Search

Bu çalışmanın amacı, İslam tasavvuf geleneğinde farklı insan-ı kâmil anlayışlarını kategorik olarak tasavvuf edebiyatından örneklerle incelemek ve bu yaklaşımların iktisadi hayata yansımalarını değerlendirmektir. İslam düşünce ve tasavvuf tarihinde insan-ı kâmil meselesi farklı bakış açılarıyla ele alınmıştır. Bunlardan biri, mekârim-i ahlak çerçevesinde insan-ı kâmilin ehl-i hal ve ehl-i dil olması, yani gönlünü mâsivâya kapatması (nazargâh-ı İlahi) anlayışıdır. Bu durum, tasavvufun amacı olan dünyanın süsünden ve oradaki lezzetlerden yüz çevirip (terk) Hakka yönelmenin (rağbet) bir anlamda uygulama biçimidir. Zaten mutasavvıflara ve sufi şairlere göre, ehl-i dil olarak tanımlanan insan-ı kâmil, Allah'ın sıfatlarına bir ayna hükmündedir. Bundan dolayı, insanın gönlü o kadar kutsaldır ki, Kabe’den bile değerlidir. Zira gönül bizzat Allah’ın eseridir ve durağıdır, oysa Kâbe bir insan eliyle inşa edilmiştir. Bu itibarla, sufilerin bir kısmı kâl ehlini küçümsemeyi yeğlemiş; insan-ı kamili ümmi hal ehli ile özdeşleştirmişlerdir. Nitekim Yunus Emre gibi sufi ve divan şairlerinin bir kısmı arif-cahil retoriği üzerinden batın ilmine vakıf olmayanların Hakkı yeterince bilemeyeceğinden hareketle cahil addedileceğini vurgulamışlardır. Ancak, tasavvuf literatüründe insan-ı kâmil konusu çoğu defa vahdet-i vücud nazariyesi çizgisinde hakikat-ı Muhammediyye ve devriyeler yaklaşımları üzerinden ele alınmıştır. İbn Arabi, Cîlî ve Mevlâna gibi mutasavvıflar insan-ı kâmili alemin ulvi ve süfli hakikatlerinin toplandığı küçültülmüş bir suret olarak değerlendirirler. hakikat-ı Muhammediyye yaklaşımına göre, dünya yaratıldığından beri insan-ı kâmil tekdir; o da Hz. Muhammed’dir ve bundan dolayı, Onun ruhu ve nuru ölümsüzdür. Çalışmada konuyla ilgili farklı yaklaşımlara ışık tutan pek çok sufi şairden örnekler verilmiş, yorumlanmış ve sonunda böyle bir insan modelinin iktisadi hayatta nasıl bir karşılığının olabileceği üzerine kısa bir değerlendirme yapılmıştır.

Gençlik, yiğitlik, mertlik, cömertlik, fedakârlık, diğerkamlık ve yardımseverlik gibi anlamları ifade eden fütüvvet, geçmişte farklı zamanlarda ve coğrafyalarda farklı zümreler eliyle farklı anlamlar kazanmıştır. Bunlar içerisinde sufi fütüvvet geleneği hem yazılı kaynaklarda hem de yaşam biçimi ve teşkilatlanmada en köklü ve yaygın olanıdır. Bu çalışmada, fütüvvetin ya da ahiliğin en önemli kaynağı olarak fütüvvetnamelerde bahsedilen ilkeler ve ritüellerden hareketle fütüvvet ve tasavvuf ilişkisinin incelenmesi ve buradan iktisadi hayata dair olası çıkarsamaların elde edilmesi amaçlanmıştır. Bu itibarla, fütüvvetnamelerdeki dil ve anlayış farklılıklarını da dikkate alarak Arapça, Farsça ve Osmanlı Türkçesi’nde yazılmış toplam on beş fütüvvetname üzerine bir araştırma yapılmıştır. Elde edilen bulgular göstermiştir ki, fütüvvet-ahilik anlayışı ve fütüvvetnameler özü itibariyle tasavvufun vazettiği temel ahlak ve edep kurallarına dayanmaktadır. Aslında, fütüvvet anlayışının İslam dünyasının farklı toplum kesimlerinde ve devlet yönetiminde geniş kabul görmesini sağlayan en önemli unsur da tasavvuf hareketi ile olan yakınlığı olmuştur. Özellikle büyük mutasavvıfların tanımladığı fütüvvet anlayışı insanlıkta kemali (insan-ı kâmil olmayı) amaçladığı için, bazı müellifler fütüvvet-ahi teşkilatını fütüvvet tarikatı olarak nitelendirmiştir. Fakat bizim de katıldığımız hâkim görüş, İslam tarihinin hiçbir devrinde fütüvvetin standart bir tarikat haline gelmediği, ancak benzer ahlaki ilkelere ve edep kurallarına göre oluşturulmuş, sosyal ve iktisadi işlevleri öne çıkmış sivil bir yapı olduğudur., Futuwwa gained different meanings by different groups in different times and geographies in the past. Among these, the tradition of sufi futuwwa is the most rooted and widespread in both written sources and lifestyle and organization. In this study, it is aimed to examine the relationship between futuwwa and sufism, based on the principles and rituals mentioned in futuwwatnamas as the most important source of futuwwa or akhism and to obtain possible inferences about economic life from this relationship. In this respect, the study was conducted on a total of fifteen futuwwatnamas written in Arabic, Persian and Ottoman Turkish, considering the differences in language and understanding in the futuwwatnamas. The findings have shown that the understanding of futuwwa/akhi understanding and futuwwatnamas are essentially based on the basic moral and decency rules laid down by sufism. In fact, the most important factor that enabled the understanding of futuwwa to be widely accepted in different segments of society and in the state administration of the Islamic world was its closeness with the sufi movement. Since the concept of futuwwa, defined especially by the great mystics, aims at perfection in humanity, some authors have described the futuwwa/akhi organization as a sect of futuwwa, although the prevailing view was not.

Futuwwa or akhism is the institutionalized name of the ideal of building a moral life and society based on the principle of doing good things, not doing or preventing bad things in the Islamic framework. It is understood that the idea of futuwwa is a civilization project based on raising ideal or perfect human (‘insan-ı kamil’) in terms of the series of people it takes as an example/guide and the principles it accepts as a way compass. Of course, some sufis such as Ibn Arabi preferred to explain the subject with deep philosophical considerations, like the authors of the history of thought before and after Islam. This understanding, which has been heavily criticized by a significant part of the Sunni Islamic scholars, makes the issue the subject of a deep philosophical analysis; it is an ideal human imagination that is understood by the circles of morality, mysticism and futuwwa as the perfect human being in general, moralized with the morals of the Qur'an, and living a life in accordance with the compass of revelation. Therefore, we have already dealt with the concept of the perfect human being, which is seen as the purpose function of futuwwa, within this framework. In this respect, in this study, a perfect human being has been analyzed over six of the general (indirect) business ethics principles of futuwwa and akhism. These principles are honesty, generosity, humility, being good-natured and well-spoken, altruism, not looking for fault and being forgiving., Fütüvvet veya ahilik, İslami çerçevede ‘iyi olan şeyleri yapma, kötü olan şeyleri de yapmama ya da engelleme’ esasına dayalı ahlaklı bir hayat ve toplum inşa etme idealinin kurumsallaşmış adıdır. Fütüvvet düşüncesinin gerek kendine örnek/yol gösterici olarak aldığı kişiler silsilesi gerekse yol pusulası olarak kabul ettiği ilkeler bakımından ideal ya da kâmil insan yetiştirmeye dayalı bir medeniyet projesi olduğu anlaşılmaktadır. Elbette İbni Arabi gibi bazı mutasavvıflar İslam öncesi ve sonrası düşünce tarihi müellifleri gibi konuyu derin felsefi mülahazalarla açıklamayı tercih etmişlerdir. Sünni İslam ulemasının önemli bir kısmı tarafından ağır eleştiriye tabi tutulan bu anlayış, meseleyi derin bir felsefi analizin konusu yaparken; ahlak, tasavvuf ve fütüvvet çevrelerinin genel manada kâmil insandan anladığı, Kur’an ahlakı ile ahlaklanmış, vahyin pusulasına uygun bir hayat süren ideal insan tasavvurudur. Biz de zaten fütüvvetin amaç fonksiyonu olarak görülen kâmil insan tasavvurunu bu çerçevede ele aldık. Bu itibarla, bu çalışmada fütüvvet ve ahilik düşüncesinin genel (dolaylı) iş ahlakı ilkelerinden altısı üzerinden bir insan-ı kâmil tahlili yapılmıştır. Bu ilkeler; dürüstlük, cömertlik, tevazu, iyi huylu ve güzel sözlü olmak, îsar, kusur aramamak ve affedici olmaktır.

Fütüvvet, geçmişten bugüne yüklenen anlam derinlikleri zaman zaman değişse de İslam toplumlarında şecaat, kahramanlık, cömertlik ve yardımseverlik vasıflarıyla sosyal, kültürel ve iktisadi hayatın içinde yararlı işler yapmayı kendine şiar edinmiş kişi ve grupların oluşturduğu bir kurumsal kimliğin adıdır. Ahilik ise, bunun Anadolu’da Türkler tarafından aynı misyonu yerine getirmek maksadıyla oluşturulmuş, ama daha ziyade esnaf ve zanaatkar zümreleri üzerinden iş hayatının belli standartlar ve ahlaki esaslar çerçevesinde yürümesini esas alan kurumsallaşmış halidir. Fütüvvetnameler, fütüvvet ve ahilik kurumunun inanç esaslarının ve ahlak anlayışının ana referans kaynağı olarak kabul edilirler. Bu belgeler, 10. yüzyıldan itibaren yazılmaya başlanan ve mensuplarının hem günlük hayatlarında hem de iş hayatlarında uymaları istenen İslam ahlakına dair kuralları ve ritüelleri içerir. Bu anlayış özellikle Türkiye’de güncelliğini korumakta, özlemle ve hayranlıkla anılmaya devam etmektedir. Asırlarca İslam-Türk toplumlarının sosyal ve iktisadi hayatında önemli bir yer edinmiş olan fütüvvet ve ahilik geleneğinin sadece geçmişe dönük bir öykünme ve hamaset malzemesi haline gelmesi yerine, bugüne ve yarına ışık tutacak bir meşale olması isteniyorsa, öncelikle fütüvvetnamelerin iyi anlaşılması gerekir. Bu nedenle, mevcut çalışmada üçü Arapça, dördü Farsça ve beşi Türkçe olmak üzere toplam 12 fütüvvetnamenin kısa özetleri verilecek ve değerlendirmeleri yapılacaktır.

Fütüvvet, İslami çerçevede iyi olan şeyleri yapma, kötü olan şeyleri de yapmama esasına dayalı ahlaklı bir hayat ve toplum inşa etme idealinin kurumsallaşmış adı denebilir. Ahilik, bunun Anadolu’da Türkler tarafından daha ziyade esnaf ve zanaatkar zümreleri üzerinden oluşturulmuş kurumsal halidir. Bu anlayış özellikle Türkiye’de güncelliğini korumakta; özlemle ve hayranlıkla anılmaya devam etmektedir. Üzerine pek çok araştırma ve program yapılmaktadır. Ancak yapılan çalışmalarda ve programlarda konunun esası ve bütünselliği konusunda önemli bilgi eksiklikleri bulunmaktadır. Bu eksikliklerin başında farklı dönemlerde ve mekanlarda, hatta farklı mesleklerde ve araştırmalarda geçerli olan fütüvvet anlayışlarının aynı olmadığının yeterince bilinmemesi geliyor. Usulde hata olunca esasta da hatalar meydana geldiği dikkate alınarak, mevcut çalışmada fütüvvetin ve ahiliğin menşei, tarihte geçirdiği evreler ve anlam değişiklikleri, zaman, mekân ve mensup zümrelerin niteliğine bağlı olarak oluşan farklı fütüvvet türlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu itibarla, fütüvvetin menşei ve tarihi serüveni içerisinde geçirdiği aşamalara, Avrupa’daki şövalyelik anlayışı ile benzerliklerine, içeriğinde yer alan temel hususiyetlere, mensuplarının manevi derecelerine ve menşeine göre beş ayrı esasa göre kazandığı anlam farklılıkları (türleri) ayrı başlıklar halinde incelenmiş ve analiz edilmiştir.

1980'li yıllardan sonra dünya ekonomisinin finansallaşması çok hızlanmış ve bu durum ulusal ekonomi politikalarının içeriğini ve etkinliğini değiştirmiştir. Ekonomilerin finansallaşması birçok avantajın yanı sıra krizlerin sıklığını ve şiddetini artırabilmektedir. Bu çalışmada finansal krizleri açıklamada yeni yapısalcı yaklaşımın ileri sürdüğü finans-büyüme ilişkileri teorik olarak ele alınacaktır. Ayrıca yeni yapısalcı yaklaşımın faizlerin düşük seviyelerde tutulmasıyla ilgili önerileri de ele alınacaktır. Çalışmanın sonucunda döviz kuru artışlarına karşı faiz oranlarının tek savunma aracı olarak kullanılmaması gerektiği ileri sürülmüştür. Nitekim döviz kurlarının arttığı bir durumda faiz oranlarını artırarak karşı bir politika geliştirmek, ekonominin uzun vadedeki gelişimi ve istikrarı açısından önemli sorunlar yaratabilecektir.

Bu çalışma, 22-23 Ekim 2020 tarihlerinde Kırşehir’de Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi tarafından düzenlenen VI. Uluslararası Ahilik Sempozyumu’nda sunulan ve bildiri kitabında yayınlanması beklenen “Ahilik Temelli Bir İktisat Anlayışı Devlet Odaklı mıdır Yoksa Piyasa Odaklı mıdır? Bugüne Dair Bazı Tespitler” başlıklı bildirinin biraz daha genişletilmiş bir versiyonudur. -- Sorumlu Yazar: Prof Dr., Erciyes Üniversitesi., İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, E-posta: ekrem_erdem1@hotmail.com, https://orcid.org/ 0000-0002-5876-8747 Bu çalışmada, tarihsel olarak teorik ve pratik birikimlerden hareketle İslam geleneğinde ekonomik karar biriminin devlet-odaklı mı yoksa piyasa-odaklı mı olduğu incelenmiştir. Bugün hâkim görüş, serbest piyasa mekanizmasının devletin güdümündeki bir ekonomik modele göre üretici, tüketici ve devlet olarak tüm ekonomik birimlerin menfaatine uygun, daha etkin bir yapı arz ettiği yönündedir. İslami bakımdan da ekonomik karar birimleri ölçülü davrandıkları, helalinden kazandıkları ve tükettikleri, cimrilikten ve israftan kaçındıkları müddetçe, serbest mübadele hem bireyleri hem de toplumu daha müreffeh hale getirecektir. Devlet ise, varlığını vatandaşlar adına iyiliği teşvik edici kötülükten de caydırıcı ve onların dinini, nefsini, malını, aklını ve neslini koruyucu bir üst kurum olarak sürdürecektir. İslami gelenekte, teorik söylem ve literatür ile ilk dönem uygulamalar daha ziyade özel mülkiyetin, özel teşebbüsün ve piyasanın baskın rolüne işaret ederken, daha sonraki dönemlerin büyük çoğunluğunda ve pek çok coğrafyada devletçi söylemler ve uygulamalar baskın hale gelmiştir. Esasında teorik yazının, asırlara sâri ilgili literatürün ve uygulamaların dönemden döneme ve coğrafyaya göre farklılık arz ettiği bilinmektedir. Zımnen de olsa fütüvvetnamelerin dili ile Ahi teşkilatlarının uygulamalarının da esasında benzer muğlaklığın sürdürdüğü anlaşılmaktadır. Ancak, fütüvvetnamelerin içeriğinden ve Ahi geleneğinin uygulamalarından anlaşıldığı kadarıyla, bu ekolde de serbest piyasanın işleyişini çağrıştıracak bir anlayıştan ziyade, belli ahlaki normal çerçevesinde hareket eden ve kontrollü-müdahaleci bir iktisadi anlayışın hâkim olduğu söylenebilir This study examines whether the central economic decisionmaking unit is the state or the market-oriented in the Islamic tradition, based on historical-theoretical and practical acquis. The dominant view reached today is that the free-market mechanism offers a more efficient structure in line with the interests of all economic units compared to a state-oriented model. As long as economic decision-making units act in moderation, earn and consume from halal, avoid stinginess and waste, free exchange will make both individuals and society more prosperous. The state, on the other hand, will continue its existence as a supreme body in Islamic tradition spreading good, preventing evil on behalf of its citizens to protect their religion, soul, property, mind and generation. Theoretical discourse and literature and the early practices rather indicate the dominant role of private property, private enterprise and the market while in most of the later periods and in many geographies, statist discourses and practices became dominant. However, from the spirit of the Futuwwatnamas documents and the Akhi tradition, it can be said that a controlled-interventionist economic understanding that acts within a certain moral normal framework is assumed rather than an understanding that completely evokes the functioning of the free market.

Bu çalışmanın amacı, Kayseri Hacılar’ın yaklaşık bir asır öncekiiktisadi zenginlik düzeyini ve gayri menkul varlıklar üzerinden servetindağılımını tespit etmektir. Toplamda dört mahalle ve bir de yabancılardanoluşan köyle ilgili belgeler okunmuş; ancak çalışmada sadece Orta Mahalle ileilgili veriler analiz edilmiştir. Çalışmanın temelini teşkil eden belgelerKayseri Hacılara ait Hülâsa Defterleri’nden alınmıştır. Kayıtlardamahalle sakinlerinin sahip oldukları mülkleri ağırlıklı olarak müstakil mülkolarak tuttukları ve çoğunlukla yüksek değer ifade eden ve o döneme görenispeten yüksek refah seviyesinde şehirli/merkezi bir hayata hitap eden bağ,hane, tarla cehri ve bahçe türünden varlıklara sahip oldukları anlaşılmaktadır.Toplam mülkün kıymeti ve ödenen vergi içerisinde en büyük pay müstakil hanelereaittir. Mahallede servetin oldukça dengesiz bir şekilde dağıldığı görülse dezenginlik düzeyi arttıkça servetten alınan vergilerin de arttığı, hatta vergiyükünün toplumun alt kesimlerinde oldukça düşük olduğu söylenebilir. Ayrıca,Orta Mahalle’de meskûn ilk on zenginin mal varlığı ve ödediği vergi miktarlarıdikkate alındığında, her birinin ayrı ailelerden geldikleri, dolayısıylazenginliğin aynı ailelerde toplanmadığı tespit edilmiştir. Son olarak,mahallede en zengin ikinci kişinin bir kadın olması, Osmanlı gibi İslamtoplumlarında kadınların erkeklere göre mirastan daha az pay aldıkları,yeterince mal sahibi olmadıkları ve iktisadi hayata pek katılmadıklarıyönündeki bilgi ve kanaatler bakımından üzerinde durulması ve daha ileriaraştırmalar yapılması gereken bir konudur.

Bu çalışmada, Afrika kıtasındabulunan 52 ülke arasından verilerin elverişlilik durumuna göre seçilen 33Afrika ülkesinin, 1995-2014 yıllarına ait verilerinden yararlanılarak insanigelişme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmamızda;insani gelişme endeksi bağımlı değişken, eğitim harcamaları, kişi başına düşensağlık harcamaları ve GSYH ise bağımsız değişkenler olarak seçilmiştir. Analizkısmında öncelikle serilerin yatay kesit bağımlılıkları incelenmiştir. Dahasonra panel durağanlık testleri kullanılarak serilerin durağanlık seviyeleritest edilmiştir. Seriler durağan hale geldikten sonra, panel ARDL kısa dönemanalizi sonucunda insani gelişme ile gelir değişkeni arasında pozitif veanlamlı ilişki tespit edilmiştir. Fakat insani gelişme ve eğitim değişkeniarasındaki ilişki negatif ve anlamlı bulunmuştur. İnsani gelişme ve sağlıkdeğişkeni arasındaki ilişkinin ise pozitif fakat istatistiksel olarak anlamsızolduğu belirlenmiştir. Kısa dönem analiz sonuçlarının aksine uzun dönem ARDL sonuçlarınagöre insani gelişme ve gelir değişkeni arasındaki ilişki negatif veistatistiksel olarak anlamlı, insani gelişme ile hem eğitim hem de sağlıkdeğişkenleri arasındaki ilişki ise pozitif ve istatistiksel olarak anlamlıoldukları tespit edilmiştir. Dumitrescu-Hurlin panel nedensellik testisonuçlarına göre insani gelişme ile gelir, sağlık ve eğitim değişkenlerinin %5anlamlılık düzeyinde karşılıklı olarak birbirlerinin nedeni olduğu tespitedilmiştir. Bütün bu sonuçlardan hareketle teorinin de öngördüğü gibi Afrikaülkeleri için ekonomik büyümeyi açıklamada sadece gelir değişkenin göz önündebulundurulmasının yeterli olmadığı buna ilave olarak eğitim ve sağlıkdeğişkenlerinin de hesaba katılmasının doğru olacağı tespit edilmiştir.Politika yapıcılar ekonomik büyüme ve kalkınma planları yaparken etki gücünügöz önünde bulundurarak kısa dönemde gelir değişkenini, uzun dönemde ise eğitimdeğişkenini temel alan politikaları devreye sokmalıdır., This study examined the relationship between human development and economic growth by using data from the 1995 to 2014 years of the 33 African countries selected according to the availability of data from 52 countries in the African continent. In our study; human development index was selected as the dependent variable, education expenditure, health expenditure per capita and GDP were selected as independent variables. In the analysis section, primarily cross-sectional dependence of series was examined. Then, stationary levels of series were tested by using panel stationary tests. After the series became stationary, as a result of panel ARDL short-run analysis a positive and significant relationship was detected between human development and income variables. But the relationship between human development and education variables was found to be negative and significant. However, the relationship between human development and health variables has been identified to be positive but not statistically significant. In contrast to the results of the short run analysis, according to long-run ARDL results, the relationship between human development and income variables was negative and statistically significant, the relationship between human development with both education and health variables were found to be positive and statistically significant. According to Dumitrescu-Hurlin panel causality test results, human development and income, health and education were found to be mutually interrelated at the 5% significance level. Based on these results, as also predicted by theory, it was determined that not only income variable but also education and health variables should be considered in explaining economic growth for African countries. While policymakers are making economic growth and development plans, they should implement the policies based on the income variable in the short run and the education variable in the long run with regard to the power of influence.

In the last 30 year period, the arrangements towards the central bank independence have been made in order to ensure and maintain macroeconomic stability in many countries. While the central banks focus on the goal of price stability, the importance of fiscal discipline has increased due to the effects of fiscal policy on macroeconomic stability. However, expansionary policies implemented since the 2008 global financial crisis have led to a new debt crisis in the European Union, especially in the economic and monetary union countries. While the expansionary effect of fiscal policies becomes prominent in the anti-crisis policies, the interaction of monetary and fiscal policies has become more questionable. In this study is evaluated the reflections of the central bank independence on the implementation of fiscal policy and public debt stock in the EMU countries. The results of the study show that the increase in central bank independence has positive and significant effect on public debt in Euro Area., Son 30 yıllık dönemde makroekonomik istikrarın sağlanması ve korunması amacıyla birçok ülkede merkez bankası bağımsızlığına yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Merkez bankaları fiyat istikrarı amacı üzerinde odaklanırken, maliye politikalarının makroekonomik istikrar üzerindeki etkileri nedeniyle mali disipline verilen önem artmıştır. Ancak 2008 küresel finansal krizi sonrasında uygulanan genişletici politikalar, Avrupa Birliği’nde özellikle Parasal Birliğe dahil ülkelerde yeni bir borç krizinin temellerini atmıştır. Kriz karşıtı politikalarda maliye politikalarının genişletici etkileri öne çıkarken, para ve maliye politikalarının etkilişimi de daha fazla tartışılır olmuştur. Bu çalışmada, AB’de ortak para alanına dahil ülkelerde merkez bankasının bağımsızlığının maliye politikası uygulamaları ve kamu borç stokuna yansımalarını değerlendirilmektedir. Çalışmanın analiz sonuçları; Euro bölgesi ülkelerinde, merkez bankası bağımsızlığındaki artışın kamu borç stoku üzerinde pozitif ve anlamlı etkisi olduğunu göstermektedir.

Bu yüksek lisans tezinin temel amacı ulusal entelektüel sermayenin ekonomik büyümeüzerindeki etkisinin, yüksek gelir düzeyindeki seçili 18 Avrupa ülkesi içinincelenmesidir. Bu doğrultuda 1997-2015 dönemi aralığında yıllık veriler yardımıylaulusal entelektüel sermaye ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki seçilen yüksek gelirli18 Avrupa ülkesi için panel veri analizi yöntemi (panel birim kök, panel eşbütünleşme)ile araştırılmıştır. Bu kapsamda çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümdeulusal entelektüel sermaye, entelektüel sermaye ve bu iki kavram arasındaki ilişkikavramsal boyutta sunulmuştur. İkinci bölümde, büyüme modelleri açıklanarak ulusalentelektüel sermaye ile arasındaki ilişki teorik çerçevede ifade edilmiştir. Son bölümdeise ekonometrik model tanımlanarak kurulmuştur. Seçilen yüksek gelirli 18 Avrupaülkesi için elde edilen ampirik bulgular şu şekildedir: i) Panel eşbütünleşme testi ulusalentelektüel sermayenin, modele kontrol değişken olarak dahil edilen istihdam oranlarınınve dışa açıklığın uzun dönemde bir denge ilişkisi içinde olduğunu doğrulamaktadır. ii)Panel eşbütünleşme katsayı tahmin sonuçları değerlendirildiğinde ulusal entelektüelsermayenin, istihdam oranlarının ve dışa açıklığın ekonomik büyüme üzerinde pozitifetkisi olduğu görülmektedir. Çalışmanın son bölümünde tahmin sonuçlarıdeğerlendirildikten sonra politika önermelerinde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Ulusal entelektüel sermaye, ekonomik büyüme, panel verianalizi, temel bileşenler analizi. The main aim of this master thesis is to analyze the effect of the national intellectualcapital on economic growth for the selected 18 European countries at high income levels.In this direction, the panel data analysis method (panel unit root, panel cointegration) wasapplied for the 18 high-income European countries with a relationship between nationalintellectual capital and economic growth with annual data for the period of 1997-2015.In this context, the study consists of three parts. In the first chapter, the nationalintellectual capital, intellectual capital and the relationship between these two conceptsare presented on a conceptual scale. In the second chapter, the relationship betweennational intellectual capital and the growth models is explained in the theoreticalframework. In the last part, econometric model was defined. The empirical findings forselected 18 high-income European countries are as follows: i) The panel cointegrationtest confirms that the national intellectual capital is in a long-term equilibriumrelationship with the employment rates and openness which included in the model ascontrol variables. ii) When panel cointegration coefficient estimation results areevaluated, it is seen that national intellectual capital, employment rates and openness havepositive effect on economic growth. In the last part of the study, policy proposals weremade after estimation results were evaluated.Keywords: National intelectual capital, economic growth, panel data analysis, principalcomponent analysis 87

Bu çalışmanın temel amacı, firmaların sahip olduğu teknoloji yoğunluğu ve büyüme hızı gibi dinamiklerin inovasyon ve büyüme ilişkisinde oynadığı rolün tespit edilmesidir. Ayrıca, firma büyüklüğü ve firma yaşı gibi değişkenlerin büyüme üzerinde yaratacağı etkiler de dikkate alınarak, sürdürülebilir büyüme açısından en uygun firma yapısının hangisi olacağının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda inovasyon ve büyüme arasındaki ilişki, AB Endüstriyel Ar-Ge Yatırım Skorbordu veri tabanında yer alan, dünya genelindeki en yüksek 2500 Ar-Ge yatırımcısı firma arasından seçilen 302 firmanın, 2005-2016 dönemini kapsayan verileri üzerine panel kantil regresyon ve sistem-genelleştirilmiş momentler metodu (GMM) tahmincisi kullanılarak ampirik olarak test edilmiştir. Analizde inovasyon göstergesi olarak veri zarflama analiziyle her bir örneklem ve yıl için hesaplanan inovasyon etkinliği skorları kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, düşük teknolojili firmalar dışındaki bütün örneklemler için inovasyonun satışlardaki ve verimlilikteki büyüme üzerindeki etkisi (genel olarak) pozitif ve anlamlı olarak tespit edilmiştir. Düşük teknolojili firmalar için bu etki, teorik beklentilerin aksine negatif olarak bulunmuştur. Özellikle kantil regresyon analizi sonuçları, inovasyon katsayısının en büyük değerinin, daha yüksek büyüme oranına sahip yüksek teknolojili firmaların yer aldığı örnekleme ait olduğunu göstermektedir. Firma büyüklüğünün büyüme üzerindeki etkisi ise genel anlamda negatif olarak bulunmuştur. Ayrıca, firma yaşının etkisinin ele alınan örneklem, kullanılan yöntem ve büyümeyi temsil eden değişken tercihine oldukça duyarlı olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda, nispeten daha küçük ölçekli, genç, hızlı büyüyen ve yenilikçi `süperstar` firmalar tarafından gerçekleştirilecek inovasyonun firma büyümesi üzerindeki etkisinin diğerlerine kıyasla çok daha büyük olacağı sonucuna varılmaktadır.Anahtar Kelimeler: İnovasyon, Firma Büyümesi, Firma Dinamikleri, Veri Zarflama Analizi, Panel Kantil Regresyon, Sistem-Genelleştirilmiş Momentler Metodu. The main purpose of this study is to determine the role of firm dynamics such as technological intensity and growth rate of firms in the relationship between innovation and growth. Moreover, in this study it is aimed to determine the most appropriate firm structure in terms of sustainable growth considering the effects of variables such as firm size and firm age on growth. In line with this purpose, the relationship between innovation and growth was empirically tested by applying panel quantile regression and system-generalized method of moments (GMM) estimators covering the period of 2005-2016 for the sample of 302 firms. These 302 firms were selected from the database of the EU Industrial R&D Investment Scoreboard among World's 2500 top R&D investors. Innovation efficiency scores calculated from data envelopment analysis for each sample and year were used as an innovation indicator in the analysis. According to the results of the analysis, for all samples except low-tech firms, the impact of innovation on sales and productivity growth was determined mostly positive and significant. This effect was found to be negative for low-tech firms, contrary to theoretical expectations. In particular, the quantile regression results show that the coefficient of innovation is the highest for high tech firms with higher growth rates. The effect of firm size on growth was found to be negative in general. Also, the effect of the firm age was detected to be very sensitive to the choice of the sample, the method used and the variable choice representing the firm growth. In this context, it has been concluded that the impact of innovation to be realized by the relatively smaller sized, young, fast-growing and innovative `superstar` firms on firm growth will be much larger than others.Keywords: Innovation, Firm Growth, Firm Dynamics, Data Envelopment Analysis, Panel Quantile Regression, System-Generalized Method of Moments. 273

Konjonktür dalgaları konusunda yaklaşık bir asırdır araştırma yapılmasına rağmen, konjonktür dalgalarının nedenleri ve niteliği ile ilgili halen net bir sonuca ulaşılmış değildir. Piyasa ekonomilerinin yaşadığı dalgalanmalar sonucu yaşanılan krizlerle ve durgunluklarla mücadele edebilmek için dalgaların yapısının iyi analiz edilmesi gerekmektedir.Bu tezin amacı konjonktür dalgalarının belirleyicilerini gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için ampirik olarak test etmektir. Bu amaca ulaşmak için seçilmiş 7 gelişmiş (G7) ve gelişmekte olan (E7) ülkenin 1960-2017 dönemine ait yıllık verileri kullanılarak konjonktür dalgaları, kamu harcamaları, para arzı, toplam faktör verimliliği, seçimleri temsil eden kukla değişken, ticari açıklık oranı ve tarımsal üretim değişkenleri kullanılarak panel zaman serisi analizi gerçekleştirilmiştir. Uygulama kısmında yatay kesit bağımlılığı BP (1980), CD (2004) ve LMadj (2008) testleri kullanılarak araştırılmıştır. Yatay kesit bağımlılığı nedeniyle değişkenlerin durağanlık özellikleri ikinci nesil panel birim kök testlerinden Bootstrap Panel (2004) birim kök testi ve Fourier Panel KPSS (2017) testi ile araştırılmıştır. Değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi Durbin-Hausman panel eşbütünleşme testi ile eşbütünleşme tahmincileri ise CupFM ve CupBC testleri (2009) ile elde edilmiştir.Ampirik bulgulara göre hem G7 ülkelerinde hem de E7 ülkelerinde konjonktür dalgaları durağan bir sürece sahip değildir. Diğer bir ifadeyle, gayrisafi yurtiçi hasılanın uzun dönem büyüme trendinden sapması olan nitelendirebileceğimiz konjonktür dalgalanmaları zaman içerisinde uzun dönem trend değerine kendiliğinden dönmemektedir. Bu nedenle, politika yapıcıların aktif iktisat politikaları kullanarak konjonktür dalgalarına müdahale etmeleri gerekmektedir. Eşbütünleşme modeli tahmini sonuçlarına göre hem gelişmiş ülkelerde hem de gelişmekte olan ülkelerde hükümet harcamalarının ve para arzının konjonktür dalgalarını azaltıcı; ticari açıklığın ise konjonktür dalgalarını artırıcı etkisi vardır. Gelişmiş ülkelerde toplam faktör verimliliğinin konjonktür dalgalarını artıcı etkisi var iken, gelişmekte olan ülkelerde seçimlerin konjonktür üzerinde pozitif bir etkisi vardır. Tarımsal üretimin hasıladaki payı ile konjonktür dalgaları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.Anahtar Kelimeler: Konjonktür dalgaları, Hodrick-Prescott Filtresi, Fourier Panel KPSS, Panel Eşbütünleşme Although business cycles have been investigated for nearly a century, there is still no clear conclusion on the causes and the nature of business cycles. In order to combat the crises and stagnation as a result of the fluctuations experienced by market economies, the structure of business cycles must be well analyzed.The aim of this thesis is to empirically test the determinants of business cycles for developed and developing countries. To achieve this aim, panel time series analysis was performed using various variables for 7 developed (G7) and developing (E7) countries covering the period of 1960-2017. Cross sectional dependence was investigated using BP (1980), CD (2004) and LMAdj (2008) tests. Due to cross sectional dependence, unit root properties of the variables were investigated second generation unit root tests, Bootstrap Panel (2004) and Fourier Panel KPSS (2017). The cointegration relationship among the variables was examined by Durbin-Hausman panel cointegration test and cointegration parameters were obtained using CupFM and CupBC tests of Bai, Kao and Ng (2009).According to the empirical findings, business cycles are not stationary in both G7 and E7 countries. In other words, business cycles defined as deviations from the long-term economic growth trend of gross domestic product do not spontaneously return to the long-term trend value over time. For this reason, policy makers need to intervene in the business cycles by using active economic policies. According to the results of cointegration model estimation, government expenditures and money supply are negatively related to business cycles both in E7 and G7 countries, while trade openness is positively related to business cycles. Total factor productivity and dummy variable representing elections are positively related to business cycles in G7 and E7 countries,respectively. Finally, there is no statistically significant relationship between the share of agricultural production and business cycles.Key words: Business Cycles, Hodrick-Prescott Filter, Fourier Panel KPSS, Panel Cointegration 178

Yabancı yatırımlar içerisinde önemli bir paya sahip olan doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), tasarruf yetersizliği ve bunun sonucunda yatırımları gerçekleştiremeyen ülkeler için stratejik bir kaynak olarak görülmektedir. 1980'li yıllar öncesinde DYY girişleri, doğal kaynak zenginliği ve altyapı gibi geleneksel faktörlere göre yönünü belirlerken, takip eden süreçte çok uluslu işletmelerin teknoloji yoğun sektörlere yönelmesi ile yabancı yatırımların belirleyicileri de değişime uğramıştır. Bu konuda teorik bir temel ortaya koyan neoklasik iktisat anlayışına göre, yabancı sermayenin, sermayenin getirisinin düşük olduğu zengin ülkelerden emek yoğun fakir ülkelere yöneleceği önermesi pratikte ciddi bir karşılık bulamamıştır. Bu anlamda Lucas (1990) tarafından ileri sürülen yaklaşıma göre, sermayenin zengin ülkelerden fakir ülkelere yönelmemesinin sebebi olarak beşerî sermaye düzeyindeki farklılıklar ve sermaye piyasasındaki aksaklıklar gösterilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, ev sahibi ülkelerin beşerî sermaye düzeyinin DYY girişleri üzerinde belirleyici bir etkisi olup olmadığını incelemektir. Bu kapsamda, ticari açıklık, doğal kaynak zenginliği, enflasyon oranı ve piyasa büyüklüğü gibi geleneksel belirleyicilerin yanı sıra beşerî sermaye düzeyinin DYY girişleri üzerindeki etkisi BRICS-T (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika ve Türkiye) ülkeleri üzerinde test edilmiştir. Panel birim kök ve eş bütünleşme testlerinin akabinde söz konusu değişkenlerin DYY girişleri üzerindeki etkisi Panel FMOLS ve DOLS tahmincileri ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, her iki tahminci sonuçları da BRICS-T paneli için ev sahibi ülkenin beşerî sermaye düzeyinin DYY girişleri üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu hipotezini desteklemektedir. Öte yandan BRICS-T ülkeleri için DYY girişleri ile doğal kaynak zenginliği arasında pozitif yönlü, enflasyon oranı ile ters yönlü ilişki gözlemlenmiştir. Ticari açıklık ve piyasa büyüklüğü gibi değişkenler ise, her iki tahminci sonuçlarına göre farklılaşmaktadır. Sonuç olarak, çalışmada özel olarak incelenen beşerî sermaye faktörünün DYY girişlerinde BRICS-T ülkeleri için anlamlı ve pozitif yönlü bir etkisi olduğunu destekleyen bulgulara ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Beşerî Sermaye, Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Panel Veri Analizi Foreign direct investment (FDI) which have substantial share in the foreign investments are considered as a strategic source for the countries in which investments cannot be carried out depending on saving shortage. As FDI inflow was determined by natural resource wealth and infrastructure, determiners of the foreign investments have changed with the multinational corporations directed the technology-intensive sectors. According to the neoclassical approach, the suggestion that foreign capital moving from the rich countries, where capital return is low, to the labor-intensive poor countries has not been found in practice in a serious place. As Lucas (1990) discuss, the reason of capital not moving from rich countries to the poor countries result in differences on human capital level and malfunctions in the capital market.The main purpose of this study is to examine whether the human capital level of the host countries has a decisive effect on FDI inflows. In this study, traditional determiners such as openness to the trade, natural resource wealth, inflation rate and market size along with the influence of human capital level on FDI were tested on BRICS-T countries. After the panel unit root and co-integration tests, the effects of these variables on FDI inflows were analyzed with panel FMOLS and DOLS estimators. According to the findings, both estimators support the hypothesis that the human capital level of the host country has a positive and significant effect on FDI inflows for the BRICS-T panel. On the other hand, it is observed a positive relationship between FDI inflows and natural resource wealth for BRICS-T countries and an inverse relationship with inflation rate. Variables such as openness to trade and market size differ according to the results of both estimators. As a result, it was found that the human capital factor, which was specifically examined in the study, has a significant and positive effect on FDI inflows for BRICS-T countries.Key words: Human Capital, Foreign Direct Investment, Panel Data Analysis 121

Gelişen dünya ekonomilerinde küreselleşmenin sağlanması ile finans piyasaları ülke ekonomileri ve hatta dünya ekonomisinde çok önemli bir yer kaplamaktadır. Üretim faktörleri arasında en başlarda sayılan emek faktörü ve günümüz dünyasında ekonomiye yön veren finans piyasaları mutlaka bir etkileşim içerisinde olmak zorundadır. Bu tezde Afrika kıtası ülkelerinden seçilen 13 ülke için finansal gelişmenin istihdam üzerindeki rolü uygulamalı olarak araştırılmıştır. Tez 4 bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde iktisat okullarının emeğe ve emek piyasalarına bakışı teorik olarak ele alınmıştır. İkinci bölümde finans sistemi ve finansal gelişmenin teorik altyapısı ele alınmıştır. Üçüncü bölümde finansal gelişmenin ekonomiye ve emek piyasalarına etkisi teorik olarak ele alındıktan sonra konunun anlaşılması için olumlu ve olumsuz etkiler örnekleriyle açıklanmıştır. Yine üçüncü bölümde söz konusu ilişkiye dair teorik ve ampirik literatür taraması yapılmıştır. Dördüncü bölümde ise panel regresyon testlerinden bahsedilmiş ve seçilmiş Afrika ülkeleri için söz konusu değişkenler kullanılarak uygulamalı analiz yapılmıştır. Analizde kullanılan veriler, 13 Afrika ülkesine ait özel sektöre verilen kredilerin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı, gayri safi yurtiçi hâsıla, sermaye stoku ve toplam istihdam rakamlarıdır. Bu veriler için yıl aralığı 1965-2011 olarak ele alınmıştır. Analizden elde edilen sonuçlara göre, finansal gelişme ve istihdam arasında negatif bir ilişki tespit edilmiştir. With the globalization in developing countries, financial markets got a big and important role in countries economy, also in world's economy. The labor factor, which is shown in the first place among the factors of production, must be in a relationship with financial markets. In this thesis, we tried to investigate empirically the role of financial development to employment for 13 selected African countries. This study is consisted of four chapters. The first chapter examines the theory of labor and the aspects of schools of economics to the labor factor. The second chapter contains the theoretical background of finance system and financial development. In the third chapter, firstly, the impact of financial development to economy and labor markets was examined, secondly, the positive and negative sides of this impact were examined with examples, finally, the theoretical and empirical literature reviews were indicated. In the fourth chapter, methodology of empirically analyses was examined, then the panel regression tests were applied for 13 Africa countries to explain the relationship between financial development and employment. The data, which are used in empirically analyses, includes domestic credit to GDP (%), GDP, Capital Stock and the total employment numbers for the 1965-2011 period covers the annual data. According to the results obtained in this study, aspects related to financial development and employment have turned out to be negative and significant. 170

Din ve iktisat toplumsal hayatın içinde bulunan ve kültür, toplum, yaşam standardı,politika ve siyaset gibi pek çok kurumu etkileyen ve onlardan etkilenebilen ikikavramdır. Aynı zamanda bu iki önemli kavram birbirini de etkilemektedir. Buradanyola çıkarak çalışmada bu iki kavram birlikte incelenmiş ve bu çalışma, bireyin iktisadidavranışlarında dinin rolü olup olmadığını, varsa bunun ne şekilde olduğunu ve neleredayandığını özellikle İslam dini olmak üzere, semavi dinlere göre değerlendirmiştir.Çalışmada iktisadi hayat ve dinlerin nasıl bir bağlantı içinde olduğu, semavi dinlerinemirleri, öğretileri ve dönemsel iktisadi yaşam tarzları, bazı bilim adamlarının din veiktisat üzerine görüşleri ve son olarak da son yıllarda din ve iktisat çalışmalarındakullanılan, bireylerin dini davranışlarını maliyet kar bakış açısıyla anlamaya çalışanrasyonel seçim teorisi irdelenmiş ve bireylerin iktisadi davranışlarında dini inanışlarınınetkisi kanıtlanmaya çalışılmıştır. Religion and economy are two terms which take part in social life and affect culture,society, standard of living, policy and politics and which are also affected by thoseterms themselves. These two important terms also affect each other. For this reason,religion and economy are compared each other and searched if there is any relationbetween economic behavior and religious belief. If there is relation between them, howdoes it occur and what is the reason behind of it? In this study, these questions are triedto be answered through Abrahamic religions and especially Islam.In this study, the relations between economic life and religions, disciplines andeconomic orders of religion, periodical economic life styles, various philosophers'thoughts and views about religion and economics and lastly rational choice theorywhich has been used to explain the economic aspect of religious behaviour ofindividuals and groups were examined. Thereby it has been tried to prove that the roleof religious belief on an individual's economic behaviors. 116

Ekonomik büyüme veya zenginleşme artan fırsatlar, hoşgörü, ekonomik ve sosyal hareketlilik, barış, demokrasi, entelektüel gelişim ve aydınlanmayı beraberinde getirerek bireysel ve toplumsal refahı artırdığı gerekçesiyle tarihin her döneminde ülkeler için önemli bir amaç haline gelmiştir. Ekonomik büyümeyi açıklamaya çalışan geleneksel ekonomi anlayışına dayalı modeller refahın göstergesi olarak doğrudan hasıla artışına odaklanmış ve refah düzeyinin asgari niteliklere sahip bir çevre gerektirdiğini dikkate almamışlardır. Geleneksel ekonomi anlayışına dayalı büyüme modellerinin çevreyi dikkate almaması konusu yoğun eleştirilere maruz kalmış ve yakın zamanda ekonomik büyüme literatüründe temel kabul edilen alternatif büyüme modelleri çerçevesinde çevreyi dikkate alan çeşitli modeller geliştirilmiştir. Bu modellerin pek çoğunun teorik ispatı çevrenin sürdürülemez bir şekilde kullanılmasının uzun dönemde ekonomik büyüme için bir kısıt oluşturduğu, büyümeyi durduracağı ve/veya azaltacağını göstermiştir. Bu çalışmada ise çevrenin ekonomik büyüme modellerinde nasıl ele alındığı ve üretim fonksiyonu yaklaşımı çerçevesinde diğer üretim faktörleriyle birlikte nasıl sonuçlar verdiği araştırılmıştır. Bu doğrultuda ekolojik ayak izi değişkeni çevreyi temsil eden bir değişken olarak kullanılmıştır. G7 ülkeleri ve gelişmekte olan ülkelerden seçilen yedi gelişmekte olan ülke (GO7) iki grup halinde panel veri yöntemleriyle 1961-2009 ve 1970-2009 dönemleri için analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar GO7 ülkelerinin büyüme sürecinde çevre faktörünü önemli oranda kullandığını dolayısıyla çevreyi korumaya yönelik politikaların bu ülkelerde daha maliyetli olacağını göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Çevre ve Ekonomik Büyüme, Sürdürülebilirlik, Ekolojik Ayakİzi, Ekolojik İktisat, Panel Veri Economic growth and wealthiness have been a major focus for countries throughout the history by leading economic and social improvements, peace, democracy, intellectual growing and enlightenment. Economic growth models based on traditional economic view have directly centered upon output growth as an indicator of welfare and not taken into consideration that welfare level requires an environment which has some quality standards. This viewpoint has been highly criticised and environment has recently been modelled within the frame of some economic growth models which commonly acknowledged. Most of these models proves that unsustainable use of environment by countries makes a drag for economic growth, will decrease or stop the growth in the long run. This study focuses on how environment is analysed in economic growth models and what results are obtained together with other production factors. Within this framework the Ecological Footprint as an indicator of environment was used and G7 and GO7 (7 selected developing countries) countries were econometrically analysed for 1961-2009 and 1970-2009 periods by using panel data methods. Results show that environment factor is used at a greater rate in the growth process of GO7 countries, meaning that in GO7 countries environment protection costs are more expensive compared to G7 countries.Key Words: Environment and Economic Growth, Sustainability, Ecological Footprint,Ecological Economics, Panel Data 254

Bu çalışmada, 1998-2011 dönemi boyunca Afrika kıtasında bulunan ülkeler arasından rastgele seçilen 31 ülke için, insani gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki incelenmiştir. Veri seti olarak, insani gelişme endeksi bağımlı değişken seçilmiş, eğitim harcamaları, sağlık harcamaları ve kişi başına düşen GSYİH ise bağımsız değişkenler olarak seçilmiştir. İlişkinin test edilmesi için havuzlanmış panel veri modeli ve tesadüfi etkiler modeli yöntemleri kullanılmıştır. Ekonometrik çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, insani gelişme ile ekonomik büyüme ve insani gelişme ile eğitim harcamaları arasında pozitif yönlü bir ilişki tespit edilirken, insani gelişme ile sağlık harcamaları arasında beklenenin aksine negatif bir ilişki tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: İnsani Gelişme, Ekonomik Büyüme, Afrika Ekonomileri, Panel Veri Analizi. In this study, the relationship between human development and economic growth during the period 1998-2011, for the 31 countries which were selected randomly among countries on the African continent were examined. For the data set, human development index was selected as dependent variable, education expenditure, health expenditure and GDP per capita, as independent variables. To test the relationship, pooled panel data model and random effects model methods are used. According to the results obtained from econometric study, while determining a positive relationship between human development and education expenditure and human development with economic growth, in contrast to expectations negative relationship has been determined between human development and health expenditures.Key Words: Human Development, Economic Growth, African Economies, Panel Data Analysis. 130

Türkiye'de Türkiye Grameen Mikro Finans Programı (TGMP) tarafından yürütülen mikro kredi uygulamalarının kadın yoksulluğu üzerindeki sosyo-ekonomik etkilerinin ölçülmesi amacıyla yapılan bu çalışma, teori ve uygulama şeklinde iki kısımdan oluşmuştur. Çalışmanın ilk üç bölümünde teorik bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde, yoksullukla ilgili temel kavramlar ve yoksulluk türleri, yeni yoksulluk, yoksulluğun nedenleri, yoksulluğun ölçülmesi ve ölçütleri, kadın yoksulluğu ve kadın yoksulluğunu belirleyen faktörler açıklanmıştır. İkinci bölümde, mikro finansman sistemi ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Mikro finansman sisteminin tarihsel gelişimi anlatıldıktan sonra, mikro finansman sisteminin uygulama esasları, prensipleri ve hedef kitlesi incelenmiştir. Ardından mikro finans sistemi ile klasik bankacılık arasındaki farklar ele alınmıştır. Daha sonra mikro finansman kuruluş modellerine değinilmiştir. Üçüncü bölümde, diğer ülkelerde ve Türkiye'de mikro finansman sisteminin gelişimi ele alınmıştır. İlk olarak Dünya'da mikro finansman sisteminin gelişimi ve geldiği aşama anlatılmış ardından mikro finansman sistemine temel teşkil eden Grameen Bank uygulaması ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Daha sonra Türkiye'deki mikro finansman uygulamaları, TGMP uygulamaları çerçevesinde ele alınmıştır. Son olarak mikro kredi kullanımı konusundaki ampirik literatür incelenmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise, anket yöntemiyle Türkiye'deki mikro kredi kullanıcılarının, mikro kredi kullanımı sonucunda sosyo-ekonomik düzeylerinde meydana gelen değişiklikler hakkında bilgiler toplanmıştır.Anket çalışması sonucunda elde edilen bulgulara göre mikro kredi kullanımının, kullanan kişilerin sosyo-ekonomik düzeylerinde olumlu etki yaptığı görülmüştür. Ayrıca mikro kredi kullanımının cevaplayıcıların sosyo-ekonomik düzeylerinde meydana getirdiği olumlu etkinin bölgelere göre farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Çeşitli değişkenlere göre bölgeler arası farklılıklar gruplandırılmıştır. Tez Türkiye'deki mikro kredi uygulamalarının yoksulluk ve kadın yoksulluğu üzerindeki etkilerini inceleyen çalışmalara katkı sağlayacaktır. Sonuçları, mikro kredi kullanımının kadın yoksulluğunu önemli ölçüde azalttığını ve sosyo-ekonomik düzeylerini iyileştirdiğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Kadın Yoksulluğu, Mikro Finans, Mikro Kredi. The purpose of this study is measuring the socio-economic impacts of micro-credit programs`, is conducted by Turkish Grameen Microfinance Program (TGMP) in Turkey, on the women`s poverty. It consists of two parts: theory and application. Theoretical information was given in the first three parts of the study. In the first section, basic concepts related to poverty and types of poverty, new poverty, reasons of poverty, measuring the poverty and its criterion, women`s poverty and factors determining the women`s poverty were explained. In the second part, micro finance system was explained in a detailed manner. After explaining the historical development of micro finance system, micro finance system`s implementation fundamentals, principles and target group were examined. Then, the difference between micro finance system and traditional banking were discussed. Afterwards, micro finance institution`s models were mentioned. In the third section, the development of micro finance system in other countries and also in Turkey was discussed. Firstly development of micro finance system in the world and then, Grameen Bank program, which is the basis of micro finance system, was examined in a comprehensive manner. After, micro finance practices in Turkey were discussed within the frame of TGMP programs. Finally, the empirical literatures about the use of micro credit were investigated. In the fourth part of the study, the information about the socio-economic level changes of micro credit users in Turkey was collected with survey method.According to the findings of the survey, the use of micro credit has positive impact on the user`s socio-economic level. Also, it was determined that the positive effects of micro credit on the socio-economic level of respondents vary according to region. Several variables were grouped according to the inter-regional differences.This thesis will contribute to the literature which is examining the effects of micro credit programs on poverty and women`s poverty in Turkey. The obtained results show that the use of micro credit significantly reduces the women`s poverty and improves their socio-economic level.Key Words: Women`s poverty, Microfinance, Microcredit 388

Asimetrik bilgiden kaynaklanan finansal piyasa aksaklıkları, firmaların yatırımlarını finanse etmekte kullandıkları dışsal fonların maliyetini artırmakta, içsel fonların maliyeti ile dışsal fonların maliyeti arasında bir fark ortaya çıkmaktadır. Bu şartlar altında, firmalar ya hiç dışsal fon temin edememekte ya da dışsal fonlara yüksek maliyetlerle erişebildiklerinden yatırımlarının maliyetleri artmaktadır. Finansal kısıtlılık olarak adlandırılan bu durum, firmaların yatırımlarını ve nihai olarak ekonomideki toplam yatırımları ve refah düzeyini olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de finansal kısıtların firma yatırımları üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi ve muhtemel olumsuz etkilerin ortadan kaldırılmasına yönelik olarak geliştirilmiş olan politika önerilerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye imalat sanayiinde faaliyet gösteren ve hisseleri Borsa İstanbul'da (BİST) işlem gören imalat sanayii firmaları üzerine odaklanılmakta, 1998-2010 dönemini kapsayan ve 125 firmadan oluşan dengeli bir panel veri seti kullanılmaktadır. Bulgular, Türkiye imalat sanayiinde faaliyet gösteren firmaların finansal kısıtlarla karşı karşıya bulunduğunu ve yatırımlarının finansal kısıtlardan olumsuz etkilendiğini ortaya koymaktadır. Buna göre, söz konusu firmalar yatırımlarını finanse ederken önemli ölçüde içsel fonlara (nakit akışları) bağımlı olmaktadır.Anahtar Kelimeler: Finansal piyasalar, firma yatırımları, finansal kısıt,yatırımların nakit akışlarına duyarlılığı, Türkiye imalat sanayii, BİST, Genelleştirilmiş Momentler Metodu (GMM). Financial market failure, originated from asymmetric information, increase the cost of external funds that firms use to invest, and there will be a gap between the costs of internal and external finance. In this case, investment cost for firms increases because of either firms can not obtain external funds or they can obtain external funds with high cost. This situation defined as financial constraint affects firms' investment, aggregate investment and welfare in economy ultimately.In this study, it is aimed to analyze the effect of financial constraints on firm investment and to evaluate policy recommendations developed for eliminate these possible unfavorable effects. In this framework, this study concentrates on firms that operate in Turkish manufacturing industry and that are quoted in Borsa İstanbul (BİST). A balanced panel data set that contains 125 firms and ranges from 1998 to 2010 is used.Findings reveal that, firms operating in Turkish manufacturing industry are faced with financial constraint and their investments are adversely affected by financial constraints. Accordingly, these firms are severely dependent on internal funds (cash flows) when financing their investment.Keywords: Financial markets, firms' investment, financial constraint, investmentcashflow sensitivity, Turkish manufacturing industry, BİST, Generalised Method of Moments (GMM) 221

Günümüzde artan küreselleşme ve teknolojik yenilik hareketleri ülkeler arasındaki sınırları ortadan kaldırarak, gerek firma ve endüstri gerekse de ülke bazındaki rekabeti hiç olmadığı kadar artırmıştır. Rekabetin bu denli yoğun yaşandığı bir ortamda, geleneksel üretim sistemleri yerini bilgi yoğun, Ar-Ge ve yeniliğe dayalı yeni nesil üretim sistemlerine bırakmıştır. Üretim sistemlerinde yaşanan bu değişim, rekabetin de boyut değiştirmesine neden olmuştur. Artık rekabet avantajının sağlanması için herhangi bir malı veya hizmeti daha düşük maliyetli üretebilmek tek başına yeterli olmayıp, verimlilik, kalite, hız ve esneklik gibi hususlar da büyük önem kazanmıştır. Bu söylenenler doğrultusunda, firmaların ve ülkelerin sürdürülebilir rekabet avantajı elde edebilmeleri için Ar-Ge ve inovasyona daha fazla kaynak ayırarak teknolojik değişime ayak uydurmaları gerekmektedir.Çalışmamızda, teknolojik değişim ve rekabet gücü arasındaki ilişkinin ortaya konması ve söz konusu ilişkinin yönü ve derecesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda dört ana bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde, teknolojik değişim olgusu kavramsal çerçevede anlatılmıştır. İkinci bölümde, rekabet gücünün belirleyicileri ve ölçüm yöntemleri yine kavramsal çerçevede ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Türkiye'de uygulanan teknoloji politikalarına yer verilerek, teknolojik performans kriterleri çerçevesinde Türkiye'nin mevcut durumu analiz edilmiştir. Dördüncü bölümde ise, 1970-2010 dönemine ait Türkiye'nin imalat sanayi verilerinden hareketle hazırlanan rekabet gücü endeksleri, teknolojik değişim göstergesi olan patent verileri ve ayrıca rekabet gücünü etkilediği düşünülen reel efektif döviz kuru ve gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) verileri kullanılarak ekonometrik uygulama yapılmıştır. Sonuç olarak, teknolojik değişim ve rekabet gücü arasında pozitif ilişki bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Teknolojik Değişim, Rekabet Gücü, VAR Modeli Nowadays, increasing globalization and technological innovations have removed the barriers between national borders and escalated the competition not only between the firms and industry but also at national level in a way that has never been before. In this intense competitive environment, traditional production systems have been replaced by Research & Development (R&D) and innovation based new generation manufacturing systems. The advances in the production systems have also led to the change in the dimension of the competition. Manufacturing a product or providing a service with low cost is not sufficient alone to provide competitive advantage anymore; the aspects including quality of the product, yield, speed, and flexibility of the production have gained main importance. In the light of this progress, companies and countries should allocate more resources for R&D and follow the technological advances to be able to maintain a sustainable competitive advantage.In our work, identification of the relation between technological development and competitiveness and determination of the direction and degree of this relation is aimed. Following this goal, in the first part of the work technological change has been covered conceptually. In the second part, the determinants of the competitive power and its measurement methods are also identified conceptually. In the third part, current state of Turkey in terms of technological performance was analyzed by referring to the technological politics that have been performed in Turkey. In the fourth part, competitiveness indexes that were prepared by using manufacturing industry data of Turkey from 1970 to 2010, patent parameters that show the technological improvement and real effective exchange rate and gross domestic product (GDP) parameters were used and econometric application was performed. As a result, a positive correlation between technological change and competitiveness was determined.Key Words: Technological Change, Competitiveness, VAR Models 170

Tarım arazilerinin marjinal sınırlara dayandığı günümüzde toprağın kıt bir faktör olması nedeniyle tarımsal üretimi artırmak ancak verimliliği artırmak ile mümkündür. Türk tarımındaki düşük verimliliğin en büyük nedeni ise yetersiz girdi kullanımıdır. Tarım sektörünün en önemli girdisi olan sertifikalı tohum kullanımı ülkemizde son derece yetersiz seviyededir. Ülkemiz tohumculuk sektöründeki en önemli kuruluşlardan biri olan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM), tohumculuk sektörünün faaliyet göstermediği veya yetersiz kaldığı ve ülkemizde açığı bulunan bitki türlerindeki tohumlukların üretimlerinin gerçekleştirilmesi ve çiftçilerimize dağıtımlarının yapılması ana ekseninde faaliyetlerini sürdürmektedir.Bu çalışmada; Türk tarım sektöründe tohum kullanımı, ekim alanındaki değişim ve çiftçinin eline geçen fiyatlar ile tarımsal üretim arasındaki ilişki buğday ve arpa ürünleri için 1980-2010 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak Vektör Otoregresif (VAR) model çerçevesinde incelenmiştir. Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips Perron (PP) birim kök testleri serilerin düzey değerlerinde durağan olduklarını göstermektedir. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre buğday tohumu ile üretim arasında çift yönlü nedensellik varken, arpa tohumundan üretim miktarına tek yönlü nedensellik mevcuttur. Etki-tepki analizi sonuçlarına göre buğday ve arpa ürünlerine verilen bir standart sapmalık şok sırasıyla 5 ve 2 dönem boyunca etkili olmaktadır. Varyans ayrıştırması sonuçlarına göre buğday üretimini en çok açıklayan değişken tohum miktarı iken, arpa üretimini en çok açıklayan ikinci değişken tohum miktarıdır. Ayrıca çiftçinin eline geçen ürün fiyatlarındaki artışın belli bir süre üretim miktarı üzerinde etkili olmaması, daha sonra üretimi artırması ve sonrasında yeniden etkisini kaybetmesi tarım piyasasındaki fiyat dalgalanmaları ile açıklanabilir.Anahtar Kelimeler: Tohumculuk, TİGEM, Buğday ve Arpa Üretimi, Tarım Sektörü, Granger Nedensellik, VAR Analizi Considering that agricultural lands are growing more and more scarce, increasing agricultural output is only possible by increasing agricultural productivity. The reason why Turkish agricultural sector encounters so low productivity is that the use of agricultural inputs is inadequate. Seed which is the most important input in the agricultural sector is away from widespread use in Turkish agriculture. The Turkish General Directorate of Agricultural Enterprises (TIGEM), a state economic enterprise which has autonomous legal entity and assigned with producing all kinds of goods and services required for the agriculture industry, has been mainly carrying out its activities in order to produce and distribute seeds to farmers.In this study, the relationship among seed use, area sown, priced received by farmers and agricultural production in the Turkish agricultural sector was examined, covering the period of 1980-2010 annual data for wheat and barley within the framework of VAR analysis. As a precondition of VAR analysis, the stationary of series was investigated by using ADF and Philllips-Perron unit root tests and it was found that each of the series is stationary at their level forms.Granger causality tests show that bi-directional causality exists between wheat seeds and agricultural production, and uni-directional causality exists from barley seed use to barley production. The findings of the variance decomposition and impulse-response functions show that any change in seed use for either wheat or barley has statistically significant impact on agricultural production and hence can effectively be used to increase agricultural production.Key Words: Seeds, TIGEM, Wheat and Barley Production, Agricultural Production, Granger Causality, VAR Analysis 154

İktisat teorisindeki gelişmeler para politikalarının nasıl uygulanması gerektiğine dair tartışmaları gündeme getirmiştir. Para politikalarının belirli bir kurala göre uygulanması gerektiğini savunan iktisatçılar, ihtiyarî bir para politikasının yürürlükte olmasının zaman tutarsızlığı problemi nedeni ile etkin olmayacağı konusunda hemfikirlerdir.Para politikası kurallarının nasıl uygulanacağına dair farklı öneriler iktisat literatüründe çok geniş yer tutmaktadır. Bunlardan birisi de Taylor kuralıdır. Taylor, para politikası kuralı önerisinde, kısa vadeli faiz oranının enflasyonun ve hasılanın hedeflenen seviyelerinde kalması için bir araç olarak kullanılabileceğini belirtmiştir. 2002 yılından itibaren enflasyon hedeflemesi rejimini uygulamaya başlayan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, temel politika amacının fiyat istikrarının sağlanması olduğunu, bunu sağlamak amacıyla kullanacağı temel politika aracının ise kısa vadeli nominal faiz oranı olacağını açıklamıştır.Bu tezin amacı, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın politika davranışlarını Taylor tipi bir para politikası tepki fonksiyonu oluşturarak tahmin etmektir. Bu doğrultuda bankanın politika tepki fonksiyonu 2002M2?2011M2 dönemine ait aylık veriler kullanılarak tahmin edilmektedir. Bu amaçla ARDL metodolojisi kullanılarak eşbütünleşme ve hata düzeltme modelleri elde edilmekte, ayrıca vektör otoregresyon (VAR) modeli ve yapısal vektör otoregresyon (SVAR) modeli kullanılarak etki-tepki ve varyans ayrıştırma analizleri yapılmaktadır. Son olarak değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi, Toda?Yamamoto nedensellik analizi ile incelenmektedir.Elde edilen tüm analiz sonuçları, Merkez Bankası'nın politika kararlarında sadece enflasyon oranındaki şokları dikkate aldığını göstermektedir. Hasıla ve döviz kuru şokları ise bankanın politika kararlarını etkilememektedir. Tüm bu sonuçlar ışığında Merkez Bankası'nın fiyat istikrarı hedefini yegane hedef olarak belirlediği ve bu hedefe ulaşmak amacına uygun politika uyguladığı söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Taylor Kuralı, Para Politikası Tepki Fonksiyonu, ARDL, SVAR. Recent developments in the theory of economics, brought up discussions on the application method of monetary policies. Economists,arguing that the implementation of monetary policies according to a specific rule understand that discretionary policies are not effective because of time consistency problem.There are plenty of proposition in the literature about how to apply the rules of monetary policy. One of them is the Taylor rule. In his policy proposal, Taylor suggests that short term nominal interest rate can be used as a policy instrument to intervene deviations in inflation and output. The CBRT has started to inflation targeting regime by the beginning of 2000 and declared that the main policy purpose as the maintenance of price stability. The short term nominal interest rate is the main policy instrument to achieve this purpose.Aim of this thesis is to estimate monetary policy behaviour of the CBRT by using Taylor type monetary policy reaction function. We employee ARDL bounds test approach, Toda-Yamamoto causality analysis, VAR and SVAR models, respectively. Then, we estimate monetary policy reaction function by using data belonging 2002M2-2011M2 period.Results obtained from both econometric models imply that Central Bank only takes inflation into account in its policy decisions. A deviation in output level or volatility in real exchange rate have no effect on interest rate decisions of the bank. In the light of these results, we conclude that the CBRT only focuses on the maintenance of price stability and manages policy instrument to this end.Keywords: Taylor Rule, Monetary Policy Reaction Function, ARDL, SVAR. 282

Bu yüksek lisans tezinin temel amacı, küresel kriz nedeniyle Türk bankacılık sektörünün reel sektör kredilerinde meydana gelen azalmanın ağırlıklı olarak arz yönlü mü talep yönlü mü olduğunu ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, önce bütün olarak Türk bankacılık sektörü için, ardından ise reel sektör kredilerinde azalma meydana gelen banka türleri için ekonometrik analizler yapılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, bankacılık sektörü ve reel sektör arasındaki ilişki sektörler arasında kurulan kredi mekanizması ile ele alınmış ve kredi kanalı ile kredi daralması kavramları üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, küresel krizin oluşum sürecinden, nedenlerinden, ülkelerin krizin etkilerini azaltmak için aldığı politika önlemlerinden, krizin dünya ekonomisine etkilerinden ve Türk ekonomisine yansımalarından bahsedilmiştir. Üçüncü bölüm ise çalışmanın temel konusu olan uygulama kısmını içermekte olup, uygulama için dönem olarak 2005:1-2009:12 dönemi seçilmiş ve aylık veriler kullanılmıştır. Uygulamada yöntem olarak ise en küçük kareler (EKK) ve eşbütünleşme analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, Türkiye'de bankaların reel sektör kredisi arzı, reel kredi verme kapasitesiyle, reel sanayi üretimiyle ve nominal kredi faiz oranlarıyla pozitif ilişkilidir. Reel sektör işletmelerinin kredi talebi ise, reel sanayi üretimiyle pozitif; sanayi üretim açığıyla ve nominal kredi faiz oranlarıyla negatif ilişkilidir. Ayrıca, küresel kriz ortamında reel sektör kredilerinde meydana gelen azalma hem arz hem de talep yönlüdür. Küresel kriz nedeniyle ekonomik faaliyetlerde meydana gelen daralma ve beklentilerin kötüleşmesi, kredi arzını olduğu gibi kredi talebini de azaltmıştır. Kredi daralması, kredilerde azalma yaşanırken kredi arzının kredi talebinden küçük olması olarak tanımlandığında, çalışmada Türkiye'de reel sektör kredilerinde meydana gelen azalmanın bazı aylarda kredi daralmasına işaret ettiği sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Bankacılık sektörü-reel sektör ilişkisi, kredi daralması, küresel kriz, Türk bankacılık sektörünün reel sektör kredileri, eşbütünleşme analizi. The main purpose of this master thesis is to investigate the decrease of loans to real sector of the Turkish banking sector which is caused by the global crisis is mostly supply-side or demand-side. Towards this aim, econometric analyses have been made as a whole for Turkish banking sector and the bank types whose loans to real sector have decreased. The study consists of three chapters. In the first chapter, the relationship between banking sector and real sector is explained by credit mechanism and the terms credit channel and credit crunch are emphasized. In the second chapter, the generation duration and the causes of the global crisis, the policy implementations of the countries? to reduce the influences of the crisis, the effects of the crisis on the world economy and the reflections of the crisis to Turkish economy are mentioned. The third chapter includes the application part which is the main subject of the study. Monthly data covering the period 2005:1-2009:12 are used as the period and least squares and co-integration analysis are used as the methods for the application. The results indicate that loans to real sector supplies of the banks are positively related to real lending capacities of the banks?, real industrial production and nominal interest rates of loans in Turkey. The real sector enterprises? credit demands are positively related to real industrial production and negatively related to industrial productin gap and nominal interest rates of loans. Moreover, the decrease of the loans to real sector of the Turkish banking sector is both supply-side and demand-side. The contraction of economic activity arising from the global crisis and worsened expectations reduced both loan supply and loan demand in Turkey. If the term credit crunch is defined as the case that loan demand is higher than loan supply while the loans are decreasing, it can be said that the decrease of loans to real sector in Turkey indicates a credit crunch for some months.Key Words: The relationship between banking sector and real sector, credit crunch, the global crisis, Turkish banking sector?s loans to real sector, co-integration analysis. 174

KADIN İSTİHDAMININ REKABET GÜCÜ ve EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ile REKABET GÜCÜ EN YÜKSEK ÜLKELERİN KARŞILAŞTIRILMASIFatma Fehime AYDINErciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler EnstitüsüDoktora Tezi, Temmuz 2011Danışman: Prof. Dr. Ekrem ERDEMÖZETSon yıllarda kadın istihdamı ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmıştır. Ancak kadın istihdamının ülkelerin rekabet gücü ve ekonomik büyümeleri üzerindeki etkisini inceleyen herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada kadın istihdamının Türkiye ve 2009 yılı Uluslararası Yönetim Geliştirme Derneği'nin (IMD) verilerine göre rekabet gücü en yüksek 10 ülkenin rekabet gücü ve ekonomik büyümesi üzerindeki etkileri karşılaştırılmaktadır.Çalışmanın temel hipotezi, ?kadınların işgücüne katılımının ülkelerin hem rekabet gücü hem de ekonomik büyümeleri üzerinde, ekonomik büyümenin de kadınların işgücüne katılımı üzerinde olumlu etkiye sahip olacağıdır.?Çalışma başlıca üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; kadın istihdamı ile ilgili teorik yapı ele alınmıştır. İkinci bölümde, ekonomik büyüme, rekabet ve rekabet gücü kavramları incelenmiş, rekabet gücünün ölçülmesi ile ilgili yaklaşımlar ele alınmış ve son olarak da rekabet gücü ve ekonomik büyüme ilişkisi ile ilgili teorik bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise, ilk olarak değişkenler ve veriler tanımlanmış, ikinci olarak rekabet gücü endeksinin hesaplanmasıyla ilgili bilgiler verilmiş, üçüncü olarak kullanılan ekonometrik analiz yöntemi hakkında bilgi verilmiş, son olarak da, ekonometrik analiz sonucu elde edilen ampirik bulgular sunulmuş ve yorumlanmıştır.Çalışmada ilk aşamada ele alınan 11 ülkenin tamamı için ekonometrik analiz yapılmış; daha sonra çalışmada ele alınan ülkeler rekabet gücü yüksek ve rekabet gücü düşük ülkeler olmak üzere iki gruba ayrılmış ve analiz bu gruplara da ayrı ayrı uygulanmıştır. Sonuç olarak kadınların işgücüne katılımının rekabet gücünü olumlu etkileyeceği yönündeki hipotezimiz rekabet gücü yüksek olan ülkeler için kabul edilmiş, diğer ülkeler için yapılan analizlerde katsayılar anlamsız çıktığından herhangi bir değerlendirme yapılamamıştır. Kadınların işgücüne katılımının GSYİH'yi olumlu etkileyeceği yönündeki hipotezimiz ise her üç ülke grubu için de kabul edilmiştir. GSYİH'nın kadınların işgücüne katılımını olumlu etkileyeceği yönündeki hipotezimiz ise rekabet gücü daha düşük olan ülkeler için reddedilmiş, diğer iki ülke grubu için kabul edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kadın istihdamı, rekabet gücü, ekonomik büyüme, panel veri analizi. In recent years a large number of studies have been made about women employment. But no study has been met about the effect of women employment on competitiveness and economic growth. In this thesis the effect of women employment on competitiveness and economic growth has been compared between most competitive countries according to the data of International Institute for Management Development (IMD) and Turkey.The main hypothesis of this thesis is that ?women?s participation to employment would have positive effect on competitiveness and economic growth?.The study consists of three chapters. The first chapter treats the theoretical framework about women employment. The second chapter examines the concepts of economic growth, competition and competitiveness; treats the approach about the measurement of competitiveness; and lastly gives information about the relationship of competitiveness and economic growth. The third chapter defines data and variables, secondly gives information about the method of calculating competitiveness, thirdly gives information about the method of econometric analysis and lastly presents and interprets empirical findings.In the study firstly econometrical analyses have been applied for all eleven countries. After that, countries have been divided to two groups as the higher competitive and the lower competitive countries and the analyses have been applied to these groups. Consequently the hypothesis of the ?women?s participation to the employment would have positive effect on the competitiveness? is true for the higher competitive countries. But because of the insignificant coefficients, we couldn?t evaluate it for other countries. The hypothesis of the ?women?s participation to the employment would have positive effect on the GDP? is true for all the country groups. Furthermore the hypothesis of the ?the raise of GDP would have positive effect on women?s participation to the employment? is true for all countries we treated and for the higher competitive countries but not true for the lower competitive countries.Key Words: Women employment, competitiveness, economic growth, panel data analysis. 147

Diğer tüm faktörler sabit kabul edildiğinde, sahip olunan gelir düzeyinin arttırılması için gerekli tek koşul ekonomik büyümenin sağlanmasıdır. Ancak, farklı iktisadi birimlerin çeşitli görevler üstlendiği günümüzde bu koşulun sadece ülke düzeyindeki dinamikler kullanılarak gerçekleştirilemeyeceği açıktır. Bu nedenle, araştırmacılar ekonomik büyümeye neden olan dinamikleri daha mikro bir perspektif içerisinde ele alma uğraşındadır.Söz konusu perspektifin en önemli temsilcilerinden biri illerdir. Bu çalışmada, Türkiye'de illerin temel makroekonomik, niteliksel ve kültürel büyüme dinamikleri ile para ve maliye politikalarının bu dinamikler üzerindeki etkilerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.Bulgular, Türkiye'de illerin temel makroekonomik ve niteliksel büyüme dinamiklerinin emek, sermaye, büyüme performansı, tasarruf, kredi, ihracat, coğrafya, suç, uzaklık, girişim ve ortaöğretimde okullaşma; kültürel büyüme dinamiklerinin ise geleceğe odaklanma, sekülarizm, eğitim, servet, hukukun üstünlüğü, iş ahlakı, bireyselcilik, din, hayırseverlik, iş çevreleri ve üniversitelerle ilişki ve hemşericilik olduğunu göstermiştir. Suç, uzaklık, sekülarizm, eğitim ve hemşericilik dinamikleri seçilen illerin ekonomik büyüme performansları üzerinde genel olarak negatif; diğer dinamikler ise pozitif etkiler meydana getirmektedir. Bununla birlikte, para ve maliye politikaları hem makroekonomik, hem niteliksel hem de kültürel büyüme dinamikleri üzerinde büyük ölçüde anlamlı etkilere sahiptir. Assuming all the other factors fixed, the only way for increasing owned income is to achieve economic growth. But under the current conditions, in which economic agents undertake various tasks, it is clear that this term cannot be accomplished by only using country level growth dynamics. Thus, researchers are trying to take the economic growth dynamics into account in a more micro perpective.Cities are one of the most important representatives of this perpective. In this study, it is aimed to determine the basic macroeconomic, qualitative and cultural growth dynamics of cities in Turkey and the effects of monetary and fiscal policies on these dynamics.Findings revealed that, while the macroeconomic and qualitative growth dynamics of cities in Turkey are labor, capital, growth performance, saving, credit, export, geography, crime, distance and entrepreneurship; the cultural dynamics are focus on the future, secularism, education, wealth, rule of law, business ethics, individualism, religion, charity, relations to business environments and universities and citizenry. While crime, distance, secularism, education and citizenry are the dynamics which negatively affect city based economic growth; others have positive growth effects. In addition, both monetary and fiscal policies have drastically significant effects among macroeconomic, qualitative and cultural growth dynamics. 387

İktisat biliminin ilk yıllarından günümüze kadar milletlerin zenginlikle birlikte refah düzeyinin artacağı dolayısıyla bu amaca ulaşmak için iktisadi büyümenin milletleri zenginleştireceği ve zenginleşmenin sağlanabilmesi için de sadece üretim ve tüketim miktarının artması için uğraşılmıştır. Dolayısıyla bir taraftan doğal kaynaklar tükenirken salınan atıklarla çevre kalitesi bozulmuş, ozon tabakası incelmiş, sera etkisi, küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi tehditler kendini göstermiştir. Sorun ciddi boyutlara ulaşınca çevrenin serbest bir mal olduğunu kabul eden paradigma sorgulanır olmuş yaşanabilir ve sürdürülebilir bir çevre ile iktisadın ayrı düşünülmeyecek bir konu olduğu üzerinde durulmaya başlanmıştır. Bu da ekonomik büyümenin yanı sıra çevresel ve sosyal sürdürülebilirliği de dikkate alan sürdürülebilir ekonomik kalkınmayı amaç haline getirmiştir.Özellikle 1960'lı yıllardan sonra uluslararası kuruluşların öncülüğünde başlatılan çevreye karşı bilinçlendirme çabaları ülkelerin çevreye karşı hassasiyetlerini uyandırmış ve çevreye karşı yasal, anayasal ve kurumsal oluşumları beraberinde getirmiştir. Ancak sorunun sadece bilincine varmak yeterli olmamaktadır. Aynı zamanda iktisat politikalarını ve politika araçlarını çevresel amaçlar doğrultusunda dengeli bir şekilde kullanmak gerekmektedir. Çevre korumada uygun politika araçları seçilmeli ve seçilen araçların diğer değişkenler üzerindeki olası etkileri ve uygulanan politikaların istenen yönde kalıcı etkiler yaratıp yaratmayacağı dikkate alınmalıdır.Bu çalışmada, çevre kirliliği ve yol açacağı sorunlar açıklanarak çevre ve iktisat arasındaki ilişki üzerinde durulmuştur. Aynı zamanda çevre politikasının iktisat politikasının bir bileşeni olduğu ve çevreyi korumaya yönelik iktisat politikaları teorik çerçevede incelenmiştir. Ampirik çerçevede ise, Türkiye'de çevre politikalarının uzun dönemde etkili olup olmayacağını tespit etmek için 1960?2007 kişi başına karbondioksit (CO2) emisyonları birim kök testleriyle test edilmiş ve CO2 serisinin yakınsadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca seride 1978 ve 1997 yıllarında yapısal kırılmalar bulunmuştur. Serideki bu kırılmalarla birlikte kullanılan yöntem, veri seti ve değişken itibariyle uzun dönemde Türkiye'de çevreyi korumaya yönelik izlenen politikaların etkili olamayacağı sonucuna ulaşılmaktadır.Anahtar Kelimeler: İktisat ve Çevre, Çevre Politikaları, Birim Kök Testleri, Yakınsama, Yapısal Kırılma From the first years of the science of economics to recent years, it?s believed that economic growth is essential for wealth. To reach this purpose, even today, efforts have been made to increase the quantity of output and consumption. This approach has caused natural resources become scarce, on the other hand quality of environment worsened, ozone layer thinned, and the threats such as greenhouse effect, global warming and climate change have arisen. When the threats became serious, the paradigm which accepts the environment is a free good has been criticised and it has been seen that economics is a subject in collabration with livable and sustainable environment. This has revived sustainable economic devolopment which takes economic growth as well as environmental and social sustainablity into account.Especially after the 1960?s, the efforts for environmental consciousness made by under the leadership of international organizations have increased the countries? sensitivity to the environment and brought legal, constitutional and institutional formations. Nevertheless those are not enough considering severity of the trouble. It?s also required to use economic policies and policy tools in the direction of environmental aims in a balanced way. Appropriate tools should be chosen to protect the environment. Additonally probable effects of the tools chosen on the other variables; and whether implemented policies will create permanent effects in the desired direction should be considered.In this study the relationship between economics and environment is emphasized that by explaining environmental pollution and problems. At the same time, that environmental policy is a component of economic policies and economic policies towards protecting the environment are examined in the theoretical framework. In the empirical framework, 1960-2007 carbon dioxide (CO2) emissions tested by unit root tests to determine whether environmental policies in Turkey will be effective in long run and reached the result that CO2 series converges. Furthermore, in the years of 1978 and 1997 stractural breaks were determined. Taking into account the stractural breaks, period of the time, series and method which is used, in the long run, policies to protect the environment will not be effective in Turkey.Key Words: Economics and Environment, Environmental Policies, Unit Root Tests, Convergence, Stractural Breaks 170

Para ve maliye politikası araçlarının birbirlerini doğrudan veya dolaylı birçok kanaldan etkiledikleri bilinen bir gerçektir. Bu etkileşim para ve maliye politikaları arasındaki koordinasyonun önemini artırmaktadır. Koordinasyon bu politikaları yürütme yetkisine sahip otoriteler arasındaki uyumu ifade eder. Son yıllarda gözlemlenen kamu açıklarındaki artış ve bu açıkların ekonomi üzerindeki olumsuz etkisi, konjonktürel dalgalanmaların hafifletilmesinde önemli bir faktör olarak uygun politika karmasının belirlenmesini gündeme getirmiştir. Bundan dolayı araştırmacılar dikkatlerini büyük ölçüde para ve maliye politikaları arasındaki koordinasyonun analizine yöneltmiştir.Bu tezin amacı para ve maliye politikaları arasındaki koordinasyonu Türkiye kapsamında araştırmaktır. Daha spesifik olarak çalışma, bu politikalar arasındaki etkileşimin ortaya konması, söz konusu etkileşimin ekonomi üzerindeki etkilerinin açıklanması ve politikalar arasındaki koordinasyonun konjonktürel dalgalanmaların hafifletilmesindeki rolünün değerlendirilmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu amaç doğrultusunda para ve maliye politikası araçları arasındaki etkileşim 1987:q1-2007:q3 dönemi üçer aylık verileri kullanılarak yapısal vektör hata düzeltme modeli vasıtasıyla incelenmiştir. Analiz sonuçları Türkiye ekonomisinde (i) politika değişkenlerinin birbirlerini kısa dönemde etkilediğini, (ii) politika araçlarının birbirlerinin birincil hedefleri üzerindeki etkisini değiştirdiğini ve (iii) politikalar arasındaki etkileşimi göz ardı eden standart modellerin politika araçlarının ekonomi üzerindeki etkisini olduğundan fazla tahmin edebildiğini göstermektedir. Elde edilen bulgular politika yapıcıların, etkin istikrar politikalarının belirlenmesinde söz konusu etkileşimi de dikkate almaları gerektiğini ortaya koymaktadır. It is a well-known fact that instruments of monetary and fiscal policy affect each other through many direct and/or indirect channels. These interactions increase the importance of the coordination between monetary and fiscal policies. The coordination implies the harmony among the institutions that are authorized to conduct monetary and fiscal policies. Rising public deficits and its negative effects on the economy that observed in the recent years consequently lead to determine the appropriate policy mix which is an important factor in smoothing business cycles. Therefore, researchers have paid their considerable attention to analyze the coordination between monetary and fiscal policies.The purpose of this study is to investigate the coordination between monetary and fiscal policies in the case of Turkey. More specifically, the study concentrates on demonstrating the interaction between those two policies, explaining the impact of this interaction on the economy and assessing the role of the coordination among the policies in smoothing business cycles. To accomplish the purpose, the interactions between monetary and fiscal policy instruments are empirically examined by employing quarterly data covering the period 1987:q1-2007:q3 by means of structural vector error correction model (SVECM). The results indicate that (i) the policy variables affect each other in the short run, (ii) an instrument may lead to a change in the impact of other instruments on their primary objectives and (iii) the standard models that ignore the interactions between fiscal and monetary policies may overestimate the impacts of a policy instrument on the economy. These findings reveal that policy makers should take into account these interactions in determining effective stabilization policies. 271

1980'li yılların başından itibaren birçok gelişmekte olan ülke finansal sistemlerinde finansal gelişme ve finansal serbestleşme politikalarını uygulamıştır. Bu politikalarla ekonomik büyümenin artırılması hedeflenmiştir. Teorik ve uygulamalı literatürde de ekonomik büyüme ile finansal gelişme ve finansal serbestleşme arasındaki ilişkiler oldukça geniş bir şekilde ele alınmaktadır. Bu tezde de Türk ekonomisi için ekonomik büyümede finans sisteminin rolü uygulamalı olarak araştırılması amaçlanmaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için finansal sistem tezde finansal sistem ile ekonomik büyüme arasındaki uygulamalı ve teorik literatür ele alınacaktır. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde ekonomik büyümeye ve finansal sisteme ilişkin kavramsal çerçeve ele alınacaktır. İkinci bölümde ise, Keynesyen ve Klasik teorilerdeki ve büyüme modellerindeki finans büyüme ilişkileri incelenecektir. Üçüncü bölümde McKinnon-Shaw ve yeni yapısalcı yaklaşımlarla ilgili akademik literatür irdelenmiştir. Bu bölümde belirtilen yaklaşımlardan hareketle oluşan arz itişli ve talep çekişli hipotezler de ele alınmıştır. Dördüncü bölümde ise, 1923 ve 2008 yılları için Türk finans sistemindeki ve ekonomik büyümedeki gelişmeler ortaya konulmuştur. Beşinci bölümde de 1970 ve 2005 yılları için Türk ekonomisindeki finansal gelişme ile finansal serbestleşmenin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri vektör oto-regresyon, eş-bütünleşme ve vektör hata düzeltme analizleri ile araştırılmıştır. Uygulamalı literatürde finansal serbestleşmeye ve finansal gelişmeye ilişkin farklı birçok ölçüt kullanılmaktadır. Ekonometrik açıdan bu durum farklı değişkenlere göre farklı sonuçların ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Bu sorunu gidermek için temel bileşenler analizi ile finansal serbestleşmeye ve finansal gelişmeye ilişkin bileşenler elde edilmiştir. Bu yönüyle de tezin gelişen literatüre finansal gelişmenin ve finansal serbestleşmenin ölçümü konusunda katkı sağlanması amaçlanmıştır. Söz konusu ölçütlerin elde edilmesinden sonra, bu ölçütlere vektör oto-regresyon, eş-bütünleşme ve vektör hata düzeltme metotları ile Granger nedensellik testleri uygulanmıştır. Bu tezin bulguları ekonomik büyüme ile finansal sistemin gelişmesinin ve finansal serbestleşmenin pozitif yönde ve güçlü bir şekilde ilişki olduğu yönündeki McKinnon-Shaw yaklaşımını desteklemektedir. Bu tezin uygulamasından yola çıkılarak ortaya çıkacak temel politik sonuç, finansal sistemin gelişmesinin ve finansal serbestleşmenin desteklenmesi halinde Türk ekonomisinde büyümenin de hızlanacağıdır. Since the beginning of the 1980s, many developing countries have moved towards financial development and liberalization policies of their financial system and real economic activities. These policies aimed at increasing economic growth, namely the devoloping country. The relationships between financial development, financial liberalization and economic growth has been comprehensively evaluated in the theoretical and empirical literature. This thesis aims to investigate empirically the role of financial system in economic growth for Turkish economy. For this purpose, this thesis reviews the theoretical and empirical literature on links between financial system and economic growth. The study is consisted of five chapters. The first chapter examines conceptual framework for financial system and economic growth. The second chapter examines the theoretical framework of finance-growth relationship in Keynesian, classical theories and growth models. The third chapter investigates the academic literature relating the McKinnon-Shaw, new-structuralist approaches. This chapter reviews also supply-leading and demand-fallowing hypotheses. The fourth chapter traces the developments in Turkish financial sector and economic growth between 1923 and 2008. Fifth chapter examines the causal relationship between financial development, financial liberalization and economic growth in Turkey during the period 1970?2005 within co-integration, vector error-correction and vector autoregressive framework. Many different measures of financial development and financial liberalization are employed in the empirical liteture. In terms of econometric results, these measures are in conflict with each other. To resolve this problem, principle components analysis is used to obtain the financial development and financial liberalization components. This thesis is therefore a contribution to current literature on measuring financial development and financial liberalization. Then, Granger causality tests were applied to these components using the vector oto-regression, co-integration and vector error-correction methodology. The findings of this thesis supports the McKinnon-Shaw approach that financial development, financial liberalization and real economic growth are strongly and positively linked. The main policy implication that follows from this thesis is that governments in Turkey can help accelerate economic growth by encouraging financial system development and financial liberalization measures. 343

Ülkelerin ekonomik gelişme süreçlerinde sektörler arası geri besleme ilişkilerinin artması ve ekonomik serbestleşmede gözlenen ilerleme, tarım sektörünün makro iktisat politikalarına olan duyarlılığının artmasına yol açmıştır. Ekonomik yapı farklılıklarından dolayı, makro iktisat politikalarının gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin tarım sektörleri üzerinde değişik etkilere neden olduğu öne sürülmektedir.Çalışmanın amacı, uygulanan makro iktisat politikalarının tarım sektörü üzerindeki etkilerini, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında karşılaştırmaktır. Bu kapsamda, para ve maliye politikalarının tarım sektörü üzerindeki etkileri incelenmiştir. Daha spesifik olarak para arzı, kamu harcamaları, hasıla, enflasyon ve faiz oranı ile döviz kurunun tarımsal üretim, fiyatlar ve dış ticaret düzeyini hangi ölçüde etkilediği 1980-2007 dönemi için panel veri yöntemleriyle (panel birim kök, panel eşbütünleşme, panel hata düzeltme modeli, panel yumuşak geçiş regresyon analizi ve panel VAR modeli) analiz edilmiştir.Elde edilen bulgular, makro iktisat politikalarının tarımsal üretim, fiyat ve dış ticaret üzerindeki etkilerinin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde önemli olduğunu göstermektedir. Ayrıca, makro iktisat politikalarının tarım sektörü üzerindeki etkilerinin ekonomik gelişmişlik seviyesi arttıkça büyüdüğü yönünde güçlü kanıtlar elde edilmemiş olmakla birlikte, bu etkilerin ekonomik gelişme sürecinin her aşamasında önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular, makro iktisat ve tarım politikalarının geliştirilme ve uygulanma sürecinde, politika yapıcıların makro iktisat politikalarının tarım sektörü üzerindeki etkilerini dikkate almaları gerektiğini göstermekte ve gelecekte yapılacak çalışmalar için yeni açılımlar ortaya koymaktadır. The increasing feedback mechanisms among sectors in the process of economic development and the progress in economic liberalization have led to increase in the sensitivity of agricultural sector to macro economic policies. It is argued that the macroeconomic policies have caused different impacts on agricultural sector in developed and developing countries because of the differences in economic structure.The purpose of this study is to compare the impacts of macro economic policies on the agricultural sector in developed and developing countries. In this context, the study investigates the effects of monetary and fiscal policies on the agricultural sector. More specifically, it is analyzed to what extent money supply, government spending, income, inflation rate, interest rate and exchange rate influence the agricultural production, prices, and trade for the period 1980-2007 by means of panel data methods (i.e., panel unit root, panel cointegration, panel vector error correction model, panel smooth transition regression model, and panel VAR model).Results show that the impacts of macro economic policies on the agricultural production, prices, and trade are significant in both developed and developing countries. In addition, although the findings do not provide strong evidence on which the impacts of the macro economic policies on the agricultural sector become stronger as the level of economic development increases, the study indeed finds that the effects are important in each level of the economic development. This study overall concludes that policy makers should take into account the effects of the macro economic policies on the agricultural sector in the process of development and implementation of the macro economic and agricultural policies and suggests new directions for future studies. 173

Bankacılık krizlerinin ağır faturasından kaçınmak için, yasa koyucular, bankacılık sektörünün çevresinde ?finansal emniyet ağı? oluşturmaktadır. Finansal emniyet ağı içerisinde yer alan ve finansal ekonomi yazınında en fazla tartışma konusu olan araçlardan biri de %100 güvenceli doğrudan mevduat sigorta sistemidir.Ülkelerin mevduat sigortasını yaygın biçimde kabul etmesinin temel nedeni, sistemin kabul edildiği zaman hiçbir bütçe harcamasına gerek duyulmaması ve sistemin bankacılık paniklerine karşı masrafsız bir çözüm yolu olarak görülmesidir. Bununla birlikte, günümüzde pek çok ülkede uygulanan mevduat sigorta sistemleri arasında bir mevzuat birliği bulunmamaktadır.Bu çalışmada, Türkiye ve kriz yaşayan diğer ülkelerde mevduat sigorta sistemlerinin işleyişi ortaya konmuştur. Ayrıca mevduat sigortası uygulamaları olumlu ve olumsuz yönleriyle ele alınmış ve Türkiye'de Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun tarihsel süreci işlenmiştir.Son olarak mevduat sigorta sisteminin bankacılık krizleri ile ilişkilendirilmesi yapılmış ve hem Türkiye hem de dünyada yaşanan krizlerden örnekler verilerek, konuya ilişkin literatür taraması yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mevduat, Mevduat Sigortası, TMSF, Bankacılık Krizleri, Asimetrik Bilgi Due to refrain from banking crises, law authorities form a ?financial security network? around the banking system. In financial security network, 100% guaranteed and direct deposit insurance system is the one of means, which is debatable at most.The main purpose of establishing deposit insurance system frequently is that system has no budgetary spending and is accepted as a free way of solving bank panics. Today deposit insurance system is applied in many countries though there is not any collaboration in legislations? of these countries.In this study, we try to introduce mechanism of deposit insurance system in Turkey and other crisis countries. Furthermore in the study is dealed with positive and negative applications of deposit insurance system and then historical course of TMSF is handled.Finally, by screening literature we try to put forth correlation between banking crises and deposit insurance system by giving samples of crises in Turkey and other countries in the world.Keywords: Deposit, Deposit Insurance, TMSF, Banking Crises, Asymmetric Information 177

Ülkelerin kalkınmasında bankalar önemli bir rol üstlenmektedir. Ülkelerinyatırım için ihtiyaç duyduğu kaynakların sağlanması için tasarrufların arttırılmasıgerekmektedir. Bu durumun gerçekleşmesi mali sistemle ve özellikle bankacılıksektörü aracılığı ile olmaktadır.Bankaların asli fonksiyonu, bir ekonomideki atıl fonları fon ihtiyacı olan kesimlereminimum maliyetle aktarmaktır. Bankaların bu asli fonksiyonlarını yerinegetirirken karar almalarına temel oluşturacak olan bilginin, her zaman tam vedoğru olarak elde edilememesi ve tarafların farklı bilgiye sahip olmalarıpiyasaların işleyişinde sorunlara ve aksaklıklara yol açmaktadır. Asimetrik bilgitam rekabet koşullarını bozarak, piyasaların etkinlik düzeyini azaltmakta,kaynakların etkin kullanılmasını engellemektedir.Bu çalışmada bankacılık krizlerinin nedenleri, asimetrik bilgi ve bunun yol açtığıters seçim ve ahlâki tehlike konuları, asimetrik bilginin bankacılık sistemininfinansal yapısına etkisi araştırılmıştır. Ayrıca Türk Bankacılık sektörününoluşumu, sorunları ve sektörde yaşanan krizlere değinilmiş, yapılan regresyonanalizleri ve oran analizleri ile asimetrik bilginin, Türk Bankacılık sektöründeyaşanan 2000 Kasım ve 2001 Şubat krizlerinde nasıl bir rol oynadığı ortayakonulmaya çalışılmıştır.Sonuç olarak araştırma, bankacılık sektöründe yaşanan krizlerde ve özellikleTürkiye'de yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinde asimetrik bilgininvarlığı ve etkilerini ortaya koymaya çalışmaktadır. Banks have an important role in economic developments of countries. It is neccesarythat savings have be to increased to provide supplies which are needed by thecountries for investments. This is provided by monetary system and especially thebanking sector.The basic function of banks is to transfer inactive funds to the sectors which needthem at minimum costs. The information which banks need to make decision whileachieving their basic functions can not be collected exactly and rightly and havingdifferent informations of the parties lead problems and difficulties in process ofmarkets. Asymmetric information decreases the efficiency of the markets and blocksefficient usage of supplys by breaking perfect competition circumstances.In this study, we searched the reasons of the banking crises, adverse selection andmoral hazard which are caused by asymmetric information and asymmetricinformation, its effect on financial structure of the banking system. We also referredto formation of Turkish banking sector, it?s problems and the cirises of the sector andby the regression analyses and rate analyses, we tried to show the role of theasymmetric information in 2000 November, 2001 February in Turkish bankingsector.Finally, the research tries to show the existence and the effect of asymmetricinformation in crises occured in the banking sector especially in 2000 November and2001 February crises in Turkey. 151

İktisat biliminin en önemli problemlerinden biri olan etkinlik sorunu 1776 'dan günümüze sürekli tartışılagelmiş bir konu olmuştur. Smith' in (1776) ekonomideki etkinliğin sadece piyasa sistemi tarafından gerçekleştirilebileceğini anlattığı görüşlerinde tohumlan atılan bu tartışma, Keynes' in (1936) ekonomik etkinliğin sadece piyasa sistemi tarafından sağlanamayacağım ve bir takım istikrarsızlık durumlarında ekonomiye mutlaka politik müdahaleler yapılması gerektiğini açıkladığı görüşlerinde en üst noktaya ulaşmıştır. Keynes 'le birlikte hükümetlerin iktisat politikaları ile ekonomiye müdahale etmesinde bir tehlike olmadığı, hatta bazı durumlarda bunun şart olduğu, bir çok ülke ve ekonomist tarafından kabul edilmiştir. Ancak bu müdahalelerin hangi tip istikrarsızlıkların çözümünde kullanılacağı konusunda bir fikir birliği sağlanamamıştır. Dolayısıyla `Keynesyen Devrim` olarak nitelendirilen, iktisat politikalarının ekonomik istikrarsızlıkların çözümünde kullanılabileceği görüşü sıkça tartışılmış ve bu konu ile ilgili çeşitli iktisadi teoriler türetilmiştir. Bu çalışmada iktisat politikasında etkinlik sorunu para ve maliye politikaları bağlamında incelenmiştir. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, etkinlik kavramının tanımı yapılıp türleri hakkında bilgi verildikten sonra, etkinlik açısından serbest piyasa ve devlet sistemi karşılaştırılacaktır. İkinci bölümde klasik, Keynesyen, monetarist, yeni klasik, reel konjonktür ve yeni Keynesyen iktisat teorilerinin para ve maliye politikalarının etkinliklerine yönelik görüşlerine yer verilerek, ayrıntılı bir teorik analiz yapılacaktır. Üçüncü bölümde ise, ilk olarak Türkiye'de 1980-2004 dönemi arasındaki para politikası uygulamalarına yer verilecek ve daha sonra Türkiye'de para politikalarının daha devletçi bir iktisadi sistemin izlenildiği 1970-1985 döneminde mi, yoksa daha serbest bir iktisadi sistemin izlenildiği 1986-2003 döneminde mi daha etkin olduğu ekonometrik bir çalışma ile test edilerek sonuçlar karşılaştırmalı bir şekilde sunulacaktır. Anahtar Kavramlar: Etkinlik, Serbest Piyasa Ekonomisi, Devletçi Piyasa Ekonomisi, Para ve Maliye Politikaları. The efficiency problem which is one of the most important problems of economic science is a subject that has been discussed since 1776. This discussion, which was born in the ideas of Adam Smith assume that `the efficiency in economy can only be solved by market system`, reached the top level with the ideas of Keynes (1936) which put forward that, `in some unstable economic situations, there should be some political actions toward economy`. After Keynes, the idea that says, `there is no danger of conducting economy with economic policies by governments even in some situations that is an obligation`, was accepted by many countries and economists. But there is no aggrement about which policy will be used for the solution of different kinds of unstabilities. So the idea which is called as `Keynesian Revolution` says the economic policies can be used for the solution of unstabilities was often discussed and many economic theories were established about that subject. c In this study, the efficiency problem in economic policy is analysed for the case of monetary and fiscal policies. The study proceeds as follows: In the first section, after the identification of efficiency concept and giving some information about the types of efficiency, a comparison will be made between free market and public systems. In the second section, the ideas of classical, Keynesian, monetarist, new classical, real business cycle and new Keynesian theories will be identified and will be made a detailed theoretical analysis. In the third section, after the monetary policy applications applied between 1980-2004 will be given, by comparing 1970-1985 to 1986-2003 periods in Turkey, the question `Is monetary policy more effective in state-based economy or market-based economy?` will be tried to be exposed with an econometric model. Keywords: Efficiency, Market-Based Economic System, State-Based Economic System, Monetary and Fiscal Policies. 171

II- PARA KRİZLERİ VE BU KRİZLERİN TAHMİN EDİLEBİLİRLİĞİ: TEORİ VE UYGULAMA ÖZET Son yıllarda para krizlerinin sonucu olarak ortaya çıkan ekonomik sorunlar, para krizlerinin tahmin edilebilirliği konusundaki akademik çalışmaların artmasına yol açmıştır. Bu çalışma, para krizleri ve bu krizlerin tahmin edilebilirliği konusundaki literatüre bir katkı sağlamaktadır. Bu tez, para krizlerinin Türk ekonomisi için tahmin edilebilir olup olmadığını test etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla, bu tezde Türk ekonomisindeki krizlerin, kriz oluşmadan altı ay önce tahmin edilebileceği hipotezi ileri sürülmüştür. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, teorik para krizi modelleri incelenmiştir. İkinci bölümde, para krizlerinin tahmin edilebilirliği ile ilgili iki temel metod, erken uyarı sistemleri yaklaşımı ve öncü ekonomik göstergeler yaklaşımı açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, 1980-1993 yıllan arasında Türk ekonomisindeki gelişmeler finansal ve dış sektör açışımdan ele alınmıştır. Zira, bu gelişmeler Türk ekonomisinde 1994 ve 2001 yıllarında yaşanan para krizlerine zemin hazırlamıştır. Son bölüm ise, uygulamaya ilişkin bölümdür. Bu bölümde, 1994 ve 2001 krizleri için erken uyarı sistemleri yaklaşımı kullanılmak suretiyle bir uygulama yapılmıştır. Bu uygulama sonucunda iki göstergenin, her iki krizde de sinyal verdiği görülmüştür. Bu göstergelerden ilki, `bir aylık ağırlıklı mevduat faiz oranları`; diğeri ise, `Merkez Bankası' nın dış kredileri'dir. Gerçekten bu iki gösterge, her iki krizde de yüksek sinyal gücüne sahip olmuştur. Bu nedenle, Türkiye'de para krizlerinin önceden tahmin edilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, tezde Türk ekonomisindeki para krizlerinin ikinci ve üçüncü para krizi modelleri çerçevesinde açıklanabileceği de ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak bu tezin temel iddiası, Türk ekonomisinde gelecekte yaşanabilecek para krizlerinin, finansal sektöre ilişkin değişkenlerin izlenmesi suretiyle önceden tahmin edilebilir ve bu krizlerin önlenebilir olduğudur. Anahtar sözcükler: Para krizleri, para krizlerinin tahmin edilebilirliği, erken uyarı sistemleri yaklaşımı, öncü ekonomik göstergeler yaklaşımı, Türk ekonomisi. -m- CURRENCY CRISES AND ITS PREDICTABILITY: THEORY AND APPLICATION ABSTRACT Economic problems emerged as a result of currency crises have led to an increase in academic studies on the predictability of currency crises. This thesis is a contribution to this current literature on currency crisis and its predictability. The thesis aims to test whether these kinds of currency crises are predictable in Turkish economy. I hypothesize that crises in Turkish economy can be predicted six months ahead of the crises. The study is consisted of four chapters. The first chapter examines the theoretical- currency-crisis models. The second chapter reviews two basic methods on the predictability of currency crises, namely early-warning-indicator approach and leading-economic-indicators approach. The third chapter traces the developments in Turkish economy between 1980 and 1993 in relation to financial and external sectors. These developments may have contributed to the currency crises that occurred in both 1994 and 2001. The last chapter applies the early-warning- indicator approach to the crises of 1994 and 2001. This application has determined two indicators: one is monthly-weighted-deposit-interest rates, and the other is amount of Central Bank external credits. These two indicators had high signal power before both crises. Therefore, the thesis concludes that currency crises in Turkey can be predicted well ahead of the crises. Moreover, the thesis puts forward that currency crises in Turkish economy can be explained by the second and third generation currency crises models. As a conclusion, the thesis argues that future currency crisis, if any, in Turkish economy can be predicted and prevented through monitoring financial-sector variables. Keywords: Currency crisis, predictability of currency crisis, early-warning- systems approach, leading-economic-indicators approach, Turkish economy. 178

155