementleri için cevher numuneleri HC1, HN03, H2S04 ve HCIO4 asitleri ile çözündürülmüş ve direkt olarak absorbansları okunmuştur. Arsenik ve antimon elementleri için cevher numuneleri HC1 ve HN03 asitleri ile çözündürülmüş ve hidrit tekniği kullanılarak absorbansları okunmuştur. Sonuçlar ppm düzeyinde verilmiştir. Anahtar Kelimeler : Atomik Absorpsiyon Spektrometrisi (AAS), Cevher Analizi, Gümüş Cevheri. THE ANALYSIS OF ORES USED IN THE PRODUCTION OF SILVER WITH THE ATOMIC ABSORPTION SPECTROMETRY (AAS) Mehmet Yaman Chemistry, M.S.Thesis, 2003 Thesis SupervisonAssoc.Prof.Yunus Erdoğan SUMMARY The ore samples taken for analysis are the ores that are used in the industrial production of silver. These samples are dried and ground up for the resolution process. The amount of silver, gold, lead, iron, cadmium, nickel, copper, bizmuth, zink, arsenic, antimony, manganese, chrome, vanadium and rohdium elements which are in the samples of ground up silver ores are obtained by using the AAS machine.The results are obtained by a sensitive fixation. The ore samples for silver, lead, iron, cadmium, nickel, copper, bismuth, zink manganese, chrome, vanadium and rohdium are resoluted with the HCI, HN03, H2S04 and HCIO4 acids and directly their absorbents are read. The ore samples for the arsenic and antimony elements are resoluted with HCI and HN03 acids and their absorbents are read by using the hydride technique. The results are given in the level of ppm. Keywords: Atomic Absorption Spectrometry (AAS), Analysis Ore, Silver Ore. 53

ÖZET Yüksek Lisans Tezi İNÖZÜ VADİSİNİN BEYPAZARI AÇIK YEŞİL ALAN DOKUSU İÇİNDE İRDELENMESİ Mehmet YAMAN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. M. Emin Banş Bu çalışmada İnözü Vadisinin Beypazarı açık yeşil alan dokusu içerisindeki önemi, Beypazarı kenti açık yeşil alan sistemine katkıları irdelenmiş mevcut kullanım özellikleri incelenerek bunlara yönelik öneriler getirilmiştir. Kent içerisinde ve yakınında yer alan, doğal formuyla korunmuş olan alanlar kent insanının doğayla iç içe yaşayabileceği ender alanlardandır. Bu doğal alanlar içinde hassas bir ekolojik yapıya sahip olan vadiler, gerek yerleşime uygunlukları, gerekse rekreasyon olanakları ile kent gelişimi açısından önemli alanlardır. Ancak kent içerisinde yer alan bu tür alanların kullanımında mevcut doğal kaynakların iyi analiz edilmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca kent insanın mevcut ihtiyaçları da dikkate alınmalıdır İnözü Vadisinin doğal ve kültürel özellikleri konusunda gerekli araştırma ve doküman çalışmaları yapılmış, vadi ile ilgili alınmış sit kararlan ve gerekçeleri incelenmiştir. Daha sonra Beypazarı ilçesi imar haritası değerlendirilerek mevcut açık yeşil alanların kent içi dağılım ve büyüklükleri belirlenmiştir. İnözü vadisinin mevcut kullanım durumu da dikkate alınarak, kent açık yeşil alan dokusuyla ilişkisi irdelenmiştir. Vadinin mevcut doğal ve kültürel özelliklerinin ortaya koymuş olduğu değerlerin korunması, bu değerler korunurken kent halkının rekreasyonel gereksinimlerini karşılama olanaklarının ve Beypazarı kentine çok yönlü katkılarının dikkate alınması gereği üzerinde durulmuştur. 2000, 75 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Ankara, Beypazarı, İnözü vadisi, açık yeşil alanlar, vadi ekosistemleri, rekreasyon. ABSTRACT Master Thesis INVESTIGATING THE INÖZÜ VALLEY IN BEYPAZARI OPEN GREEN AREA STRUCTURE Mehmet YAMAN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Landscape Architecture Supervisor: Assoc. Prof. Dr. M. Emin BARIŞ In this research, the importance of İnözü Valley in Beypazarı open green area and assistance of this valley to Beypazarı' s open green area system have been investigated and some suggestions have been developed by examining the present usage features The naturally preserved open places in or around the city are one the rare places which the citizens can live in nature. In these natural places are some valleys with sensitive ecological structure. These structures are of great importance in the development of the city with the availability of settlement and recreation possibilities. However, present natural sources must be well analyzed and considered using these places in the city itself. In addition to this the needs of the citizens must be taken into consideration. The necessary research and documentation work has been completed on the natural and cultural features of İnözü valley. The natural protection decision and its reason about the valley has been carefully studied in detail. Later on by examining the Beypazarı province construction and development map urban distribution and gravity of present open green areas have been determined. Its relationship with the city open green area structure has been investigated by considering the present usage of the valley It is especially studied to protect the natural and cultural features of the valley and while protecting these features to consider the possibility of meeting the dwellers' recreational needs. 2000, 75 page Key Words: Ankara, Beypazarı, tnözü valley, open green area, valley ecosystem, recreation. 75

Bu çalışmada, ppb düzeyindeki toksik eser metallerin önderiştirilerek ppm düzeyine çıkarılması ve tayin edilmesinde kullanılmak üzere, ekonomik ve çevre dostu biyokütle temelli aktif karbon sentezi hedeflenmiştir. Bu amaçla, ananas yaprağı, elma posası, muz salkımı, portakal posası, zeytin çekirdeği, fındık, hindistan cevizi, nar, fıstık, badem, ceviz, muz ve portakal kabuğu gibi zirai atıklar, H2SO4 ve sitrik asit gibi kimyasal maddelerle modifiye edilerek, yüksek sıcaklıklarda piroliz sonucu aktif karbonlar elde edilmiştir. Böylece hazırlanan adsorbanlar, FTIR, SEM, EDX ve BET yöntemleri ile karakterize edilmiştir. Önderiştirme basamağında, analitik parametrelerin optimizasyonu için çalışma pH 'ı, karıştırma süresi ve ilk hacim gibi şartlar çalışılmıştır. Sentezlenen adsorbanlar, optimize edilen şartlarda, doğal sularda ppb düzeylerinde bulunan Cd, Pb, Ni, Cr ve U gibi toksik elementlerin tayinde önderiştirme amacıyla kullanılmıştır. Buna göre sülfürik asitle modifiye edilmiş fıstık ve ceviz kabuğu için pH:6, badem kabuğu için pH:4 ve muz kabuğu için pH:3 optimum değer olarak bulunurken, karıştırma süresiyle ilgili olarak: muz kabuğu için 30, diğerleri için 45 dakika en iyi değer olarak bulunmuştur. Sitrik asitle modifiye edilmiş adsorbanlarda; badem ve ceviz kabuğu için pH:4, muz kabuğu için pH:6 ve portakal kabuğu için pH:3 optimum değer olarak belirlenirken, karıştırma süreleri ilgili olarak, badem ve ceviz kabuğu için 45, muz ve portakal kabuğu için ise 60 dakika yeterli bulunmuş, ve ilk hacimin etkisi için 150 mL çalışılan bütün adsorbanlarda uygun tespit edilmiştir. Ölçümlerde, çoklu element tayininin aynı anda yapılabildiği ICP - MS yöntemi kullanılmıştır. Optimum şartlardaki önderiştirme işlemlerinin uygulanmasıyla, doğal sulardaki Cd, Pb, Ni, Cr ve U derişimleri sırasıyla 0.05 – 0.70, 0.1 – 6.5, 0.3 – 19, < ts(0.5) – 15.0 ve 0.02 - 55 ng / mL aralığında bulundu. Van gölünde uranyum hariç, bulunan konsantrasyonlar çalışılan bütün elementler için Dünya sağlık örğütünün müsaade ettiği sınır değerlerinin altında gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Biyokütle, Önderiştirme, Toksik metal, Katı faz ekstraksiyonu, ICP-MS In this study, economic and environment friendly biomass-based activated carbon (AC) synthesis is aimed to be used in the the determination of toxic trace metals by preconcentration of ppb levels to ppm. For this purpose, agricultural waste such as pineapple leaf, apple pulp, banana bunch, orange pulp, olive seed, hazelnut shell, coconut shell, pomegranate shell, peanut shell, almond shell, walnut shell, banana and orange peel were chemically modified with reagents including H2SO4 and citric acid, and then activated carbon were synthesized by pyrolysis at high temperature. The adsorbents prepared were characterized by FTIR, SEM, EDX and BET methods. In the preconcentration step, the conditions such as working pH, mixing time and first volume were studied to optimize the analytical parameters. The synthesized adsorbents were used for preconcentration of toxic elements such as Cd, Pb, Ni, Cr and U at the ppb levels in natural waters, under optimized conditions. Accordingly, pH: 6 for the peanut and walnut shells modified with sulfuric acid, pH: 4 for the almond shell and pH: 3 for the banana peel were found as optimum values. Related with stirring time, 30 min. for the banana peel and 45 min. for the others was found for sulfuric acid - modified AC. The values for citric acid-modified adsorbents are pH: 4 for the almond and walnut shells, pH: 6 for the banana peel and pH 3 for the orange peel were obtained as the optimum conditions. Similarly, 45 min. for the almond and walnut shells and 60 min. for the banana peel and orange peel were found to be the optimum stirring time, and 150 mL as optimum first volume. The ICP-MS method was used to measure due to its capable the multiple elements at the same time.At the optimum conditions, the concentrations of Cd, Pb, Ni, Cr and U in the natural waters were found to be 0.05 - 0.70, 0.1 - 6.5, 0.3 - 19

Bu çalışmada, nehir, göl ve musluk gibi doğal su örneklerinde ng/mL seviyesinde bulunan Ni, Cr ve Cu ultraeser metallerin kantitatif tayinleri hedeflendi. Bunun için, daha önce İstanbul Teknik Üniversitesi'nde yeni sentezlenen PGMA-etilpiperazin polimerik reçinesinin bünyesindeki fonksiyonel gruplarla etkileşme sonucu örnekteki Ni, Cr ve Cu elementleri zenginleştirildi. Zenginleştirme prosedüründe, analit verimini etkileyen etkenler çalışıldı. Elde edilen değerlerden, Ni, Cr ve Cu elementlerine ait bulunan optimum pH' ın 4.5-5.5 arasında, karıştırma süresinin 30-60 dk arasında ve ilk hacmin ise 200 mL ye kadar olduğu gözlendi. Bu şekilde bulunan optimum şartlar Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi (AAS) ile birlikte kullanılarak sözkonusu üç eser elementin doğal su örneklerindeki derişimleri tespit edildi. Validasyon için analiz edilen SPS-SW2(Surface water-Trace metals) SRM verilerinden metodun doğruluğu belirlendi. Geliştirilen ve valide edilen önderiştirme metodunun uygulanmasıyla, nehir, göl ve musluk sularında bulunan element konsantrasyonları Ni, Cr ve Cu için sırasıyla, Keban Baraj suyunda 4.3, 5.0, 3.7, Hazar Gölü suyunda 10.3, 8.0, 14 ve laboratuvar musluk suyunda 4.1, 5.0, 12.2 olduğu gözlendi. Bu değerler, ilgili ulusal ve uluslararası otoriteler tarafından müsaade edilen sınır değerlerinin altında bulundu. Anahtar Kelimeler: Zenginleştirme, Su, Nikel, Krom, Bakır, Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi. In this study, quantitative determinations of ultratrace metals, Ni, Cr and Cu, at ng/mL levels in natural water samples such as river, lake and drinking were purposed. For this purpose, elements of Ni, Cr and Cu in the samples were preconcentrated as a result of interaction with functional groups in the structure of newly synthesized PGMA-ethylpiperazine polymeric resin in Istanbul Technical University, formerly. In the enrichment procedure, factors affecting the recovery of analyte were studied. From the obtained values, it was observed that the optimum found pH for Ni, Cr and Cu were in range of 4.5-5.5, the stirring times were ranged of 30-60 min and the initial volumes were up to 200 mL. The concentrations of mentioned three trace element in natural water samples were found by using atomic absorption spectrometry (AAS) together with the optimum conditions determined in this way.The accuracy of the method was determined from the analysed SPS-SW2 (Surface water-Trace metals) SRM for validation. By applying the developed and validated preconcentration method, the obtained element concentrations in river, lake and drinking waters were found for Ni, Cr and Cu, respectively, 4.3, 5.0, and 3.7 in Keban Dam Lake, 10.3, 8.0, 14 in Hazar Lake and 4.1, 5.0, 12.2 in laboratory drinking water. These values were found below the permitted levels by national and international authorities.Key Words: Preconcentration, Water, Nickel, Chromium, Copper, Atomic Absorption Spectrophotometer. 57

Bu çalışmada, Elazığ yöresine özgü olan öküz gözü üzümlerinde, antioksidan özellikleri bakımından önemli olanlardan kuersetin ve mirisetin bileşiklerinin tayini hedeflendi. Bu amaçla, üzüm örneklerinde kuersetin ve mirisetin bileşiklerinin tayini için metanol-askorbik asit-HCl çözücü karışımıyla ekstraksiyon yapıldı. Elde edilen ekstraktlardaki kuersetin ve mirisetin bileşikleri HPLC-MS yöntemiyle tayin edildi. HPLC-MS ile tayinde, enjeksiyon hacmi, akış hızı, fragmentasyon voltajı ve kolon sıcaklığı gibi parametrelerin optimum şartları uygulandı. 0.2-2 ppm aralığında farklı derişimlerdeki kuersetin ve mirisetin çözeltilerinin HPLC-MS ile analizi sonucu kalibrasyon grafikleri elde edildi. Gerekli hesaplamalar da yapılarak üzümlerde kuersetin ve mirisetin derişimleri hesaplandı.Sonuç olarak, 10 farklı noktadan toplanan üzümlerde kuersetin ve mirisetin bileşiklerinin miktarları sırasıyla 0.7-2.3 ve 0.5-1.1 ppm aralığında bulundu. In this study, the determine of quercetin and myristine compounds in Okuzgozu grape being unique to Elazığ region were aimed, these components have high importance with regard to the antioxidant properties. For this purpose, the solvent mixture of methanol-ascorbic acid-HCl was used for the extraction of quercetin and myristicine compounds in grape samples. For for determination of quercetin and myristicine compounds in the obtained extracts, HPLC-MS device was used. In HPLC-MS determinations, the optimum conditions of parameters such as injection volume, flow rate, fragmentation voltage and column temperature were applied. Calibration graphs were obtained by analysis of quercetin and myristine solutions at different concentrations in range of 0.2-2.0 ppm, by HPLC-MS. quercetin and myristine concentrations in grapes were calculated from results of extractions and calibration graphs.As a result, the amounts of quercetin and myristate in the grapes collected from 10 different locations were found in range of 0.7-2.3 and 0.5-1.1 ppm, respectively. 61

Bu çalışmada, göl, nehir ve yer altı suları gibi doğal sularda ppb düzeyinde bulunan uranyumun tayini amaçlandı. Bu amaçla, uranyuma özgü önderiştirme sağlayan uranyum iyonu baskılı polimerler sentezlendi. Sentez işlemi FTIR, SEM ve UV Görünür Bölge Spektrofotometresiyle kontrol edildi. Sentezlenen uranyum iyonu baskılı polimerlerden baskılı olan uranyum iyonunu koparmak için 4 kez HCl ile ekstraksiyonu yapıldı. Uranyum iyonu koparılmış baskılı polimerleri, uranyum önderiştirmesinde kullanmak için optimizasyon çalışmaları yapıldı. Bu amaçla, pH 4.5, karıştırma süresi 30 dk, elüsyon cinsi ve derişimi 3 M HCLO4, ilk hacim 100 mL -500 mL ve son hacim 10 mL optimum değer olarak bulundu. Ölçümler, arsenazo (III)- Ultraviyole Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektrofotometresiyle 651±2 nm de yapıldı. Optimize edilen önderiştirme metodu, yer altı suları, nehir suyu ve göl suyu gibi doğal sularda uranyum tayinine uygulandı. Yer altı ve nehir sularında tayin sınırının altında değerler bulunurken, Van gölü suyunda ise ortalama değer 57.0 µg L-1 U bulundu. Sonuçların doğruluğunu test için, farklı bir temele dayanan ICP-MS ile alınmış sonuçlara t testi uygulandı ve sonuçların doğru olduğu bulundu. In this study, determination of uranium at ppb level in natural waters such as lake, river and groundwater was purposed. For this purpose, uranium ion-imprinted polymers were synthesized that provided preconcentration for only uranium. The synthesized polymer structure was characterized by using FTIR, SEM and UV-Visible spectrophotometer. The imprinted uranium from uranium-ion imprinted polymers was extracted by using HCl acid, 4 times. Optimization studies were carried out to use in the preconcentration of Uranium imprinted polymers removed uranium ion. For this purpose, pH=4.5, stirring time of 30 min, 3 M HClO4 for elution species and concentration, first volume of 500 mL and final volume of 10 mL were found as optimum values. The measurements were carried out at 651±2 nm by arsenazo (III)-UV Visible Molecular Absorption Spectrophotometry. The optimised preconcentration method was applied for determination of uranium in natural waters including ground water, river and lake waters. While values lower than limit of quantitation were found in ground water and river water, it was found as average 57.0 µg L-1 in the Van Lake water. To check validation of the results, t test was applied to results obtained by ICP-MS based on a different basic and it was found that the results are accurate. 87

Kurşunun insanlarda kan enzimlerinin değişmesine, hiperaktiviteye ve nörolojik hastalıklara neden olduğu bilinmektedir. Son zamanlarda, kurşunun beyinde birikerek toksik etki gösterdiği ve hatta IQ değerinin düşmesine de neden olduğu belirtilmiştir. Kadmiyum, vücuda alındığında toksik etkiye hatta kansere varan hastalıklara neden olabilir. Özellikle, böbreklerde birikerek çalışma mekanizmasını engeller ve böbrek rahatsızlığına neden olur. Mesleki alımlar dışında, kurşun ve kadmiyumun insanlar tarafından alımı en çok gıdalar yoluyla olmaktadır. Histidin ise vücuttaki bütün dokuların gelişimi ve bakımı için gerekli bir amino asittir. Histidinin bitkilerdeki metal birikmesinde rol oynadığı belirtilmiştir. Yapılan çalışmalarda, toksik metalleri absorplayan bitkilerde histidin konsantrasyonunda arttığı gözlenmiştir. Bu amaçla bu çalışmada Cd ve Pb ile birlikte histidin de araştırıldı.Bu çalışmada, değişik derişimlerde hazırlanan standart Cd ve Pb çözeltileri düzenli periyotlarla patlıcan bitkisinin (Solanum melongena) sulama suyuna ilave edilerek patlıcanlar yetiştirildi. Olgunlaşan patlıcan yaprak ve meyve örnekleri toplanarak kuru kül etme ve mikro dalga ışınlarıyla çözünürleştirilerek Pb ve Cd tayini yapıldı. Bu amaçla AAS kullanıldı. Sonuçların doğruluğunu test etmek için bazı örnekler ICP-MS ile analiz edildi. Histidin tayini için patlıcan örnekleri HClO4 ile ekstraksiyon edildikten sonra HPLC ile tayin edildi. Elde edilen bulgulardan, yaprakta kurşun ve kadmiyum konsantrasyon larının sırasıyla 0.6-0.8 ile 0.2-0.3 ppm arasında değiştiği gözlendi. Yine patlıcan meyvesinde ise Pb ve Cd düzeylerinin sırasıyla 0.3-0.6 ile 0.2-0.3 ppm arasında olduğu bulundu. Çalışılan örneklerdeki histidin konsantrasyonları 4.8-8.4 ppm arasında değişmekte olup, gruplar arasında anlamlı bir değişme gözlenmedi. Aynı örnekler için AAS ve ICP-MS ile bulunan verilere t testinin uygulanmasıyla sonuçların güvenilir olduğu bulundu. Anahtar Kelimeler: Kadmiyum, Kurşun, Patlıcan, Histidin, AAS, HPLC It is known that lead can cause to change of blood enzymes, hyperactivity and neurological diseases. Recently, it is said that lead has toxic effect by accumulating in the brain and to be even result in loss of IQ scores. Cadmium can cause toxic effects when taken into the body, or even up to cancer. In particular, cadmium prevents the kidneys function mechanism by accumulation in the kidneys lead to kidney damage. Except for professional intakes, lead and cadmium by people are mostly taken by foods. The histidine is an essential amino acid for the development and maintenance of all tissues in the body. It is believed histidine play a role in the accumulation of metals in plants. In the studies published, the increase in histidine concentration in plants was observed in plants that absorb toxic metals. For this purpose, in this study, Cd and Pb were investigated together with the histidine. In this study, standard solutions of Cd and Pb prepared at different concentrations were added to the irrigation water of eggplants (Solanum melongena) at regular intervals of eggplant during grown. Maturing eggplant leaves and fruit samples were collected digested using dry ashing and microwave radiation, and then Pb and Cd determinations were made. Atomic absorption spectrophotometry (AAS) was used for this purpose. Some samples were analyzed by ICP-MS for testing the accuracy of the results. To determine histidine in eggplants, the samples were extracted with HClO4 and were determined by HPLC. Results from the obtained findings, lead and cadmium concentrations in leaves were found in range of 0.6-0.8 and 0.2-0.3, respectively. Lead and cadmium concentrations in fruits of eggplants were found in range of 0.3-0.6 and 0.2-0.3, respectively. Histidin concentrations in the studied samples change between 4.8-8.4 ppm and a meaningful change was not observed between control and other groups. To check the validation of result, t-test was applied to the results obtained by AAS and ICP-MS for the same samples, and it was found that the results are reliable.Key words: Cadmium, Lead, Eggplant, Histidine, AAS, HPLC. 60

Polifenoller ve onların alt grubu olan flavonoidler, antioksidan ve antikanser özellikleri yönünden önemlidirler. Antosiyanin bileşikleri, sayıları 5.000' i geçen flavonoidlerden önemli bir grubu oluşturmaktadırlar. Bu alanda yapılan çalışmalarda, doğal meyvelerin içerdiği antosiyanin miktarları arasında farklılıklar bulunmaktadır.Bu çalışmada, kiraz (Prunus avium L.), çilek (Fragaria vesca L.) ve kızılcık (Cornus mas L.) meyvelerinde antioksidan özelliği yüksek olan delfinidin-3-o-glikozit, siyanidin-3-o-glikozit, pelargonidin-3-o-glikozit ve malvidin-3-o-glikozit gibi antosiyanin bileşiklerinin tayini ve karakterizasyon amaçlanmıştır. Bunun için, öncelikle hem ölçüm hem de örnek hazırlama aşamalarında şartlar optimize edildi. Bulunan sonuçlardan, akış hızının 0.5 mL/dk, fragmentasyon voltajının 110 V, enjeksiyon hacminin 5 µL ve kolon sıcaklığının 30 ºC olduğu değerler optimum olarak seçildi. Meyve örneklerinin ekstraksiyonu için üç farklı ekstraksiyon şartı uygulandı. Yapılan optimizasyon çalışmalarında, kiraz ve kızılcık için çözücü olarak % 0.1 HCl içeren asetonitril, ekstraksiyon süresi olarak 30 dk, çözücü/katı oranı olarak 2/1 (v/w) optimum şartlar olarak seçildi. Çilek için, çözücü olarak % 0.1 HCl içeren metanol, ekstraksiyon süresi olarak 30 dk, çözücü/katı oranı olarak 5/1 (v/w) optimum değer olarak bulundu. Sonuçların güvenilirliğinin tayini için standart ekleme metodu uygulandı. Elde edilen optimum şartlar kullanılarak bulunan sonuçlardan, kirazda siyanidin-3-o-glikozit konsantrasyonu 3.5-9.0 ppm (mg/kg) aralığında, malvidin-3-o-glikozit

ÖZETBazı bitkiler, yaprak ve dal gibi toprak üstü dokularına zarar vermeden, metallerin yüksek konsantrasyonlarını toplayabilirler. Hiperakümülatör olarak adlandırılan bu bitkilerde, metallerin tutma mekanizmalarının histidin, sistin ve sitrat gibi ligandlarla ilgili olabileceği belirtilmiştir.Bu çalışmanın amacı, literatürde hiperakümülatör olarak belirtilen bitkilerdeki metal ve histidin konsantrasyonları arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Bu amaçla, Gaziantep ve Bursa sanayi bölgeleri ile kontrol bölgelerinden toplanan hiperakümülatör potansiyeline sahip karaçam (Pinus nigra L), zakkum (Nerium oleander L.), yalancı akasya (Robinia pseudoacacio L), asma (Vitis vinifera L.), dut (Morus L.), çınar (Platanus L.), ceviz (Juglans regia L.), iğde (Angustifolia L.), kavak ağacı (Populus nigra L.), mavi servi (Cupressus arizonica L.) bitkilerindeki Pb, Cd, Ni ve Cu konsantrasyonları ICP-MS ve histidin miktarları HPLC-MS ile tayin edildi. HPLC-MS ile histidin tayini için yapılan optimizasyon çalışmalarından, optimum akış hızının 0.2 mL/dk, fragmentasyon voltajının 70 V, enjeksiyon hacminin 15 µL ve kolon sıcaklığının 20 ºC olduğu bulundu. Bitki örneklerinin ekstraksiyonu için yapılan optimizasyon çalışmalarında en iyi çözücünün su olduğu ekstraksiyon süresi olarak 30 dk, çözücü/katı oranı olarak 20/1 (v/w) değerlerinin optimum olduğu gözlendi. Sonuçların güvenilirliğinin tayini için standart ekleme metodu uygulandı. Bulunan sonuçlardan, Pb konsantrasyonu 0.5 ile 375 mg/kg arasında, Cd konsantrasyonu 11 ile 605 µg/kg arasında, Cu konsantrasyonu 2.6 ile 11.7 mg/kg arasında ve Ni konsantrasyonu 0.6 ile 9.9 mg/kg aralığında değiştiği görülmektedir. Yine, çalışılan bitkilerdeki histidin konsantrasyonlarının 0.9 ile 32.7 mg/kg arasında değiştiği gözlenmiştir. Bulunan sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirildiğinde, dut yapraklarında Ni (p0.05). Benzer olarak, yalancı akasya türünde Ni (p

Bu çalışmada, çocukların çok tükettikleri renkli şekerlemelerde Pb, Cd ve Cu konsantrasyonlarının tayini amaçlandı. Bu elementlerin seçiminde, kurşunun aşırı toksik, kadmiyumun kanserojen ve bakırın küçük derişimlerinin gerekli olmasının yanı sıra yüksek derişimlerinin zararlı olması ve vücutta birikme özelliğinin olması etkili olmuştur. Şeker örnekleri kuru yakma ve mikrodalga yöntemleri ile çözülerek en iyi metod belirlendi. Atom tutucu yarıklı tüplerle daha önce elde edilen duyarlılık artışını daha da arttırabilme imkanını araştırmak için, kuvars tüpler molibden ve vanadyumun çözeltileri ile etkileştirildi. Böylece, molibden ve vanadyum çözeltileriyle işlem görmüş ve görmemiş kuvars tüplerle AAS' de ölçüm işlemleri gerçekleştirildi. Bu kuvars tüplerin SEM görüntüleri çekildi.Şeker türlerinden farklı markalardaki bonibon, jelibon, topitop ve çikolata gibi renkli şekerlemeler satın alındı. En iyi sonuçların alındığı mikrodalga çözme metoduyla örnekler çözünürleştirildi. Elde edilen berrak çözeltiler atom tutucu yarıklı tüp (slotted tube atom trap=STAT)-atomik absorpsiyon spektrofotometresi (AAS) ile analiz edildi.Analizi yapılan örneklerden, bonibonda Cu 0.16-6.4 ppm arası, Pb 0.5-1.4 ppm arası ve Cd ise tayin sınırının altında bulundu. Jelibonda ise Cu 0.2-0.5 ppm arası, Pb 1.4 ppm ,Cd tayin sınırının altında bulundu. Renkli şekerlemelerde sırasıyla Cu tayin sınırının altında, Pb 0.6-1.8 ppm, Cd tayin sınırının altında bulundu. Çikolata ise Cu 3.2-4.05 ppm, Pb tayin sınırının altında, Cd 0.6 ppm olarak bulundu. Elde edilen verilerden, bazı şekerleme türlerinde Pb ve Cu konsantrasyonlarının Türk Gıda Kodeksi'nce müsaade edilen sınır değerlerinin üzerinde olduğu bulunduğundan, çocukların renkli şeker türlerini aşırı tüketmemeleri gerektiği sonucuna varıldı.Anahtar Kelimeler: Kadmiyum, Kurşun, Bakır, Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi, SEM, Şeker, STAT. In this study, determinations of Pb, Cd and Cu concentrations in color candies which children consumed these colour matters. In the selection of these elements, extremely toxicitiy of lead, carcinogenic of cadmium and essentiality of cupper at low concentrations as well as its toxicity at high concentractions were effected. The most digestion method was determined by examining microwave digestion and dry ashing method for candy samples. Quartz tubes were treated with Mo and V solutions to increase the sensitivity more than the former studies by using slotted tube atom trap. So, measurements by AAS were carried out by using quartz tubes treated and non-treated with Mo and V. Further, images of these quartz tubes were obtained by SEM analysis.The color candies such as bonibon, jelibon, topitop and chocolate in different mark were purchased. The samples were digested by using microwave method that is the best method. The obtained clear solutions were analysed by slotted tube atom trap (STAT)-atomic absorption spectrophotometry (AAS).Among the analysed samples, metal concentrations were found in the ranges of 0.16-6.4 ppm for copper and 0.5-1.4 ppm for Pb in bonibon; 0.2-0.5 ppm for Cu and lower detection limit-1.4 ppm for Pb in Jelibon. Lead concentrations in color sugars were found in range of 0.6-1.8 ppm. Cd concentrations in the studied bonibon, Jelibon and color sugars were found lower than detecion limit. Finally, Cu and Cd concentrations in chocolate were found in ranges of 3.2-4.05 ppm and lower than detection limit-0.6 ppm while Pb level was observed to be lower than the detection limit. From the obtained data, it was concluded that children shouldn?t consumed the colour candies in extreme amount because Pb and Cu concentrations in some colour candy species exceed the limit values recommended by Turkish Food Codex.Keywords: Cadmium, Lead, Copper, Atomic Absorption Spectrophotometer, SEM, candy, STAT. 70

Kuersetin flavonoidlerin alt grubunda yer alan flavonol grubunun bir bileşiğidir. Kuersetin bileşiği antioksidan ve antikanserojen özelliklere sahiptir. Son zamanlarda, sentetik ilaçlardan ziyade doğal örneklerdeki kuersetinin daha avantajlı olması nedeniyle, meyve ve sebzelerdeki kuersetin konsantrasyonunun tayinine büyük bir ilgi vardır. Özellikle Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) ve Kütle Spektrometresi (MS) cihazlarının birleştirilmesiyle oluşan HPLC-MS sisteminin yaygınlaşması, bu bileşiğin geniş bir gıda çeşidi örneklerindeki derişimlerinin tayinine imkan vermektedir.Bu çalışmada, doğru, kesin ve duyarlı sonuçlar elde etmek için fragmentor (parçalayıcı) voltajı, enjeksiyon hacmi, kolon sıcaklığı, mobil faz akış hızı gibi parametreler optimize edildi. Mobil faz olarak su/metanol/asetonitril/formik asit karışımı kullanıldı. Optimum şart olarak; injeksiyon hacmi için 5 ?L, akış hızı için 0.6 mL/dk, kolon sıcaklığı için 30 °C ve fragmentor voltajı için 140 V değerleri bulundu. Gözlenen bu optimum şartlar, Elazığ yöresinden temin edilen kayısı meyvesi ve kayısı çekirdeği örneklerinde kuersetin tayini için uygulandı. Örneklerden kuersetinin ekstraksiyonu için, metanol/askorbik asit/HCl karışımı kullanıldı.. Berrak ekstraksiyon çözeltilerindeki kuersetin HPLC-MS ile tayini yapıldı. Bulunan sonuçlardan, en büyük ve en küçük kuersetin konsantrasyonlarının, yaş esasa göre kayısı meyvesinde

Bu çalışmada, doğal su örneklerinde ppb düzeyinde bulunabilen Pb, Ni, Cd ve Cu gibi eser elementlerin konsantrasyonlarının tayini amaçlandı. Bu amaçla, daha önce sentezlenen sülfolanmış polistirene çapraz bağlanmış aminotiyazol polimerik reçinesi ile önderiştirme işlemlerinde ligand ekleme basamağı olmaksızın bünyesindeki fonksiyonel gruplar yardımıyla örnekteki Pb, Ni, Cd ve Cu elementleri önderiştirildi. Önderiştirme basamaklarında verimi etkileyen parametreler araştırıldı. Bulunan sonuçlardan, Pb, Ni, Cd ve Cu için optimum pH' ın 3.5, karıştırma süresinin 30 dk ve elüsyon hacminin ise 2.5 mL olduğu bulundu. Böylece elde edilen optimum şartlar kullanılarak geliştirilen önderiştirme metodu STAT-FAAS yardımıyla ppb düzeyindeki Pb, Cd, Ni ve Cu elementlerinin tayininin yapılması başarıldı.Optimize edilen önderiştirme metodunun doğal sulara uygulanmasıyla elde edilen değerler Pb, Cd, Cu ve Ni için sırasıyla, laboratuvar musluk suyunda 5.2, 0.26, 12.2 ve 4.1, Keban Baraj suyunda 2.2, 0.08, 3.6 ve 2.5, Hazar Gölü suyunda 2.0, 0.07, 14.4 ve 13.5, Elazığ musluk suyunda 1.0, 0.06, 8.0 ve 4.2 ve Karakaya Baraj suyunda 2.3, 0.08, 4.1 ve 2.6 ng/mL olarak bulundu. Dünya sağlık örgütü ve benzeri ulusal ve uluslar arası kuruluşlar tarafından içme suyunda müsaade edilen sınır değerler sırasıyla Pb, Cd ve Ni için 20, 3.0 ve 70 ng/mL, Cu için ise 1.3 mg/L olarak belirlenmişdir. Bu çalışmada bulunan sonuçlar müsaade edilen sınır değerlerin altındadır. Preconcentration and Determination of Heavy Metals at Ultra Trace Level by Solid Phase Extraction on Polymeric Resin and Atomic Absorption SpectrophotometerIn this study, determination of concentrations of trace elements such as Pb, Ni, Cd and Cu that are ppb levels in natural water samples was aimed. For this purpose, Pb, Ni, Cd and Cu in the samples were preconcentrated by using previously the synthesized crosslinked binding aminothiazole polymeric resin to the sulfonated polystyrene, without the necessary of complexing agent step. The parameters that can affect the recovery in preconcentration steps were examined. For these elements, it was observed that the optimum parameters are pH=3.5 for Pb, Cd, Cu and Ni, contact time=30 min and elution volume=2.5 ml. So, determination of Pb, Ni, Cd and Cu at ppb levels was achieved by the developed preconcentration method and the slotted tube atom trap-AAS.By applying the optimized preconcentration method to natural water, Pb, Cd, Cu and Ni concentrations were found to be (as ng ml-1) 5.2, 0.26, 12.2 and 4.1 for tap water of university lab. 2.2, 0.08, 3.6 and 2.5 for Keban Dam Lake, 2.0, 0.07, 14.4 and 13.5 for Hazar Lake for, 1.0, 0.06, 8.0 and 4.2 for tap water of Elazig and 2.3, 0.08, 4.1 and 2.6 for Karakaya Dam Lake. The allowed limit values in drinking water by The World Health Organization (WHO) and other national and international organizations were established for Pb, Cd and Ni as 20, 3.0 and 70 ng/mL, respectively, and for copper as 1.3 mg/L. The obsereved results in this stıudy are lower the permissible limits mentioned above. 80

Lisansüstü tezlerde, tez konusu belirlenirken genellikle mevcut altyapı dikkate alınmaktadır. Örneğin, 1960 lı yıllarda ticari olarak üretilen AAS; çevre, gıda ve biyolojik örneklerdeki 60 civarında elementin tayinine imkan sağlamıştır. Böylece, fen, mühendislik, ziraat, veteriner ve tıp bilimleri gibi dallarda çalışan araştırmacılar AAS ile eser element analizleri konusunda yaygın olarak çalışmalar yapmışlardır.Bu çalışmada, ülkemiz üniversitelerinde eser element analizleri konusunda tamamlanan yüksek lisans ve doktora tezlerinin sınıflandırılması yapılmıştır. Bunun için, YÖK web sayfasından, yararlanılmıştır. Böylece ileride verilecek tez konularının seçiminde önceden çalışılmış konuların tekrarlanmasının önlenmesine katkıda bulunulacaktır. Bu konu ile ilgili olarak, toplam 418 tez bulundu. Tezlerin 346 tanesinin erişim izni olmadığı için bunların sonuçları değerlendirilemedi. Böylece bu tezlerin sadece isimleri birbirleriyle karşılaştırıldı. Erişim izni olan 72 tez incelenip hastalıklar, besinler, balık-sediment ve sular olmak üzere dört ayrı tabloda sonuçları toplanıp değerlendirildi. Ulaşılan tezler ve bulunan veriler değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlar ve öneriler çıkarıldı;Orijinal olması gereken doktora tezleri ve tıpta uzmanlık tezlerinde aynı isimli tezlerede rastlanabilmektedir. İsimleri farklı ancak içerikleri aynı olan tezlerde bulunan sonuçlar birbirinden çok farklı bulunabilmektedir. Özellikle insan doku ve sıvılarında çoğu bileşenlerin kontrol grubundaki gerekli ve toksik konsantrasyon sınır değerleri dar olmasının biliniyor olması bu aşırı farklı değerlerin doğruluklarının sorgulanmasını gerektirmektedir. Özellikle GFAAS, X- ışınları gibi metotlarda yaygın olarak karşılaşılan girişimler önemli hatalara neden olmaktadır.Anahtar Kelimeler: Yüksek lisans, doktora, tez, eser element In theses of postgraduate studies, present substructure is taken into consideration when theses subject are determined. For example, AAS produced commercially in 1960s, have resulted to determination of 60 elements in environmental, food and biological samples. So, researchers studied in areas such as science, engineering, agricultural, veterinary and medicinal sciences have completed their theses on trace element analysis by AAS.In this study, theses completed on trace element analysis in our country?s universities were classified. For this purpose, we were utilized from web page of the council of higher education. It is considered that this study contributes to prevent the repeat of the studied subjects formerly in selection of theses titles, in the future. Interested in this study, total 418 theses were found. The results of 346 theses couldn?t be evaluated because of lack of permission to these theses. So, the titles of these theses were only compared together with each others. The obtained 72 theses were investigated in four different subject as diseases, foods, fish-sediments and waters. From all theses and their results, following evaluations and suggestions were concluded.-There are the repeated titles of theses even in doctorate theses and specialty in medicine degree that they should be original.- Too different results can be found in theses that their titles are different but their contents are same. It is needed that the high different results should be suspected from their accuracies because it is known that limit values between essential and toxic concentrations of many elements are narrow in human tissues and fluids. Finally, interferences in GFAAS and X-ray diffraction methods can be cause important errors.Key Words: Master, doctorate, thesis, trace element 117

Dünya sağlık örgütü ve benzeri ulusal ve uluslar arası kuruluşlar içme suyunda müsaade edilen Pb derişimini 20 µg/L' ye ve Ni derişimini 20 µg/L' ye çekmişlerdir. Eser düzeydeki metallerin tayini için en çok kullanılan metod olan alevli atomik absorpsiyon spektrofotometresinin (FAAS) duyarlığı bu çok küçük konsantrasyonların altında olduğu bilinmektedir. Doğru, kesin ve bağıl olarak hem ucuz hem de kolay kullanım avantajlarına sahip olan FAAS' nin tek dezavantajı olan yeterli olmayan duyarlığı genellikle önderiştirme metotları kullanılarak giderilmektedir. Literatürde bu amaçla; aktif karbon, amberlite XAD polimerik reçineleri, çitosan, zeolit, kil, silikajel gibi adsorbanlar; PAR, PAN, Oxin, Kupferron, APDC ve 1,10 Fenantrolin gibi ligandlarla birlikte kullanılarak önderiştirme yapılmıştır. Özellikle ligand kullanımına gerek olmadan doğrudan kullanılabilme özeliğine sahip olan polimerik reçinelere olan ilgi günümüzde daha da artmaktadır.Bu çalışmada, klorosülfonlanmış polistiren reçine ile Remazol Black B fonksiyonel grubu reaksiyona sokularak sentezlenen sülfonamid esaslı modifiye reçine adsorban olarak kullanılmıştır. Önderiştirme basamaklarında verimi etkileyebilen parametreler araştırıldı. Optimum pH' ın 2.8, karıştırma süresinin 30 dk ve elüsyon hacminin ise 3 ml olduğu bulundu. Böylece elde edilen optimum şartlar kullanılarak geliştirilen önderiştirme metodu STAT-FAAS yardımıyla ppb düzeyindeki Pb ve Ni in tayininin yapılması başarıldı.Optimize edilen önderiştirme metodunun doğal sulara uygulanmasıyla elde edilen değerler Pb ve Ni için sırasıyla, Keban baraj suyunda 2.0-4.0, karakaya baraj suyunda 1.5-4, Hazar göl suyunda 2.0-10 ve laboratuar musluk suyunda 8.0-4.0 ppb dir. World Health organization and similar national and international organizations established both Pb and Ni concentrations in drinking water as 20 µg/L. Although flame atomic absorption spectrometry (FAAS) is used commonly for trace metal analysis, the sensitivity of this method is lower than such low levels. This disadvantage of FAAS that is reliable, precise and economicaly, can be improved by using preconcentration methods. In the literature, adsorbents such as activated carbon, amberlite XAD resin, citosan, zeolit, clay and silicagel are used together with complexing reagents including PAR, PAN, oxine, cupferron, APDC and 1,10 fenatrolin. Particularly, interest in polimeric resins having direct usage without any complexing reagent is increased nowadays.In this study, a modified polymeric resin that is synthesed by reaction of chlorosulfonated polystiren and remazol black B. was used as adsorbent. The parameters that can affect the recovery in preconcentration steps were examined. It was observed that the optimum parameters are pH=2.8 for both Pb and Ni, contact time=30 min and elution volume=3.0 ml. The optimized method was applied to the naturel mineral water samples together with slotted tube atom trap-AAS. Consequently, Pb and Ni concentrations were found to be (as ng ml-1) 2.0-4.0 for Keban dam lake, 1.5-4.0 for Karakaya dam lake, 2.0-10.0 for Hazar lake and 8.0-4.0 for tap water of university lab. 65

Bitkiler yapılarındaki metalleri genellikle kökleri yardımıyla toprak ve sudan alırlar. Ayrıca bazıları bu elementleri önemli oranda havadan da yapraklarıyla absorplayabilmektedirler. Bu nedenle; yaprak, dal, kök ve kabuk gibi bitki kısımlarının metal konsantrasyonları (biyomonitör olarak adlandırılan) toprak, su ve havayı içeren çevre kirlenmesinin göstergesi olarak kullanılabilirler. Sonuç olarak, çevrenin kalitesi konusunda kantitatif bilgi veren bitkiler ve mikroorganizmalar biyomonitör olarak kullanılmaktadırlar.Bu çalışmada, Elazığ şehir merkezinin çeşitli noktalarından karaçam, sedir ve servi gibi bölgede yetişmekte olan çam türlerinin yaprakları yılın farklı aylarında toplandı. Aynı örnekleme noktalarından toprak örnekleri de alındı. Kuru yakma ile çözünürleştirilen bitki ve yaş çözme ile çözünürleştirilen toprak örneklerinin STAT' lı AAS ile Pb, Cd ve Cu tayinleri yapıldı. Bulunan sonuçlar trafiğin yoğun olduğu bölgeler, şehir merkezindeki sanayi kuruluşlarına yakın olan bölgeler ve mevsim değişimlerine göre karşılaştırıldı. Bitki örneklerindeki Pb, Cd ve Cu derişim aralıkları sırasıyla, karaçam için 139-648 ppb, 19-57 ppb ve 1.4-2.6 ppm, sedir için 113-908 ppb, 9-55 ppb, ve 1.8-4.7 ppm, servi için 88- 807 ppb, 12-50 ppb, 1.6-4.7 ppm olarak bulundu. Özellikle trafiğin yoğun olduğu ve hava akımının az olduğu şehir merkezinden alınan örneklerden, servi ve sedir yapraklarının Pb elementine duyarlı olduğu gözlendi. Toprak örneklerindeki Pb, Cd ve Cu derişimleri sırasıyla 3400-10112 ppb, 111-505 ppb ve 12-38 ppm olarak bulundu. Plants take metals in their structure by their roots from soil and water. Furthermore, some of them absorb metals at considerable ratio by their leaves also from air. Thus, the metal concentrations of plant parts such as leaf, stem, root and bark can be used indicator of environmental pollution including soil, water and air, named as biomonitor. Consequently, the plants and microorganisms give quantitative information about environmental quality are used as biomonitor.In this study, different pine kinds such as, pinus nigra, cedrus libani and cupressus arizonica were collected in different months of a year at various sites of Elazig city center. Soil samples were also taken from the same sample sites. The plant samples were digested using dry ashing, and soil samples were digested using wet ashing. Determinations of Pb, Cd, and Cu in the clear digests were carried out by STAT-AAS. The results found were compared according to the heavy traffic sites, the industrial factories, population intensity and seasonal variations. Pb, Cd and Cu concentrations of plant samples were found in the range of 139-648 ppb, 19-57 ppb and 1.4-2.6 ppm for pinus nigra, 113-908 ppb, 9-55 ppb, and 1.8-4.7 ppm for cedrus libani and 88- 807 ppb, 12-50 ppb, 1.6-4.7 ppm for cupressus arizonica, respectively. Especially, the cedrus libani samples taken from the city centre which have heavy traffic and have not air current were found sensitive for Pb. The Pb, Cd and Cu concentrations in soil samples were found 3400-10112 ppb, 111-505 ppb and 12-38 ppm, respectively. 75

Polisiklik aromatik hidrokarbon bileşikleri (PAH); iki veya daha fazla benzen halkasının yüksek sıcaklıkta bağlanmasıyla oluşan bileşiklerdir.Bu çalışmada, antrasen, benzo[a]antrasen, benzo[a]piren ve piren gibi PAH bileşilerinin HPLC-MS ile nicel analizleri için, mobil faz akış hızı, enjeksiyon hacmi, kolon sıcaklığı ve parçalama gerilimi gibi faktörler optimize edildi. Optimize edilen şartlarda yukarıda adı geçen bileşiklerin yüksek sıcaklıkta hazırlanmış ızgara türü örneklerde tayinine uygulandı. Çeşitli ızgara ve benzeri örnekler, dört farklı ekstraksiyon yöntemi uygulanarak analize hazırlandı. Elde edilen sonuçlardan çalışılan PAH bileşiklerinin restoranlarda tüketime sunulan ızgaralarda ve çalışılan diğer örneklerdeki derişimlerinin pişirme kaynaklarına bağlı olup 10 ppb' yi geçmediği gözlendi. Yenilemeyecek kadar aşırı pişirilen ızgara örneklerinde bulunan PAH derişimlerinin ise, hem et cinsi hem de pişirme kaynağına bağlı olarak antrasen için 156 ppb, benzoantrasen için 115 ppb, piren için 166 ppb ve benzopiren için 140 ppb' ye kadar büyük olduğu gözlendi. Bu verilere göre, çalışılan gıda örneklerinde antrasen, benzo[a]antrasen, benzo[a]piren ve piren bileşikleri yönünden bir risk söz konusu olmadığı sonucuna varıldı.Anahtar kelimeler: Polisiklik Aromatik Hidrokarbon, Antrasen, Benzo[a]antrasen, Benzo[a]piren, Piren, Katı Faz Ekstraksiyon, HPLC-MS. Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) are compounds formed by binding of two or more benzen rings at high temperatures.In this study, the factors including flowing rate of mobile phase, injection volume, colomn temperature and fragmenter potential were optimised to quantitative analyse of anthracene, benzo[a]anthracene, benzo[a]pyrene and pyrene by HPLC-MS. The optimised conditions were applied to determination of the compounds mentioned above in foodstuff such as grills cooked at high temperatures. Various grills and similar samples were prepared by applying four different extraction methods. From the obtained results, concentrations of the studied PAH compounds in grills prepared in resturants for consumption and other studied samples are dependent on the cooked materials, and their concentrations were observed to be under 10 ppb. The obtained PAH concentrations (as ppb) in grill samples which extremely cooked were found to be 156 for anthracene, 115 for benzo[a]anthracene, 140 for benzo[a]pyrene and 166 for pyrene, depending on both meat species and cooking source. According to these data, there isn?t any risk in point of the compounds anthracene, benzo[a]anthracene, benzo[a]pyrene and pyrene in the studied foodstuff.Keywords: Polycyclic aromatic hydrocarbons, Anthracene, Benzo[a]anthracene, Benzo[a]pyrene, Pyrene, Solid-Phase Extraction (SPE), HPLC-MS. 121

Bu çalışmada Elazığ ilinden alınan çeşitli toprak örneklerindeki kadmiyum, krom, bakır, nikel ve kurşun gibi toksik ve kanserojen olan elementlerin hangi formda oldukları seçici ve ardışık ekstraksiyon yöntemleri kullanılarak atomik absorpsiyon spektrometresi ile tayin edildi. Seçici ekstraksiyon yönteminde CH3COONH4, KNO3, CH3COOH, CH3COONa, Na2 H2EDTA.2H2O, Na4P2O7, Asetat Tamponu (pH 5), NH2OH HCl, NH2OH HCl gibi çeşitli ekstraksiyon reaktifleri kullanıldı. Uygulanan üç basamaklı ardışık ekstraksiyon yönteminin birinci basamağında elementlerin değişebilir ve karbonatlara bağlı formları CH3COOH (pH 2.85) ile, ikinci basamağında indirgenebilen ve Fe-Mn oksitlere bağlı türler NH2OH HCl (pH 2) ile, üçüncü basamağında ise yükseltgenebilen, organik maddelere ve sülfürlere bağlı türler H2O2 ve CH3COONH4 (pH 2) ile tespit edildi. Ardışık ekstraksiyon yönteminin karıştırma süresi değiştirilerek modifiye edildi. Çalışılan toprak örneklerinin hareketli fazlarındaki Cd ve Cu derişimleri önemli oranda bulunurken, Ni ve Cr çoğu örnekte tamamen hareketsiz fazlarda bulunduğu gözlendi. Toprak örneklerinin yanı sıra bitki örnekleri de analiz edilerek farklı fraksiyonlardaki metal derişimleriyle ilişkileri araştırıldı. Sonuç olarak, toplam metal derişimlerine göre Cr, Ni ve Cu elementleri sınır değerlerinin üzerinde olmasına karşın, hareketli fazlardaki derişimler dikkate alındığında sadece Cu ve Ni' nin sınır değerlerini aştığı görüldü.Anahtar kelimeler: Toprak, Kadmiyum, Krom, Bakır, Nikel, Kurşun, Seçici Ekstraksiyon, Ardışık Ekstraksiyon, Atomik Absorpsiyon Spektrometresi. In this study, selective and sequential extraction procedures were carried out for different soil samples taken from Elazığ, to determine toxic and carcinogen elements such as cadmium, chromium, copper, nickel and lead with atomic absorption spectrometry. In selective extraction procedure, CH3COONH4, KNO3, CH3COOH, CH3COONa, Na2 H2EDTA .2H2O, Na4P2O7, Acetate buffer (pH 5), NH2OH HCl, NH2OH HCl as extraction reagents were used. In sequential extraction procedure (three step), firstly, exchangeable and bound to carbonates with CH3COOH (pH 2.85), secondly, reducible and bound to Fe-Mn oxides with NH2OH HCl (pH 2), and thirdly, oxidizable, bound to organic matter and sulfides with H2O2 and CH3COONH4 (pH 2) were used to determine the elements fractions. The sequential extraction procedure?s modified by changing the stirring time. While Cd and Cu concentrations in mobile phases of the studied soil samples were found considerably, Ni and Cr concentrations in the most samples were observed as immmobile forms. Plant samples as well as soils were analysed for the studied metals, and the observed results were compared with the metal concentrations in different fractions of soils. Consequently, only Cu and Ni concentrations exceed the limit levels according speciation results although Cr, Ni and Cu concentrations exceed the limit levels according to total metal concentrations.Key words: Soil, Cadmium, Chromium, Copper, Nickel, Lead, Selective Extraction, Sequential Extraction, Atomic Absorption Spectrometry. 172

Solumayla alınan toksik metallerin ağız yoluyla alınanlara göre daha büyük miktarları kanageçtiği halde hava örneklerindeki metal tayinleri konusunda gıdalardakine göre daha az çalısma vardır.Bunun sebepleri arasında hava örneğini almadaki güçlükler ve yine havada bu metallerin düsükkonsantrasyonları sayılabilir.Bu çalısmada, nüfusu 300 000 e yaklasan Elazığ sehir merkezindeki hava örnekleri jeneratör,hava pompası ve yıkama siselerinden olusturulan düzenek yardımıyla alınarak içindeki metallerabsorpsiyon çözeltilerinde tutuldu. Absorpsiyon çözeltileri olarak tiyoüresulfonamid polimerikreçinesi, XAD-7-PAR ve aktif karbon-cupferron karısımları ardısık olarak kullanıldı. Böylece tutulanmetaller süzme, asitle çözme ve santrifüjleme islemlerinden sonra AAS ile tayin edildi. Yine sehirmerkezinde bulunan çevre yolunda yüzeydeki toz örneklerinin de metal analizleri yapılarak birliktedeğerlendirildi.Elde edilen sonuçlardan, Pb ve Ni in kaloriferlerin yanmasından kaynaklanan baca gazlarındanönemli oranda çevreyi kirlettiği bulundu. Havadaki Fe ve Cu derisimleri kıs ve yaza göre önemlioranda değismezken Pb, Ni ve Zn derisimlerinde kısa göre yazın azalmalar gözlendi. Ayrıca fırtınalıhavalarda metal derisimlerinin asırı artabileceğini gösteren sonuçlar bulundu. Yüzey tozlarının fırtınalıhavalarda solunabilen havaya geçebildikleri dikkate alındığında bu tozlarda tayin edilen metalkonsantrasyonlarının, hava partiküllerinde müsaade edilen metal derisimlerinden daha büyük olduğugözlendi.Anahtar kelimeler: toksik metaller, hava analizi, atomik absorpsiyon, toz ana In spite of higher amounts of the intake toxic metals by inhalation are observed by blood thanby nutrition, there are less study on the determinations of metals in air samples than in food samples.Among the reasons of this situation, the difficulty in obtaining air sample and very lower metalconcentrations in air samples can be considered.In this study, air samples in center of Elazığ city were obtained by using the mechanismconstituted from generator, air blower and washing flask. So, the metals in air samples were remainedin absorption solution.The suspensions of thiourea sulfonamide polimeric resin, XAD-7-PAR and activated carboncupferronwere used as absorption solution, sequentially.After filteration, decomposition and centrifugitation, the metals were determined by means ofAtomic Absorption Spectrometer (AAS). Furthermore, metal analysis in surface dusts obtained fromthe study area were carried out and evaluated together with.As it can be seen from the results, Pb and Ni emitted from chimney of central heating systemwere found as significantly higher than the other sources. While Fe and Cu concentration in airsamples are not depending on season, higher Pb, Ni and Zn concentrations were found in winter incompared to in summer season.In addition, it was found that metal concentrations in air can enhance in storm weathers. Dueto metals in surface dusts can be passed to inhaled air at the storm weathers, metal concentrations insome surface dusts were found to be higher than the allowable metal concentrations.Keywords: Toxic metals, Air Analysis, Atomic Absorption, Dust Analysis, Preconcentration. 81

ÖZETYüksek Lisans TeziMUTFAK GEREÇLERİNDEN KAYNAKLANAN TOKSİKMETALLERİN GIDALARDAKİ TAYİNİEsra BÜYÜKASLANFırat ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüKimya Ana Bilim Dalı2007, Sayfa: XV+85Renkli boyalı ve yaldızlı porselen tabaklar estetik görüntüsü nedeniyle sıklıkla tercihedilirler. Ancak bu renkli boyaların çoğunlukla metalik olduğu unutulmamalıdır. Özellikle buboyaların içeriğinde yer alan Cd' un kanserojen ve Pb' un beyinde birikerek aşırı toksik etkigösterdiği bilinmektedir. Her ne kadar tabaklardaki metalik boyalar yemeklere geçmediğisanılmakta ise de bunun tabakların kullanım miktarı ve üretim kalitesi ile ilgili olabileceği dedikkate alınmalıdır. Bunun sonucu olarak ulusal ve uluslararası otoriteler tarafından gıdamaddeleriyle temasta bulunan porselen ve seramik tabaklardan % 4' lük asetik asitle ekstrakteolabilecek Cd ve Pb miktarları 0.07 ve 0.8 mg/dm2 olarak belirlenmiştir.Bu çalışmada renkli ve kullanılmış tabaklar derişik ve 7 M nitrik asite ilave olarak,asetik asit, sitrik asit, tartarik asit ve laktik asit gibi gıdalarda bulunabilen asitlerleetkileştirilerek çözeltiye geçen Cd, Pb ve Zn miktarları ölçüldü. Değişen asit % derişimlerinebağlı olarak porselen yüzeyinden Pb'un ekstraksiyonunda (migrasyonunda) sürekli artışgözlenirken, Cd ve Zn' da ise artış ya da azalışlarla beraber belirli bir noktan sonra migrasyonunsabit bir noktada seyrettiği gözlenmiştir. Ayrıca asetik asitle değişen sürelerde temasın ve NaCl'nin ilavesinin de ekstraksiyonu arttırdığı gözlendi.Anahtar kelimeler: Kadmiyum, Kurşun, Çinko, Ekstraksiyon (migrasyon), Sırlanmış PorselenTabaklar, Atomik Absorpsiyon. ABSTRACTMaster ThesisDETERMINATION OF TOXIC METALS IN NUTRIENTSSOURCED FROM KITCHEN UTENSILSEsra BÜYÜKASLANFirat UniverstyGraduate School of Natural and Applied Sciences,Department of Chemistry2006, Page: XV+85Colored painted and gilt porcelain dinnerwares are commonly desired because of theiraesthetic image. However, it should not be remembered that these colored paints are generallymetallic. Particularly, it is known that the metals are contained in these paints, Cd is cancerousand Pb has highly toxic and accumulate in brain. Although it is supposed that these metals doesnot release to meals, it should be taken into consideration that this will be able to depend on theproduction quality and usage period of dinnerwares. As a result, the extracted Cd and Pbamounts by using acetic acid of 4% within 24 h were limitted by national and internationalauthorities as 0.07 and 0.8 mg/dm2 for Cd and Pb, respectively.In this study, colored painted dinnerwares were extracted by using acetic, tartaric,citric, lactic acid as well as concentrated and 7-molar nitric acid. Then, the extracted Cd, Pb andZn concentrations were determined. It was observed that there is a continuous increase in theextracted (migrated) Pb concentration on surface of dinnerwares as depending on acidconcentrations (%). Migration from dinnerwares for Cd and Zn reaches to constant value afterdefinite concentration together with increase or decrease. Furthermore, it was found thatmigration arise by interaction of acetic acid in different periods and addition of NaCl to aceticacid (4% and 1%).Keywords: Cadmium, Lead, Zinc, Extraction (Migration), Glazed Porcelain Dinnerware,Atomic Absorption. 98

Bu çalısmada, kuvarstan yapılmıs atom tutucu yarıklı tüp (STAT) kullanılarak Cd, Pb ve Cu'ın tayini için AAS (Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi)' nin duyarlıgında önemli bir artıs basarıldı.Bu amaçla; tüp çapı, üst yarık uzunlugu, tüpün et kalınlıgı ve tüp uzunlugu gibi parametrelerarastırıldı. 1.5 mm' lik tüp et kalınlıgı, 12 cm' lik tüp uzunlugu, 1 cm'lik üst yarık uzunlugu ve 6mm'lik tüp çapının kullanılmasıyla kadmiyum için 13 kat, kursun için 7 kat ve bakır için 3 kat' lık birartıs elde edildi.Bu çalısmanın ikinci kısmında; hava, toprak ve su gibi çevredeki Cd, Pb ve Cu kirlenmesiningöstergesi olabilecek bitkiler arastırıldı. Bu amaçla; zakkum, çam türleri, at kestanesi, sögüt,yenidünya, çınar, asma, zeytin, akasya, igde gibi çesitli bitki yaprakları kirlenmis ve kirlenmemisalanlardan toplandı. Kuru ve mikrodalga ile çözmeden sonra çözeltiler AAS ile analiz edildi.Ölçümlerin dogrulugunu tespit etmek için, bazı bitkiler ICP-MS ile analiz edildi.Elde edilen sonuçlardan incir, ceviz, asma, yenidünya, zeytin, dut bitkilerinin Pb içinbiyomonitör olabilecegi; zakkum, karaçam, Akdeniz ve Arizona Servisi, mazı, akasya, çınar, asma, dutve igde bitkilerinin Pb için hem biyomonitör hem de biyotemizleyici olarak degerlendirilebilecegisonucuna varıldı. Ayrıca akasya, kavak, sögüt, yenidünya ve ayva gibi bazı bitkilerin Cd'a duyarlıoldukları ve biyomonitör potansiyellerinin bulundugu gözlenmistir.Anahtar kelimeler: Kadmiyum, Kursun, Bakır, atomik absorpsiyon, STAT, biyomonitor,biyotemizleme. In this study, a significant enhancement in the sensitivity of Atomic Absorption Spectrometer(AAS) for the determinations of Cd, Pb and Cu was achieved by using slotted tube atom trap (STAT)made from quartz material. For this purpose, the parameters such as the diameter length, the length ofthe upper slot of tube, the thickness of tube wall, and the tube length were examined. Theenhancement as high as 13-fold for Cd, 7-fold for Pb and 3-fold for Cu in the sensitivity of AAS wasobtained by using the thickness of tube wall of 1.5 mm, the tube length of 12 cm, the length of theupper slot of 1.0 cm and the tube diameter of 6 mm.In the second section of this study, the biomonitoring plant leaves for indicating of pollution ofCd, Pb and Cu in environment including air, soil and water were examined. For this purpose, variousplant leaves were collected from contaminated and uncontaminated areas. After digestion by dry andmicrowave ashing, the solutions were analysed by AAS. The assessment of the accuracy ofmeasurements, some plant leaves were analysed by ICP-MS.It was found that the plants including Ficus Carica, Juglans, Vitis Vinifera, EriobotryaJaponica, Olea Europaea, Morus L. plants for Pb can be used as biomonitor and Nerium Oleander,Pinus Nigra, Cupressus Sempervirens and Cupressus Arizonica, Bioda Thuja, Acacia Robinia,Platanus, Vitis Vinifera, Morus L. and eleagnus for Pb as both biomonitor and bioremediation.Furthermore; the plants such as Acacia Robinia, Populus nigra, Salix, Eriobotrya Japonica andCydonia Oblonga for Cd can be used as biomonitors.Keywords: Cadmium, Lead, Zinc, Atomic Absorption, STAT, biomonitor, bioremediation. 84

ÖZET Yüksek Lisans Tezi BAZI TIBBI BİTKİLERDE YARARLI BİLEŞENLERİN EKSTRAKSİYONU VE TAYİNİ Cemile BAL (ÖZCAN) Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Ana Bilim Dalı 2005, Sayfa:130 Bu çalışmada, yıllardır tıbbi amaçla kullanılan ısırgan otu (Urtica dioica) yapraklan ve kuşburnu (Rosa canind) meyvesinin gerekli eser ve mikro element konsantrasyonları tayin edildi. Bu amaçla örnekler mikrodalga (MW) fırınında çözünürleştirildi ve metal analizleri Atomik Absorbsiyon Spektroskopisi (AAS) ile yapıldı. Ayrıca örnekler çeşitli organik çözücülerle ekstrakte edildi ve ekstraktlar Gaz Kromatografîsi/Kütle Spektroskopisinde (GC-MS) değerlendirildi. Makro moleküllerin ayrılması için ekstraksiyon çözeltileri silikajelden geçirilerek süzüntünün GC-MS de kromotogram ve spektrumlan alınarak direk alınanlarla karşılaştırıldı. Anahtar kelimeler: Isırgan otu, Kuş bumu, Ekstraksiyon, Mikrodalga fırın, Atomik Absorbsiyon Spektroskopisi, Gaz Kromatografisi/Kütle Spektroskopisi, Eser Metaller, Tıbbi Bitkiler. ABSTRACT Master Thesis Cemile Bal (Özcan) Fırat Umversty Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Chemistry 2005, Page: 130 In this study, the concentrations of necessary trace and micro elements were determined in the Rosa canına fruit and Urtica dioica leaves used to medicine purpose for years. For this aim, the samples were digested using microwave oven, and metal analysis were carried out by Atomic Absorption Spectrometry. In addition, the samples were extracted using various organic solvents and the extracts were examined by GC-MS. The extraction solutions were separated by using silicagel and both chromatograms and spectrums of the solutions were compared to each other. Keywords: Urtica dioica, Rosa canina, Extraction, Microwave oven, Atomic Absorption, GC-MS, Trace metals, Herbal plants n 126

ÖZETYüksek Lisans TeziULTRA ESER DÜZEYDEKİ AĞIR METALLERİN AMBERLİTE-XADİLE ÖNDERİŞTİRİLMESİ VE ATOMİK ABSORPSİYON SPEKTROFOTOMETRESİYLETAYİNİMuharrem İNCEFırat ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüKimya Ana Bilim Dalı2005, Sayfa:79.Ni, Cd, Pb, Co gibi bazı ağır metaller eser düzeyde dahi toksik özelliklere sahipolabilmektedirler. Bu nedenle bu metallerin çevre ve gıda örneklerindeki ultraeser düzeydeki (ppb)konsantrasyonlarının tayini büyük önem taşımaktadır. Alevli AAS gibi metodlarla ancak ppmdüzeyindeki metaller tayin edilebildiğinden analiz şemasına bir önderiştirme basamağının eklenmesigenellikle tercih edilen bir yöntemdir.Bu çalışmada, XAD-7 Polimerik reçinesi, PAR ligandı ile beraber kullanılarak önderiştirmebaşarılmıştır. Çalışmada elde edilen verilerden pH=2'de Kobaltın ve pH=5.5'ta Nikelin ve Bakırın%90'ın üzerinde zenginleştiği gözlenmiştir. Optimize edilen metod doğal maden sularınauygulanmıştır. Analiz edilen maden sularında 1.5-21 ppb aralığında Ni, 0.4-6.8 ppb aralığında Cu ve0.5-3.5 ppb aralığında Co bulunmuştur.Anahtar kelimeler: Nikel, Bakır, Kobalt, Doğal Maden Suyu, Önderiştirme, PAR, Alevli AtomikAbsorpsiyon Spektrometresi (F-AAS) ABSTRACTMaster ThesisMuharrem İNCEPRECONCENTRATION OF METALS AT THE TRACE LEVEL ON AMBERLİTE XADAND DETERMİNATİON ATOMIC ABSORPTİON SPECTROPHOTOMETRYFirat UniverstyGraduate School of Natural and Applied Sciences,Department of Chemistry2005, Page: 79Some heavy metals such as Ni, Cd, Pb and Co are being able to have toxic propertieseven at the trace level. Therefore, determination of their ultratrace concentrations of thesemetals in environmental and food samples.The addition of a preconcentration step to the analytical scheme is generally thechosen method due to the metals at the ppm level are being able to only determine by themethods like flame atomic adsorption spectrometry.In this study, a preconcentration method was achieved by using XAD-7 polimerikresine and PAR ligand. The data from this study, it was observed that the pH=2 for Cobaltand pH=5.5 for Nickel and Copper were found to be optimum pH. The optimized method wasapplied to the naturel mineral water samples. Concentrations at the range of 1.5-21 for Ni,0.4- 6.8 for Cu and 0.5-3.5 for Co were found.Keywords: Nickel, Copper, Cobalt, Naturel mineral water, Preconcentration, PAR, Flame AtomicAbsorption Spectrometry (FAAS) 88

ÖZET Yüksek Lisans Tezi SIVI GIDA ÖRNEKLERİNDE METAL TÜRLEMESİ Gökçe KAYA Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı 2004, Sayfa:55 +2 +3 Bu çalışmada, bir örnekteki Fe ve Fe konsantrasyonlarının bulunması için bir metot +2 geliştirilmesi amaçlandı. Bunun için, Fe l-( 2- Piridil azo )-2- naftol (PAN) ile kompleksleştirilip kloroform fazına ekstrakte edilirken Fe sulu fazda bırakıldı. +2 +3 Fe veriminin maksimum ve Fe veriminin minimum sağlamak için etkili olan parametreler optimize edildi. Optimum şartlar ; pH= 1; 50 mg PAN; 20 dakika karıştırma süresi ve 8 mi kloroform şeklinde bulundu. Geliştirilen metot dünyada sudan sonra en fazla içilen çay, kola, +2 +3 meyve suyu ve ülkemizde önemli bir sıvı gıda olan pekmezdeki Fe ve Fe miktarlarının tayinine uygulandı. +2 +3 Bulunan sonuçlardan Fe ve Fe konsantrasyonlarının en yüksek pekmezde bulunduğu ve pekmezi sırasıyla çay, vişne suyu ve kola izlediği gözlendi. Anahtar Kelimeler: Demir, l-(2-Piridilazo)-2-naftol (PAN), spesiasyon (türleme), çözücü ekstraksiyonu, sıvı gıda. ABSTRACT Master Thesis METAL SPECIATION IN THE LIQUID FOOD SAMPLES Gökçe KAYA Firat University Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Chemistry 2004, Page: 55 +2 +3 In this study, the development of a method for determination of Fe and Fe concentrations +2 in a matrix was proposed. For this purpose, Fe was complexed by l-(2-Pyridyl azo)-2-naphthol +3 (PAN) and extracted to chloroform phase while Fe remains in aqueous phase. The parameters that +2 +3 affect to be maximum of the recovery of Fe and to be of minimum of the recovery of Fe were optimized. Optimum conditions were obtained as pH = 1, 50 mg l-(2- Pyridyl azo)-2-naphthol (PAN), stirring time of 20 minute and chloroform volume of 8 ml. The developed method was applied to the +2 +3 determination of Fe and Fe in beverages such as tea, cola and fruit juice which most consumed in world after drinking water and pekmez that is important beverages in Turkey. From the results obtained, the m and respectively tea, fruit juice and cola. +2 +3 From the results obtained, the most high Fe and Fe concentrations were found in pekmez Keywords: Iron, l-(2- Pyridyl azo )-2- naphthol (PAN),speciation, solvent extraction, tea, cola, fruit juice, pekmez. 58

ÖZET Yüksek Lisans Tezi KANSERLİ İNSAN DOKULARINDAKİ ESER METAL DÜZEYLERİNİN TAYİNİ Demet ATICI Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı 2003, Sayfa: 70 Bu çalışmada, Elazığ Devlet Hastanesi ve özel patoloji laboratuarlarından kötü huylu ve iyi huylu prostat, uterin kavite ve mide tümörleri alınarak Cu, Zn, Fe, Ca ve Cd gibi eser metal konsantrasyonları Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi ile tayin edilmiştir. Atom tutucu yarıklı tüp (STAT), Alevli Atomik Spektrofotometresinin duyarlılığını arttırmak için kullanılmıştır. Doku örnekleri rnikro dalga fırında HNO3/H7O2 asit karışımı kullanılarak çözülmüştür. Uterin Kavite örneklerinde; kötü huylu tümörlerindeki Zn konsantrasyonunun iyi huylu tümörlere göre 2 kat olduğu belirlenmiştir. Mide örneklerinde; kötü huylu tümörlerdeki Zn, Fe ve Cu konsantrasyonunun iyi huylu tümörlere göre Zn için 2 kat, Fe ve Cu için 2,5 kat olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kanser, Atomik Absorpsiyon Spektrometresi, Eser elementler, İnsan Dokusu. ABSTRACT Master Thesis DETERMINATION OF TRACE METALS LEVELS IN CANCEROUS HUMAN TISSUES Demet ATICI Fırat Universty Graduate Schol of Natural and Applied Sciences Depertment of Chemistry 2003, Page: 70 In this study, trace metals such as Cd, Cu, Zn, Fe and Ca in cancerous and non cancerous tissues of human were determined by Atomic Absorption Spectrometry (AAS). The samples were taken from the pathology laboratories of private and government hospital in Elazığ. For importing the sensivity of AAS, Statted Tube Atom Trap (STAT) was used. The tissue Samples were digestesd in microwave oven by using the mixture of HN03/H202. In the Uterine Cavite tissues, Zn concentratius of cancerous samples were found higher (2 Times) than the non cancerous samples. In the stomach samples, Zn, Cu and Fe levels of cancerous samples were found higher than the non-cancerous samples. Key words: Cancer, AAS, Trace metals, Human tissues. 70

ÖZET DOKTORA TEZİ ESER DÜZEYDEKİ BERİLYUMUN ÖNDERİŞTİRİLEREK ALEVLİ ATOMİK ABSORPSİYON SPEKTROMETRESİ İLE TAYİNİ Halim AVCI Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı 2003, Sayfa: 115 Bu çalışmada, farklı toprak, kömür ve kömür külü katı örnekler ve çeşitli su örneklerindeki berilyum zenginleştirilerek, alevli atomik absorpsiyon spektrometsi ile tayin edilmiştir. Zenginleştirme tekniği için, adsorbent olarak aktif karbon kullanılmıştır. Ligant olarak asetilaseton, morin, kupferron, oksin, PAR, PAN ve asetilaseton-morin karışımı kullanılmıştır. Asetilaseton-morin karışımı kullanıldığında pH 8,50-10,50 aralığında %90 verim elde edilmiştir. Ca+2Mg+2, ve Al+3 gibi major bileşenlerin yüksek konsantrasyonlarda berilyumun absorbansını bastırdığı tesbit edildi. Bu interferensler optimize edilen metod ile giderilmiştir. Anahtar Kelimeler: Berilyum, Su, Toprak, Kömür Külü, Zenginleştirme, Maskeleme, Asetilaseton, Morin, Kupferron, Oksin ve Alev Atomik Absorpsiyon Spektrometresi (F-AAS). X ABSTRACT PhD Thesis DETERMINATION of BERYLLIUM TRACE CONTENTS by FLAME ATOMIC ABSORPTION SPECTROMETRY AFTER PRECONCENRATION HaHmAVCI Fırat University Graduate School of Natural and Applied Sciendies Department of Chemistry 2003, Page: 115 In this study, beryllium concentrations in soild samples such as soil, coal and fly ash. and different water samples were determined by flame atomic absorption spectrometry after preconcetration. For preconcentration, activated carbon was used as sorbent. The Hgands such as acetylacetone, morin, cupferron, oxine, PAR, PAN and of acetyl acetone plus morin were examined chelating reagents. The recovery of 90% were obtained by using the mixture acetylacetone plus morin, pH range of 8,50-1 0,50. It is observed that the beyllium absorbance were depressed by the major components such as Ca, Mg an Al at the high concentrations. However, this interferences were removed by using the optimized mothod. Key Words: Beryllium, Water, Soil, Coal ash, Preconcentration, Masking, Acetylacetone, Morin, Cupferron, Oxine, Flame Atomic Absorption Spectrometry (F-AAS) XI 130

Bu çalışmada, çeşitli endüstriyel bölgelerden alman toprak, su, bitki, yumurta ve piliç yemi gibi farklı örneklerdeki arsenik düzeyleri grafit fırın atomik absorpsiyon spektrofotometresiyle tayin edildi. Bu endüstriyel alanlar Maden Bakır İşletmesi, Ferrokrom Fabrikası, Çimento Fabrikası ve Elbistan Termik Santrali'ni içermektedir. Diğer taraftan, arsenik tayini için farklı kimyasal zemin düzelticilerle çalışıldı. Bu zemin düzelticiler, kalsiyum, magnezyum metallerinin nitrat tuzlan ve bunların karışımlarıdır. Zemin düzeltici olarak palladyum nitrat tercih edildi. Çünkü onun kullanılmasıyla en iyi sonuçlar elde edildi. Çalışılan örneklerdeki arsenik konsantrasyonu su örneklerinde 0.7-1.86 ng/ml As+3, toprak örneklerinde 36-10500 mg/kg As+3, bitki örneklerinde 0.9-4.6 mg/kg As+3, yumurta örneklerinde 41-142 ng/g As aralıklarında bulundu.Anahtar Kelimeler : Arsenik, Toprak, Su, Bitki, Yumurta, Grafit Firm Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi (GF-AAS) In this study, the arsenic levels in different samples such as soil, water, plant, egg and chicken feed, taken from various industrial areas were determined by Graphite Furnace Atomic Absorption Spectrophotometer (GF-AAS). These industrial areas include Maden Copper Mining, Plant of Ferrochrome, Plant of Cement and Elbistan Thermoelectric Pover Plant. On the other hand, different chemical matrix modifiers were studied for arsenic determination. The matrix modifier studied include the nitrate salts of palladium, nickel, iron, calcium, magnesium and their mixtures. As matrix modifier, palladium nitrate was preferred because of best results with its using. The arsenic concentrations in the studied samples were found to be 0.7-1.86 ng/ml As range in water samples, 36.10500 mg/kg As+3 in soil samples, 0.9-4.6 mg/kg As+3 in plant samples and 41-142 ng/g As+3 in egg samples.Key Words : Arsenic, Soil, Water, Plant, Egg, Graphite Furnace Atomic Absorption Spectrophotometer (GF-AAS) 88

Bu çalışmada, kullanılmış alüminyum kap, yeni alüminyum kap, borcam kap, teflon kap, alüminyum folyo kap, toprak kap, çelik kap, kalaylanmış bakır kap içerisinde farklı yemekler pişirilmiştir. Yemeklere geçen Al miktarı alev atomik absorpsiyon spektrofotometresi ile tayin edilmiştir. Yine aynı şekilde farklı kaplarda yoğurt mayalanmış, yoğurdun bir kısmı ekşimeye bırakılıp, daha sonra yoğurda geçen Al miktarı atomik absorpsiyon spektrofotometresi ile tayin edilmiştir. Kullanılmış alüminyum kapta pişen yemekte Al miktarının fazla olduğu gözlenmiştir. Borcam kapta pişen yemekte Al miktarının en az olduğu görülmüştür. Aynı şekilde salça kullanılan ikinci yemekte, yemeğe geçen Al miktarı artmıştır. Bunun sebebi olarak da salçanın asidik bir özellik taşımasıdır. Yemekte olduğu gibi kullanılmış alüminyum kaplarda mayalanan yoğurtlarda da Al miktarının çok fazla olduğu görülmüştür. Ekşi yoğurtlarda bu miktar daha da artmıştır. En az Al miktarı ise cam kapta mayalanan yoğurtta gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Alüminyumun Tayini, Yoğurt ve Yemek Analizleri, Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi. In this study, different Turkish meals were cooked in utensils made from old Al utensil, new aluminium utensil, clay utensil, aluminium folyo utensil, steel utensil, PTFE utensil, glass with boron utensil and tinned copper utensil. Then the Al concentrations in meals were determined by flame atomic absorption spectrometry. Yoghurt was also fermented in different utensils, described above. In addition, yoghurt was made sour in described utensils and Al concentrations in all the yoghurt samples were determined by flame atomic absorption spectrometry. The increased Al concentrations were found in the meals cooked in old aluminium utensils and this increase was high when tomato sour was used. This is attributed to the acidity of tomato sour. The less Al concentrations were found in the meals cooked in glass with boron utensils. The increased Al concentrations were also found in the yoghurt samples fermented in old aluminium utensils. This increase was wery high when the yoghurt was made sour. The less Al concentrations were found in the fermented yoghurt utensils. Key Words: Aluminium Determination, Analysis of Meals and Yoghurt, Atomic Absorption Spectrometry. 59

Ill ÖZET Yüksek Lisans Tezi BATMAN'DAKİ TÜPRAŞ TESİSİNİN ÇEVREYE YAYDIĞI TOKSİK METAL DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Gülbahar KESKİN Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı 2000, Sayfa:69 Bu çalışmada, TÜPRAŞ ve yöresindeki su, sebze, meyve ve bunların yetiştirildiği toprak örneklerinde Alev Atomik Absorpsiyon Spektrometresi ile Cd, Pb ve Ni in tayini amaçlanmıştır. Sebze örneklerinde bu elementlerin konsantrasyonları oldukça düşük olduğundan (ppb düzeyinde), analiz şemasına bir zenginleştirme basamağının eklenmesi düşünülmüştür. Bu amaçla aktif karbon üzerinde metal-kupferron kelatının adsorpsiyonuna dayanan zenginleştirme seçilmiştir. Alevli Atomik Absorpsiyon Spektrometresine duyarlılığı arttıran Slotted Tube Atom Trap (STAT) aksesuarı takılmıştır. Elde edilen toprak, sebze ve meyve örnekleri metal konsantrasyonlarından tesisin merkezinden uzak mesafeye gidildikçe metal derişimlerinin arttığı görülmektedir.. Benzer şekilde arıtılmayan atık suda ve Pb bileşiklerinin kullanıldığı bölgenin toprağında çok yüksek metal içeriği bulunurken arıtılmış suda bu konsantrasyon önemli ölçüde azaldığı gözlenmiştir. Sebze örneklerinde bulunan Pb, Cd ve Ni konsantrasyonları sırasıyla 20-160, 2-35 ve 15-1 10 ppb arasında değişmektedir. Anahtar Kelimeler: Kurşun, Kadmiyum, Nikel,, Sebze, Meyve, Toprak, Atomik Absorpsiyon IV ABSTRACT Master Thesis DETERMINATION OF TOXIC METAL LEVELS EMITTED TO ENVIRONMENT BY BATMAN-TÜPRAŞ Gülbahar KESKİN Firat Universty Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Chemistry 2000, Page:69 In this study, determinations of lead, cadmium and nickel by Flame Atomic Absorption Spectrometry in water, fruits, vegetables and the soils which they have been grown, around the TÜPRAŞ, were purposed. Because the levels of these elements in water, wegetable and fruit samples are very low, an enrichment step was added to the analysis schema. The adsorption of metal-cupferron chelat on activated carbon was preferred for this purpose.. Sloted Tube Atom Trap (STAT) was used for increasing of the sensitivity of Flame Atomic Absorption Spectrometry. From the obtained results, it is seen that metal concentrations were increasing related with distance from the center of TÜPRAŞ. The high levels of metal concentrations were found in the wastewater and sou of TÜPRAŞ. However, these high metal concentraions were found as low in the cleaning water. The obtained Pb, Cd and Ni concentraions are the range of 20-160, 2-35 and 15-110 ppb, for vegetables, respectively. Key Words: Lead, Cadmium, Nickel, Soil, Vegetables, Fruits, Atomic Absorption 69

111 ÖZET Yüksek Lisans Tezi ELAZIĞ VE YÖRESİNDE YETİŞEN SEBZE-MEYVE VE BUNLARIN YETİŞTİRİLDİĞİ TOPRAKLARDAKİ Pb ve Cd'un AAS İLE TAYİNİ Yusuf DILGIN Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı 1999, Sayfa:70 S ^ / Bu çalışmada, Elazığ ve yöresindeki sebze ve meyvelerde ve bunların yetiştirildiği toprak örneklerinde Alev Atomik Absorpsiyon Spektrometresi ile Cd ve Pb'un tayini amaçlanmıştır. Meyve ve sebze örneklerinde Cd ve Pb'un miktarı oldukça düşük olduğundan (ppb düzeyinde), analiz şemasına bir zenginleştirme basamağının eklenmesi düşünülmüş ve aktif karbon ile zenginleştirme seçilmiştir. Analizler yapılırken Alevli Atomik Absorpsiyon Spektrometresine duyarlılığı arttıran Slotted Tube Atom Trapper (STAT) aksesuarı takılmıştır. Ayrıca yöntemin doğruluğunu tespit etmek için, örneklerin bir kısmı Grafit Fırınlı Atomik Absorpsiyon Spektrometresinde analiz edilerek sonuçlar karşılaştırıldı. Meyvelerin topraktan Pb ve Cd alma yeteneklerini belirlemek için meyve örneklerinin alındığı topraklar çeşitli ekstraksiyon reaktifleriyle etkileştirilmiş ve ekstraksiyon çözeltileri STAT-FAAS ile analizlenmiştir. Elde edilen sonuçlarda çalışılan meyvelerde Pb konsantrasyonun 20-150 ppb arasında Cd konsantrasyonlarının ise 0.3-5.5 ppb arasında değiştiği gözlendi. Anahtar Kelimeler: Kurşun, Kadmiyum, Toprak, Spesiyasyon, Meyve ve Sebze, Atomik Absorpsiyon Spektrometrisi IV ABSTRACT Master Thesis DETERMINATION OF Pb AND Cd IN THE VEGETABLES FRUITS AND THE SOILS ON GROWN AROUND ELAZI? Yusuf DILGIN Firat Universty Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Chemistry 1999, Page 70 In this study, the determinations of lead and cadmium in fruits-vegetables and the soils which they have been grown, around the Elazığ, were purposed. The analysis were carried out by means of Flame Atomic Absorption Spectrometry. The preconcentration on activated carbon was applied because the lead and cadmium are very low concentration in these samples and, an enrichment step was necessary.. Sloted Tube Atom Traper (STAT) was used for increasing of Flame Atomic Absorption Spectrometry. The measuraments with GF-AAS were done for assesment of the accuration. For the defined of lead and cadmium uptake of the fruits and vegetables from soils, the soil samples were digested and extracted by using various extraction reagents. The clear extraction solutions were analysed by means of STAT-FAAS for lead and cadmium. From the obtained results, Pb and Cd caentinties in the studied fruits are the rage of 20-150 ppb and 0.3-5.5 ppb, respectively. Key Words: Lead, Cadmium, Soil, Speciation, Vegetables, Fruits, Atomic Absorption Spectrometry 70

Bu çalışmada, süt ve meyva sulan örneklerindeki Alüminyum, Alev Atomik Absorpsiyon Spektrofotornetresi ile tayini amaçlanmıştır. Süt ve meyva sularının yaş çüzünürîeştiril meşinden sonra, Aluminyum'un kupferron ligandıyla kompleksi oluşturulup aktif karbon üzerine aösorplanmıştır. Yapılan çalışmalarda zenginleştirme için komplekslestirici olarak kupferron seçildi ve optimum pH aralığının 4.5-6.0 olduğu gözlendi. Bu teknikle süt ve meyva sulan örneklerindeki 15-200.ugr L~' aralığı ndaki Alüminyum miktarlarının tayin edildiği gözlenmiştir. Yöntemin relatif standart sapması % 8.8 ugr/Ldir.ANAHTAR KELİMELER : Alüminyumun tayini, önder iştir me.. Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi, Süt ve meyva sularının analizleri In this work, the determination of Aluminium in milk and fruit juices with Flame Atomic Absorption Spectrophotometry is proposed. After wet ;ashing of milk and fruit juices, Aluminium is chelated with cupferron and is adsorbed on the activated carbon. Cupferron was preferred as complex! ng reagent for ensichrnent and optimum working range is pH 4.5-6.0 when cupferron was used. The analytical scheme allows the precise determination of 15-200 jig L~J in the biological fluids such as milk and fruit juices. The relative standard deviation was observed as % 8.8 ug L` ].KEY WORDS : Aluminium determination, Preconcentration, Atomic Absorption Spectrophotometry, Analysis of milk and fruit juices 77