Search

Background: Given the fact that the studies that examined oxidative stress in relation to obesity that included late adolescents are scarce and show inconclusive results we aimed to investigate a wide spectrum of nitro-oxidative stress biomarkers i.e., malondialdehyde (MDA), xanthine oxidase (XO), xanthine oxidoreductase (XOD), xanthine dehydrogenase (XDH), advanced oxidation protein products (AOPP) and nitric oxide products (NOx), as well as an antioxidative enzyme, i.e., catalase (CAT) in relation with obesity in the cohort of adolescent girls ages between 16 and 19 years old. Methods: A total of 59 teenage girls were included in this cross-sectional study. Binary logistic regression analysis was performed to examine possible associations between bio- chemical and nitro-oxidative stress markers and body mass index (BMI). Results: There were not significant differences between oxidative stress markers between normal weight and overweight/obese girls (i.e., AOPP, XOD, XO, XDH) and CAT, except for MDA (p

Nitric oxide (NO) is oxidative stress biomarker which is regarded as one of the key determinants of energy metabolism and vascular tone. Considering the controversial reports on the association between nitric oxide products (NOx) and metabolic syndrome (MetS), the aim of the current study was to examine that potential relationship. Additionally, we aimed to evaluate a broad spectrum of other oxidative stress biomarkers [i.e., malondialdehyde (MDA), advanced oxidation protein products (AOPP), xanthine oxidoreductase (XOD), xanthine oxidase (XO) xanthine dehydrogenase (XDH)] in relation with MetS.A total of 109 volunteers (46.8% of them with MetS) were included in this cross-sectional study. Biohemical and anthropometric parameters, as well as blood pressure, were obtained. The MetS was diagnosed according to the International Diabetes Federation criteria.Multivariate logistic regression analysis showed that XOD (OR=1.011; 95% CI 1.002-1.019; p=0.016), XO (OR=1.014; 95% CI 1.003-1.026; p=0.016), MDA (OR=1.113; 95% CI 1.038-1.192; p=0.003) and AOPP (OR=1.022; 95% CI 1.005-1.039; p=0.012) were the independent predictors of MetS, whereas no association between NOx and MetS was found. As XOD rose for 1 U/L, XO for 1 U/L, MDA for 1 μmol/L and AOPP for 1 T/L, probability for MetS rose for 1.1%, 1.4%, 11.3% and 2.2%, respectively. Adjusted RUnlike XOD, MDA and AOPP, NOx is not associated with MetS.Azot-monoksid (NO) je biomarker oksidativnog stresa i smatra se jednom od ključnih determinanti energetskog metabolizma i vaskularnog tonusa. S obzirom na oprečne rezultate dosadašnjih studija koje se odnose na povezanost između produkata azot-monoksida (NOx) i metaboličkog sindroma (MetS), cilj ove studije je da se ispita njihova potencijalna povezanost. Takođe, cilj je i da se ispita povezanost između širokog spektra ostalih biomarkera oksidativnog stresa [npr., malondialdehida (MDA), produkata uznapredovale oksidacije proteina (AOPP), ksantin oksidoreduktaze (XOD), ksantin oksidaze (XO) i ksantin dehidrogenaze (XDH)] i MetS.Ukupno 109 dobrovoljaca (od kojih je 46,8% ispunjavalo kriterijume za MetS) je uključeno u studiju preseka. Mereni su biohemijski i antropometrijski parametri, kao i krvni pritisak. Dijagnoza MetS-a je postavljena prema kriterijumima Međunarodnog udruženja za dijabetes.Multivarijantna logistička regresija je pokazala da su XOD (OR=1,011; 95% CI 1,002–1,019; p=0,016), XO (OR=1,014; 95% CI 1,003–1,026; p=0,016), MDA (OR=1,113; 95% CI 1,038–1,192; p=0,003) i AOPP (OR=1,022; 95% CI 1,005–1,039; p=0,012) nezavisni prediktori MetS-a, ali postojanje povezanosti između NOx i MetS nije utvrđeno. Sa porastom XOD za 1 U/L, XO za 1 U/L, MDA za 1 μmol/L i AOPP za 1 T/L verovatnoćapojave MetS-a je rasla za 1,1%, 1,4%, 11,3% i 2,2%. Prilagođeni RZa razliku od XOD, MDA i AOPP, NOx nisu povezani sa MetS-om.

Progresivan tok i razvoj komorbiditeta čine hroničnu bubrežnu bolest (HBB) velikim medicinskim izazovom u savremenom svetu. Veliki broj studija bavio se proučavanjem markera koji bi pomogli u ranoj detekciji bolesti, budući da je bolest u prvim fazama asimptomatska, a rano otkrivanje se povezuje sa povoljnijim ishodom i sa boljim kvalitetom života pacijenata. Deca sa HBB se smatraju pacijentima sa visokim rizikom za razvoj ubrzane ateroskleroze. Osim dislipidemije koja je karakteristična za HBB, inflamacija i oksidativni stres imaju važnu ulogu u razvoju ateroskleroze, između ostalog i zbog njihove uloge u modifikaciji lipoproteinskih čestica. Iako se generalno može reći da su lipoproteini niske gustine (LDL) proaterogene čestice, smatra se da najveći aterogeni potencijal imaju male, guste LDL čestice koje su bogate trigliceridima i podložnije oksidativnim modifikacijama. U fiziološkim uslovima, lipoproteini visoke gustine (HDL) imaju ateroprotektivnu ulogu i smatra se da male HDL 3 čestice imaju veći antiinflamatorni i antioksidativni potencijal od većih HDL 2 čestica. Inflamacija i oksidativni stres dovode do oksidativnih modifikacija lipoproteinskih čestica, a jedan od zajedničkih pokazatelja i stepena inflamacije i oksidativnog stresa jeste koncentracija enzima mijeloperoksidaze (MPO). Ciljevi naše studije su bili ispitivanje parametara oksidativnog stresa i antioksidativne zaštite kod pacijenata u različitim stadijumima HBB kao i povezanost ovih parametara sa drugim određivanim lipidnim i nelipidnim parametrima. Takođe cilj je bio utvrditi da li postoji razlika u koncentraciji enzima MPO između pacijenata u različitim stadijumima HBB i kontrolne grupe ispitanika, kao i povezanost koncentracije MPO sa lipidnim i nelipidnim parametrima. Osim toga, ispitivali raspodelu LDL i HDL subfrakcija, kao i povezanost karakteristika raspodele LDL i HDL subfrakcija sa drugim određivanim lipidnim i nelipidnim prametrima i parametrima oksidativnog stresa i antioksidativne zaštite. U istraživanju je učestvovalo pedeset i jedno dete u različitim stadijumima HBB, dok je kontrolnu grupu su činilo pedeset zdrave dece i adolescenata koji su selektovani u toku redovnih sistematskih pregleda. Istraživanje je planirano i sprovedeno u skladu sa etičkim principima Helsinške deklaracije. Ispitivanjem parametara oksidativnog stresa i antioksidativne utvrđeno je da je koncentracija... Chronic kidney disease (CKD) is a global health problem due to progressive course and development of comorbidities. Numerous studies investigated markers for early detection of CKD, because early detection is associated with a more favorable outcome and a higher quality of patient's life. Children with CKD are stratified to the highest category cardiovascular risk due to the development of accelerated atherosclerosis. Apart from dyslipidemia, which is characteristic for CKD, inflammation and oxidative stress are crucial in the development of atherosclerosis, mainly due to their role in the modification of lipoprotein particles. Although all low-density lipoproteins (LDL) are considered to be atherogenic, small LDL particles have the highest atherogenic potential and are more susceptible to oxidative modification. In physiological conditions, high density lipoproteins (HDL) have an atheroprotective role and small HDL 3 particles are considered to have higher antiinflammatory and antioxidant potential than HDL 2 particles. Myeloperoxidase is an enzyme associated with inflammation and oxidative stress and it is related to oxidative modification of lipoprotein particles. The aims of our study were to investigate the parameters of oxidative stress and antioxidant defence between different groups of patients with HBB, as well as the association with other lipid and non-lipid parameters. The aim was also to determine whether there is a difference in the concentration of MPO between patients with HBB and control group, as well as the relationship of MPO concentration with lipid and non-lipid parameters. The aim was also to examine the distribution of subfractions of LDL and HDL particles as well as the relationship between the distribution of LDL and HDL subfractions with other determined lipid and non-lipid parameters and also with parameters of oxidative stress and antioxidant defense. The study involved 51 pediatric patients in different CKD stages, while the control group consisted of 50 healthy children and adolescents who were selected during regular systemic examinations. The research was planned and implemented according to the ethical principles in accordance with the Helsinki Declaration. The concentration of thiobarbituric acid reactive substances (TBARS) was significantly higher in patients compared to the control group (CG) (p < 0.001), while the concentration of advanced...

Познато је да гојазност представља фактор ризика за развој карцинома дојке након менопаузе, док су подаци који се односе на репродуктивни периоду опречни. Познато је да је масно ткиво гојазних подложно хроничној инфламацији ниског степена и развоју оксидативног стреса. Ове промене су знатно боље испитане у висцералном масном ткиву у контексту развоја кардиометаболичких компликација, док је њихова улога у карциногенези мање позната. Циљ истраживања била је анализа масе и дистрибуције масног ткива пременопаузалних жена оболелих од карцинома дојке, као и показатеља инфламаторних промена и оксидативног стреса у масном ткиву дојке у односу на степен ухрањености. Истраживањем је обухваћено 50 пременопаузалних жена оболелих од карцинома дојке, 97 жена са бенигним променама у дојци и 209 здравих жена различитог степена ухрањености. Резултати нашег испитивања показали су да жене оболеле од карцинома дојке, посебно оне које су нормално ухрањене, имају већу склоност ка централној депозицији масног ткива. Уочена је значајно већа активност и експресија антиоксидативних ензима, како у жлезданом, тако и у масном ткиву дојке код жена оболелих од карцинома дојке у односу на контролну групу жена са бенигним променама, док је у односу на степен ухрањености примећена статистички значајно већа активност и експресија параметара редокс регулације код нормално ухрањених жена. Са друге стране, наши резултати не показују значајне разлике у степену експресије инфламаторних маркера TNFα и IL-6 у масном и жлезданом ткиву у односу на степен ухрањености, нити у односу на тип промена у дојци. Присуство макрофага класе М1 уочено је само у масном ткиву, док је присуство макрофага класе М2 детектовано у масном и жлезданом ткиву код жена са бенигним променама. Резултати анализе степена пролиферације туморских ћелија (ki67) нису показали статистички значајне разлике у односу на степен ухрањености, нити у односу на начин дистрибуције масног ткива. Није запажена разлика у степену апоптозе међу испитиваним групама. Добијени резултати указују на повезаност централне депозиције масног ткива и карцинома дојке, корелацију промена у масном и туморском ткиву, као и на разлике у антиоксидативном одговору код жена различитог степена ухрањености., Poznato je da gojaznost predstavlja faktor rizika za razvoj karcinoma dojke nakon menopauze, dok su podaci koji se odnose na reproduktivni periodu oprečni. Poznato je da je masno tkivo gojaznih podložno hroničnoj inflamaciji niskog stepena i razvoju oksidativnog stresa. Ove promene su znatno bolje ispitane u visceralnom masnom tkivu u kontekstu razvoja kardiometaboličkih komplikacija, dok je njihova uloga u karcinogenezi manje poznata. Cilj istraživanja bila je analiza mase i distribucije masnog tkiva premenopauzalnih žena obolelih od karcinoma dojke, kao i pokazatelja inflamatornih promena i oksidativnog stresa u masnom tkivu dojke u odnosu na stepen uhranjenosti. Istraživanjem je obuhvaćeno 50 premenopauzalnih žena obolelih od karcinoma dojke, 97 žena sa benignim promenama u dojci i 209 zdravih žena različitog stepena uhranjenosti. Rezultati našeg ispitivanja pokazali su da žene obolele od karcinoma dojke, posebno one koje su normalno uhranjene, imaju veću sklonost ka centralnoj depoziciji masnog tkiva. Uočena je značajno veća aktivnost i ekspresija antioksidativnih enzima, kako u žlezdanom, tako i u masnom tkivu dojke kod žena obolelih od karcinoma dojke u odnosu na kontrolnu grupu žena sa benignim promenama, dok je u odnosu na stepen uhranjenosti primećena statistički značajno veća aktivnost i ekspresija parametara redoks regulacije kod normalno uhranjenih žena. Sa druge strane, naši rezultati ne pokazuju značajne razlike u stepenu ekspresije inflamatornih markera TNFα i IL-6 u masnom i žlezdanom tkivu u odnosu na stepen uhranjenosti, niti u odnosu na tip promena u dojci. Prisustvo makrofaga klase M1 uočeno je samo u masnom tkivu, dok je prisustvo makrofaga klase M2 detektovano u masnom i žlezdanom tkivu kod žena sa benignim promenama. Rezultati analize stepena proliferacije tumorskih ćelija (ki67) nisu pokazali statistički značajne razlike u odnosu na stepen uhranjenosti, niti u odnosu na način distribucije masnog tkiva. Nije zapažena razlika u stepenu apoptoze među ispitivanim grupama. Dobijeni rezultati ukazuju na povezanost centralne depozicije masnog tkiva i karcinoma dojke, korelaciju promena u masnom i tumorskom tkivu, kao i na razlike u antioksidativnom odgovoru kod žena različitog stepena uhranjenosti., It is well known that obesity is a risk factor for breast cancer development in postmenopausal women while the data referring to premenopausal women are inconsistent. It is well documented that adipose tissue in obesity is susceptible to the development of low grade chronic inflammation and oxidative stress. These changes are more studied in visceral adipose tissue related to cardiometabolic complications, while their roles in carcinogenesis is less established. The aim of the study was to analyse the body weight and adipose tissue distribution in premenopausal women with breast cancer as well as markers of inflammation and oxidative stress regarding to nutrition level. The study included 50 premenopausal women with breast cancer, 97 women with benign breast diseases and 209 healthy women of different nutrition level. The results of our study showed higher tendency of women with breast cancer, especially normal-weight, toward central fat deposition. Comparing to women with benign breast diseases, women with breast cancer had significantly higher activity and expression of antioxidant enzymes in both adipose and glandular breast tissue, while in relationship to nutrition level normal-weight women showed statistically significantly higher activity and expression of these enzymes. On the other hand, our results did not show significant differences in inflammatory markers TNFα and IL-6 in adipose and glandular breast tissue in relationship to nutrition level nor to the type of breast changes. The presence of M1 macrophages was noted only in adipose tissue, while M2 macrophages appeared in both adipose and glandular breast tissue of women with benign breast changes. Cell proliferation level (ki67) did not statistically differ between women of different nutrition level or adipose tissue distribution. No difference between apoptosis level was found among examined groups. These results indicate to the association between adipose tissue central deposition and breast cancer, correlation of changes in adipose and tumor tissue, as well as to the various antioxidative response related to nutrition level.

Hlorpirifos (CPF) je hlorovani organofosfatni pesticid, odnosno insekticid, koji se pre svega koristi u poljoprivredi. Ovaj insekticid svoje delovanje kod sisara ostvaruje na najmanje tri načina: inhibicijom aktivnosti enzima acetilholinesteraze (AChE), izazivanjem oksidativnog stresa i izazivanjem funkcionalnog poremećaja endokrinih žlezda. Vitamin B1 (tiamin) spada u grupu hidrosolubilnih vitamina, koji se ne sintetiše u organizmu sisara, pa se mora unositi hranom. Tiamin preko acetil koenzima A (acetil-CoA) učestvuje u sintezi AChE i njegov nedostatak potencira delovanje organofostata. Postoji zajednička veza između deficita tiamina, neurodegenerativnih promena, oksidativnog stresa i apoptoze. Imajući u vidu da u dosadašnjoj literaturi nema podataka o ispitivanju protektivnog delovanja B1 vitamina nakon trovanja CPF-om kod ptica, postoji realna potreba da se ispita njegovo dejstvo u odgovarajućem modelu. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita uticaj vitamina B1 u plazmi, jetri i mozgu kod Japanskih prepelica (Coturnix japonica) koje su bile tretirane različitim dozama CPF-a. Praćeni su sledeći parametri oksidativnog stresa: koncentracija malondialdehida (MDA), koncentracija nitrita (NO2–), koncentracija redukovanog glutationa (GSH), aktivnost katalaze (CAT), superoksid dismutaze (SOD), glutation-S-transferaze (GST), mijeloperoksidaze (MPO), arilesteraze (ARE); ali i aktivnost acetil i butirilholinesteraze (AChE i BuChE), kao i aktivnost inducibilne azot-oksid sintaze (iNOS), ciklooksigenaze (COX), ekstracelularno regulisane kinaze (ERK) (regulatora apoptoze), c-jun regulisane kinaze (JNK), nivo B-ćelijskog limfoma (Bcl-2). Kod prepelica koje su bile tretirane CPF-om, ispitivan je i uticaj vitamina B1 u plazmi i mozgu, na produkciju citokina – interleukina 1 (IL-1) i interleukina 6 (IL-6), kao i antioksidativni kapacitet samog vitamina B1. Ispitivanje je rađeno na osamdeset Japanskih prepelica (2 kontrolne grupe i 6 eksperimentalnih, n=10/po grupi) muškog pola, starosti 3-4 nedelje... Chlorpyrifos (CPF) is a chlorinated organophosphate pesticide, or insecticide, which is primarily used in agriculture. This insecticide achieves its function in the mammals in at least three ways: by inhibiting acetylcholinesterase (AChE), causing oxidative stress and functional disorder of the endocrine glands. Vitamin B1 (thiamine) belongs to a group of hydrosoluble vitamins, which is not synthesized in the mammalian organism, and must be taken with food. Thiamine, through acetyl Coenzyme A (acetyl-CoA), participates in the synthesis of AChE, and its deficiency potentiates the effects of organophosphates. There is a common link between thiamine deficiency, neurodegenerative changes, oxidative stress, and apoptosis. Bearing in mind that in the current literature there is no data on the testing of the protective activity of B1 vitamin after CPF poisoning in birds, there is an unmet need to examine its effects in the appropriate model. The aim of this study was to investigate the influence of vitamin B1 on biochemical changes in the plasma, liver and brain of Japanese quail (Coturnix japonica) treated with different doses of chlorpyrifos. The following parameters of oxidative stress were examined: concentration of malondialdehyde (MDA), nitrite concentration (NO2-), concentration of reduced glutathione (GSH), activity of catalase (CAT), superoksid dismutase (SOD) glutathione-S-transferase (GST), myeloperoxidase (MPO), arylesterase (ARE). Cholinesterase activity (acetylcholinesterase – AChE and butyrylcholinesterase –BuChE), activity of inducible nitric oxide synthase (iNOS), and cyclooxygenase (COX2) and extracellular signal–regulated kinase (ERK) (apoptotic regulators), c-jun regulated kinase (JNK), and level of B-cell lymphoma (Bcl-2), were followed as well. In the plasma and brain of quails treated with CPF, we also studied the influence of vitamin B1 on the production of cytokines-interleukin 1 (IL-1) and interleukin 6 (IL-6), as well as the antioxidative capacity of vitamin B1. The study was conducted on eighty male Japanese quails (2 control groups and 6 experimental groups, n = 10 per group), 3-4 weeks old...

Sindrom policističnih jajnika (PCOS) je najčešći endokrinološki poremećaj kod žena u reproduktivnom periodu. Pored reproduktivnih poremećaja, ovaj sindrom karakterišu različite kardiometaboličke komplikacije kao što su gojaznost, insulinska rezistencija (IR), dislipidemija, oksidativni stres (OS), hronična inflamacija, subklinička ateroskleroza i u daljoj budućnosti razvoj kardiovaskularnih bolesti (KVB). Nealkoholna masna bolest jetre (NAFLD) povezana je sa IR i kardiovaskularnim rizikom, ali nije razjašnjeno da li PCOS i NAFLD deluju aditivno na kardiovaskularni rizik. Ključni faktori rizika koji kompleksnim mehanizmima deluju u PCOS su dislipidemija, OS i hronična niskostepena inflamacija. U cilju procene zajedničkih efekata ovih faktora rizika u PCOS, definisali smo zbirni skor skora dislipidemije, oksidativno-stresnog skora i skora inflamacije (DOI skor). Žene sa PCOS imaju značajno izmenjen lipidni profil koji se odlikuje kvalitativnim promenama LDL (lipoprotein male gustine) i HDL (lipoprotein visoke gustine) čestica, u smislu promene njihove veličine, proteinskog i lipidnog sastava. Paraoksonaza 1 (PON1) je antioksidativni enzim, čija aktivnost i koncentracija mogu biti smanjene u stanjima OS, čime se dodatno povećava rizik za razvoj KVB. Cilj ove studije je bio da se proceni rizik za razvoj KVB kod žena sa PCOS i ispita kombinovani uticaj različitih pojedinačnih faktora rizika koji su prisutni u ovom sindromu na nivo kardiovaskularnog rizika. Ispitivan je redoks status, prisustvo i vrsta dislipidemije, nivo inflamacije kao i cirkulišuća aktivnost enzima PON1 u PCOS, odnosno sposobnost DOI skora da razlikuje žene sa PCOS u odnosu na zdrave žene. Analizirana je distribucija LDL i HDL lipoproteinskih subfrakcija i prvi put u ovoj studiji aktivnost PON1 na HDL 2 i HDL 3 subfrakcijama kod žena sa PCOS i njihov doprinos proceni rizika za razvoj KVB. U istraživanju je učestvovalo 168 žena sa PCOS i 96 zdravih žena (kontrolna grupa, KG). Istraživanje je sprovedeno u skladu sa etičkim standardima datim u Helsinškoj deklaraciji i obuhvatilo je dve studije. U prvoj studiji ispitivan je uticaj gojaznosti na kardiovaskularni rizik kod žena sa PCOS. Određivani su antropometrijski parametri, parametri lipidnog statusa, markeri inflamacije, koncentracije glukoze, transaminaza, polnih, adenohipofiznih hormona, globulina koji vezuje polne hormone (SHBG) i androgena... Polycystic ovary syndrome (PCOS) is the most common endocrine disorder in women of reproductive age. In addition to reproductive disturbance, the syndrome is characterised by various cardiometabolic complications such as obesity, insulin resistance (IR), dyslipidemia, oxidative stress (OS), chronic inflammation, subclinical atherosclerosis and future cardiovascular disease (CVD) development. Despite both IR and cardiovascular risk being associated with non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD), some uncertainty remains whether PCOS and NAFLD act additively on cardiovascular risk. The key PCOS risk factors that act by complex mechanisms are dyslipidemia, OS and chronic low-grade inflammation. In order to assess their mutual effects in PCOS a summary score for dyslipidemia, OS and inflammation (the DOI score) has been proposed. PCOS patients have a significantly modified lipid profile characterised by qualitative changes in LDL (low density lipoprotein) and HDL (high density lipoprotein) particles, in terms of their size, protein and lipid composition. Paraoxonase 1 (PON1), an antioxidant enzyme, whose activity and concentration is reduced in conditions of OS further increases the risk of developing CVD. The aim of this study was to evaluate CVD risk in PCOS patients by determining the influence of various risk factors alone (oxidative stress status, presence and type of dyslipidemia, level of inflammation and the activity of PON1) or combined (the DOI score) to test their ability to discriminate patients from healthy controls. The distribution of LDL and HDL lipoprotein subfractions was analysed. For the first time, PON1 activity was measured in HDL 2 and HDL 3 subfractions in PCOS patients and its contribution to CVD risk was determined. The research included 168 PCOS patients and 96 healthy women (control group) and was conducted respecting the principles set out in the Declaration of Helsinki. The research comprised two studies. The first study commenced by examining the effect of obesity on CVD risk in patients. Anthropometric parameters, lipid status parameters, inflammatory markers, concentration of glucose, transaminases, sex and anterior pituitary hormones, sex hormone binding globulin (SHBG) and androgens were measured...

Sindrom policističnih jajnika (PCOS) je složeni poremećaj prisutan u 6-10% žena reproduktivnog perioda, a karakteriziran je hiperandrogenizmom, hiperinsulinemijom, oštećenom funkcijom hipotalamo-hipofizno-ovarijumske osovine i disfunkcijom hormonske aktivnosti masnog tkiva. Pretpostavlja se da različiti endokrini i metabolički poremećaji mogu dodatno uticati na pojavu oksidativnog stresa kod žena sa PCOS a posebno hiperandrogenizam, koji se smatra glavnim pokretačem povećane produkcije reaktivnih kiseoničnih vrsta (ROS). Kod adolescentkinja sa PCOS, oralna hormonska kontraceptivna (OHK) pilula može efikasno poboljšati biohemijske i kliničke parametre. Cilj ovog rada bio je određivanje parametara oksidativnog stresa i aktivnost ključnih enzima antioksidantne zaštite kod adolescentkinja sa PCOS, koje su bile normalno uhranjene i bez poremećaja tolerancije glukoze, pre i posle primene oralne hormonske kontraceptivne pilule. Pored toga, ispitali smo markere inflamacije, hs-CRP i fibrinogen kao i njihovu vezu sa antropometrijskim i parametrima lipidnog statusa. Materijal i metode: Studijom je praćeno 35 adolescentkinja sa PCOS i 17 zdravih kontrola, odgovarajuće starosti i indeksa telesne mase. Izvršena su antropometrijska merenja, biohemijska i hormonska ispitivanja. Parametri oksidativnog stresa, koncentracije nitrotirozina i proteinskih tiol grupa kao i aktivnosti glutation-peroksidaze i superoksid dismutaze, određivane su našte i tokom oralnog testa opterećenja glukozom (OGTT). Genetski polimorfizmi glavnih citosolnih glutation S-transferaza (GST) određeni su PCR-om. Insulinska rezistencija procenjivana je primenom homeostatskog indeksa rezistencije na insulin (HOMA-IR), homeostatskog indeksa funkcije β ćelija (HOMA-β), insulinogenog indeksa (IGI), “Matsuda” indeksa sezitivnosti na insulin [ISI(Matsuda)] i AUC glukoze. Rezultati: U uslovima našte, nije pronađena značajna razlika u koncentraciji parametara oksidativnog stresa između adolescentkinja sa PCOS i zdravih kontrola. Akutna hiperglikemija tokom OGTT izazvala je značajne promene u koncentraciji parametara oksidativnog oštećenja proteina kod ispitanica sa PCOS. Posebno su promene koncentracije nitrotirozina bile povezane sa testosteronom, DHEAS, androstenedionom, FAI i LH, dok je promena proteinskih tiol grupa bila povezana sa DHEAS (p

Oksidativni stres i hronična inflamacija smatraju se glavnim uzrocima pojave dijabetičnih komplikacija, među kojima su i oštećenja jetre. Važnu ulogu medijatora ovih procesa može imati endogeni protein HMGB1, koji u vanćelijsku sredinu dospeva iz nekrotičnih, oštećenih i aktiviranih ćelija. Kako je u dijabetesu ponašanje HMGB1 proteina slabo izučavano, u ovoj doktorskoj disertaciji ispitivan je doprinos HMGB1 oštećenjima jetre pacova sa streptozotocinom-izazvanim DT1. Pokazano je da nivo oštećenja jetre tokom dijabetesa koreliše sa prisustvom vanćelijskog HMGB1. Ovaj protein, u dijabetičnoj jetri, biva strukturno modifikovan acetilacijom, fosforilacijom i O-GlcNAc glikozilacijom što koreliše sa njegovim izlaskom iz jedra ćelija u citoplazmu i povećanjem njegovog prisustva u jetri i serumu. Rezultati u vezi sa snižavanjem nivoa vanćelijskog HMGB1 tretmanom dijabetičnih pacova melatoninom ili etil piruvatom, ukazuju da HMGB1 doprinosi oštećenju jetre u dijabetesu održavanjem stanja hronične inflamacije, stišavanjem antioksidativne odbrane i stišavanjem regeneracije. Vanćelijski HMGB1 kroz interakcije sa TLR4 receptorom aktivira MAPK/NF-κB p65 i JAK1/STAT3 signalne puteve, doprinoseći povećanju produkcije proinflamacijskih citokina TNF-α i IL-6 i akutno-faznog proteina haptoglobina. Podsticanjem NF-κB p65 inflamacijskog puta, HMGB1 deluje negativno na citoprotektivni odgovor u dijabetičnoj jetri tako što onemogućava aktivnost Nrf2 proteina, odgovornog za stišavanje inflamacije i produkciju antioksidativnih enzima. Na stišavanje regenerativnog potencijala jetre, aktivirana HMGB1/TLR4 osa utiče preko uvećanja prisustva negativnih regulatora ćelijskog ciklusa - proteina p53 i p21, i smanjenjem nivoa ciklina D1. Dobijeni rezultati ukazuju na složenost delovanja HMGB1 proteina u dijabetesu i na značaj sprečavanja oslobađanja HMGB1 ili blokade HMGB1/TLR4 ose u cilju odlaganja nastanka oštećenja jetre. Oxidative stress and chronic inflammation are considered to be the main causes of diabetic complications, one of which is liver damage. An important mediator of these processes may be the endogenous HMGB1 protein, when released into the extracellular environment from the necrotic, damaged or activated cells. As the HMGB1 role in diabetes was insufficiently studied, in this doctoral dissertation the contribution of HMGB1 to liver damage of streptozotocin-induced diabetic rats was investigated. It has been shown that the level of liver damage in diabetes correlates with the presence of extracellular HMGB1. In diabetic liver, this protein is structurally modified by acetylation, phosphorylation, and O-GlcNAc glycosylation, which correlates with its translocation from the nucleus to the cytoplasm and an increase in its presence in the liver and serum. Reduction of the level of extracellular HMGB1 by melatonin or ethyl pyruvate treatment of diabetic rats, shows that HMGB1 contributes to diabetic liver damage by maintaining a chronic inflammation, by lowering antioxidant defense and by reducing regeneration. Extracellular HMGB1 activates MAPK/NF-κB p65 and JAK1/STAT3 signaling pathways through interactions with the TLR4 receptor, thus contributing increased production of proinflammatory cytokines TNF-α and IL-6 and the acute-phase protein, haptoglobin. By stimulating the NF-κB p65 inflammatory pathway, HMGB1 acts negatively on the cytoprotective response of the diabetic liver, by disabling Nrf2 protein activity, which is responsible for reduction of inflammation and antioxidant enzymes production. Activated HMGB1/TLR4 axis reduces regenerative potential of the liver by increasing the presence of negative cell cycle regulators - proteins p53 and p21, and also by decreasing the level of cyclin D1. The obtained results indicate the complexity of HMGB1 protein action in diabetes and underlines the importance of preventing the release of HMGB1 or blockage of HMGB1/TLR4 axis in order to delay the occurrence of liver damage. 1

Sindrom policističnih jajnika (PCOS) je najčešći endokrinološki poremećaj kod žena u reproduktivnom periodu. Pored reproduktivnih poremećaja, ovaj sindrom karakterišu različite kardiometaboličke komplikacije kao što su gojaznost, insulinska rezistencija (IR), dislipidemija, oksidativni stres (OS), hronična inflamacija, subklinička ateroskleroza i u daljoj budućnosti razvoj kardiovaskularnih bolesti (KVB). Nealkoholna masna bolest jetre (NAFLD) povezana je sa IR i kardiovaskularnim rizikom, ali nije razjašnjeno da li PCOS i NAFLD deluju aditivno na kardiovaskularni rizik.Ključni faktori rizika koji kompleksnim mehanizmima deluju u PCOS su dislipidemija, OS i hronična niskostepena inflamacija. U cilju procene zajedničkih efekata ovih faktora rizika u PCOS, definisali smo zbirni skor skora dislipidemije, oksidativno-stresnog skora i skora inflamacije (DOI skor).Žene sa PCOS imaju značajno izmenjen lipidni profil koji se odlikuje kvalitativnim promenama LDL (lipoprotein male gustine) i HDL (lipoprotein visoke gustine) čestica, u smislu promene njihove veličine, proteinskog i lipidnog sastava. Paraoksonaza 1 (PON1) je antioksidativni enzim, čija aktivnost i koncentracija mogu biti smanjene u stanjima OS, čime se dodatno povećava rizik za razvoj KVB.Cilj ove studije je bio da se proceni rizik za razvoj KVB kod žena sa PCOS i ispita kombinovani uticaj različitih pojedinačnih faktora rizika koji su prisutni u ovom sindromu na nivo kardiovaskularnog rizika. Ispitivan je redoks status, prisustvo i vrsta dislipidemije, nivo inflamacije kao i cirkulišuća aktivnost enzima PON1 u PCOS, odnosno sposobnost DOI skora da razlikuje žene sa PCOS u odnosu na zdrave žene. Analizirana je distribucija LDL i HDL lipoproteinskih subfrakcija i prvi put u ovoj studiji aktivnost PON1 na HDL 2 i HDL 3 subfrakcijama kod žena sa PCOS i njihov doprinos proceni rizika za razvoj KVB.U istraživanju je učestvovalo 168 žena sa PCOS i 96 zdravih žena (kontrolna grupa, KG). Istraživanje je sprovedeno u skladu sa etičkim standardima datim u Helsinškoj deklaraciji i obuhvatilo je dve studije.U prvoj studiji ispitivan je uticaj gojaznosti na kardiovaskularni rizik kod žena sa PCOS. Određivani su antropometrijski parametri, parametri lipidnog statusa, markeri inflamacije, koncentracije glukoze, transaminaza, polnih, adenohipofiznih hormona,globulina koji vezuje polne hormone (SHBG) i androgena... Polycystic ovary syndrome (PCOS) is the most common endocrine disorder in women of reproductive age. In addition to reproductive disturbance, the syndrome is characterised by various cardiometabolic complications such as obesity, insulin resistance (IR), dyslipidemia, oxidative stress (OS), chronic inflammation, subclinical atherosclerosis and future cardiovascular disease (CVD) development. Despite both IR and cardiovascular risk being associated with non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD), some uncertainty remains whether PCOS and NAFLD act additively on cardiovascular risk.The key PCOS risk factors that act by complex mechanisms are dyslipidemia, OS and chronic low-grade inflammation. In order to assess their mutual effects in PCOS a summary score for dyslipidemia, OS and inflammation (the DOI score) has been proposed.PCOS patients have a significantly modified lipid profile characterised by qualitative changes in LDL (low density lipoprotein) and HDL (high density lipoprotein) particles, in terms of their size, protein and lipid composition. Paraoxonase 1 (PON1), an antioxidant enzyme, whose activity and concentration is reduced in conditions of OS further increases the risk of developing CVD.The aim of this study was to evaluate CVD risk in PCOS patients by determining the influence of various risk factors alone (oxidative stress status, presence and type of dyslipidemia, level of inflammation and the activity of PON1) or combined (the DOI score) to test their ability to discriminate patients from healthy controls. The distribution of LDL and HDL lipoprotein subfractions was analysed. For the first time, PON1 activity was measured in HDL 2 and HDL 3 subfractions in PCOS patients and its contribution to CVD risk was determined.The research included 168 PCOS patients and 96 healthy women (control group) and was conducted respecting the principles set out in the Declaration of Helsinki. The research comprised two studies.The first study commenced by examining the effect of obesity on CVD risk in patients. Anthropometric parameters, lipid status parameters, inflammatory markers, concentration of glucose, transaminases, sex and anterior pituitary hormones, sex hormone binding globulin (SHBG) and androgens were measured...

Hronična bolest bubrega (HBB) predstavlja stanje koje se karakteriše brojnim tradicionalnim i netradicionalnim faktorima rizika za razvoj kardiovaskularnih bolesti (KVB). Dislipidemija, oksidativni stres i inflamacija zahvaljujući međusobnim interakcijama predstavljaju faktore koji značajno doprinose patogenezi i progresiji ateroskleroze kod bolesnika sa HBB. Paraoksonaza 1 (PON1) je glavni antioksidativni enzim na HDL česticama, koji svoj antiaterogeni potencijal ostvaruje mehanizmima koji sprečavaju oksidaciju lipoproteina niske gustine (LDL). Prema in vitro studijama u reverznom transportu holesterola mogu učestvovati i membrane eritrocita koje razmenjuju holesterol (RBC-Mh) sa drugim lipoproteinima, kao i hemoglobin koji privremeno uklanja višak holesterola tako što gradi Hb-holesterol kompleks (Hb-h). Brojne studije su pokazale da inflamacija ima važnu ulogu u inicijaciji i progresiji ateroskleroze. Takođe, remodelovanje ekstracelularnog matriksa (ECM) i neadekvatna aktivnost matriks metaloproteinaza (MMP) i tkivnih inhibitora matriks metaloproteinaza (TIMP), kao i galektin-3 doprinose napredovanju hronične bolesti bubrega i razvoju ateroskleroze kod ovih bolesnika. Cilj ove studije je bio ispitivanje parametara dislipidemije, oksidativnog stresa i inflamacije u krvi bolesnika sa HBB, bolesnika na hemodijalizi i zdravih ispitanika. Takođe, ova studija je imala za cilj i ispitivanje uticaja pomenutih faktora rizika na redoks status u glavnim lipoproteinskim frakcijama i na remodelovanje ECM. Cilj je bio i izračunati odgovarajuće skorove dislipidemije, oksidativnog stresa i inflamacije kako bi se procenio sinergistički efekat ovih procesa kao i efekat koji zajedno ostvaruju na oksidativno-stresni status u lipoproteinskim frakcijama kod bolesnika sa različitim stepenom bubrežnog oštećenja. U istraživanju je učestvovalo 77 bolesnika sa različitim stepenom oštećenja funkcije bubrega i 40 zdravih ispitanika. Istraživanje je planirano i sprovedeno prema etičkim principima u skladu sa Helsinškom deklaracijom. Svi parametri oksidativnog stresa, totalni oksidativni status (p

Reumatoidni artritis (RA) predstavlja autoimunsko inflamatorno oboljenje, u čijem razvoju ključnu ulogu imaju inflamatorni medijatori i oksidativni stres, koji mogu dovesti do oštećenja biomolekula i nastanka genomske nestabilnosti. Suvi etanolni ekstrakt lista masline (engl. dry olive leaf extract, DOLE) je poznat po izuzetnim antioksidativnim, antiinflamatornim i genoprotektivnim dejstvima. Međutim, do sada nisu ispitivani njegovi efekti u terapiji RA. Cilj istraživanja ove doktorske disertacije je poređenje efekata tronedeljne i šestonedeljne kombinovane terapije metotreksatom i DOLE u odnosu na efekte standardne terapije samo metotreksatom, kod pacijenata sa RA. U istraživanju je učestvovalo 8 pacijenata novodijagnostikovanih za RA, 16 pacijenata sa dugotrajnim RA, koji su bili na kombinovanoj terapiji, dok je posebnu grupu činilo 8 novodijagnostikovanih pacijenata na terapiji samo metotreksatom. Kod sve tri grupe, pre uvođenja eksperimentalne terapije, zabeležen je povišen nivo inflamacije, oksidativnih oštećenja lipida, proteina i DNK, kao i povećana učestalost mikronukleusa u odnosu na vrednosti kod zdravih kontrolnih ispitanika. Rezultati tronedeljne i šestonedeljne terapije su pokazali da kombinovana primena DOLE i metotreksata daje bolje efekte u odnosu na terapiju samo metotreksatom, pre svega u pogledu efikasnije redukcije primarnih DNK oštećenja, kao i redukcije nivoa interleukina-6, kod pacijenata u ranoj fazi RA. Kombinovana terapija je takođe pokazala efekat u redukciji nitrita kod grupe u ranoj fazi RA i smanjenje lipidne peroksidacije kod dugotrajno obolelih pacijenata. Praćenjem učestalosti mikronukleusa u limfocitima, nisu utvrđeni značajni efekti terapije na nivo genomske nestabilnosti posle šest nedelja.Pokazani su pozitivni efekti kombinovane terapijske primene metotreksata i DOLE na oksidativna oštećenja ćelija kod pacijenata u ranoj fazi RA, u poređenju sa terapijom samo metotreksatom. Kombinovana terapija je bila efikasnija u ranoj fazi RA, dok su njeni efekti slabije izraženi kod dugotrajnog stanja aktivne bolesti.

Cilj istraživanja bio je da analizira promene parametara redoks statusa i inflamacije kod pacova izloženih eksperimentalnom modelu pretreniranosti. Pacovi su podeljeni u tri grupe (kontrole, umereno trenirani, preterano često trenirani pacovi) i podvrgnuti različitom trenažnom protokolu tokom 9-12 nedelja. U krvi pacova izmereni su nivoi markera oksidacionog stresa (superoksid anjon radikal, vodonik peroksid, nitriti, lipidni peroksidi), antioksidativne zaštite (aktivnost superoksid dismutaze i katalaze, nivo redukovanog glutationa) i citokina (interleukina 6 i tumor nekrozis faktora alfa). Primenjeni eksperimentalni protokol plivanja nije indukovao pretreniranost kod pacova. Primenjeni protokoli treninga nisu doveli do poremećaja redoks ravnoteže u krvi pacova, već do smanjenja nivoa prooksidativnih parametara u plazmi (kod umereno treniranih pacova) odnosno ushodnu regulaciju antioksidativnog sistema (kod preterano često treniranih pacova). Primenjeni protokoli treninga nisu doveli do značajnih promena nivoa proinflamatornih medijatora u plazmi pacova. Obzirom na izostanak dijagnoze pretreniranosti, naša studija ne doprinosi značajno rasvetljavanju uloge oksidativnog stresa i inflamacije u ovom sindromu, međutim, ona daje važne smernice za dizajniranje budućih plivačkih trenažnih protokola, posebno onih koji za cilj imaju indukovanje pretreniranosti. Takođe, naša studija doprinosi saznanjima o efektima različitih trenažnih protokola na redoks i inflamatorni status vežbača. The aim of the research was to analyze the changes of parameters of redox state and inflammation in blood of rats subjected to an experimental model of overtraining. The rats were divided into three groups (control, moderately trained, overfrequently trained rats) and subjected to different training protocol during 9-12 weeks. In rats’ blood following markers were measured: oxidative stress markers (superoxide anion radical, hydrogen peroxide, nitric oxide, index of lipid peroxidation), markers of antioxidative defence (superoxide dismutase and catalase activity and level of reduced glutathione) and markers of inflammation (interleukin 6 and tumor necrosis factor alpha). Applied experimental protocol did not induce overtraining in rats. Applied training protocols did not induce disturnabnce of redox state in blood, but on the contrary: the decrease of levels of prooxidative parameters (in moderately trained rats) and upregulation of antioxidative defence (in overfrequently trained rats). Applied training protocols did not induce significant changes in levels of proinflammatory mediators in rats’ blood. Given the lack of diagnosis of overtraining, our study does not contribute significantly to shed light on the role of oxidative stress and inflammation in this syndrome, however, it provides important guidance for designing future swimming training protocols, especially those that aim to induce overtraining. Also, our study contributes to knowledge about the effects of different protocols of training on redox and inflammatory status of exercisers.

Sarkoidoza je inflamatorno oboljenje ismatra se da genetska predispozicija organizma i specifiĉni agensi iz spoljašnje sredine igraju znaĉajnu ulogu u prekomernoj aktivaciji imunskog sistema koji se nalazi u osnovi oboljenja. MeĊu agensima iz spoljašnje sredine, mikobakterijski antigeni imaju najveći znaĉaj. Novije publikacije govore o postojanju mikobakterijskog antigena - katalaza-peroksidaza (mKatG) u sarkoidnim granulomima. Smatra se da ovaj antigen dovodi do stimulacije imunskog odgovora i tako doprinosi inicijaciji oboljenja. Imunološki odgovor zapoĉinje akumulacijom aktiviranih T pomoćniĉkih (“helper”) limfocitai makrofaga na mestima inflamacije. Usled kompleksnih interakcija T limfocita i makrofaga, formira se sarkoidni granulom. Granulomi su sastavljeni od visoko-diferentovanih mononuklearnih fagocita i limfocita. Aktivirane ćelije imunskog sistema produkuju razliĉite proinflamatorne medijatore meĊu kojima su znaĉajni interleukin (IL) -2, IL-12, IL-15, faktor nekroze tumora α (TNF α), angiotenzin konvertujući enzim (ACE). C-reaktivni protein (CRP) kao inflamatorni marker se takoĊe povećano sintetiše u jetri kao odgovor na povećanu produkciju proinflamatornih citokina, ali nije dokazano da on moţe da posluţi kao koristan marker za procenu aktivnosti bolesti. U kliniĉkoj dijagnozi granulomatoznih oboljenja izdvojio se ACE, ali su utvrĊeni nedostaci i ovog parametra. Noviji radovi naglašavaju znaĉaj serumskog amiloida A (SAA) kao vaţnog markera granulomatozne inflamacije jer, osim što predstavlja deo granuloma, on reguliše njegovo formiranje, ali utiĉe i na produkciju citokina. Sinteza SAA se povećava u jetri i oslobaĊa se zajedno sa CRP-om pod uticajem IL-1 i IL-6. Sarkoidoza se prema toku moţe podeliti na akutnu ili hroniĉnu, a manifestacije mogu da budu plućne i/ili vanplućne. Akutna bolest je ograniĉenog toka, sa ĉestim spontanim remisijama dok hroniĉna perzistira i praćena je progresijom oboljenja. Pored pluća, mogu biti zahvaćeni srce, oĉi, nervni system, mišići, kostii drugi organi. Vanplućna manifestacija koja uglavnom ukljuĉuje i plućno tkivo predstavlja teţi oblik od iskljuĉivo plućne manifestacije. Poznato je da se u inflamatornim stanjima povećava nivo oksidativnog stresa i smanjuje nivo antioksidativne zaštite. Inflamatorne ćelije pojaĉano stvaraju superoksid anjon radikal (O2.-) koji se konvertuje do vodonik-peroksida (H2O2). Dejstvom oksidanasa na lipidne molekule najpre se generišu lipidni hidroperoksidi, dok u krajnjem stadijumu lipidne peroksidacije nastaje malondialdehid (MDA)... Sarcoidosis is an inflammatory disease and it has been considered that genetic predisposition and specific environmental agents play significant role in the excessive activation of the immune system that is major characteristic of the disease. Among environmental agents, mycobacterial antigens are thought to be most important. Recent publications reported the presence of mycobacterial antigen catalase-peroxidase (mKatG) in sarcoid granulomas. This antigen leads to immune response stimulation contributing to disease onset. Immune response begins with accumulation of T helper lymphocytes and macrophages at the sites of inflammation. Complex interactions between lymphocytes and macrophages contribute to granuloma formation. Granulomas consist of highly-differentiated mononuclear phagocytes and lymphocytes. Activated cells of immune system produce different proinflammatory mediators such as interleukin (IL) -2, IL-12, IL-15, tumor necrosis factor α (TNFα), angiotensin converting enzyme (ACE). C-reactive protein (CRP) is synthesized in the liver and its production is increased as a response to proinflammatory cytokines, but the significance of CRP as a useful marker of disease activity has not been proved. ACE became important in clinical diagnosis of granulomatous diseases, but this marker also has its disadvantages. Recent reports pointed out the significance of serum amyloid A (SAA), suggesting it as an important marker of granulomatous inflammation, because it regulates granuloma formation and influences the cytokines production. IL-1 and IL-6 stimulate the increased production of SAA in the liver and its release into the bloodstream together with CRP. According to disease course, sarcoidosis can be acute or chronic, with disease manifestations on lungs and/or other tissues. Acute disease has limited course and spontaneous remissions often occur, while chronic disease persists and isusually progressive. Besides lungs, other tissues/organs that can be affected are: heart, eyes, nervous system, muscles, bones and others. Combined pulmonary and extrapulmonary manifestations are more severe forms than isolated pulmonary form. It is well established that, in inflammatory conditions, the levels of oxidative stress increase and the levels antioxidative defence decrease. Inflammatory cells produce superoxide anion radical (O2.-) that is dismutated into hydrogen peroxide (H2O2). Oxidants lead to damage of lipids generating lipid hydroperoxides and further oxidative modification leads to malondialdehyde (MDA) formation...

In the etiopathogenesis of acute myocardial infarction, in addition to ischemia and necrosis, an important role play inflammation, endo-thelial dysfunction, and oxidative stress. A single marker that would reflect all the processes involved in the formation of atherosclerotic plaque, its destabilization and the occurrence of acute coronary events resulting in myocardial dysfunction is not found. For these rea-sons, it is necessary to implement multimarker testing, which would give us, not only an insight into the activation of specific mechanisms involved in this situation but to determine the prognosis of the dise-ase. The aim of the research was to determine the value of certain markers of endothelial dysfunction (endothelin-1, a urinary albumin-creatinine ratio, nitric oxide degradation priducts), oxidative stress markers (superoxide dismutase, catalase, glutathione peroxi-dase, thiol groups, malondialdehyde and advanced oxidation protein products) and markers of inflammation on the third day after an acute coronary event, and to evaluate the importance of these markers as predictors of two-year prognosis in patients with acute coronary syndrome. The results show that markers of endothelial dysfunction, oxida-tive stress, and inflammation are raised on the third day after acute myocardial infarction and that their determination can significantly contribute to intrahospital and two-year prognosis. The concentrations of endothelin-1 above the 75th percentile were associated with poor intrahospital and two-year prognosis while the increased urinary albumin-creatinine ratio was associated with the risk of a two-year mortality and reinfarction due to in-stent thrombosis. Reduced levels of nitric oxide degradation products were associated with a higher probability of rehospitalization during the two-year follow-up, while the increased activity of superoxide dismutase, together with reduced concentrations of thiol groups, malondialdehyde, and advanced oxida-tion protein products, have been associated with a poor intrahospital and two-year prognosis. Reduced serum potassium was a risk factor for in-hospital mortality. Multimarker integrative approach gives better insight into the pro-gnosis in patients with acute myocardial infarction, as well as the possibility of timely application of the adequate therapeutic procedu-res.

Uvod: Akutno oštećenje bubrega u sepsi (S-AOB) značajno utiče na morbiditet i mortalitet hirurških bolesnika sa sepsom. Cilj: Cilj naše studije je bio da se ispitaju vrednosti novih biomarkera bubrežnog oštećenja, inflamacije i oksidativnog stresa kod septičnih hirurških bolesnika sa S-AOB kao i da se evaluira njihov značaj kao dijagnostičkih, prediktivnih i prognostičkih biomarkera S-AOB i sepse. Bolesnici i metode: U ovoj prospektivnoj observacionoj studiji je poređeno 53 abdominalnih hirurških bolesnika obolelih od sepse, od čega 37 sa S-AOB i 16 bez S-AOB, sa kontrolnom grupom operisanih (n = 53) i kontrolnom grupom neoperisanih (n = 53) bolesnika sličnih po godinama, polu, komorbiditetima i tipu hirurške intervencije. Uzorci krvi i urina su uzimani pri prijemu u jedinicu intenzivnog lečenja i 24, 48, 72 i 96 sati kasnije od septičnih bolesnika i jednom od bolesnika kontrolnih grupa. U prikupljenim uzorcima su merene vrednosti standardnih biomarkera bubrežne funkcije kao i novih biomarkera bubrežnog oštećenja, inflamacije i oksidativnog stresa. Skorovi težine bolesti su računati svakog dana posmatranja za sve bolesnike. Rezultati: Septični bolesnici sa S-AOB su imali statistički značajno različite vrednosti novih biomarkera bubrežnog oštećenja, inflamacije i oksidativnog stresa u poređenju sa septičnim bolesnicima bez S-AOB i kontrolnim grupama. Vrednosti ovih biomarkera se nisu značajno menjale tokom 96 sati. Nađena je značajana korelacija između vrednosti novih biomarkera bubrežnog oštećenja, inflamacije, oksidativnog stresa i vrednosti standardnih biomarkera bubrežne funkcije i skorova težine bolesti. Pojedinačno ili u kombinaciji, ispitivani biomarkeri su bili dobri dijagnostički, prediktivni i prognostički biomarkeri S-AOB i sepse. Zaključci: Novi biomarkeri bubrežnog oštećenja, inflamacije i oksidativnog stresa su potencijalno dobri dijagnostički, prediktivni i prognostički biomarkeri S-AOB i sepse. Introduction: Sepsis-associated acute kidney injury (SA-AKI) severely impacts morbidity and mortality in the surgical patients with sepsis. Aim: The aim of our study was to investigate the levels of the novel biomarkers of kidney injury, inflammation and oxidative stress in the septic surgical patients with SA-AKI and to evaluate their diagnostic, predictive and prognostic value in SA-AKI and sepsis. Patients and methods: This prospective observational study compared 53 major abdominal surgery patients with sepsis divided into SA-AKI (n = 37) and non-SA-AKI (n =16) groups to 50 operated controls and 50 not-operated controls matched by age, gender, comorbidities and type of surgery. Blood and urine samples from the septic patients were collected on admission to Intensive Care Unit and 24 h, 48 h, 72 h and 96 h later and once from the controls. Standard and novel biomarkers of kidney function and injury, inflammation and oxidative stress were measured. Disease severity scores were calculated for all patients daily during the entire observational period. Results: The septic patients with SA-AKI had altered levels of the novel biomarkers of kidney injury, inflammation and oxidative stress compared to the septic patients without sepsis and control groups. The levels of these biomarkers did not change significantly over 96 h. The novel biomarkers of kidney injury, inflammation and oxidative stress significantly correlated with the standard biomarkers of kidney function and disease severity scores. These biomarkers, independently or in combination, were good diagnostic, predictive and prognostic biomarkers of SA-AKI and sepsis. Conclusions: The novel biomarkers of kidney injury, inflammation and oxidative stress could serve as potential diagnostic, predictive and prognostic biomarkers of SA-AKI and sepsis.

Inflamacija je zajedničko obeležje različitih patologija centralnog nervnog sistema (CNS), od traumatskih povreda i ishemije, preko neurodegenerativnih oboljenja, do psihijatrijskih poremećaja. Mikroglijske ćelije su rezidentne imunske ćelije CNS-a koje predstavljaju glavne pokretače i učesnike u inflamaciji. Mikroglija se aktivira u odgovoru na promene u homeostazi CNS-a pri čemu menja svoje morfološke i funkcionalne karakteristike. U aktiviranoj mikrogliji dolazi do reorganizacije citoskeleta što omogućava uvećanje ćelijskog tela, fagocitozu patogena ili ćelijskog otpada, kao i migraciju do mesta infekcije ili povrede. Takođe, aktivirana mikroglija produkuje brojne proinflamatorne medijatore, kao što su proinflamatorni citokini, hemokini, proteaze, reaktivne kiseonične i azotne vrste. Iako ovi molekuli imaju važnu ulogu u odbrani CNS-a od patogena i drugih štetnih stimulusa, oni tokom hronične aktivacije mikroglije dovode do snažnog inflamatornog odgovora, oštećuju i zdrave ćelije i dovode do neurodegeneracije. Stoga je smanjenje prekomerne mikroglijske aktivacije jedna od glavnih strategija u terapiji oboljenja CNS-a koja se odlikuju inflamacijom. Benfotiamin (S-benzoiltiamin O-monofosfat) je analog vitamina B1 sa većom biološkom raspoloživošću i dobrim farmakološkim profilom. Benfotiamin pokazuje povoljne efekte u lečenju neuropatija, nefropatija i retinopatija izazvanih dijabetesom. Pored toga, pokazana su antiinflamatorna i antioksidativna svojstva benfotiamina, ali njegov efekat na aktiviranu mikrogliju do sada nije poznat. Stoga, cilj ove disertacije bio je da se ispita potencijal benfotiamina da smanji aktivaciju mikroglije u in vitro modelu neuroinflamacije. Eksperimenti su rađeni na BV-2 mikroglijskoj ćelijskoj liniji koja je bila stimulisana lipopolisaharidom (LPS), što predstavlja dobro okarakterisan in vitro model aktivacije mikroglije. Rezultati dobijeni u ovoj disertaciji pokazuju da benfotiamin sprečava morfološke promene izazvane stimulacijom BV-2 ćelija LPS-om...

Sarkoidoza je inflamatorno oboljenje ismatra se da genetska predispozicija organizma i specifiĉni agensi iz spoljašnje sredine igraju znaĉajnu ulogu u prekomernoj aktivaciji imunskog sistema koji se nalazi u osnovi oboljenja. MeĊu agensima iz spoljašnje sredine, mikobakterijski antigeni imaju najveći znaĉaj. Novije publikacije govore o postojanju mikobakterijskog antigena - katalaza-peroksidaza (mKatG) u sarkoidnim granulomima. Smatra se da ovaj antigen dovodi do stimulacije imunskog odgovora i tako doprinosi inicijaciji oboljenja.Imunološki odgovor zapoĉinje akumulacijom aktiviranih T pomoćniĉkih (“helper”) limfocitai makrofaga na mestima inflamacije. Usled kompleksnih interakcija T limfocita i makrofaga, formira se sarkoidni granulom. Granulomi su sastavljeni od visoko-diferentovanih mononuklearnih fagocita i limfocita. Aktivirane ćelije imunskog sistema produkuju razliĉite proinflamatorne medijatore meĊu kojima su znaĉajni interleukin (IL) -2, IL-12, IL-15, faktor nekroze tumora α (TNF α), angiotenzin konvertujući enzim (ACE). C-reaktivni protein (CRP) kao inflamatorni marker se takoĊe povećano sintetiše u jetri kao odgovor na povećanu produkciju proinflamatornih citokina, ali nije dokazano da on moţe da posluţi kao koristan marker za procenu aktivnosti bolesti. U kliniĉkoj dijagnozi granulomatoznih oboljenja izdvojio se ACE, ali su utvrĊeni nedostaci i ovog parametra. Noviji radovi naglašavaju znaĉaj serumskog amiloida A (SAA) kao vaţnog markera granulomatozne inflamacije jer, osim što predstavlja deo granuloma, on reguliše njegovo formiranje, ali utiĉe i na produkciju citokina. Sinteza SAA se povećava u jetri i oslobaĊa se zajedno sa CRP-om pod uticajem IL-1 i IL-6.Sarkoidoza se prema toku moţe podeliti na akutnu ili hroniĉnu, a manifestacije mogu da budu plućne i/ili vanplućne. Akutna bolest je ograniĉenog toka, sa ĉestim spontanim remisijama dok hroniĉna perzistira i praćena je progresijom oboljenja. Pored pluća, mogu biti zahvaćeni srce, oĉi, nervni system, mišići, kostii drugi organi. Vanplućna manifestacija koja uglavnom ukljuĉuje i plućno tkivo predstavlja teţi oblik od iskljuĉivo plućne manifestacije.Poznato je da se u inflamatornim stanjima povećava nivo oksidativnog stresa i smanjuje nivo antioksidativne zaštite. Inflamatorne ćelije pojaĉano stvaraju superoksid anjon radikal (O2.-) koji se konvertuje do vodonik-peroksida (H2O2). Dejstvom oksidanasa na lipidne molekule najpre se generišu lipidni hidroperoksidi, dok u krajnjem stadijumu lipidne peroksidacije nastajemalondialdehid (MDA)... Sarcoidosis is an inflammatory disease and it has been considered that genetic predisposition and specific environmental agents play significant role in the excessive activation of the immune system that is major characteristic of the disease. Among environmental agents, mycobacterial antigens are thought to be most important. Recent publications reported the presence of mycobacterial antigen catalase-peroxidase (mKatG) in sarcoid granulomas. This antigen leads to immune response stimulation contributing to disease onset.Immune response begins with accumulation of T helper lymphocytes and macrophages at the sites of inflammation. Complex interactions between lymphocytes and macrophages contribute to granuloma formation. Granulomas consist of highly-differentiated mononuclear phagocytes and lymphocytes. Activated cells of immune system produce different proinflammatory mediators such as interleukin (IL) -2, IL-12, IL-15, tumor necrosis factor α (TNFα), angiotensin converting enzyme (ACE). C-reactive protein (CRP) is synthesized in the liver and its production is increased as a response to proinflammatory cytokines, but the significance of CRP as a useful marker of disease activity has not been proved. ACE became important in clinical diagnosis of granulomatous diseases, but this marker also has its disadvantages. Recent reports pointed out the significance of serum amyloid A (SAA), suggesting it as an important marker of granulomatous inflammation, because it regulates granuloma formation and influences the cytokines production. IL-1 and IL-6 stimulate the increased production of SAA in the liver and its release into the bloodstream together with CRP.According to disease course, sarcoidosis can be acute or chronic, with disease manifestations on lungs and/or other tissues. Acute disease has limited course and spontaneous remissions often occur, while chronic disease persists and isusually progressive. Besides lungs, other tissues/organs that can be affected are: heart, eyes, nervous system, muscles, bones and others. Combined pulmonary and extrapulmonary manifestations are more severe forms than isolated pulmonary form.It is well established that, in inflammatory conditions, the levels of oxidative stress increase and the levels antioxidative defence decrease. Inflammatory cells produce superoxide anion radical (O2.-) that is dismutated into hydrogen peroxide (H2O2). Oxidants lead to damage oflipids generating lipid hydroperoxides and further oxidative modification leads to malondialdehyde (MDA) formation...

Inflamacija je zajedničko obeležje različitih patologija centralnog nervnog sistema (CNS), od traumatskih povreda i ishemije, preko neurodegenerativnih oboljenja, do psihijatrijskih poremećaja. Mikroglijske ćelije su rezidentne imunske ćelije CNS-a koje predstavljaju glavne pokretače i učesnike u inflamaciji. Mikroglija se aktivira u odgovoru na promene u homeostazi CNS-a pri čemu menja svoje morfološke i funkcionalne karakteristike. U aktiviranoj mikrogliji dolazi do reorganizacije citoskeleta što omogućava uvećanje ćelijskog tela, fagocitozu patogena ili ćelijskog otpada, kao i migraciju do mesta infekcije ili povrede. Takođe, aktivirana mikroglija produkuje brojne proinflamatorne medijatore, kao što su proinflamatorni citokini, hemokini, proteaze, reaktivne kiseonične i azotne vrste. Iako ovi molekuli imaju važnu ulogu u odbrani CNS-a od patogena i drugih štetnih stimulusa, oni tokom hronične aktivacije mikroglije dovode do snažnog inflamatornog odgovora, oštećuju i zdrave ćelije i dovode do neurodegeneracije. Stoga je smanjenje prekomerne mikroglijske aktivacije jedna od glavnih strategija u terapiji oboljenja CNS-a koja se odlikuju inflamacijom.Benfotiamin (S-benzoiltiamin O-monofosfat) je analog vitamina B1 sa većom biološkom raspoloživošću i dobrim farmakološkim profilom. Benfotiamin pokazuje povoljne efekte u lečenju neuropatija, nefropatija i retinopatija izazvanih dijabetesom. Pored toga, pokazana su antiinflamatorna i antioksidativna svojstva benfotiamina, ali njegov efekat na aktiviranu mikrogliju do sada nije poznat. Stoga, cilj ove disertacije bio je da se ispita potencijal benfotiamina da smanji aktivaciju mikroglije u in vitro modelu neuroinflamacije. Eksperimenti su rađeni na BV-2 mikroglijskoj ćelijskoj liniji koja je bila stimulisana lipopolisaharidom (LPS), što predstavlja dobro okarakterisan in vitro model aktivacije mikroglije.Rezultati dobijeni u ovoj disertaciji pokazuju da benfotiamin sprečava morfološke promene izazvane stimulacijom BV-2 ćelija LPS-om...

Uvod: Oksidativni stres i inflamacija, koji postoje kod gojaznih osoba, mogu imati važnu ulogu u nastanku kardiovaskularnih bolesti koje su vodeći uzrok smrtnosti u ovoj populaciji. Međutim, priroda odnosa između gojaznosti, oksidativnog stresa i inflamacije ostaje i dalje otvoreno pitanje. Cilj: Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita postojanje razlike u nivou markera inflamacije i parametara oksidativnog stresa kod gojaznih žena u postmenopauzi u odnosu na normalno uhranjene, kao i da se ispita povezanost oksidativnog stresa i inflamacije sa kardiovaskularnim faktorima rizika kod gojaznih žena u postmenopauzi. Metode: U ovom istraživanju izvedena je studija slučajeva i kontrola u koju je bilo uključeno 100 gojaznih žena u postmenopauzi i 50 normalno uhranjenih žena u istom periodu. Svim ispitanicama su izvršena antropometrijska merenja koja su obuhvatila merenje telesne visine, telesne mase i obima struka. Indeks telesne mase je izračunat kao količnik telesne mase izražene u kilogramima i kvadrata telesne visine izražene u metrima (kg/m2). Određivani su sledeći biohemijski parametri: glukoza, insulin, HOMA-IR, lipidni status, pokazatelji bubrežne funkcije, markeri inflamacije, markeri oksidativnog stresa, polni hormone i globulin koji vezuje polne hormone (SHBG). Statistička obrada podataka izvršena je primenom SPSS statističkog programskog paketa. Rezultati: Gojazne ispitanice u postmenopauzi su imale blago povišenu aktivnost superoksid dismutase (SOD) (p>0,05) i značajno veći nivo mokraćne kiseline (p0.05) and higher serum uric acid level (p

Introduction: The cardio renal syndrome is a pathophysiological condition in which acute or chronic disfunction of an organ leads to acute or chronic damage of other organs. Objective: To compare the concentration and activity of the studied biomarkers of structural and functional damage to the heart and kidney, markers of inflammation and oxidative stress related to types of cardio renal syndrome and to determine their significance in certain clinical modalities of cardio renal syndrome. Methods: The study included 114 subjects older than 18 years, both sexes, divided into clinical and control group. The control group was consisted of 35 healthy subjects, male and female, who were of similar age and sex characteristics as the clinical group. With them on the basis of clinical and medical history, laboratory tests of functional excluded the existence of pathological process, prior to inclusion in the study. The study was designed as a comparative cross sectional study. The clinical group involved 79 subjects. The clinical group was divided into five subgroups, based on the current classification, into types of cardio renal syndrome. Results: By comparing basic hematological and biochemical parameters between subtypes of cardio renal syndrome were observed significant differences in the values of TIBC, urea, urinary albumin-creatin relationships, values of sodium, creatinine kinase and triglyceride levels. Significant differences were found in concentration of AOPP, PAI-1, cTnhsT, where in the concentration of troponin-responsive PAI-1 were the highest in patients in the first subgroup and the concentration of the AOPP I the second subgroup. A comparison of the investigated biomarkers among patients with acute in relation to chronic cardio renal syndrome, differences were found only at concentrations of CRP. As an independent factor for the occurrence of cardio renal syndrome type 1 were found to be cTnhsT and XOD activity and XD. For the development of cardio renal syndrome type 2 as an independent risk factor were found to be patient age, presence of high blood pressure, concentration of AOPP and MDA. From tested biomarkers as risk factor for cardio renal syndrome type 4 was allocated the concentration of PAI-1. For the formation of cardio renal syndrome type 5 were found to be the presence of diabetes, urinary albumin-creatinine ratio and concentration of cystatin C. Conclusion: The tested biomarkers are possible to determine the existence of a combined heart and kidney diseases. They are useful in distinguishing different types of cardio renal syndrome in clinical practice as well as in determining risk factors for the beginning of cardio renal syndrome.

Cilj ove studije je bio da ispita efekat različitih režima ishrane u smislu različitog udela polinezasićenih masnih kiselina (n-3 i n-6 PUFA (Polyunsaturated Fatty Acids)) u ishrani na vrednosti morfoloških i funkcionalnih parametara, kao i proinflamatornih medijatora i nivo oksidativnog stresa, u miru i nakon maksimalnog testa opterećenja pre i nakon dvomesečnog trenažnog programa. Metode. U studiji je učestvovalo 75 mladih fudbalera omladinske fudbalske škole `Kragujevac`, starosti od 18 - 19 godina. Svi ispitanici imali su sportski staž od minimalno 5 godina, sa 12 sati treninga nedeljno. Oni su bili podeljeni u tri grupe: dve eksperimentalne i kontrolnu grupu. Svi ispitanicim su bili podvrgnuti standardnom sportsko-medicinskom pregledu, a potom i određivanju nivoa proinflamatornih medijatora i nivoa oksidativnog stresa, u miru i nakon maksimalnog testa opterećenja pre i nakon dvomesečnog trenažnog programa. Rezultati. Dodatak ribljeg i suncokretovog ulja je bio povezan sa povećanjem aerobne moći ispitivanih fudbalera, i može biti vrlo korisna kako u redukciji oksidacionog stresa, tako i u podizanju aktivnosti antioksidacionog enzimskog sistema naših ispitanika. Tokom fizičkog opterećenja suplementacija različitim vrstama PUFA nije imala značajni uticaj na markere oksidacionog stresa. Takođe, upotreba različitih vrsta PUFA nije bitnije uticala na proizvodnju citokina neposredno nakon akutnog nastupa sportske aktivnosti (testa opterećenja). Zaključak. Režim ishrane koji podrazumeva dodatak ribljeg i suncokretovog ulja u kombinaciji sa stručno vođenim i pažljivo planiranim trenažnim procesom pozitivno utiče na povećanje funkcionalnih karakteristika i inflamatorno-oksidacionog odgovora ispitivanih fudbalera, što je izuzetno važno u podizanju nivoa njihove fizičke spreme i postizanju vrhunskih sportiskih performansi. Ovaj nalaz može biti koristan u proceni kvaliteta treninga, koji je kod adolescenata od krucijalnog značaja za pravilan psiho-fizički razvoj i dalju karijeru. The aim of this study was to assess the effect of different diets in terms of various proportions of polyunsaturated fatty acids (n-3and n-6 PUFA) in the diet, on the morphological and phynctional parameters, as well as pro-inflammatory and mediators of oxidative stress, at rest and after maximal exercise test before and after a two-month training program. Methods. The study included 75 young players of the youth soccer school `Kragujevac`, aged 18 - 19 years. All subjects had sports experience of minimum 5 years, with 12 hoursof training per week. They were divided into three groups: two experimental and the control group. All subjects underwent a standard sport-medical examination and then determination of the level of proinflammatory mediators and the level of oxidative stress markers at rest and after a maximal exercise test before and after a two-month training program. Results. Suplementation of fish and sunflower oil was associated with an increase in aerobic power of the tested players, and can be very useful in the reduction of oxidative stress, as well as raising in activity of antioxidant enzymatic system of our subjects. During exercise testing different types of PUFA supplementation had no significant effect on oxidative stress markers. Also, the use of different types of PUFA did not significantly affect the production of cytokines immediately after acute performance sports activities (exercise test). Conclusion. Diet supplement that includes fish and sunflower oil, combined with expert guided and carefully planned training process has a positive effect on increasing the phynctional characteristics and oxidativeinflammatory response of tested players, which is extremely important in raising the level of their physical fitness and achieving top sport performance. This finding may be useful in assessing the quality of training, which in adolescents is crucial for proper mental and physical development and further career.