Search

Türk dilinin araştırma alanlarından biri de lehçe çalışmalarıdır. Bu çalışmanın konusu İran'ın Erdebil ve Zencan eyaletlerinde yaşayan Şahseven Türkleri ve Şahseven Türklerinin konuştukları Türkçedir. Çalışma "Giriş, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Metinler, Dizin" olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, çalışmada kullanılan materyal ve yöntem, ses kayıtlarının yazıya aktarılması, yazıya aktarılan kayıtların incelenmesi ile ilgili bilgiler sunulmuştur. Çalışmanın temeline ilişkin esaslardan sonra İran ve İran Türkleri ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Giriş bölümünün son kısmında Şahseven Türkleri tüm yönleriyle incelenmiş ve ses bilgisine geçilmiştir. Ses bilgisi bölümünde, Şahseven Türkçesinde kullanılan tüm seslere ait özellikler, betimleyici dil bilgisi esaslarına göre incelenmiştir. Şahseven Türkçesindeki ünlüler, ünsüzler, fonolojik süreçler ve vurgu bu bölümün ana başlıklarıdır. Şekil bilgisi bölümünde, Şahseven Türkçesindeki "İsimler, Sıfatlar, Zarflar, Zamirler, Fiiller, Fiilimsiler ve Edatlar" yine betimleyici dil bilgisi esaslarına göre incelenmiş ve tüm konu başlıkları örneklerle açıklanmıştır. İnceleme kısmından elde edilen veriler sonuç kısmında maddeler halinde sıralanmıştır. Metin bölümünde çalışmanın esasını oluşturan kırk bir adet derleme metni, kaynak kişilere ait bilgiler de verilmek suretiyle çeviri yazı alfabesine aktarılarak sunulmuştur. Çalışmanın son bölümü gramatikal dizindir. Dizin bölümünde derleme metinlerinde yer alan tüm sözcükler, alfabetik olarak sıralanmış ve sözcüklerin metinlerde geçen anlamları verilmiştir. One of the research areas of the Turkish language has been dialect studies. The subject of this study is the Turkish that is spoken by Shahsavan Turks and Shahsavan Turks who have been living in Ardabil and Zanjan provinces of Iran. The study consists of five chapters which are "Introduction, Phonetics, Morphology, Texts, and Index.". In the introduction part; the subject of the study, the purpose of the study, the material and method that has been used in the study, the transcription of the sound recordings into the text, and information about the examination of the recorded records are presented. After the basics which are in related to basis of the study, general information about Iran and Iranian Turks is given. In the last part of the introduction, Shahsavan Turks have been analyzed in all aspects and then phonetics has been approached. In the phonetics section, features of all sounds which are used in Shahsavan Turkish have been scrutinized according to the descriptive grammar principles. Vowels, consonants, phonological processes and stress in Shahsavan Turkish are the main topics of this section. In the morphology section, "Nouns, Adjectives, Adverbs, Pronouns, Verbs, Gerunds-İnfinitives, Conjunctions and Exclamations" in Shahsavan Turkish have been also gone through according to the descriptive grammar principles, and all topics have been given reviewed with examples. The data which have been obtained from the review part have been specified in the conclusion part. In the text part, forty-one collation texts, which form the basis of the study, have been presented by being transcribed into the alphabet of transcription, by means of giving information about the source persons. The last part of the study is the grammatical index. All the words in the collation texts in the index section are listed alphabetically and the meanings of the words in the texts have been given.

Atasözleri ve deyimler toplumların kültürlerinden, hayata bakışlarından, gelenek ve inançlarından izler taşıyan sözlü edebi ürünlerdir. Farklı iki topluma ait deyimlerin benzer özellikler göstermesi de onların geçmişte ortak kültür özelliklerine sahip olduğunu bize düşündürür.Biz de çalışmamızda öncelikle Boşnakça deyimler ile ortak özelliklere sahip Türkçe deyimleri tespit etmeye çalıştık. Amacımız Boşnakça ve Türkçenin deyimler bakımından birbirlerinden ne kadar etkilenmiş olabileceğini incelemek idi. Tespit ettiğimiz ortak deyimleri Türkçe deyimler üzerine yapılmış çalışmalardaki tespit edilmiş özellikler üzerinden Boşnakça deyimleri mukayese ettik. İkinci olarak da şekil ve anlam bakımından inceledik.Anahtar Kelime: Boşnakça, Türkçe, Deyimler Proverbs and idioms are verbal literary products bearing traces of societies' cultures, outlook on life, traditions and beliefs. The similarities of idioms of two different societies make us think that they have common cultural characteristics in the past.In our study, we tried to identify Bosnian idioms and Turkish idioms with common features. Our aim was to examine how much Bosnian and Turkish could be influenced by each other in terms of idioms. We compared common idioms we indentified with the Bosnian idioms over the features identified in the studies on Turkish idioms. Secondly, we examined it in terms of form and meaning.Key Words: Bosnian Language, Turkish Language, Idioms 143

Çerkesçe ve Karaçay-Malkarca komşu iki halkın dilleridir. Her iki dil üzerinde birçok araştırma yapılmıştır ve yapılmaya devam etmektedir. Ancak iki dilin ve edebiyatın birbirleri ile olan ilişkileri ile ilgili yapılan araştırmalar oldukça kısıtlıdır. Bu araştırmada atasözleri, deyimler, sözcük hazineleri ve sözlü edebiyat ürünleri gibi farklı alanlardan örneklerle iki dil arasındaki dil ve edebiyat etkileşimlerini inceledik. Bu çalışma için her iki dilin de sözlükleri, atasözü ve deyimleri, sözlü edebiyat antolojileri, birçok sesli ve görsel kaynak taranmıştır. Bunun yanı sıra Kafkasya ve Anadolu'da birçok Çerkes ve Karaçay köyüne araştırma gezileri düzenlenerek dil ve edebiyat etkileşimlerinin günümüzdeki durumu incelenmiştir. Bu araştırma gezileri ile Çerkes ve Karaçay-Malkarlılar arasındaki etkileşime zemin hazırlayan coğrafi ve sosyal gerçeklikler ile ilgili veriler toplanmıştır.İki halkın dil ve edebiyatları arasındaki etkileşimleri incelerken ulaştığımız sonuçlar ve araştırma gezimizde gözlemlediğimiz coğrafi ve sosyal gerçeklikler bir arada incelendiğinde Çerkes ve Karaçay-Malkar ulusal ve sosyal kimliklerinin son iki yüzyılda geçirdikleri değişimi açıklayacak çeşitli yeni bağlamlar da ortaya çıkmaktadır.Anahtar Kelimeler: Çerkesçe, Karaçay-Malkarca, Kültürel Etkileşim, Karşılaştırmalı Edebiyat, Karşılaştırmalı Dilbilim Circassian and Karachay-Malkar are the languages of two neighboring nations. Numerous researches have been made about both of the two languages and they are still being done. However the number of the researches on the contacts between the languages and literatures are quite limited. In this study, we examine the language and literature interactions between the two languages with examples from different fields such as proverbs, idioms, vocabulary and oral literature. For this study, dictionaries, proverbs and idioms of both languages, anthologies of oral literature, and audio and visual sources have been scanned. In addition, research trips have been organized to many Circassian and Karachay-Malkar villages in the Caucasus and in Anatolia in order to observe the current state of language and literature interactions. These research trips have enabled us to collect the information about the geographical and social realities which paved way to the interactions.Besides our research on the language and literature interactions, the geographical and social realities we noted during our trips enable us to put forward some new contexts in which we can reread the change the national and social identities have undergone.Keywords: Circassian, Karachay – Malkar, Cultural Interaction, Comparative Literature, Comparative Linguistics 94

Bu çalışmada, Attilâ İlhan'ın `Sokaktaki Adam` romanındaki yeniden kavramlaştırmaların tespiti amaçlanmıştır.Kavramlaştırmaların tespiti, yazarın imgesel üretim kabiliyetini ortaya koyması bakımından önem arz eder. Bu nedenle imgesel değer taşıyan yeniden kavramlaştırmaların şiir türünde olduğu gibi roman türündeki kullanımına da dikkat çekmek gerekir. Yapılan incelemede uygulanan metot, bu yeniden kavramlaştırmaların nasıl, yani yazar tarafından hangi varlıklar üzerinden gerçekleştirildiği ve niçin, yani hangi amaçla bu yeniden kavramlaştırmalara gidildiği şeklindedir. Uygulanan metodun, araştırma ve okumalar ışığında mecaz/metafor, benzetme ve tasvir sanatları çerçevesinde romandaki imge kulanım çeşitliliğini ve yazarın imge üretimindeki yetisini ortaya çıkarmamızdaki katkısı oldukça büyüktür.Anahtar Sözcükler: Attilâ İlhan, Yeniden Kavramlaştırma, İmge, Metafor, Benzetme. In this study, reconceptualizations in Attilâ Ilhan's novel `Sokaktaki Adam` were aimed to be determined.The determination of reconceptualizations is essential in terms of demonstrating the author's ability to produce images. Therefore, it is necessary to draw attention to the use of imaginative reconceptualization in the genre of the novel as well as in the genre of poetry. The method applied in this research focused on/stated how these reconceptualizations were applied by the author in which entities and why, for what purposes these reconceptualizations were applied. In the light of the study and reading, the method applied in this research greatly contributes to revealing the diversity of the image usage in the novel and the author's ability to produce images within the framework of metaphor, analogy, and the depiction arts.Keywords: Attilâ Ilhan, Reconceptualization, Image, Metaphor, Analogy. 315

Muhtar Avezov, Kazak eğitimci, yazar, çevirmen, eleştirmen, siyasetçi, düşünür. Kazakların en verimli yazarlarından biridir. Kazak destanları ve genel Türk edebiyatı ile araştırmalar yapmış; hikâye, çeviri, deneme, roman türlerinde eserler vermiştir. Abay Yolu, Muhtar Avezov'un kaleme aldığı dört ciltlik destansı biyografik roman. Avezov'un, hatta bütün Kazak Edebiyatının en büyük eseri olarak değerlendirilir. Abay Yolu, Kazak halkını, edebiyatını, kültürünü, folklorunu dünyaya tanıtan ve en iyi şekilde temsil eden eserdir. Avezov'un adını ebediyen yaşamasını sağlayan ve onu `sönmeyen yıldızlar`dan birisi yapmıştır. Kazak Türkçesinde şimdiki zaman kipinin en sık karşılaşılan bu şekli, fiil kök veya gövdesine -p, -a, -e, -y zarf-fiil eklerinden birinin ilave edilmesinin ardından `jatır`, `jür`, `tur`, `otır` unsurlarından birisinin getirilmesiyle yapılır. Kazak Türkçesinde yaygın olarak kullanılan birleşik yapıların içerisinde sıkça geçen `jatır`, `jür`, `tur`, `otır` yapıları cümlede gerçek anlamlarını koruyarak temel fiil olarak da kullanılmaktadır. Şimdiki zaman çekiminde `tur`, `jür`, `otır`, `jatır` unsurlarının hangisinin ne zaman kullanılacağına dair kesin kurallar yoktur ve bunların kullanım sahaları dili konuşan insanların alışkanlıklarıyla ilgilidir. Ayrıca, başka bir bakış açısıyla değişik anlam ayrıntılarının oluşması, temel fiille yardımcı fiiller arasında bağlantı sağlayan -p, -a, -e, -y zarf-fiillerinden hangisinin tercih edileceğine bağlıdır. Mukhtar Avezov is Kazakh educator, writer, translator, critic, politician, philosopher. He is one of the most productive writers of Kazakhs. He has researched Kazak epic literature, general Turkish literature, composed stories, translations, essays, novels. The Abay Road is a four-volume epic biographical novel by Mukhtar Avezov. It is regarded as the most significant work of Avezov, and even of all Kazakh literature. The Abay Road is the work that introduces the Kazakh people, literature, culture, and folklore to the world and represents them in the best way. His work made Avezov`s name one of the `eternal stars,` and his life works everlasting. This form is the most common form of the present tense in Kazakh Turkish, with the addition of one of the suffixes -p, -a, -e, -y to the verb root or body, followed by `jatır,` `jür,` `tur,` `otır` elements. Compounds `jatır,` ` jür,` ` tur,` ` otır ` are frequently used in the combined structures commonly used in Kazakh Turkish, which are also used as the basic verb while preserving their true meaning in the sentence. In the present tense, there are no definite rules as to when to use suffixes `tour,` `jury,` `otır,` at `jatır,` and their usage area is related to the habits of the people who speak the language. Furthermore, the formation of different details of meaning from another perspective depends on verbs `-p,` `-a,` `-e,` `-y,` which provides a link between the basic verb and the auxiliary verbs, is preferred 145

Bu çalışmada, Türk Lehçelerinden biri olan Yeni Uygur Türkçesinin gramer incelemesi yapılmıştır. Konunun işlenişinde `Leyli Mecnun` adlı Yeni Uygurca eser esas alınmış ve çalışma bu metin üzerinden yürütülmüştür. Çalışma esas olarak `Giriş`, `Gramer İncelemesi`, `Metin` ve `Sonuç` bölümlerinden oluşmaktadır. `Giriş` bölümünde Doğu Türkistan, Uygurlar, Yeni Uygur Türkçesi, Uygurlarda Destancılık Geleneği; Türkiye Türkçesindeki Leylâ ile Mecnun metni, metin üzerine yapılmış çalışmalar gibi genel konular üzerinde durulmuştur. `Gramer İncelemesi` bölümü; Ses Bilgisi ve Şekil Bilgisi alt başlıklarından oluşmaktadır. Çalışmada metnin imlâ özelliklerine girilmemiş, sadece metinde ikili kullanımı bulunan kelimelere değinilmiştir. Bu başlık, alt başlıklardan önce yer almaktadır. Ses Bilgisi başlığı altında, ünlü ve ünsüzlerin özellikleri, ses değişmeleri, ses olayları değerlendirilmiştir. Şekil Bilgisi başlığı, Yapı Bakımından Kelimeler ve Kelime Türleri alt başlıklarından oluşmaktadır. Şekil bilgisini kapsayan bütün başlıklar, bu iki alt başlık altında incelenmeye çalışılmıştır. Bazı başlıklarda, örneği net gösterebilmek için kelimenin eke kadar olan kısmı alınmış; ses değişmeleri yok sayılmış, sonraki ekler alınmamıştır.`Metin` bölümünde Leyli Mecnun adlı eserin sırasıyla aktarması ve transkripsiyonu verilmiştir. Çalışmada metnin orijinal hâli de yer almıştır. Orijinal metin, kaynaklardan sonra `Ekler` başlığı altında, Arap harfli metin yapısına uygun şekilde eklenmiştir. Çalışma genel bir değerlendirme yaptığımız `Sonuç` bölümüyle tamamlanmaktadır. In this study, grammatical analysis of New Uighur Turkish which is one of the Turkish dialects is done. The subject of the study is based on the New Uighur work called `Leyli Mecnun` and the study was conducted on this text. The work consists mainly of sections `Introduction`, `Grammatical Review`, `Text` and `Conclusion`. The general topics such as: East Turkestan, Uighur Turks, New Uighur Turkish, epic tradition in Uighurs, Leyla and Mecnun studies on the text are dwelled on in the `Introduction` part. The `grammar review` section consists of phonetics and morphology sub-headings. In the study, the spelling features of the text were not entered, but only words with binary use were mentioned in the text. This title, is preceded by subheadings. Phonetics under the title phonetics were evaluated the characteristics of vowels and consonants, voice changes, voice events. The title of morphology consists of subheadings: words in terms of structure, word types. All titles covering morphology were studied under these two sub-headings. In some titles, the part of the word up to the attachment is taken to show the sample clearly; voice changes are ignored and subsequent attachments are not taken. In the `text` section, the translation and transcription of Leyli Mecnun text are given respectively.The original version of the text was also included in the work. The original text, under the heading `appendices` after the sources, was added appropriately to the Arabic-letter text structure. The study is completed with the `conclusion` section, where we make a general assessment. 237

Eski Türkçe dönemine ait pek çok özelliği koruyan Sibirya Türk dillerinin söz varlığı, karşılaştırmalı dil tarihi çalışmaları için oldukça önemli bir malzemedir. Bu çalışma, Eski Türkçe döneminin son kolu olan Karahanlı Türkçesiyle yazılmış Dîvânu Lugâti't-Türk ve Yakutçayı söz varlığı bakımından karşılaştırmayı amaçlar. Ortak Türk dilinden uzun bir zaman önce ayrılan Yakutçanın bu karşılaştırma için seçilme nedeni, çok sayıda eskicil özelliği koruyan bağımsız bir Türk dili olmasıdır. Bu çalışmada Dîvânu Lugâti't-Türk'de karşılaştırmaya dâhil ettiğimiz veriler, kök durumunda ve yapım ekleriyle türemiş olan Türkçe kökenli sözcüklerle sınırlandırılmıştır. Bu karşılaştırma sonucunda tarama kapsamına alınan yaklaşık 6400 madde başından 5.100'üne yakın bir bölümünün Yakutçada varlığını sürdürmediği belirlenmiştir. Yakutçada varlığını sürdüren sözcüklerin sayısı ise yaklaşık 1300'dür. The vocabulary of Siberian Turkic languages, which preserves some features of the Old Turkic period, is a very important material for historical and comparative linguistic studies. This study aims to compare Compendium of the Turkic Dialects, written in Karakhanid which is the last branch of the Old Turkic period, and Yakut language in terms of vocabulary. The reason why Yakut, which was separated from the common Turkic language long ago, is chosen for this comparison is that it has been an independent Turkic language that still preserves many archaic features. In this study, the data taken from Compendium of the Turkic Dialects for the comparison are restricted to the roots and derived forms of Turkic origin. The results of the study show that approximately 5100 of the 6400 items included in the analysis does not survive in Yakut. The number of words that survive in Yakut language is about 1300. 692

YÖK Tez: 655468 Bir dilin söz varlığı ses, biçim, söz dizimi ve anlam değişiklikleri ile o dilin tarihini ve kültürünü yansıtan bir unsurdur. Bu çalışmada, Türk edebiyatının Cumhuriyet Dönemi toplumcu-gerçekçi yazar ve şairlerinden biri olan Sabahattin Ali'nin 16 hikayeden oluşan Değirmen adlı hikaye kitabının söz varlığı, Sabahattin Ali'nin hayatı, sanatı ve genel hikayeciliği kapsamında ortaya konulmuştur. Öncelikle bu alanda yapılmış akademik çalışmalar ve eserler incelenmiştir. Söz varlığı üzerine pek çok farklı görüş olduğu düşünülerek eserde sözcük ve söz varlığı terimleri hakkında tanım ve değerlendirmeler sunulup, genel bir sınıflandırmadan yararlanılmıştır. Bu sınıflandırma bünyesinde kitaptaki deyimler, atasözleri, ikilemeler, yerel söyleyişler, terimler, argo kullanımlar, alıntı sözcükler gibi söz varlığı unsurları tespit edilmiş, eserin garamatikal dizini verildikten sonra varılan bulgu ve öneriler ortaya konulmuştur. Sabahattin Ali'nin kalemi ve Türkçenin zengin anlatım gücü ile ifade bulan bu hikayelerde Günümüz Türkçesine yakın olmakla birlikte kısmen kullanım sıklığı azalmış veya günümüzde kullanılmayan sözcüklere ve anlam değişmelerine rastlanmıştır. Bu çalışmayla birlikte Türkçenin söz varlığı sahasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. The Vocabulary of a language is an element that reflects the history and culture of that language with, voice, morph, syntax and semantic change. In this study, the vocabulary of Sabahattin Ali, one of the socialist-realistic writers and poets of the Republican Period, The storybook Değirmen consisting of 16 stories of was presented within the context Sabahattin Ali's life, art and general storytelling. First of all, academic studies and works in this field are examined. Since there are many different views on the vocabulary, definitions and evaluations about the terms word and vocabulary are presented and a general classification is used. On the basis of this classification, elements of vocabulary such as idioms, proverbs, reduplications, local sayings, terms, slang uses, and loanwords were identified, and the findings and suggestions reached after the garamatical index of the work were revealed. In Sabahattin Ali's pen and the rich expression power of Turkish expresses these stories, there are words and semantic changes that are close to today's Turkish but their usage frequency has decreased or not used today. With this study, It is aimed to improve the vocabulary of Turkish.

Şiir, dil ile gerçekleştirilen, malzemesi dil olan bir sanattır. Şiir incelemelerinde dil çalışmaları yapmak; şiir sanatını, ortaya konan şiiri ve onu gerçekleştiren sanatçıyı anlamak ve çeşitli yönlerden değerlendirmek açısından önemlidir. Dil, anlamların iletilmesi üzerine kurulmuş bir sistemdir. Anlambilim, dil göstergelerinin anlama ilişkin bütün özelliklerini ele alan bilim dalıdır. Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi'nin önemli şairlerinden biri olan Behçet Necatigil'in şiirleri anlambilimin çeşitli başlıkları açısından ele alınmıştır. Sözcükler arası anlam ilişkileri, değişmeceli anlamlar ve kalıplaşmış dil birimleri çalışmanın başlıca konularıdır. Çalışmanın amacı Necatigil'in şiirlerinin bazı anlam özelliklerinin belirlenmesi ve şairin sanatını gerçekleştirirken dilin anlamsal özelliklerinden ne şekilde faydalandığının ortaya konulmasıdır. Konu başlıklarının aydınlatılmasında, şairin `Bile / Yazdı, Yazılar` (Düzyazılar I) adlı kitabında derlediği yazılarıyla ortaya koyduğu poetikasından ve `Konuşmalar, Konferanslar` (Düzyazılar II) adlı kitabında yer alan röportajlarında ve konferans konuşmalarında belirttiği görüşlerinden faydalanılmıştır.Çalışmamız üç bölümden meydana gelmektedir. Sözcükler arası anlam ilişkilerinin ele alındığı birinci bölümde Behçet Necatigil'in şiirleri, `eş adlılık ve çok anlamlılık`, `kavram karşıtlığı` ve `kavram alanı` başlıkları açısından ele alınmıştır. Birinci bölümde dilin bu anlamsal özelliklerinin, divan edebiyatında sık kullanılmasına rağmen Cumhuriyet döneminde giderek etkisini yitiren ancak Necatigil tarafından sıkça kullanılan (cinas, tevriye, tenasüp gibi) söz sanatlarında ve şairin yenilikçi kullanımlarında ne şekilde etkili olduğu üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde değişmeceler ele alınmıştır. Nizamettin Uğur'un değişmeceler için yaptığı sınıflandırmadan faydalanılan bu bölümde, Necatigil'in şiirlerinde yer alan örneklemeye dayalı `benzetme`, `eğretileme`; `değinmece`, `yoksunlama` ve bütünselliğe dayalı `düzdeğişmece` ve `niceleme` değişmeceleri sınıflandırılmıştır. Üçüncü bölüm Necatigil'in şiirlerinde yer alan kalıplaşmış dil birimlerinin ele alındığı bölümdür. Şairin şiirlerinde yer alan deyimler, atasözleri ve kalıp sözler tespit edilmiştir. Bu bölüm şairin konuşma diline yaklaşan üslubuyla yakından ilişkilidir. Çalışmada Necatigil'in 761 şiiri belirtilen bu başlıklar altında taranmıştır. Örneklendirme sırasında bazı şiirlerin yalnızca konu başlığıyla ilişkili satırları alıntılanırken tekrara düşmemek için bazı şiirlerin isimleri ile kaynak kitapta yer aldıkları sayfa numaralarının verilmesi uygun görülmüştür. Aynı konu başlığı içerisinde, şiirlerde birbirini tekrar eden ya da çok benzer durumdaki örneklerin yalnızca belli bir kısmına yer verilmiştir. Poetry is an art, which is realized with language and whose material is the language. Studying the language in poetry analysis is important for understanding and evaluating the art of poetry, poetry and the artist who performed it. Language is a system based on the transmission of meanings. Semantics is a discipline that deals with all the meaning-related features of language signs. In this study, the poems of Behçet Necatigil, one of the important poets of the Republican Period, are discussed in terms of various titles of semantics. Relations of meaning between words, figurative meanings and formulaic language units are the main topics of study. The aim of the study is to determine some meaning characteristics of the poems of Necatigil and to reveal how he used the semantic features of the language while performing the art of the poet. In the explanation of the subject titles, his poetics, which came out with his articles he compiled in his book `Bile / Yazdı, Yazılar` (Düzyazılar I)` and his views in the interviews and conference speeches in his book `Konuşmalar, Konferanslar` (Düzyazılar II) were used.Our study consists of three chapters. In the first chapter, which deals with the relations of meaning between words, Necatigil's poems are dealt with in terms of `homonymy and polysemy`, `antonymy` and `conceptual field` titles. In the first chapter, focuses on how these semantic features of language are effective in the rhetoric (such as cinas, tevriye, tenasüp ) as well as in the innovative uses of the poet. Although these verbal arts were frequently used in divan literature, they lost their influence in the Republic Period. Despite this, Necatigil benefited from them in his art. The subject of the second chapter is trope. In this chapter, where used Nizamettin Ugur's classification for tropes is used, `simile`, `metaphor`, `allusion`, `antiphrasis`, which are based on sampling, and `metonymy` and `quantification` which are based on holisticity on the examples in Necatigil's poems are classified. The third chapter is the section on the formulaic language units in Necatigil's poems. Idioms, proverbs and formulaic expressions in poems were determined. This chapter is closely related to the style of the poet approaching the language of speech. In this study, 761 poems of Necatigil were scanned under these titles. During the sampling, it was deemed appropriate to give the names of some poems and the page numbers in which they were included in the source book in order not to repeat the samples, only the lines related to the subject title were quoted. Within the same subject title, only a certain part of the repetitive or very similar examples in poems are included. 174

Muhammed B. Ahmed El-Gümülcünevî'nin `Risâletü't-Ta'rîf fi Tercemeti'l-Mevlidi'ş-Şerîf` adlı eseri mensur bir mevlit örneğidir. Eser 18. yy 'da yazılmıştır. Eser, Mevlid-i Şerîf tercümesi olup, son peygamber olan Hz. Muhammed'in doğumu, çocukluğu, peygamberliği, mucizeleri ve vefatı anlatılmaktadır. Mensur bir mevlit türü olan bu metinin pek çok yerinde Arapça ibareler geçmektedir. Bu ibarelerin bir bölümü ayetlerden, bir bölümünün ise hadislerden alındığı tahmin edilmektedir.Tez çalışması üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, biçim bilgisinin özellikleri metinden seçilen çeşitli örneklerle gösterilmiştir. İkinci bölümde, 50 varağı çalışılan bu metinden Arap harfli metin çeviriyazı alfabesi kullanılarak yazıya geçirilmiştir. Üçüncü bölümde ise metnin dilbilgisel dizini oluşturulmuştur. Bu dizinde toplam 30.812 sözcük ve bu sözcükler ile kullanılan tüm ekler sözcüklerin bağlamları dahilinde tahlil edilmiştir. Ayrıca sözcüklerin köken, tür ve sözlüksel anlam çeşitliliği de çalışmada ayrıntılı bir biçimde belirtilmiştir. Çalışmamamızın sonuç bölümünde ise; metne dair dilsel özellikler ve çeşitli tamlama gruplarının da ilgili yerlerde gösterilmesiyle elde edilen veriler alfabetik olarak kaydedilmiştir. The work of Muhammed B. Ahmed El-Gümülcünevî's `Risâletü't-Ta'rîf fi Tercemeti'l-Mevlidi'ş-Şerîf` is an example of a prolific mevlit. The work was written in the 18th century.The work is translated into Mevlid-i Şerîf and Hz. The birth of Mohammed, his childhood, his prophecy, his miracles and his death are described. Arabic phrases pass. It is estimated that some of these phrases are taken from verses and some are from hadiths.The thesis study consists of three parts. In the first part, the properties of the format information are shown with various examples selected from the text. In the second part, the text written in Arabic letters was transcribed from this text, of which 50 were studied. In the third part, the grammatical index of the text is created. In this directory, a total of 30,812 words and all the appendices used with these words are analyzed within the context of the words. In addition, the origin, type and lexical diversity of the words are specified in detail in the study. In the conclusion part of our study the linguistic features of the text and the data obtained by showing various phrases were recorded alphabetically. 276

Yapılan bu çalışmada Sabahattin Ali'nin Kürk Mantolu Madonna adlı romanındaki deyimler ve imgelerin tespiti amaçlanmıştır. Böylelikle deyimlerin ve imgelerin bir yeniden kavramlaştırma olduğu ortaya çıkarılmak istenmiştir.Yalnızca edebi metinlerde değil aynı zamanda günlük konuşanın da bir parçası olan imge ve imgeyi oluşturan çeşitli dil birliklerinin tespiti, imge kavramı ile imgenin bir yeniden kavramlaştırma olduğunun idraki için önemlidir. İmgenin yalnızca metafor olmadığı, bünyesinde pek çok dilsel olguyu barındırması da yapılan çalışma ile göz önüne serilmiştir.Yapılan çalışma ile deyim, benzetme, metafor, metonimi ve kişileştirme çerçevesinde romandaki imge kullanımı, yazarın bu imgelerle yeniden kavramlaştırmayı nasıl ve ne üzerinden gerçekleştirdiği ayrıca imge oluşumuna zemin hazırlayan Türk düşünce ve kavramlaştırma izlerine ışık tutacaktır. In this study, it is aimed to identify the idioms and images in Sabahattin Ali's novel named Kürk Mantolu Madonna. Thus, it is aimed to reveal that idioms and images are a reconceptualization.The identification of various language associations that make up the image, which are not only in the literary texts but also as part of the daily speech, is important for the image and the realization that the image is a reconceptualization. The image is not only metaphor, but also contains many linguistic facts, and it is revealed by the study.This work will shed light on the use of images in the novel within the framework of idiom, metaphor, metonym and personification, especially on the traces of Turkish thought and conceptualization that prepared the ground for the image formation and how the author re-conceptualized with these images. 326

Türkiye Türkçesinde süreklilik görünüşünü inceleyen bu çalışmada süreklilik kategorisinden ve süreklilik görünüşünden bahsedilmiştir. Görünüş, zaman kategorisinden bağımsız bir kategoridir. Görünüş kategorisinin zaman kategorisinden ziyade kılınış kategorisiyle daha çok ilişkili olduğu söylenebilir. Görünüş, eylemlerin nasıl gerçekleştiğini gösteren bir bakış açısıdır. Alan yazında görünüş kategorisi Rusçanın görünüş sistemi üzerinden sınıflandırılmıştır. Kısaca görünüş kategorisinin bitmişlik ve bitmemişlik zıtlığına dayanarak sınıflandırıldığı söylenebilir. Alan yazında görünüş kategorisi üzerine yapılan çalışmalarda Comrie (1998), Johanson (1971) ve Smith (1997)'in sınıflandırmasının öne çıktığı görülmektedir. Üç araştırmacının sınıflandırması konuyu işleyiş açısından birbirinden farklı görünse de üç araştırmacının sınıflandırması temelde bitmişlik ve bitmemişlik zıtlığına dayanmaktadır. Bu çalışmada süreklilik görünüşünün kendi içerisinde derecelendirilebileceği görülmüş ve bir sınıflandırma denemesi yapılmıştır. Bu sınıflandırmaya göre Türkiye Türkçesinde süreklilik görünüşü on kategoriye ayrılmıştır. Söz konusu derecelendirmede bağlam içinde yer alan işaretleyicilerin rolü vardır. Çalışmada süreklilik görünüşünün dereceleri şu şekilde belirlenmiştir: 1. Devamlı Süreklilik Görünüşü 2. Tekrarlı Süreklilik Görünüşü 3. Kesintili Süreklilik Görünüşü 4. Aşamalı Süreklilik Görünüşü 5. Geçici Süreklilik Görünüşü 6. Yaklaşma Süreklilik Görünüşü 7. Sınırlandırılmış Süreklilik Görünüşü 8. Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü 9. Edinilmiş Süreklilik Görünüşü 10. Ani Süreklilik Görünüşü This thesis, which examines the durative aspect in Turkish, will focus on the durative category, and the durative aspect. Aspect is a category that is independent of the tense category. It can be argued that the aspect category is more related to the aktionsart category than the tense category. Aspect is a perspective that shows how actions take place. In the literature, the aspect category is classified through the aspect system of Russian. Briefly, it can be said that the aspect category is classified based on the contrast of perfective and imperfective. In the literature, among the studies conducted on the aspect, it is observed that the classifications of Comrie (1998), Johanson (1971), and Smith (1997) are the most prevalent. Although the classifications of the three researchers seem to be different in terms of their approaches to the subject, the classifications of the three researchers is mainly based on the contrast of perfective and imperfective. In this study, it is observed that the durative aspect can be graded in itself and, therefore, a classification attempt is conducted. In accordance with this classification, the durative aspect in Turkish is divided into ten categories. The markers that are within the context have a role in this present classification. The degrees of durative aspect in this study are as follows: 1. Continuity Durative Aspect 2. Repetitive Durative Aspect 3. Intermittent Durative Aspect 4. Gradual Durative Aspect 5. Temporary Durative Aspect 6. Proximal Durative Aspect 7. Limited Durative Aspect 8. Inferential Durative Aspect 9. Acquired Durative Aspect 10. Rapid Durative Aspect İÇİNDEKİLER ÖZET......................................................................................................................iii ABSTRACT ...........................................................................................................iv ESER KISALTMALAR DİZİNİ ............................................................................ v TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................vii ŞEKİLLER DİZİNİ...............................................................................................vii 0. GİRİŞ............................................................................................................... 1 0.1. SÜREKLİLİK KAVRAMI ..................................................................... 4 0.2. ZAMAN (TEMPUS)............................................................................... 6 0.3. KİP VE KİPLİK (MOOD AND MODALİTY) .................................... 26 0.3.1. Kiplik Sınıflamaları............................................................................. 29 0.3.1.1. Bilgi Kipliği (Epistemic Modality) ............................................. 30 0.3.1.2. Yükümlülük Kipliği (Deontic Modality) ..................................... 32 0.4. KILINIŞ (AKTİONSART, ACTİONALİTY) ........................................... 36 1. GÖRÜNÜŞ (ASPECT)................................................................................. 44 1.1. GÖRÜNÜŞ KATEGORİSİNİN İLİŞKİLİ OLDUĞU KATEGORİLER 58 1.1.1. Görünüş ve Kılınış İlişkisi............................................................... 58 1.1.2. Görünüş ve Zaman İlişkisi .............................................................. 64 1.2. GÖRÜNÜŞ SINIFLANDIRMALARI.................................................. 72 2. TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ......................... 88 2.1. DEVAMLI SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ........................................... 104 2.1.1. Ana Cümlede Devamlı Süreklilik Görünüşü..................................... 104 2.1.1.1. Ana Cümlede Devamlı Süreklilik Görünüşünde İşaretleyiciler. 109 2.1.1.1.1. –(I)yor.................................................................................. 109 2.1.1.1.2. –mAktA(dIr)........................................................................ 110 2.1.1.1.3. –A/I/r ................................................................................... 110 2.1.1.1.4. –(I)yormuş........................................................................... 111 2.1.1.1.5. –A/I/rdI................................................................................ 111 2.1.1.1.6. –A/I/rmIş............................................................................. 112 2.1.1.1.7. –mIştIr ................................................................................. 112 2.1.1.1.8. Yeterlik Fiilleri.................................................................... 113 2.1.1.1.9. Uzaklaşma Fiilleri ............................................................... 114 ix 2.1.1.1.10. Fiilin Sözlük Anlamının Devamlı Süreklilik Görünüşüne Etkisi.................................................................................................... 114 2.1.2. Yan Cümlede Devamlı Süreklilik Görünüşü..................................... 116 2.1.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Devamlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 122 2.1.2.1.1. –mAk................................................................................... 123 2.1.2.1.2. –mAyA ................................................................................ 123 2.1.2.1.3. –mAyI.................................................................................. 124 2.1.2.1.4. –mAklA............................................................................... 125 2.1.2.1.5. –mA+iyelik eki +(n)A......................................................... 125 2.1.2.1.6. –Iş........................................................................................ 126 2.1.2.1.7. –DIk..................................................................................... 126 2.1.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Devamlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 127 2.1.2.2.1. –An ...................................................................................... 129 2.1.2.2.2. -DIk ..................................................................................... 130 2.1.2.2.3. –A/I/r ................................................................................... 131 2.1.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Devamlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 132 2.1.2.3.1. –Ip........................................................................................ 134 2.1.2.3.2. –ArAk.................................................................................. 134 2.1.2.3.5. –DI… -AsI........................................................................... 135 2.1.2.3.6. –DI…-AlI............................................................................ 135 2.1.2.3.7. DI… -DI .............................................................................. 136 2.1.2.3.8. –DIğI halde.......................................................................... 137 2.1.2.4. Yan Cümlenin Çekimli Fiil Olduğu Yapılarda Devamlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 138 2.1.2.4.1. Bil- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler .............. 138 2.2. TEKRARLI SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ ......................................... 139 2.2.1. Ana Cümlede Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ..................................... 139 2.2.1.1. Tekrarlı Süreklilik Görünüşünde İşaretleyiciler......................... 142 2.2.1.1.1. –(I)yor.................................................................................. 142 2.2.1.1.2. –mAktA(dIr)........................................................................ 143 2.2.1.1.3. –A/I/r ................................................................................... 143 2.2.1.1.4. –(I)yordu.............................................................................. 144 2.2.1.1.5. –(I)yormuş........................................................................... 144 x 2.2.1.1.6. –A/I/rdI................................................................................ 145 2.2.1.1.7. –A/I/rmIş............................................................................. 147 2.2.1.1.8. –DI....................................................................................... 147 2.2.1.1.9. –mIş..................................................................................... 149 2.2.1.1.10. Sürerlik Fiilleriyle Kurulan Yapılarda Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ............................................................................................. 150 2.2.1.1.10.1. Fiil+A/I/r dur- Yapısında Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ......................................................................................................... 160 2.2.1.1.10.2. Fiil+DI+durdu Yapısında Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ......................................................................................................... 163 2.2.1.1.10.3. Fiil+Ip dur- Yapısında Tekrarlı Süreklilik Görünüşü. 164 2.2.1.1.10.4. Fiil+A gel- Yapısında Tekrarlı Süreklilik Görünüşü . 167 2.2.1.1.11. İkileme Şeklinde Kurulan Tezlik Fiilleriyle Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ............................................................................ 168 2.2.1.1.12. Fiilin Sözlük Anlamının Tekrarlı Süreklilik Görünüşüne Etkisi.................................................................................................... 169 2.2.1.1.13. Bir… bir Bağlacının Tekrarlı Süreklilik Görünüşünde Kullanımı............................................................................................. 170 2.2.1.1.14. dA Bağlacının Tekrarlı Süreklilik Görünüşünde Kullanımı ............................................................................................................. 171 2.2.2. Yan Cümlede Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ..................................... 172 2.2.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 172 2.2.2.1.1. –mAk.................................................................................. 172 2.2.2.1.2. –mAyA ................................................................................ 173 2.2.2.1.3. –mAklA............................................................................... 173 2.2.2.1.4. –mAktAn............................................................................. 174 2.2.2.1.5. –mA..................................................................................... 175 2.2.2.1.6. -mA+iyelik+(n)A ................................................................ 175 2.2.2.1.7. –Iş........................................................................................ 176 2.2.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 177 2.2.2.2.1. –An ...................................................................................... 177 2.2.2.2.2. –DIk..................................................................................... 178 2.2.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 179 2.2.2.3.1. –A ........................................................................................ 179 2.2.2.3.2. -Ip ........................................................................................ 180 xi 2.2.2.3.3. –IncA................................................................................... 182 2.2.2.3.4. -ken...................................................................................... 184 2.2.2.3.5. -DIkçA................................................................................. 185 2.2.2.3.6. –DIğIndA............................................................................. 186 2.2.2.3.7. –ArAk.................................................................................. 187 2.2.2.3.8. –DığI için............................................................................. 188 2.2.2.3.9.-DIk+iyelik eki+ halde ......................................................... 188 2.2.2.3.10. –sA..................................................................................... 189 2.2.2.3.11. –An… AnA ....................................................................... 191 2.2.2.3.12. –mAk için.......................................................................... 191 2.2.2.4. Yan Cümlenin Çekimli Fiil Olduğu Yapılarda Tekrarlı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 192 2.2.2.4.1. De- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler............... 192 2.2.2.4.2. Gör- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler............. 193 2.3. KESİNTİLİ SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ............................................... 194 2.3.1. Ana Cümlede Kesintili Süreklilik Görünüşü..................................... 194 2.3.1.1. Kesintili Süreklilik Görünüşünde İşaretleyiciler........................ 195 2.3.1.1.1.–(I)yor................................................................................... 195 2.3.1.1.2. –A/I/r ................................................................................... 196 2.3.1.1.3. –(I)yordu.............................................................................. 197 2.3.1.1.4. –(I)yormuş........................................................................... 198 2.3.1.1.5. –A/I/rdI................................................................................ 198 2.3.1.1.6. –A/I/rmIş............................................................................. 199 2.3.1.1.7. Uzaklaşma Fiilleriyle Kesintili Süreklilik Görünüşü .......... 199 2.3.1.1.8. Kesintili Alışkanlık İfadelerinde Kesintili Süreklilik Görünüşü: Fiil+DIğI ol- ...................................................................... 200 2.3.1.1.9. Fiil+mAsI ol-....................................................................... 204 2.3.1.1.10. Kâh… kâh......................................................................... 205 2.3.1.1.11. Bazen…bazen.................................................................... 207 2.3.1.1.12. Bir…bir ............................................................................. 207 2.3.2. Yan Cümlede Kesintili Süreklilik Görünüşü..................................... 209 2.3.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlede Kesintili Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 209 2.3.2.1.1.–mAk.................................................................................... 209 2.3.2.1.2. -mAyA................................................................................. 209 2.3.2.1.3. –DIk..................................................................................... 210 xii 2.3.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Kesintili Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 210 2.3.2.2.1.–An ....................................................................................... 210 2.3.2.2.2. –DIk..................................................................................... 210 2.3.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Kesintili Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 211 2.3.2.3.1. –DIğI zaman ........................................................................ 211 2.3.2.3.2. –DIğIndA............................................................................. 212 2.3.2.3.3. –ArAk.................................................................................. 212 2.3.2.3.4. –Ip........................................................................................ 213 2.3.2.3.5. –sA....................................................................................... 214 2.4. AŞAMALI SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ................................................ 215 2.4.1. Ana Cümlede Aşamalı Süreklilik Görünüşü ..................................... 215 2.4.1.1. Aşamalı Süreklilik Görünüşünde İşaretleyiciler ........................ 217 2.4.1.1.1. –(I)yor.................................................................................. 217 2.4.1.1.2.-A/I/r..................................................................................... 218 2.4.1.1.3. -mAktA(dIr) ........................................................................ 218 2.4.1.1.4. –mAktAydI.......................................................................... 218 2.4.1.1.5. –(I)yordu.............................................................................. 218 2.4.1.1.6. –A/I/rdI................................................................................ 219 2.4.1.1.7. –DI....................................................................................... 220 2.4.1.1.8. Fiilin Sözlük Anlamının Aşamalı Süreklilik Görüşüne Etkisi ............................................................................................................. 221 2.4.1.1.9. dA Bağlacının Aşamalı Süreklilik Görünüşünde Kullanımı222 2.4.2. Yan Cümlede Aşamalı Süreklilik Görünüşü ..................................... 223 2.4.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Aşamalı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 223 2.4.2.1.1. –mAyA ................................................................................ 223 2.4.2.1.2. –mAyI.................................................................................. 223 2.4.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Aşamalı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 224 2.4.2.2.1. –An ...................................................................................... 224 2.4.2.2.2. –DIk..................................................................................... 225 2.4.2.2.3. –(I)yormuş........................................................................... 225 2.4.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Aşamalı Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 226 2.4.2.3.1. –A… A ................................................................................ 226 xiii 2.4.2.3.2. –Ip........................................................................................ 227 2.4.2.3.3. –IncA................................................................................... 227 2.4.2.3.4. –DıkçA ................................................................................ 227 2.4.2.3.5. –ArAk.................................................................................. 230 2.5. GEÇİCİ SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ..................................................... 232 2.5.1. Ana Cümlede Geçici Süreklilik Görünüşü........................................ 232 2.5.1.1. Geçici Süreklilik Görünüşünde İşaretleyiciler ........................... 234 2.5.1.1.1.–(I)yor................................................................................... 234 2.5.1.1.2. –A/I/r ................................................................................... 235 2.5.1.1.3. –mAktA(dIr)........................................................................ 235 2.5.1.1.4. –A/I/rmIş............................................................................. 236 2.5.1.1.5. –(I)yormuş........................................................................... 236 2.5.1.1.6. –(I)yordu.............................................................................. 237 2.5.1.1.7. –DI....................................................................................... 238 2.5.1.1.8. Fiilin Sözlük Anlamının Geçici Süreklilik Görünüşüne Etkisi ............................................................................................................. 239 2.5.1.1.9. Fiil+A/I/r/(I)yor + bul Yapılarında Süreklilik Görünüşü .... 241 2.5.1.1.9.1. –A/I/r bul-..................................................................... 246 2.5.1.1.9.2. –(I)yor bul- ................................................................... 246 2.5.1.1.10. Sürerlik Fiilleriyle Geçici Süreklilik Görünüşü ................ 247 2.5.1.1.10.1. Fiil+A kal- Yapısıyla Geçici Süreklilik Görünüşü..... 248 2.5.1.1.10.2. Fiil+A/I/r kal- Yapısıyla Geçici Süreklilik Görünüşü 249 2.5.1.1.10.3. Fiil+DI kal- Yapısıyla Geçici Süreklilik Görünüşü ... 250 2.5.1.1.10.4. Fiil+Ip kal- Yapısıyla Geçici Süreklilik ..................... 250 2.5.1.1.11. Fiil+AsI gel- Yapısıyla Geçici Süreklilik Görünüşü......... 251 2.5.1.1.12. Hem… hem ....................................................................... 252 2.5.1.1.13. Bir taraftan … bir taraftan da/ bir yandan… bir yandan da ............................................................................................................. 253 2.5.2. Yan Cümlede Geçici Süreklilik Görünüşü........................................ 254 2.5.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Geçici Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 254 2.5.2.1.1. –mAk................................................................................... 254 2.5.2.1.2. –mAyA ................................................................................ 254 2.5.2.1.3. –mAyI.................................................................................. 255 2.5.2.1.4. –mAktA............................................................................... 255 2.5.2.1.5. –mAklA............................................................................... 256 xiv 2.5.2.1.6. –mA+iyelik eki.................................................................... 256 2.5.2.1.7. –mA+iyelik eki +(n)A......................................................... 256 2.5.2.1.8. –DIk..................................................................................... 256 2.5.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Geçici Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 257 2.5.2.2.1. –An ...................................................................................... 257 2.5.2.2.2. –DIk..................................................................................... 257 2.5.2.2.3. –mAktA olduk+iyelik eki.................................................... 258 2.5.2.2.4. –mAktA olan ....................................................................... 258 2.5.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Geçici Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 260 2.5.2.3.1. –A/I/r ................................................................................... 260 2.5.2.3.2. –DığI+iyelik eki sırada....................................................... 260 2.5.2.3.3. –Ip........................................................................................ 261 2.5.2.3.4. –ken ..................................................................................... 262 2.5.2.3.5. –DIktAn sonra ..................................................................... 266 2.5.2.3.6. –ArAk.................................................................................. 267 2.6. YAKLAŞMA SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ............................................ 269 2.6.1. Ana Cümlede Yaklaşma Süreklilik Görünüşü .................................. 269 2.6.1.1.Yaklaşma Süreklilik Görünüşünde İşaretleyiciler....................... 271 2.6.1.1.1. –(I)yor.................................................................................. 271 2.6.1.1.2. –A/I/r ................................................................................... 271 2.6.1.1.3. –(I)yormuş........................................................................... 272 2.6.1.1.4.-(I)yordu ............................................................................... 272 2.6.1.1.5.-A/I/rdI.................................................................................. 273 2.6.1.1.6. –DI....................................................................................... 273 2.6.1.1.7. Fiilin Sözlük Anlamının Yaklaşma Süreklilik Görünüşüne Etkisi.................................................................................................... 273 2.6.1.1.8. Fiil+ sıfat fiil eki+ gibi+ ol.................................................. 274 2.6.1.1.9. Fiil+sıfat fiil eki+ gibi+yap-................................................ 277 2.6.1.1.10. Fiil+sıfat fiil eki+gibi+ görün- .......................................... 277 2.6.1.1.11. Fiil+sıfat fiil eki+gibi+gözük-........................................... 278 2.7.1.1.12. Fiil+sıfat fiil eki+gibi+san- ............................................... 278 2.6.1.1.13. Fiil+sıfat fiil eki+gibi+gel-................................................ 279 2.6.1.1.14. Anlamca Kaynaşmış ve Deyimleşmiş Birleşik Fiillerde Yaklaşma Süreklilik Görünüşü ........................................................... 279 xv 2.6.2. Yan Cümlede Yaklaşma Süreklilik Görünüşü .................................. 281 2.6.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Yaklaşma Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 281 2.6.2.1.1. –mAktAn............................................................................. 281 2.6.2.1.2. –mAyA ................................................................................ 282 2.6.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Yaklaşma Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 282 2.6.2.2.1. –An ...................................................................................... 282 2.6.2.2.2 –A/I/r .................................................................................... 283 2.6.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Yaklaşma Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 283 2.6.2.3.1. –ArAk.................................................................................. 283 2.6.2.3.2. –DığI gibi ............................................................................ 284 2.6.2.3.3. –DığI için............................................................................. 285 2.6.2.3.4. –cAsInA............................................................................... 286 2.6.2.3.5. –A/I/r gibi............................................................................ 288 2.6.2.3.6. –A/I/rmIş gibi...................................................................... 289 2.6.2.3.7. –(I)yormuş gibi.................................................................... 289 2.6.2.4. Yan cümlenin Çekimli Fiil Olduğu Yapılarda Yaklaşma Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 290 2.6.2.4.1. San- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler ............. 291 2.6.2.4.2. Sayıl- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler........... 293 2.6.2.4.3. Zannet- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler........ 293 2.6.2.4.4. Görün- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler......... 294 2.7. SINIRLANDIRILMIŞ SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ.............................. 295 2.7.1. Ana Cümlede Sınırlandırılmış Süreklilik Görünüşü ......................... 295 2.7.1.Sınırlandırılmış Süreklilik Görünüşünde İşaretleyiciler................. 297 2.7.1.1.1. –(I)yor.................................................................................. 297 2.7.1.1.2. –A/I/r ................................................................................... 297 2.7.1.1.3. –A/I/rdI................................................................................ 298 2.7.1.1.4. –mAktA............................................................................... 299 2.7.1.1.5.-DI ........................................................................................ 299 2.7.1.1.6. –(I)yormuş........................................................................... 300 2.7.2. Sınırlandırılmış Sürekliliğin Cümlede Görünümü ........................ 300 2.7.2.1. Özne bakımından Sınırlandırılmış Süreklilik......................... 300 2.7.2.2. Nesne Bakımından Sınırlandırılmış Süreklilik....................... 301 xvi 2.7.2.3. Zaman Bakımından Sınırlandırılmış Süreklilik ..................... 301 2.7.2.4. Eylem Bakımından Sınırlandırılmış Süreklilik ...................... 302 2.7.2.5. Yer Bakımından Sınırlandırılmış Süreklilik........................... 303 2.7.3. Yan Cümlelerde Sınırlandırılmış Süreklilik Görünüşü ..................... 303 2.7.3.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Sınırlandırılmış Süreklilik Görünüşü ................................................................................ 303 2.7.3.1.1. –mAyA ................................................................................ 303 2.7.3.1.2. –mAklA............................................................................... 304 2.7.3.1.3. –mAktAn............................................................................. 304 2.7.3.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Sınırlandırılmış Süreklilik Görünüşü ................................................................................ 304 2.7.2.3.2.1. –DIk.................................................................................. 304 2.7.3.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Sınırlandırılmış Süreklilik Görünüşü ................................................................................ 305 2.7.3.3.1. –Ip........................................................................................ 305 2.7.3.3.2. –ken ..................................................................................... 305 2.7.3.3.3. –DIğIndA............................................................................. 306 2.7.3.3.4. –DığI zaman/müddetçe........................................................ 306 2.7.3.3.5. –ArAk.................................................................................. 307 2.7.3.3.6. -AnA/-IncAya kadar/dek/değin........................................... 308 2.7.3.3.7. –DI mI ................................................................................. 309 2.7.3.3.8. –sA....................................................................................... 310 2.8. EDİNİLMİŞ SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ.............................................. 311 2.8.1. Ana Cümlede Edinilmiş Süreklilik Görünüşü................................... 311 2.8.1.1. Edinilmiş Süreklilik Görünüşü İşaretleyicileri........................... 314 2.8.1.1.1.–(I)yor................................................................................... 314 2.8.1.1.2.-A/I/r..................................................................................... 314 2.8.1.1.3. -mAktA(dIr) ........................................................................ 315 2.8.1.1.4. –(I)yordu.............................................................................. 315 2.8.1.1.5. Fiil+Ir/Ar/mIş+ ol Yapılarıyla Edinilmiş Süreklilik Görünüşü ............................................................................................................. 316 2.8.1.1.5.1. –A/I/r/-mAz ol-............................................................. 324 2.8.1.1.5.2. –mIş ol-......................................................................... 327 2.8.1.1.6. Fiil+mIş+bulun- yapılarında Edinilmiş Süreklilik Görünüşü ............................................................................................................. 328 2.8.1.1.7. Fiil+DI+git- Yapılarında Edinilmiş Süreklilik Görünüşü ... 330 xvii 2.8.2. Yan Cümlede Edinilmiş Süreklilik Görünüşü................................... 330 2.8.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Edinilmiş Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 330 2.8.2.1.1. –mAyA ................................................................................ 330 2.8.2.1.2. –mAktA............................................................................... 331 2.8.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Edinilmiş Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 331 2.8.2.2.1. –An ...................................................................................... 331 2.8.2.2.2. –DIk..................................................................................... 331 2.8.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Edinilmiş Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 332 2.8.2.3.1. –Ip........................................................................................ 332 2.8.2.3.2. –ArAk.................................................................................. 332 2.8.2.3.3. -AlI ...................................................................................... 332 2.8.2.3.4. –mAk için............................................................................ 333 2.9. ÇIKARIMA DAYALI SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ.............................. 334 2.9.1. Ana Cümlede Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü........................ 334 2.9.1.1. Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü İşaretleyicileri................ 336 2.9.1.1.1. –(I)yor.................................................................................. 336 2.9.1.1.2. –(I)yordu.............................................................................. 337 2.9.1.1.3. –A/I/r ................................................................................... 338 2.9.1.1.4. –A/I/rmIş............................................................................. 338 2.9.1.1.5.-A/I/rdI.................................................................................. 338 2.8.1.1.6. –(I)yormuş........................................................................... 339 2.9.1.1.7. Edatların Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşüne Etkisi ... 339 2.9.1.1.7.1. Demek Edatıyla Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü339 2.9.1.1.7.2. Değil Edatıyla Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü.. 340 2.9.2. Yan Cümlelerde Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü.................... 344 2.9.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü ................................................................................ 344 2.9.2.1.1. –mAyI.................................................................................. 344 2.9.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü ................................................................................ 344 2.9.2.2.1. –An ...................................................................................... 344 2.9.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Çıkarıma Dayalı Süreklilik Görünüşü ................................................................................ 345 2.9.2.3.1. –DığInA göre....................................................................... 345 xviii 2.9.2.3. Yan Cümlenin Çekimli Fiil Olduğu Yapılarda Çıkarıma Dayalı Süreklilik ................................................................................................. 347 2.9.2.3.1. Anla- Fiilinin Ana Cümlede Olduğu Yan Cümleler ........... 347 2.10. ANİ SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ ......................................................... 348 2.10.1. Ana Cümlede Ani Süreklilik Görünüşü .......................................... 348 2.10.1.1. Ani Süreklilik Görünüşü İşaretleyicileri .................................. 349 2.10.1.1.1. –(I)yor................................................................................ 349 2.10.1.1.2. –(I)yordu............................................................................ 350 2.10.1.1.3. –A/I/r ................................................................................. 350 2.10.1.1.4. –A/I/rmIş........................................................................... 351 2.10.1.1.5. Tezlik Fiilleriyle Ani Süreklilik Görünüşü ....................... 352 2.10.1.1.5.1. -Iver-........................................................................... 353 2.10.1.1.5.2. -Agel-.......................................................................... 356 2.10.2. Yan Cümlelerde Ani Süreklilik Görünüşü ...................................... 356 2.10.2.1. İsim Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Ani Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 356 2.10.2.1.1. –Iş...................................................................................... 356 2.10.2.1.2. –DIk................................................................................... 356 2.10.2.2. Sıfat Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Ani Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 357 2.10.2.2.1. –An .................................................................................... 357 2.10.2.3. Zarf Fiil Ekleriyle Kurulan Yan Cümlelerde Ani Süreklilik Görünüşü ................................................................................................. 358 2.10.2.3.1. –Ip...................................................................................... 358 2.10.2.3.2. –IncA................................................................................. 358 2.10.2.3.3. –ArAk................................................................................ 358 2.10.2.3.4. –A/I/r…mAz ..................................................................... 359 3. EKSİLTİLİ YAPILARDA SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ .......................... 360 4. FARKLI SÜREKLİLİK İŞARETLEYİCİLERİNİN BİRLİKTE KULLANILDIĞI DURUMLAR ........................................................................ 363 4.1. SINIRLANDIRILMIŞ+YAKLAŞMA SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ..... 367 4.2. TEKRARLI+YAKLAŞMA SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ...................... 367 4.3. SINIRLANDIRILMIŞ+TEKRARLI SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ........ 368 4.4. SINIRLANDIRILMIŞ+KESİNTİLİ SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ ........ 368 4.5. SINIRLANDIRILMIŞ+EDİNİLMİŞ SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ ....... 368 4.6. SINIRLANDIRILMIŞ+DEVAMLI SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ ......... 369 xix 4.7. ANİ+AŞAMALI SÜREKLİLİK GÖRÜNÜŞÜ....................................... 369 5. SONUÇ ....................................................................................................... 370 KAYNAKÇA ...................................................................................................... 378 İNTERNET KAYNAKLARI.............................................................................. 404 EKLER................................................................................................................ 406 EK: 1.................................................................................................................... 406 EK: 2.................................................................................................................... 407 EK: 3.................................................................................................................... 407 EK: 4.................................................................................................................... 409

Edebî eserlerin çevirilerinde kimi zaman çevirmen esere katkıda bulunabilmekte, yorum katabilmektedir. Fakat çevrilen kutsal bir metinse çevirmenler konunun hassasiyetinden dolayı yorum katmaktan uzak durmaktadırlar. Akraba olan dillere aynı kutsal metinin çevirisi ele alındığında bu dillerin tercihleri yani ayrıldıkları ve birleştikleri noktalar daha iyi göz önüne serilmektedir.Bu çalışmada Kur'an-ı Kerim'in Bakara Sûresi'nin Başkurt-Tatar ve Türkiye Türkçesinde çevirileri karşılaştırılmıştır. Böylece aynı dilin üç kolunda çeviride ortaya çıkan ortaklıklar ve farklılıklar tespit edilmeye çalışılmıştır.`Bakara Sûresi'nin Tercümesi Çerçevesinde Başkurt-Tatar ve Türkiye Türkçesinin Karşılaştırması` adlı tez çalışmamız, giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında: Kur'an'ın ilk Türkçeye tercümeleri, Bakara sûresi hakkında bilgi, Başkurt ve Tatar Türklerinin etnik adı, Başkurt ve Tatar Türkçesinin oluşum süreci hakkında bilgi verilmiştir. Ses bilgisi bölümünde: Türkçe kökenli ve Arapça-Farsça kökenli sözcüklerde ses bilgisi açısından değişimler, örnekleri ile ele alınmıştır. Şekil bilgisi bölümünde: ise ekler incelenmiştir ve örnekler verilmiştir.Anahtar kelimeler: Başkurt Türkçesi, Tatar Türkçesi, Bakara Sûresi, ses bilgisi, şekil bilgisi Sometimes, in the translating literary works, the translator, with adding the comments can contribute to the work, but if it is a sacred text, translators stay away from commenting because of the sensitivity of the subject. When the sacred text is taken for translate into the related languages, the preferences of these languages, means the points where they are separated and joined are better revealed.In this work are compared Bashkir, Tatar and Turkish translations of Quran's Surah Baqarah, in this way in translations in three branches of the same language, emerging commons and differences were determined.Our work with the name 'Comparasion of Bashkir-Tatar and Turkey Turkish on the basis of translations of Baqarh verse Surah baqarah` is consisted of an introduction and two sections: In the introduction section are given the informations of the first turkish translation of Quran, Surah Baqarah, the ethnic name of the Bashkir and Tatar Turks, the process of formation of the Bashkir and Tatar Turkish, In the phonetics section: Changes in terms of phonology in Turkish and Arabic-Persian words are discussed with examples. In the morphology section: the annexes are examined and the examples are given.Key words: Bashkir Turkish, Tatar Turkish, Surah baqarah, phonetics, morphology 298

Bu çalışmada, Manavgat ilçesi sınırları içinde konuşulan ağızlar, ses bilgisi ve biçim bilgisi açısından incelenmiştir. Antalya'nın en büyük ve geniş ilçelerinden biri olmasına rağmen yöre ağızlarının lisansüstü düzeyde ele alınmaması sebebiyle yapılan bu çalışmada ölçünlü dille olan benzer ve farklı yönlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma alanı, Antalya'nın Manavgat ilçesi ve ona bağlı köyler ile sınırlandırılmıştır. Bunun sonucunda ağız araştırmasına kaynak olabilecek on dokuz köy ve değişik Yörük topluluklarından yirmi yedi metin derlenmiştir. Derlenen metinler, eşsüremli yöntem temel olmak üzere karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ses bilgisi bölümünde tüm ses değişimleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Biçim bilgisi kısmında temel özellikler verilmekle birlikte daha çok yazı dilinden ayrılan noktalar ayrıntılandırılmıştır. Sözlükte ise anlamları verilen sözcükler seçilirken ölçünlü dilde bulunmayan ya da ses ve anlam bakımından ayrılan sözcükler olmasına dikkat edilmiştir. Çalışmanın sonunda Manavgat ağızlarının Batı Grubu ağızları içerisinde yer aldığı, Manav ve Yörük ağzı olmak üzere iki alt ağız grubuna sahip olduğu tespit edilmiştir., In this study, the subdialects spoken within the borders of Manavgat district were examined in terms of phonetics and morphology. Although it is one of the largest and broadest districts of Antalya, it was aimed to reveal similar and different aspects of the standard language in this study, since the local dialects were not handled at graduate level. The study area is limited to Manavgat district of Antalya and its villages. As a result, nineteen villages and twenty-seven texts from different Yörük communities that could be sources of subdialect research were compiled. Compiled texts were examined comparatively basing on the synchronic method. In the phonetics section, all voice changes were discussed in detail. Along with the basic features are given in the morphology section, the points separated from the writing language are detailed. In the dictionary, in choosing the words of wich meanings are given, it is paid attention that there are words that do not exist in the language of measure or that are separated in terms of sound and meaning. At the end of the study, it was determined that the Manavgat subdialects are located in the West Group of Turkish subdialects and have two lower groups, as Manav and Yörük subdialects.

Bu çalışmada, kuramsal yaklaşımla Eski Türkçe metinlerde sıfatların eşdizimliliği çerçevesinde Eski Türkçede eşdizimlilik kategorisinin tipolojik sınırları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, eşdizimliliğin belirlenmesinde ve diğer sözcük birlikteliklerinden ayırt edilmesinde tek başına kullanışlı ve güvenilir olduğu düşünülen anlambilimsel bakış açısı benimsenmiştir. Önceki deyimbilimi ve eşdizimlilik çalışmaları eleştirel bir yaklaşımla incelenmiş, elde edilen sonuçlar ve yeni görüşlerle deyimsel sözcük birlikteliklerinin anlamsal bir sınıflandırma denemesi yapılmıştır.Eşdizimliliğin de dâhil olduğu deyimsel birlikteliklerin anlam bakımından sınıflandırılmasında, daha önce yapılan anlambilimsel sınıflandırmalardan farklı olarak deyim ve sınırlı eşdizimlilik arasında deyimsel eşdizimlilik olarak adlandırılan bir geçiş kategorisi tasarlanmıştır. Dolayısıyla deyimle sınırlı eşdizimlilik arasındaki anlamsal olarak bulanık bölgeye deyimbilimi alanında kuramsal bir zemin oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada anlamsal şeffaflık, anlam özelleşmesi ve genelleşme / kalıplaşma ölçütleri kullanılarak belirlenen, deyim ve serbest sözcük birlikteliği arasında bulunan anlam kategorileri şöyledir: deyimsel eşdizimlilik, sınırlı eşdizimlilik, açık eşdizimlilik.Ayrıca, Eski Türkçede geniş bir kullanımı bulunan sıfatların ad ve zarf türü sözcüklerle ve edatlar, durum ekleri gibi dilbilgisi ögeleriyle kurduğu anlambilimsel, dizimsel ve biçimsözdizimsel eşdizimlilik ilişkileri ile bu eşdizimliliklerin kullanım özellikleri, bağlamsal anlamları ve kavram alanları belirlenmeye çalışılmıştır. Böylece Türkçenin yapısı ve anlambilimsel eğilimleri göz önünde bulundurularak Eski Türkçe metinlerde sıfatların eşdizimliliği çerçevesinde Eski Türkçede eşdizimlilik ve diğer deyimsel birliktelikler tipolojik olarak kuramsal bir çerçeveye oturtulmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda Eski Türkçe metinlerin önemli bir bölümü taranarak Eski Türkçede sıfatların eşdizimliliği temelinde bir veritabanı oluşturulmuştur. Bu yönleriyle çalışmanın, dil öğrenimi / öğretimi, sözlükbilimi, derlemdilbilimi, çeviribilim çalışmaları ve tarihî metin incelemeleri gibi çalışma alanlarına kuramsal ve uygulamalı açıdan katkı sağlayacağı öngörülmektedir. In this study, the typological boundaries of the collocation category in Old Turkish within the framework of adjectives' collocation in Old Turkish texts have been attempted to be determined with a theoretical approach. In the study, a semantic perspective, which is considered to be useful and reliable on its own in determining collocation and distinguishing it from other word cooccurrences has been adopted. Previous phraseology and collocation studies have been analyzed with a critical point of view, and a semantic classification trial of idiomatic word cooccurrences has been made with the obtained results and new approaches.In the semantic classification of idiomatic cooccurrences including collocations, a transition category called idiomatic collocation between idiom and restricted collocations was designed, unlike the semantic classifications previously made. Therefore, it has been attempted to form a theoretical background in the field of phraseology, for the semantically vague area between the idiom and restricted collocations, which is the most problematic point in the classification of idiomatic cooccurrences. In this study, the meaning categories determined using semantic transparency, meaning specialization and generalization / formulaicity criteria; and situated between idiom and free word combination are as follows: idiomatic collocations, restricted collocations, open collocations.In addition, it is attempted to determine the contextual meanings and conceptual fields of collocations shaped through adjective + noun, noun+ adjective, adverb + adjective relationship in Old Turkish; and semantic, syntactic and morpho-syntactic collocation relationships and usage characteristics of adjectives with a wide usage in Old Turkish with noun and adverbial words and grammatical elements such as prepositions and case suffixes. Thus, within the framework of adjectives' collocation in Old Turkish texts, collocations and other idiomatic cooccurrences in Old Turkish have been attempted to be placed in a theoretical framework typologically considering the structure and semantic tendencies of Turkish. At the same time, a database has been formed on the basis of adjectives' collocations in Old Turkish by analyzing a significant part of Old Turkish texts. With these aspects, it is foreseen that the study will contribute theoretically and practically to the disciplines such as language learning / teaching , lexicography, corpus linguistics, translation studies and historical text studies. 366

YÖK Tez No: 644664 Bu çalışma, Dîvânu Lugâti't-Türk ile Özbek Türkçesinin karşılaştırmalı söz varlığının ses ve anlam bakımından tasnif ve değerlendirilmesini içermektedir. Çalışmada amaç, Dîvânu Lugâti't-Türk ile Özbek Türkçesini karşılaştırarak geçmişten günümüze tespit edilen kelimelerin ne kadarının değişip geliştiğini belirlemektir. Çalışmada öncelikle Kaşgarlı Mahmud ve DLT'ye değinilerek, bu eserin yazıldığı dönem ve içeriği ile ilgili bilgiler verilmiştir. Daha sonra Özbek Türklerinin tarihi, yaşamış oldukları bölge, iletişime geçtiği topluluklar ve dil özelliklerinden bahsedildikten sonra çalışmamızın temelini oluşturan söz varlığının içeriği hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. Çalışmanın inceleme kısmında DLT ile Özbek Türkçesinin söz varlığı karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Karşılaştırma yedi gruptan oluşmaktadır. Bunlar ses değişimi ve ses değişimine uğrayan kelimeler; ses ve anlamca aynı olan kelimeler; anlam genişlemesine uğrayan kelimeler; başka anlama geçmiş kelimeler, anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi ve anlam daralması olan kelimeler incelenmiştir. Ses ve anlam incelemesi yapılan kelimelerin sonuç bölümünde sayısal verileri ortaya konulmuştur. This study, includes sorting and evaluating the comparative word presence of Dîvânu Lugâti't-Turk and Uzbek Turkish in terms of sound and meaning. The aim of the study is to determine how much common words have changed and developed from the past to the present by comparing Dîvânu Lugâti't-Turk to Uzbek Turkish. In the study, first of all, Kaşgarlı Mahmud and DLT were mentioned and information about the period and content of this work was written. Then the history of Uzbek Turks, the region they lived in, the community they communicated with and the language characteristics were mentioned. Then included in the list general information about the content of the word presence that form the basis of our work. In the review section of the study, the word presence of DLT and Uzbek Turkish was examined comparatively. The comparison consists of seven groups. These are words that undergo sound change and sound change; words that are the same in sound and meaning; words that undergo meaning expansion; words that have gone through another meaning, words that have meaning healing, meaning worsening and meaning narrowing were studied. Numerical data are presented in the conclusion part of the words whose sound and meaning were analyzed.

Çağatay Türkçesi sözlükleri Türk dilinin tarihî dönemleri içinde önemli bir yer tutar. Bu sözlükler genel olarak Nevayi'nin anlaşılması amacıyla meydana getirilmişlerdir. Bunun yanında Türkçenin Farslara öğretimi kaygısıyla oluşturulan eserler de bulunur ve bu eserler önemli dil yadigarlarıdır.Fazlullâh Han tarafından kaleme alınan sözlük, yabancılara Türkçe öğretme amacıyla oluşturulmuş çok dilli bir sözlüktür. Eser Çağatay Türkçesi ve Farsça bir sözlük olarak düzenlenmiş olmasına rağmen bazı sözcüklerin Hintçe karşılıklarına da yer verilmiştir.Fazlullâh Han Lügâti'nin ülkemizde yapılmış bir çalışması bulunmamaktadır. Bu zamana kadar sözlük üzerine bilinen tek çalışma Münşi Abdurrahim tarafından Kalküta'da 1825 yılında yapılmıştır ve birçok yanlışı içinde barındırır. Bu çalışmayla iki el yazması metin karşılaştırılmıştır. El yazmalarından biri İngiltere Millî Kütüphanesinde (British Library) diğeri ise Tahran Melik Millî Kütüphanede bulunur.Çalışma giriş ve dört bölüm halinde düzenlenmiştir. Giriş'te Çağatay Türkçesi ve sözlükleri hakkında bilgi verildikten sonra Fazlullâh Han Lügâti ve nüshaları tanıtılmıştır. Birinci bölümde Çağatay Türkçesi, eser, yazar ilişkileri değerlendirilmiştir. İkinci bölümde ise ses ve şekil özellikleri incelenirken üçüncü bölümde metnin Latin alfabesine aktarımı yapılmış ve dördüncü bölümde dizin verilmiştir. Sonrasında ise sonuç ile çalışma tamamlanmıştır.Çalışmayla Çağatay Türkçesi sözlükçülüğüne katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Elimizdeki çalışma ile Çağatay Türkçesi sözcüklerinin en doğru şekilde telaffuzuna ulaşılması umut edilmektedir. Fazlullâh Han tarafından oluşturulan sözlüğün girişinde bulunan dil bilgisi bölümü ve madde başlarının telaffuzuna yönelik verilen bilgiler Çağatay Türkçesi açısından çok değerlidir.Eserde iki binden fazla madde başı sözcük tespit edilmiştir. Bu sözcükler diğer Çağatay Türkçesi dönemi sözlüklerine de bakılarak değerlendirilmiştir. Böylelikle daha önceki Çağatay Türkçesi ile ilgili çalışmalarda yanlış okumalardan kaynaklanan hatalar giderilmeye çalışılmıştır. Madde başları dışında sırasıyla sayılar da verilmiştir. Sayılar 1'den 100'e kadar birer birer ve 100'den 1000'e kadar da yüzer yüzer sıralanmıştır. Eserde 76 tane de Türk boy adına yer verilmiştir.Sonuç olarak, ülkemizde çalışılmamış bir eser içerdiği dil bilgisi bilgileri ve Çağatay Türkçesine ait sözcükleri ile alan çalışırlarının dikkatine sunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Çağatay Türkçesi, Çağatay Dönemi Sözlükleri, Fazlullâh Han, Lügat-i Türki, Sözlük Bilim Chagatai Turkish dictionaries have an important place in the historical periods of Turkish language. These dictionaries are generally created for the purpose of understanding Nevayi. There are also works created with the concern of teaching Turkish to the Persians and these works are important language heirlooms.The dictionary written by Fazlullâh Khan is a multilingual dictionary created to teach Turkish to foreigners. Although the work was arranged as a dictionary in Chagatai and Farsi, Hindi equivalents of some words were also included.Fazlullâh Khan Dictionary has not been conducted in our country. To date, the only known work on the dictionary was done by Munsi Abdurrahim in 1825 in Calcutta and contains many mistakes in itself. Two manuscripts were compared with this study. One of his manuscripts is in the Library of British Museum and the other in Tehran Melik National Library.The study is organized in four sections. In the introduction part, after giving information about Chagatai Turkish and its dictionaries, Fazlullâh Han Lügati and its copies are introduced. In the first chapter, Chagatai Turkish, work and author relations are evaluated. In the second part, while the sound and shape properties are examined, in the third part the text is transferred to the Latin alphabet and in the fourth part the index is given. Then the study was completed with the conclusion section.The aim of the study is to contribute to Chagatai Turkish lexicography. With the present study, we hope to reach the most accurate pronunciation of Chagatai Turkish words.The grammar section at the entrance of the dictionary created by Fazlullâh Khan and the information given for the pronunciation of the head of the article makes the work very valuable in terms of Chagatai Turkish.In this work, more than two thousand words were used as the head of the article. These words were evaluated by looking at other Chagatai Turkish dictionaries. Thus, in the studies related to the previous Chagatai Turkish, mistakes caused by incorrect readings were tried to be eliminated. In addition to the headings, numbers are given respectively. Numbers are listed 1 to 100 one by one and 100 to 1000 are floating. 76 Turkish names are included in the work.As a result, a work that has not been studied in our country has been presented to the interest of the field researchers with the knowledge of grammar and words of Chagatai Turkish.Key Words: Chagatai Turkish, Dictionaries of Chagatai Period, Fazlullâh Khan, Logat-i Turki, Lecsicography 560

21. Yüzyılın genç Kırgız yazarlarından Aslan Koyçiyev'in `Mismildirik` adlı tarihi romanının Kırgız Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarılması ve muhteva açısından incelenmesi konusunu oluşturmaktadır. Buna ilaveten yazarın hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmektedir. Eserin Türkiye Türkçesine aktarımında kelime kelime aktarma yöntemi esas alınmıştır. Bunun yanı sıra bazı yerlerde metinde istenilen anlamı verme yoluna gidilmiştir. Ayrıca eserin incelenmesinde metne bağlı kalınmıştır. Romanda 1916 yılındaki isyan (Ürkün) ve 1937-1938 yılındaki Repressiya (Aydınlar katliamı) konu edinmektedir. Bu konu dar bir çerçevede ele alınarak anlatılmaktadır. Olaylar Kudayan uruğunun barındığı sınırlar içerisinde Çarlık Rusya'nın Kırgız halkına yaşattığı sosyo – politik siyaseti, yerli halkın köleleştirilmesi ve askere alınmaya başlaması, yavaş yavaş verimli yerlere el konulması, hayat şartlarının zorlaşması şeklinde yürütülmüştür. Kırgızlar Ruslara karşı isyan başlatmıştır. `Ürkün` konusunu ele alan birçok eser var, ancak bu romanın farkı 1916 yılındaki isyanla 1938 yılındaki repressiyayı birlikte ele alan ilk tarihi roman olmasıdır. The translation of the novel, which was written by Arslan Koychiev who is a young writer of 21th century, `Mismildirik` from the Turkish of Krgyz to Turkish and examining this historical novel in terms of content are the subject of our study. In addition to it, information about the author's life and works is given. The method of translation is based on the translation to Turkish word by word. However, in some places the text has been given the desired meaning. Also, the text was adhered to in the examination of the work. The novel focuses on `Ürkün` (1916) and repressia (1937-1938). This issue is discussed within a narrow framework. Events are on The Tsarist Russia's socio-political politics that the Kyrgyz people lived within the boundaries of the Kudayan, seeing Russians as the first-class and the Kyrgyz people as the second people, the enslavement of the indigenous people and the recruitment of the Kyrgyz people, the seizure of good places gradually and the difficult conditions of the local people. These conditions and the recruitment of indigenous people have been an uprising on the pretext. There are many works dealing with the subject of `spooky`, but the difference of this novel is that it is the first historical novel to deal with the spooky of 1916 and the repressia of 1938. 285

Bu çalışmanın amacı Bilge Karasu'nun (1930-1995) Gece adlı romanının göstergebilimsel bir tahlilini sunmaktır. Bu doğrultuda, Fransız edebiyat kuramcısı Gérard Genette'in (1930-2018) söylem çözümleme yöntemi metne uygulanmıştır. Bu yöntem doğrultusunda, Gece düzen, hız, sıklık, ses ve kip unsurları bağlamında şekil itibarı ile tetkik edilmiş, metnin grameri çıkarılmaya gayret edilmiş, anlaşılırlığın temini adına grafiklerden ve şekillerden yararlanılmaya bilhassa özen gösterilmiştir. Böylelikle, yöntemin Türkçede analitik bir tarif ve tatbikini sunmak amaçlanmıştır. Metnin tahlilinde, çalışmanın ana gövdesini teşkil eden Genette'in yöntemi haricinde, (i) Umberto Eco'nun (1932-2016) açık yapıt kavramı, Maurits Cornelis Escher'in (1898-1972) tabloları ve (iii) Carl Jung'un (1875-1961) arketiplerinden istifade edilmiştir. Bu suretle, metnin farklı okumaları, metnin var ettiği dünyanın izafiliği ve imkânsızlığı ve metindeki karakterin veya karakterlerin bireyleşme süreci izah edilmeye çalışılmıştır. This study intends to present a discourse analysis of Bilge Karasu's (1930-1995) novel named Night within the framework of the semiotic analysis method of the French literary theorist Gérard Genette (1930-2018). In line with this method, Night is stylistically analyzed in terms of speed, frequency, sound and mood elements, its grammar is revealed, and special care is taken to make use of graphics in order to ensure clarity. The main purpose here is to present an analytical description and application of the method in a Turkish text. Apart from Genette's method, which forms the basis of this work, the study also benefits from (i) the concept of the open work by Umberto Eco (1932-2016), the paintings by Maurits Cornelis Escher (1898-1972) and (iii) the archetypes of Carl Jung's (1875-1961). The study thus attempts to illustrate different readings of the text, the relativity and implausibility of the world the text conjures up, and the process by which the character(s) in the text experience individuation. 144

YÖK Tez: 658784 Jean Charles de Besse'nin 1765'te doğduğu kayıtlarda geçer. Türk dünyasını, coğrafyasını gezen, etnik unsurları ve kültürleri iyi tanıyan, dillerini iyi bilen bir kişidir. Besse, 5 Ocak 1829 tarihinde Abrégé de la Grammaire Turque adlı eseri yazmıştır. Eserin tam adı Abrégé de la Grammaire Turque Contenant Outre le Principe de Cette Langue, des Idiotismes, des Discours Familiers et un Petit Vocabulaire en Français, Turc et Hongrois'dır. Fransızca ve Macarca anlatımlı Türkçe bir gramer kitabıdır. Besse, kitabın ön sözünde Türk dilinin ilkelerini öğrenmek isteyenler için Türkçenin ilk kavramlarını vermeyi amaçladığını belirtmiştir. 14 bölüm ve bu bölümlere bağlı alt bölümlerden meydana gelmiştir. 14. bölümden sonra söz varlığı yer almıştır. Besse'nin eserinde kullandığı transkripsiyon sisteminin, o devir Avrupasında Türkçenin seslerini karşılamak için yaygın olarak kullanılan sistemden pek farkı yoktur. Eserde, a < e, i < u, c < g gibi ses değişmeleri; Ø < i, Ø < a, e gibi ses düşmeleri; y < Ø, u < Ø gibi ses türemelerine Fransızca ve Macarca karşılıklarıyla örnekler verilmiştir. Kelime türleri yedi kısımda ele alınmış; devamında cümle kuruluşu anlatılmıştır. İlişki sözlerine, deyimlere, atasözlerine, mecaz anlamlı kelimelere, benzetmelere, kalıplaşmış ifadelere örnekler verilmiştir. Ayrıca sözlük başlığıyla Fransızca-Türkçe-Macarca ve Türkçe-Fransızca-Macarca sırayla verilmiş sözlükler bulunmaktadır. Birkaç diyalog haricinde eserde metne yer verilmemiştir. It is in the records that Jean Charles de Besse was born in 1765. He is a person who travels the Turkish world and geography, knows ethnic elements and cultures well, and knows their language well. Besse wrote Abrégé de la Grammaire Turque on January 5, 1829. The full title of the work is Abrégé de la Grammaire Turque Contenant Outre le Principe de Cette Langue, des Idiotismes, des Discours Familiers et un Petit Vocabulaire en Français, Turc et Hongrois. It is a Turkish grammar book with explanations in French and Hungarian. Besse stated in the foreword of the book that he aims to give the first concepts of Turkish to those who want to learn the principles of the Turkish language. The book consists of 14 chapters and sub-chapters connected to these chapters. After the 14th chapter, there was a vocabulary. The transcription system used by Besse in his work is not much different from the system commonly used to meet the sounds of Turkish in Europe at that time. In the work, sound changes such as a < e, i < u, c

YÖK Tez: 653290 Bu çalışmada, Sabahattin Ali'nin Kürk Mantolu Madonna adlı romanı incelenerek söz varlığının tespiti amaçlanmıştır. Yapılan ön hazırlık çalışmasında Sabahattin Ali ile ilgili yapılmış akademik çalışmalar ve eserler incelenmiştir. Söz varlığı, bir dilin kültürünü yansıtan en önemli araçtır. Bu çalışmada da öncelikle söz varlığı ile ilgili bilgiler verilmiştir. Söz varlığı içerisinde yer alan atasözlerinin, deyimlerin, ikilemelerin, ilişki sözlerinin tespiti yapılmıştır. Tespit edilirken atasözlerinin, deyimlerin, ikilemelerin, ilişki sözlerinin romanda geçen yerlerinden örnekler verilmiştir. Son olarak Dizin kısmında romanda geçen kelimeler kökenbilim incelemesine tabi tutularak kelimelerin anlamları, geçtiği yerler tespit edilmiştir. Dizin kısmı oluşturulurken Cibakaya programı kullanılmıştır. Sözcüklerin anlamı verilirken Kubbealtı Lugatı ve Türk Dili Kurumu Sözlüğünden faydalanılmıştır. Kaynakça kısmında ise çalışmamıza yön veren kaynaklar listelendirilmiştir. In this study, it was aimed to research and establish the vocabulary of Sabahattin Ali's novel Kürk Mantolu Madonna. In preliminary preparation academic studies and works about Sabahattin Ali was researched. Vocabulary is the most important tool that reflects the culture of a language. In this study, first of all, information is given about the vocabulary. The existence of the proverbs, idioms, reduplications and daily greetings, in vocabulary was established. While establishing them, examples of the proverbs, idoms, reduplicantion and daily greetings were given from the novel. Lastly, in Index, the words in the novel were subjected to etymology review to determine their meanings and locate them. Cibakaya programme was used for creating the Index. While the meanings of the words explained, it was made use of the Kubbealtı Dictionary and the Turkish Language Association Distionary. In source part the refences that guided our study were listed.

Çalışma modern milliyetçiliği dil bağlamında ele almaktadır. Bu yüzden İhtilal sonrası dünyaya yayılan milliyetçiliğin Osmanlı Devletini ilk siyasi olarak nasıl etkilediği ele alınmıştır. Daha sonra ise bu toplumsal değişim iki sözlük karşılaştırılarak dil üzerinden analiz edilmiştir. Lehce-i Osmânî by the Ahmet Vefik Pasha who was allegedly the mentor of Şemsettin Sami while committing to paper the Kâmûs-i Türkî, is expound the words' former status before their semantic changes. Hence, Lehce-i Osmânî is determined as the substructure and Kâmûs-i Türkî is determined as superstructure along the words' analysing process. 122

Türklerin İslam'ı kabul etmesinden sonra yeni bir dinin kavram dünyasıyla tanışan Türkçenin bu kavram dünyasına ne ölçüde cevap verebildiğinin tespiti açısından Türkçe Kur'an tercümeleri, Türk dili tarihinde önemli bir yere sahiptir. Çünkü, kültür tarihi içerisinde meydana gelen her dinî tecrübe, dilde yeni yeni kavram alanlarını ve anlam genişlemelerini de beraberinde getirmiştir. Bunun yanında, dinî metin tercümelerinin incelenmesi dinî terminolojinin ne ölçüde karşılandığının ve sözcüklerin anlam alanlarında ne gibi değişiklikler meydana geldiğinin, bazı dinî eşdeğerlerin ödünçlendiği eski dinin anlam dünyasından neler taşıdığının bilinmesi açısından da kolaylıklar sağlamaktadır. Dil bir süreç olduğu için dinî eşdeğerler de tıpkı diğer sözcükler gibi olgu/olaylar karşısında yapı ve anlam bakımından değişiklikler yaşayarak yeni görevler yüklenirler. Bu çalışmada, 11-15. yüzyıllar arasında yazılmış satır altı Türkçe Kur'an tercümelerinde yazuk/günah sözcüğünün kavram alanı anlambilim bakımından ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde yazuk/günah sözcüğünün Kur'an'daki kavram alanı tespit edilmiş, bu amaçla elli Arapça kök ve türevleri Doğu ve Batı Türkçesiyle yazılmış dört tam metinli üç eksik metinli Kur'an tercümesinde taranmıştır. Söz varlığını oluşturan eşdeğerler öncelikle nicelik bakımından değerlendirilip grafiklerle yorumlanmıştır. Daha sonra, hedef metinlerde bir eşdeğerin bir Arapça köke hangi sıklıkta geldiği tespit edilerek Kavram Alanı Dizini başlığı altında eşdeğerin kullanım sıklığı gösterilmiştir. Ayrıca, Kurucu İsimler ve Kurucu Fiiller başlığı altında bir isim ya da fiil yapımında hangi eşdeğerin ne sıklıkta kullanıldığı tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular yardımıyla yazuk/günah sözcüğünün kavram alanı içerisinde yer alan eşdeğerler anlambilim ve sözcükbilim başlıkları altında incelenmiştir. Sonuç olarak, varsayımlarla bulguların büyük oranda örtüştüğü görülmüştür.Anahtar Kelimeler : Kur'an, kavram alanı, anlam alanı, söz varlığı, satıraltı çeviri, semantik, artzamanlı semantik After the Turks adopted İslam, the Turkish Qur'an translations have a significant place in the history of Turkish language in terms of determining the extent of which Turkish, which is introduced to the concept world of a new religion, can respond to this new concept world. Indeed, every religious experience in cultural history has been a reason for new concept areas and also has led expansion of meaning in language. In addition, the study of religious text translations provides convenience in terms of knowing the extent to which religious terminology is met and which changes occurred in the meaning fields of words, and what some religious equivalents coming from old religion reflect. As language is an ongoing process, religious equivalents – like other words – are prone to change in terms of meaning and structure and undertake new tasks in case of events and new phenomena. In this study, the meaning area of the word yazuk /günah in interlinear Turkish Qur'anic translations written between the 11th and 15th centuries was elaborated in terms of semantics. In the first part of the study, the concept area of the word yazuk / günah 'in the Qur'an was determined, and for this purpose fifty Arabic roots and derivatives were searched in four full-text and three incomplete Qur'an translations written in Eastern and Western Turkish. The equivalents constituting the vocabulary were first evaluated in terms of quantity and interpreted with graphics. Then, the frequency of an equivalent was shown in the Concept Area Index by determining how often an equivalent corresponded to an Arabic root in the target texts. In addition, under the titles, `Founder Names` and `Constituting Verbs`, the frequency and the type of the equivalent used in derivating a name or a verb were determined. Under the light of the findings, the equivalents within the concept area of the word yazuk /günah were examined under the titles of semantics and lexicology. In conclusion, it was observed that the assumptions and the current findings coincided to a great extent.Key Words : Koran, conceptual field, semantic field, vocabulary, interlinear translation, semantics, diachronic semantics 292

Oğuz grubu Türk yazı dillerinden Türkmenceye ait Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemine kadar çok fazla diyalektoloji çalışması bulunmamaktadır. SSCB döneminin imkanlarıyla birlikte Türkmen dili ve diyalektolojisi adına birçok kayda değer çalışma yapılmıştır. Özellikle diyalektoloji çalışmaları için kurulan dil ve edebiyat enstitüleriyle birlikte çeşitli alan araştırmaları düzenlenmiş ve toplanan malzemeler çalışmaların konusunu oluşturmuştur. Son 20 yıldır Türkmen diyalektolojisi konusunda aktif çalışmalar bulunmamaktadır. Yapılan diyalektoloji çalışmalarına ek olarak, bu çalışma Türkmen diyalektolojisini diglossia, dil ilişkileri ve kod kopyalama konularında ele almayı amaçlamaktadır.Bu çalışmada, Türkmenistan'ın Aşkabat şehrine gidilerek mülakat yoluyla metinler derlenmiştir. Derlenen metinlerin transkripsiyonu yapılmıştır. Derlenen metinler diglossia, dil ilişkileri ve kod kopyalama başlıkları altında incelenmiştir. Türkmencenin standart dili, Ahal vilayeti Teke ağzına yani Aşkabat konuşmasına dayalıdır. Derlenen metinlerde dikkat çeken durum yazı dili ve ölçünlü konuşma dili arasındaki ileri derecede sesbilimsel farklılıklardır. Burada bir bölümde bu farklılıklar gösterilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda derlenen metinlerde kod kopyalama örneklerine rastlanmaktadır. Konuyla ilgili olarak, metinlerde görülen kod kopyalama örnekleri Lars Johanson'un kod kopyalama modeliyle değerlendirilmiştir.Anahtar Sözcükler: Türkmence, Türkmen Diyalektolojisi, Diglossia, Dil İlişkileri, Kod Kopyalama Until the period of the Union of Soviet Socialist Republics, there were not many dialectological studies of the Turkmen language, which belongs to the Oghuz group of the Turkic languages. Thanks to the opportunities available in the USSR period, many remarkable studies have been carried out Turkmen language and dialectology. Various fieldwork were organized, especially for dialectology studies and the materials collected were the subject of the studies, thanks to the languages and literature institutes. There are no active studies on dialectology of Turkmen language for the last 20 years. In addition to the dialectology studies carried out, this study aims to investigate the dialectology of Turkmen language in topics of diglossia, language contact and code copying.In this study, texts were compiled through an interview by going to Ashgabat city of Turkmenistan. The compiled texts have been transcribed. This texts have been examined under the topics of diglossia, language contact and code copying. The standard language of Turkmen is based on the Teke dialect of Ahal province, that is, Ashgabad speech. The striking situation in the compiled texts is the high level of phonological differences between the written and the spoken languages. In this study these differences are tried to be shown in a section. There are also examples of code copying in the compiled texts. Regarding the subject, code copying was evaluated according to Lars Johanson's code copying model.Keywords: Turkmen, Dialectology of Turkmen Language, Diglossia, Language Contacts, Code Copying 121

Bu çalışmada bağlam temelli sözcük öğretim yönteminin yabancı dil olarak Türkçe sözcük öğretimindeki etkisini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada Aksaray Üniversitesi Türkçe Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi'nde öğrenim gören B2 düzeyindeki 32 yabancı öğrenci ile çalışılmıştır. Araştırma, nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma desenli bir araştırma modelinden oluşmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden deneysel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemle elde edilen verileri desteklemek için öğrenci çalışma kâğıtları üzerinde nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yapılmıştır. Araştırmada 16'şar katılımcının bulunduğu deney grubu ve kontrol grubu bulunmaktadır. Öncelikle her iki gruba ön test yapılmıştır. Ön testten iki hafta sonra deney grubuyla bağlam temelli sözcük öğretim yöntemi ile çalışılmaya başlanmıştır. Dört hafta süren çalışma süresince katılımcılara yeni sözcüğün anlamının bağlamdan bulunması için araştırmacı tarafından kendilerine metindeki bağlam ipuçları gösterilmiş ve yönlendirici sorular yöneltilmiştir. Katılımcılar anlama ilişkin tahminlerini çalışma kâğıtlarına yazmışlardır. Deney grubuyla bağlam temelli sözcük öğretim yöntemiyle ders işlenirken, kontrol grubuna yeni sözcüklerin anlamları araştırmacı tarafından sözcük listeleri şeklinde verilmiştir. Çalışmanın tamamlanmasından iki hafta sonra yeni öğrenilen sözcüklerin hafızada kalıcılığını belirlemek için gruplara son test yapılmıştır. Deney ve kontrol grupları arasında sözcük öğrenim düzeyleri açısından fark olup olmadığını gözlemek için ön test ve son testten elde edilen sonuçlar Mann - Whitney U Testi ile incelenmiştir. Yapılan inceleme sonunda ön test puanlarına göre gruplar arasında anlamlı bir farklılık gözlenmezken, son testten elde edilen verilerde gruplar arasında deney grubu lehine olacak şekilde anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Yani deney grubu yabancı dil olarak Türkçede yeni sözcüklerin öğrenimi açısından kontrol grubundan daha başarılıdır. Ön test ve son test sonuçlarına göre her iki grubu kendi içinde değerlendirmek için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Sonuç olarak grupların son test sonuçlarının ön test sonuçlarından anlamlı bir şekilde farklılık gösterdiği görülmüştür. Grupların ortalama, ortanca ve standart sapma değerlerine bakıldığında deney grubundaki ilerlemenin, kontrol grubundaki ilerlemeden çok daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Doküman analizi yoluyla yapılan nitel araştırma sonunda ise deney grubundaki katılımcıların yalnız `gövde` sözcüğünün anlamına ulaşamadıkları, bunun dışında üzerinde çalışılan yirmi sözcükten on dokuzunun anlamını buldukları görülmüştür. Araştırmada bağlam temelli sözcük öğretim yönteminin Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde etkili bir yöntem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. In this study, it is aimed to search the effects of tha context-based vocabulary teaching methods in Turkish teaching as a foreign language. In the research 32 students of B2 grade who are studying at Aksaray University Turkish Language Teaching Application and Research Centre were stusied with. The study used the mixed research design which consisted of qualitative and quantative research methods. In the study, experimental research method was used from quantative teaching methods. In order to support the data gained from this method, documentary analysis from the qualitative methods were done on students' papers. In the study, there are experimental and control groups each consisted of sixteen participants. Firstly, both groups were pre-tested. Two weeks after the pre-test, context-based vocabulary teaching method was studied with the experimental group. During this four weeks lasting study, the participants were shown context clues in the text and were asked structured questions by the researchers to get the new word's meaning from the context. The participants recorded their guesses related to meanings on worksheets. While the experimental group had lessons on the base of context-based language teaching method, the control group took the new words as a vocabulary list. In order to determine to what extend the new vocabulary had been acquired, the post-test was applied to the both groups two weeks later on the completion of the study. The pre and post tests were analyzed by using Mann-Whitney U Test to observe if any significiant difference is available or not. According to the results of analysis, there wasn't any significiant difference between the pre-tests but there was a meaningful difference on behalf of the experimental group. In other words the experimental group was more successful on learning of new vocabulary in Turkish as the foreign language. According to the results of pre and post tests, the Wilcoxon Signed Rank Test was used to make inner comparison among two groups. As a result, there was a meaningful difference between pre test and post tests. When taken into consideration of valves of avarage, median and standard deviation, it was determined that the progress of experimental group was much more than control group. At the end of the qualitative research done by means of document analysis it was seen that the participants in the experimental group could reach the meanings of targeted 19 words apart from `body (gövde)`. As a result of the research it is concluded that the context-based vocabulary teaching method is effective on Turkish teaching as the foreign language. 285

Çalışmada Türkçe'nin sınırsız anlam zenginliğini şiirlerine ustaca yansıtan İkinci Yeni şiiri dilbilimsel açıdan ele alınmıştır. İkinci Yeni şairlerinden Cemal Süreya, Turgut Uyar, Edip Cansever, Tevfik Akdağ ve Ece Ayhan'ın şiir kitapları örneklem olarak incelenmiştir. 48 şiir kitabından tespit edilen 24.644 sıfat işletimi, çalışmanın ana malzemesini oluşturmaktadır.Giriş, Adlar, Sıfatlar, Sonuç bölümlerinden oluşan bu çalışmanın giriş bölümünde, tezin temel dayanağı olan dilbilim ve anlambilimden kısaca bahsedildikten sonra İkinci Yeni şiiri ve şairleri ana hatlarıyla ele alınmıştır. Ayrıca çalışmanın yöntem kısmına da ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Adlar bölümünde, adlar malzemeden yola çıkılarak oluşturulan 42 ana başlık altında incelenmiştir. Sıfatlar bölümünde de sıfatlar yine malzemeden yola çıkılarak oluşturulan 43 ana başlık altında incelenmiştir. Her iki bölümde de bir tasnif denemesi yapılmıştır. Yapılan bu tasniflerde ana ölçüt, çalışılan eserlerin bağlamı olmuştur. Öncelikle bağımsız adlandırma dünyası sonra da eser içindeki kullanım çalışmanın ana hareket noktasıdır. Sonuç bölümünde ise tek tek ele alınan adlar ve sıfatlar, niteliksel veriler ile değerlendirilmiştir. İkinci Yeni şiirinin belirlenen beş şairinin eserleri etrafındaki kavram alanlarının zenginliği ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Anahtar sözcükler: Türk Dili, İkinci Yeni şiiri, ad işletimi, sıfat işletimi, dilbilim, anlambilim. In this work, İkinci Yeni poem, which skillfully reflects the infinite richness of meaning of Turkish into their poems, is discussed from a linguistics perspective. The poem books of Cemal Süreya, Turgut Uyar, Edip Cansever, Tevfik Akdağ and Ece Ayhan, who were the İkinci Yeni poets, were analyzed as a sample. The 24,644 adjective operations identified from 48 poem books constitute the main material of the study.In the introduction part of this study, which consists of Introduction, Nouns, Adjectives, Conclusion, after briefly mentioning the linguistics and semantics, which are the main basis of the thesis, the İkinci Yeni poem and poets are discussed. In addition, the method part of the study is given in detail. In the names section, the names were examined under 42 main headings, which were formed from the material. In the adjectives section, the adjectives were also examined under 43 main headings, which were formed from the material. In both chapters, a classification experiment was conducted. The main criterion in these classifications was the context of the works studied. Firstly the world of independent naming and then the use within the work is the main starting point of the study.In the conclusion part, the names and adjectives discussed individually are evaluated with qualitative data. The richness of the concept areas around the works of the five poets identified in the İkinci Yeni poem was tried to be revealed. Key Words: Turkish language, İkinci Yeni poem, name operation, adjective operation, linguistics, semantics. 631

Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesinde birleşik fiiller oluşum biçimleri bakımından incelenmiş ve sınıflandırılmıştır. Eserlerde fişlenen birleşik fiiller sözlük anlamlarıyla aktarılarak ilgili örnekler altında sıralanmıştır. Eski Anadolu Türkçesinin farklı yüzyıllarından seçilmiş olan Şeyyad Hamza'nın Yusuf ve Zeliha'sı, Hoca Mes'ud'un Süheyl ü Nevbahâr'ı, Yusuf-ı Meddah'ın Varka ve Gülşah'ı, Şeyhoğlu Mustafa'nın Marzubânnâme'si ve anonim bir çalışma olan Dede Korkut Hikayeleri taranmıştır. Çalışma; giriş, dört bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Giriş bölümünde dönemin genel özellikleri, birleşik fiil tanım, tasnifleri ve birleşik fiiller için taranan eserler hakkında bilgi verilmiştir. I. bölümde isim + yardımcı eylemlerle oluşan birleşik fiiller, II. bölümde fiilimsi + yardımcı eylemlerle oluşan birleşik fiiller, III. bölümde anlamca kaynaşmış birleşik fiiller, IV. bölümde kökteş fiiller örnekleriyle beraber incelenmiştir. Sonuç bölümünde elde edilen bulgular neticesiyle tespit ve çıkarımlar yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Birleşik fiiller, Eski Anadolu Türkçesi, Dede Korkut Hikayeleri, Süheyl ü Nevbahâr, Varka ve Gülşah, Marzubânnâme, Yusuf ve Zeliha. In this study, compound verbs in Old Anatolian Turkish are analyzed and classified in terms of their formation. The compound verbs in the works are cited according to dictionary meaning by listing under related examples. Chosen from different centuries of Old Anatolian Turkish Yusuf and Zeliha of Şeyyad Hamza, Süheyl ü Nevbahâr of Hoca Mes'ud, Varka and Gülşah of Yusuf-ı Meddah, Marzubânnâme of Şeyhoğlu Mustafa and anonymous Dede Korkut Stories are scanned. The study consists of introduction, four chapters and conclusion parts. In the introduction part, general characteristics of the period; information about definitions, classifications and works of compound verbs are given. In the first part, compound verbs formed by noun + auxiliary actions; in the second part, compound verbs formed by verbal + auxiliary verb; in the third part compound verbs fused by meaning; in the fourth part cognate verbs are analyzed together with examples. As a result of the obtained findings, evaluations and inferences were made in the conclusion part.Keywords: Compound verbs, Old Anatolian Turkish, Dede Korkut Stories, Süheyl ü Nevbahâr, Varka and Gülşah, Marzubânnâme, Yusuf and Zeliha. 614

06.03.2018 tarih ve 30352 sayılı Resmi gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Halk şarkıları, tüm insani duygu ve fikirlerle birlikte tarihsel süreç içindeki değişim ve gelişimleri kapsar. Bununla beraber sosyal, siyasî ve dinî yaşam biçimleri ile bunlar etrafında şekillenen toplumun kültür kimliğine ve dil özelliklerine de sahiptir. Bu da halk şarkılarını, dil gelişim evrelerini gözlemleyebilme ve sosyo-kültürel unsurları inceleme olanağı sağladığından önemli kılmaktadır. Halk şarkılarını diğer sözlü ürünlerden daha kalıcı ve uzun ömürlü olmasını sağlayan unsurlar ise; bir çalgı eşliğinde söylenmesi, ifade edilemeyen bazı duyguların ezgi ile aktarılması ve ezginin hatırlatıcı özellikte olmasındandır. Bu çalışma “Kazak Enderi” adlı kitaptaki Kazak halk şarkılarının transkripsiyonu, Türkiye Türkçesine aktarımı, şarkıların motif ve tema yönünden değerlendirilmesi ile oluşturulmuştur. İnceleme kısmında şarkı metinlerinde tür ayrımı yapılmadan şarkıların birey ve kültürel işlevleri, eski gelenek ve akidelerle bağlantısı tespit edilip değerlendirilmeye çalışılmıştır. Folk songs, with all human emotion and ideas covers changes and developments in historical process. However social, political and religious life styles with the cultural identity of the society and language features. This is the folk songs are important, observe the language development stages and opportunity to examine socio-cultural elements makes. The elements that make folk songs more durable and long lasting than other oral products, singing with a musical instrument, some unexplained emotions transferring with their melody and the melody is a reminder. This work Transcription of Kazakh folk songs in the book “Kazakh Folk Songs” Turkey Turkish transfer, it was created by evaluating the songs in terms of motif and theme. Examination section without any distinction in song texts individual and cultural functions of songs connection with old traditions and beliefs connection with them was determined and evaluated.

Yazım, bir dilin belli kurallar çerçevesinde yazıya aktarılması olarak tanımlanıp güzel konuşmanın, doğru ifadenin en önemli ögesi olarak kabul edilmektedir. Dilde ve yazımda birliğin sağlanabilmesi, ortaya çıkan kavram kargaşalıklarının düzeltilmesi için ortak dil ve yazım bilincinin, toplumun bütün bireylerine yazım kılavuzu aracılığıyla aşılanması gerekmektedir.Bu araştırmada, 1928 yılından günümüze Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan yazım kılavuzlarındaki değişiklikler ve tutarsızlıklar tespit edilerek değerlendirilmiştir. İnceleme sonucunda yazım kılavuzlarının ön söz, dizin ve kurallar bölümünde birtakım değişikliklere gidildiği belirlenmiştir.Cumhuriyet döneminde, yazım birliğinin sağlanması yönünde atılan adımlardan ilki Dil Encümeni tarafından hazırlanan ve Devlet Matbaasında basılan İmlâ Lûgati'dir. Türk Dil Kurumunun kurulmasından sonra ise yazım kılavuzu çıkarma görevi, Kurum tarafından yerine getirilmiştir. Türk Dil Kurumu tarafından resmî anlamda çıkarılan ilk kılavuz, 1941'de çıkarılan İmlâ Kılavuzu'dur. Bu eserin ön sözünde, hazırlanan bu kılavuzun İmlâ Lûgati'nin ikinci baskısı olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle, bu çalışmada İmlâ Lûgati, Kurum yayını olarak kabul edilip değerlendirilmiştir.Anahtar sözcükler: Yazım, dil, yazım kılavuzu, Türk Dil Kurumu, İmlâ Lûgati Writing is defined as putting a language on a paper within the particular rules and is accepted as being all and end all of correct expression. It is supposed to engrain the conscious of common language and writing in all persons by means of spelling dictionary in order to build consensus on language and writing and emend revealed incomprehensibility. Changes and inconsistences in spelling dictionary prepared by Turkish Language Association since 1928 to present is evaluated by ascertaining in this research. At the end of the research, it is seen several changes in preface, index and rules of spelling dictionary. The first step taken to provide writing unity is Orthography Dictionary (İmlâ Lûgati) prepared by Language Committee and published in Government Printing Office in Republic Period. After founding Turkish Language Association, the association publishes spelling dictionary. The first official dictionary published by Turkish Language Association is a Spelling Dictionary published in 1941. It is stated, in the preface of this work, this is a second edition of Orthography Dictionary. Therefore, Orthography Dictionary is accepted and evaluated as association publishing in this research.Keywords: Writing, language, spelling dictionary, Turkish Language Association and Orthography Dictionary. 84

Bu araştırmada Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimeler incelenmiştir. Farsça veTürkçe, çok eski dönemlerden bu yana karşılıklı ilişkiye ve etkileşime sahip iki dildir. Farsça,bugünkü Türkiye coğrafyasında Arapçadan sonra İslam dünyasının en önemli dili olarak uzunyıllar boyunca kullanılmış ve ilgi odağı olmuştur. Bugüne kadar Türkçe ile Farsça edebiyatetkileşimine dair birçok çalışma yapıldı. Ancak bu çalışmalarda Türkçe ve Farsça dillerininetkileşimini konu alan çalışmaların yeterli olduğu söylenemez. Oysa günümüz Türkçesindebin üç yüzü aşkın Farsça kökenli kelime mevcuttur. Bu kelimelerden türetilen diğer sözcük,deyim ve atasözleri göz önünde bulundurulduğunda ise bu sayı altı bini aşmaktadır. Aynışekilde Farsçada da çok sayıda Türkçe kökenli sözcüğün varlığı söz konusudur.Türkçede kimi zaman Farsça kökenli bazı kelimeler, tıpkı Türkçe kökenli bir sözcükgibi kullanılmış ve bu kelimelerden Türkçe ve Farsça ekler yardımıyla yüzlerce kelime,kavram ve deyim türetilmiştir. Söz gelimi `can, ateş, para, yaban ve zor` sözcüklerindensırasıyla 200, 90, 100, 80 ve 50 civarında sözcük türetilmiştir. Araştırmalar Türkçedekullanılan Farsça kökenli kelimelerin önemli bir kısmının etkileşim sonucu ses, yapı ve anlamdeğişimine uğradığını, hatta kimi zaman Farsçada hiç kullanılmayan yeni anlamlarkazandığını ve farklı yapılar kurduğunu göstermektedir. Bu araştırmada Türkiye TürkçesindeFarsça kökenli kelimelerin yapı, ses, anlam ve tür bakımından durumları ile kullanıldıklarıalan ve kullanım biçimleri ele alınmıştır. Ardından Türkçedeki Farsça kökenli kelimelerdentüretilen kelime, deyim ve atasözlerine yer verilmiştir.Anahtar kelimeler: Türkçe, Farsça, Diller arası etkileşim, Türkiye TürkçesindeFarsça kökenli kelimeler. This research investigates Turkey Turkish words of Persian origin. Persian andTurkish are two languages that have been interrelated and interacting during past centuries.Persian, in the contemporary geography of Turkey, after Arabic as the most importantlanguages of the Islamic world has been used for many years and attracted attentions. To date,many studies on the interactions of Turkish and Persian literature have been conducted.However, among them, the studies specifically on the interaction of Turkish and Persianlanguages are still insufficient. In fact, in today's Turkish there are more than three thousandwords of Persian origin. When other derived words including idioms and proverbs from thesemain words are taken into consideration, this number exceeds six thousand words. Likewise,there are many Turkish origin words in Persian.Some words of Persian origin have been treated as a word of Turkish origin andhundreds of words, structures and idioms are derived from these words with the application ofvarious Turkish and Persian suffixes. For example, from the words `can` (life) `ateş` (fire),`para` (money), `yaban` (wild) and `zor` (hard) respectively 200, 90, 100, 80 and 50 newwords are derived. The research shows that a significant portion of the Persian-origin wordsused in Turkish have undergone a change of pronunciation, structure and meaning as a resultof interaction so that sometimes they have acquired new meanings that are never used inPersian and have established different structures. In this research, the words of Persian originin Turkey Turkish have been studied for their structure, pronunciation, meanings and typeswith their usage field and usage pattern. Moreover, the words, idioms and proverbs derivedfrom the Persian words in Turkish are included.Key words: Turkish, Persian, Interaction between languages, Persian words in TurkeyTurkish. 343

Eski Anadolu Türkçesi döneminde çok fazla çeviri eser mevcuttur. Özellikle de Farsça ve Arapçadan çok sayıda eser Türkçeye çevrilmiştir. Tez çalışmasını hazırladığımız `Ĥikâyet-i Latįfe-i ʿUcūbe-i Maḥcūbe-i Ẓarįfe` adlı eser de Farsçadan Türkçeye çevrilmiş bir hikâye kitabıdır. Bu eserin en önemli özelliği ise Dede Korkut Kitabı'nın iki nüshasından biri olan Vatikan Nüshasının başında olmasıdır. Bu nedenle bu eserin Türkçeye kazandılması gerekmektedir. Eser, tıpkı Dede Korkut gibi bir mecmua hikâyelerden oluşan bir destan kitabıdır. Eser, Vatikan Kütüphanesinde 102 numarayla kayıtlıdır. Bu tez çalışmasında eser, çeviri-yazı yöntemiyle Latin harflerine çevrilmiş, dizin hazırlanmış, Türkçede Söz Yapımı açısından ele alımarak eserdeki yapım ekleri incelenmiş, son olarak da kaynakçaya yer verilmiştir. Mütercimi ve müstensihi belli olmayan bu yazmanın hangi tarihte çevrildiği de bilinmemekte ancak eserin dil özelliklerinden yola çıkarak metnin XV. yüzyıl sonlarında ya da XVI. yüzyıl başlarında yazılmış olduğu öngörülmektedir. There are many translation works in Old Anatolian Turkish Launguege. Especially, many works from Persian and Arabic have been translated into Turkish Launguege. The book `Ĥikâyet-i Latįfe-i ʿUcūbe-i Maḥcūbe-i Ẓarįfe` which we were prepared the thesis study is a story book translated from Persian to Turkish. The most important characteristic of this work is that it is at the head of the Vatican Copy, which was one of the two copies of Dede Korkut Book. For this reason, this work should be added to Turkish Launguege. The work is just like Dede Korkut and it is an epic book composed of stories. The book is registered with the number 102 in the Vatican Library. In this thesis, the work was translated into Latin letters by using transcription-writing method. It is not known at which date this translation was translated, which is unclear to the translator and the expert, but based on the language features of the work, the text can be found in XV. century or XVI. century. 376

Türkiye'nin ekonomik, sosyal, politik ve askerî alanlarda uluslararası öneminin artmasıyla birlikte Türkçenin yabancılara özel amaçlı öğretimi üzerine akademik çalışmaların yapılması bir zorunluluk olmuştur. Bu amaçla tezde yabancılara Türkçenin özel amaçlı öğretimi ve iş Türkçesi öğretimi alanlarına yönelik dünyadaki diğer uygulamalardan hareket ederek kuramsal bilgiler verilmiştir. Özel amaçlı dil öğretiminin tarihçesi, türleri, kurs tasarımı, program türleri, yöntem ve teknikler, materyal tasarımı, söz varlığı, ölçme ve değerlendirme üzerine kuramsal bilgiler verildikten sonra iş dili, iş Türkçesinin türleri ve özellikleri, iş Türkçesinin iletişimsel temel etkinlik alanları ve bunlara bağlı seviyelendirilmiş kazanımlar tanımlanmıştır. Çalışmanın hedef kitlesi iş hayatında Türkçeyi kullanacak yabancı iş adamlarıdır.Gerek yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde gerekse yabancılara özel amaçlı Türkçe öğretiminde öğrenicilere öğretilecek söz varlığının ne olacağı ve nasıl belirleneceği son derece önemli bir konudur. Bu amaçla `Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü`, `Çağdaş Türkçenin Sıklık Sözlüğü` ve `A Frequency Dictionary of Turkish` sözlükleri genel iş sahasına yönelik sözcükler açısından taranarak A1-A2 seviyeleri için iş Türkçesi söz varlığı hazırlanmıştır.Çalışmanın sağladığı kuramsal bilgilerin ve sonuçların yabancılara Türkçenin özel amaçlı öğretimi ve yabancılara iş Türkçesi öğretimine yönelik yapılacak kuramsal ve uygulamalı çalışmalara katkı sağlaması beklenmektedir. Turkey's economic, social, political and military fields has increased its international importance. Therefore, it has been a necessity to carry out academic studies on teaching Turkish for specific purposes for foreigners. For this purpose, theoretical information is given in the field of teaching of Turkish for specific purposes for foreigners and teaching of business Turkish according to other applications in the world.Firstly, history of language for specific purposes, its types, course design, syllabus types, methods and techniques, material design, vocabulary, measurement and evaluation of language teaching for specific purposes are given in the thesis. Afterwards, business language, types and characteristics of business Turkish, main communicative activity areas of business Turkish and related descriptors of language levels are defined. The target group of the study is foreign businessmen who will use Turkish in business life.Both in teaching Turkish as a foreign language and in teaching Turkish for specific purposes for foreigners, it is extremely important to determine what vocabulary will be taught and how to determine it. For this purpose, `Frequency Dictionary of the Written Turkish Word`, `Frequency Dictionary of Contemporary Turkish` and `A Frequency Dictionary of Turkish` were searched in terms of words related to general business field and business Turkish vocabulary was prepared for A1-A2 levels.It is expected that the theoretical knowledge and results provided by the study will contribute to the theoretical and practical studies for teaching Turkish for specific purposes for foreigners and business Turkish for foreigners. 181

ÖZBAYKAL, Canan. Category of Evidentiality in Azerbaijani, Master Thesis, Ankara, 2019. Evidentiality is a grammatical category which is informs source of knowledge in a sentence expressed by speaker. The source of knowledge can be obtained directly or indirectly. The direct knowledge refers to knowledges that obtained by perception of the speaker directly without any intermediaries or as a result of experience. The indirect knowledge could be achieved by inference, quotation from second or a third hand information source. Speaker in evidentiality comes into play after the event, not at the time of the event (Doğan 2018: 1). The knowledge that the speaker notices subsequently, gained by establishing a cause and effect relationship is indirect. In addition, rumor, quotation and also referenced to expressions on narratives from another which heard by speaker are expressing as indirect knowledge markers. Showing the source of knowledge in world languages are different language by language. Some languages could mark source of knowledge with directly or indirectly, either morphological way or lexical-syntactic way. In Turkic languages directly and indirectly knowledge sources is stated with morphological way. Suffixes named with past tense suffixes not only function to declare tense, mark also directly and indirectly knowledge sources. The direct knowledges are marked with -dX, the indirect knowledges are marked with -mXş, -Xb(dXr) suffix and -(y)mXş complementary verb in Azerbaijani, while the direct knowledges are marked with -DX, the indirect knowledges are marked with -mXş suffix and –(y)mXş complementary verb in Turkish. Lexical units like elə bil, yəqin, deməli named with modal sözlər in Azerbaijani grammar, consolidate knowledge source and also take a considerable role to ascertainment the pragmatic meanings that markers add to sentence. In this study, Azerbaijani will be reviewed again on –mXş, -Xb(dXr) suffixes and -(y)mXş complementary verb in the context of evidential category. When marking the indirect knowledge, it will be tried to determine in which state –mXş or –Xb(dXr) marker is preferred. These suffixes will also be discussed in the context of language relations. Especially focus will be on to the Persian-Azerbaijani language relations in the context of the evidential category. The pragmatic meanings of the evidential suffixes in Azerbaijani will be explained with examples. Modal words in Azerbaijani and their effect on the evidential category will be emphasized. KABUL VE ONAY i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ii ETİK BEYAN iii TEŞEKKÜR iv ÖZET v ABSTRACT vi İÇİNDEKİLER vii KISALTMALAR DİZİNİ ix TABLOLAR DİZİNİ x GİRİŞ 1 1. BÖLÜM: TEZ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1 1.1. KONU 1 1.2. AMAÇ 1 1.3. YÖNTEM 2 1.4. VERİ 2 1.5. SINIRLILIKLAR 3 1.6. TEMEL KAVRAMLAR 3 1.6.1. Zaman 3 1.6.2. Görünüş 4 1.6.3. Epistemik Kiplik 4 2. BÖLÜM: KURAMSAL ÇERÇEVE 5 2.1. Evidensiyel Nedir? 5 2.2. Dünya Dillerinde Evidensiyel 9 2.3. Evidensiyel İşaretleyicilerinin Pragmatik Anlamları 13 2.4. Türk Dillerinde Evidensiyel 15 2.5. Türk Dillerinde Dil İlişkileri Bağlamında Evidensiyel Kategorisi 18 2.5.1. Türkçe Farsça Dil İlişkileri 20 2.5.2. Türkçe Kırızca Dil İlişkileri 25 2.5.3. Türkçe Ermenice Dil İlişkileri 26 2.5.4. Türkçe Bulgarca Dil İlişkileri 26 2.6. Azerbaycan ve Azerice Hakkında Genel Bilgi 27 2.6.1. Azerbaycan 27 2.6.2. Azerice Hakkında Bilgi 30 3. BÖLÜM: AZERİCEDE EVİDENSİYEL KATEGORİSİ 31 3.1. Azerice Dil Çalışmalarında Konunun Ele Alınışı 31 3.2. Azericede Evidensiyel İşaretleyicileri 37 3.2.1. –mXş İşaretleyicisi 40 3.2.2. –Xb(dXr) İşaretleyicisi 43 3.2.2.1. Haber Söyleminde –Xb(dXr) İşaretleyicisinin Kullanımı 47 3.2.3. –(y)mXş İşaretleyicisi 49 3.2.3.1. Masal Söyleminde -(y)mXş İşaretleyicisinin Kullanımı 51 3.2.4. Modal Sözler 51 3.3. Evidensiyel İşaretleyicilerinin Pragmatik Anlamları 53 3.3.1. Tahmin 53 3.3.2. Eleştiri 54 3.3.3. Beğeni 55 3.3.4. Acıma 56 3.3.5. Şaşırma 57 3.3.6. Öfkelenme 57 SONUÇ 58 KAYNAKÇA 60 EK 1. ORİJİNALLİK RAPORU 66 EK 2. ETİK KURUL MUAFİYET FORMU 68 ÖZBAYKAL, Canan. Azericede Evidensiyel Kategorisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019. Evidensiyel bir konuşurun ifade ettiği cümledeki bilginin kaynağını bildiren bir gramer kategorisidir. Bilgi, doğrudan ya da dolaylı olarak elde edilebilir. Doğrudan bilgi, konuşurun hiçbir aracı olmadan gördüğü veya tecrübe ettiği ya da olgusal bir gerçeklik olarak kabul edilen bilgidir. Dolaylı bilgi ise çıkarım yoluyla, ikinci veya üçüncü el bilgi kaynaklarından aktarma yoluyla elde edilebilir. Evidensiyellikte konuşur, olay zamanında değil olay gerçekleştikten sonra devreye girer (Doğan 2018: 1). Konuşurun sonradan fark ettiği, sebep sonuç ilişkisi kurarak çıkardığı bilgi dolaylıdır. Ayrıca konuşurun başkasından duyduğu söylenti, alıntı ve anlatı türü bilgiler de dolaylı bilgidir. Dünya dillerinde bilgi kaynağının gösterilmesi dilden dile farklılık göstermektedir. Bazı diller bilgi kaynağının doğrudan ya da dolaylı olduğunu morfolojik yolla, bazıları leksik-sentaktik yolla işaretleyebilir. Türk dillerinde doğrudan ve dolaylı bilgi kaynakları genellikle morfolojik yolla belirtilmektedir. Geçmiş zaman ekleri olarak adlandırılan eklerin tek işlevi zaman bildirmek değil, bilginin doğrudan veya dolaylı olduğunu da işaretlemektir. Türkçede doğrudan bilgiler –DX, dolaylı bilgiler –mXş ekiyle ve -(y)mXş ek fiiliyle işaretlenirken Azericede doğrudan bilgiler –dX, dolaylı bilgiler –mXş, -Xb(dXr) eki ve –(y)mXş ek fiiliyle işaretlenir. Azerice gramerlerde modal sözlər olarak adlandırılan elə bil, yəqin, deməli gibi leksik birimler bilgi kaynağını hissettirmekle birlikte evidensiyel işaretleyicilerinin cümleye kattığı pragmatik anlamların ortaya çıkmasında önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada Azerice –mXş, -Xb(dXr) ekleri ve –(y)mXş ek fiili evidensiyel kategorisi bağlamında yeniden yorumlanacaktır. Dolaylı bilgiyi işaretlerken hangi durumda –mXş, hangi durumda –Xb(dXr) işaretleyicisinin tercih edildiği tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu ekler dil ilişkileri bağlamında da ele alınacaktır. Özellikle evidensiyel kategorisi bağlamında Farsça Azerice dil ilişkileri üzerinde durulacaktır. Azericede yer alan evidensiyel eklerinin pragmatik anlamları örneklerle açıklanacaktır. Azericedeki modal sözler ve bu sözlerin evidensiyel kategorisine etkisi üzerinde durulacaktır.

Kelimeler, eserlerde kullanılış şekli, türü ve anlamı bakımından şairin / yazarınüslubunu ortaya koyar. Bu bakımdan, şairin / yazarın duygu ve düşünce dünyasınıkelimeler aracılığıyla anlamak mümkündür. Çalışmada, Kırgız şairi ve Sovyetler Birliğisubayı Temirkul Ümötaliyev'in şiirlerindeki kelimeler üzerinden üslubu konusunda bilgiedinmek amaçlanmıştır. Ümötaliyev, Çağdaş Kırgız edebiyatında, önemli bir yeresahiptir. O, şiirleri, manzumeleri ve çevirileriyle pek çok Sovyet ülkesinde adınıduyurmuştur. Çalışmada, Ümötaliyev'in kitaplarından seçilen 50 şiir üzerinden kelimedünyası incelenmiştir. Çalışma, giriş, dört ana bölüm, sonuç, kaynakça ve eklerden oluşanesere ve veriye bağlı leksiko-stilistik bir bakış açısıdır. Birinci bölümde, tezin temelinioluşturan dil bilimi, yapısalcılık, göstergebilim, Prag Dilbilim Okulu, Rus Biçimciliği,sözcük bilimi, sözcük anlam bilimi ve kelime dünyası üzerine durulmuştur. İkincibölümde, Temirkul Ümötaliyev'in hayatı, edebî kişiliği ve eserleri ile ilgili bilgiverilmiştir. Üçüncü bölümde şairin kelime dünyası, kelimelerin kullanım şekilleri vesıklık değerleri, birincil, ikincil ve diğer veriler, tespit edilerek açıklanmıştır. Dördüncübölümde, kelimelerin isim ve fiil olarak iki ana grup altında anlam bilimi açısındansınıflandırması yapılmıştır. Sonuç ve kaynakçanın ardından ekler bölümünde, ele alınanşiirler, metin sözlüğü ve fotoğraflara yer verilmiştir. Genel olarak bakıldığındaÜmötaliyev'in Ekim Devrimi ve II. Dünya Savaşı döneminde yaşaması, şiirlerini oldukçaetkilemiştir. Şairin şiirlerinde emek, savaş, barış temalarının yaygın olarak kullanılmasıbu durumla ilişkilendirilebilir.Anahtar Kelimeler: Temirkul Ümötaliyev, Şiir, Kelime Dünyası, Gösterge, Anlam. The words reveal the style of the poet / writer in terms of its usage, type andmeaning. In this respect, it is possible to understand the emotion and thought world of thepoet / writer through words. In this study, it is aimed to learn about the style of Kyrgyzpoet and Soviet Union officer Temirkul Ümötaliyev through the words in his poems.Ümötaliyev has an important place in contemporary Kyrgyz literature. He has made hisname known in many Soviet countries with his poems, verses and translations. In thisstudy, the word world was examined over 50 poems selected from the books ofÜmötaliyev. The study is a lexico-stylistic perspective based on the work and data,consisting of introduction, four main sections, conclusions, bibliography and appendices.In the first part, linguistics, structuralism, semiotics, Prague Linguistics School, RussianFormalism, lexicology which are the basis of the thesis are emphasized. In the secondchapter, information about Temirkul Ümötaliyev's life, literary personality and works aregiven. In the third chapter, the word world of the poet, usage of the words and frequencyvalues, primary, secondary and other data are determined and explained. In the fourthchapter, the words are classified in terms of semantics under two main groups as nounand verb. The conclusions and bibliography are followed by the poems, text dictionaryand photographs in the appendix. In general, Ümötaliyev's October Revolution and II. Hislife in World War II affected his poems. The widespread use of the themes of labor, warand peace in the poet's poems may be related to this situation.Key Words: Temirkul Ümötaliyev, Poetry, Lexicology, Sign, Meaning. 312

Klâsik Türk edebiyatı alanında ebebî metinlerdeki anlam ve değeri ortaya koymak için yapılan çalışmalar genellikle metin tespiti, metin tedkiki, metin şerhi, metin izahı, metin tahlili, metin tenkidi, metin çözümlemesi, metin açıklaması, metin eleştirisi ve edebiyat tarihi bilim alanlarında yapılmaktadır. Bugün artık yatay çalışmaların yanında dikey çalışmalar yapılmakta ve klâsik yöntemlerin yanında modern yöntemler de kullanılmaktadır. Söz konusu modern metin çözümleme yöntemlerinden biri olan ontolojik analiz yöntemi edebî eserde varlık tabakaları teorilerini esas alan yeni bir inceleme tekniğidir.Bu tekniğe göre önce metnin ön yapı (şekil) unsurları tespit edilecek ardından arka yapı (muhteva) içerisinde yer alan anlam, obje, karakter ve alınyazısı isimli dört varlık tabakasında gerçekleşecektir.Ontolojik analiz yöntemi Klâsik Türk şiirinde daha önce gazeller üzerinde uygulanmış olmasına rağmen herhangi bir kasideye uygulanmamıştır. Bu tez çalışmasında şimdilik tespit edilen (ve daha sonra elde edilmesi muhtemel) serv redifli kasideler ele alınıp incelenecektir.Çalışmanın evrenini Klâsik Türk edebiyatı, örneklemini ise bu gelenek içinde yüzyıllara göre söylenmişserv redifli kasideler teşkil edecektir. In the field of classical Turkish literature, the studies to reveal the meaning and value of the literary texts are generally made in the fields of text determination, text research, text annotation, text explanation, text construction, text animadversion, text analysis, text description, text criticism and literature history.Today, besides horizontal studies, vertical studies are carried out and modern methods are used besides classical methods.Ontological analysis method, which is one of the aforementioned modern methods of text analysis, is a new analysing technique based on themode of existence theories in the literary work.According to this technique, the pre-structure (figure) elements of the text will first be determined, then the back structure (content), will exist within the four layers of assets named meaning, object, character and fiction.The method of ontological analysis was applied to the ghazals in Classical Turkish poetry before, but it was not applied to any qasidas.In this thesis, qasidas with cypress redif, which are determined for the time being (and possible to be obtained subsequently) will be reviewed and analysed. The classical Turkish literature will constitute the universe of the study while the qasidas with cypress redif which have been narrrated according to centuries in this tradition will constitute the sample of it. 154

Her şair eserine kendinden bir parça iz bırakmaktadır. Şairin eserinde kişiliğini, hayat hikâyesini, yaşantısından tecrübelerini ve yaşadığı dönemin özelliklerini yansıtabilmektedir. Günümüz okurları bu izleri şairlerin eserlerine yansıttığı kadarıyla bilmektedir. Esere baktığımızda şairin karakter yapısını, zevklerini ve sanata karşı estetik anlayışına hâkim olabilmekteyiz. Bu tez çalışmasında klasik Türk edebiyatının XVIII. yüzyıl şairilerinden Erbilli Âmâ Yusuf Garîbî Efendi'nin divanının bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü hazırlanmaya çalışılmıştır. Erbilli Âmâ Yusuf Garîbî Efendi Dîvânı, metinlerin sistemli bir şekilde bağlamlı dizinlerinin hazırlanmasına imkân veren TEBDİZ sistemine girilmiş ve Dîvân içerisindeki bütün şiirlerin kelimelere, şiirdeki anlamına uygun manaları verilmiştir. Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük yöntemiyle hazırlanan Erbilli Âmâ Yusuf Garîbî Efendi Dîvânı Sözlüğü [Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük] sayesinde şairin üslûbu ve kullandığı kelimelerden döneme ait dil yapısıyla ilgili bilgilere yer verilmiştir. Every poet leaves a mark from a part of himself on his work. A poet can reflect his personality, life story, life experience and the characteristic features of the period he lived. Modern readers know these marks as much as the poets reflects. When we view the work, we can have comprehensive knowledge about tastes and aesthetic pleasure of the poet. In this dissertation study, concordance and functional dictionary of divan of the Erbilli Âmâ Yusuf Garîbî Efendi who is one of the poets of XVIII classical Turkish literature is tried to prepare. Divan of the Erbilli Âma Yusuf Garîbî Efendi is added to TEBDIZ system which allows the preparation of concordance systematically and all the poems in Divan are given the proper meaning of words in poetry. The Erbilli Âmâ Yusuf Garîbî Efendi Divan Dictionary [Concordance and Functional Dictionary] which is prepared by concordance and functional dictionary method provides information about the writing style of poet and structure of the language belonging to that period. 2380

This article is a descriptive study of interrogative structures in world languages and in Oghuz Group of Turkic Languages . The interrogative structures were examined in tenns of both their morpbosyntactic and syntactic structures and their semantic and discourse functions within the scope of this study. Firstly, interrogative sentences in Oghuz Group of Turkic Languages were classified on a typological basis and described in detail. Also, the place of the interrogative particle in the sentence, grammatical functions of interrogative words and their discourse-pragmatic values were mentioned. Bu çalışmada genel olarak dünya dillerinde ve Türkçe, Gagavuzca, Türkmence ve Azericeyi kapsayan Oğuz Grubu Türk Dillerindeki soru yapıları incelenmektedir. Sorular hem morfolojik, sentaktik yapılar hem de semantik işlevleri, bağlam göre kazandıkları işlevler bakımından değerlendirilmiştir. İlk olarak soru yapıları terminolojik, tipolajik olarak incelenip evet/hayır soruları ve içerik soruları olarak sınıflandırılmıştır. Sonra tipolojik olarak Oğuz Grubu Türk Dillerindeki evet/hayır soru cümleleri sınıflandırılmış ve detaylıca betimlenmiştir. Ayrıca soru ekinin bu cümlelerdeki yeri, vurgu işlevi ve bağlama göre soru yapan diğer yapılar incelenmiştir. İçerik sorularındaki soru sözcüklerinin gramatik işlevleri ve bağlama göre kazandıkları pragmatik kullanımları işlenmiştir.

Çalışmamızda 1/25000 ölçekli topografik haritalar esas alınarak bu haritalar üzerinden elde edilen yer adlarının tasnif çalışması yapılmıştır.Giriş bölümünde çalışmamızda izlenilen yol, yöntem, ele alınan malzeme ve bu malzemenin nasıl değerlendirildiği hakkında bilgiler mevcuttur. Birinci bölümde söz konusu olan Sinop İli'nin adının nereden geldiğine, tarihçesine ve coğrafyasına değinilmiş, il hakkında bilgiler verilmiştir.İkinci bölümde yer adlarını inceleyen yeradbilimin sınırları belirtilmeye çalışılarak diğer bilimlerle olan ilişkisi belirtilmiş ve yer adlarının yapısı konusuna değinilmiştir.Üçüncü bölümde topografik haritalardan elde edilen yer adlarının tasnif çalışması yapılmıştırÇalışmanın sonunda yer adlarının kelime varlığı ve coğrafi terminoloji konularında sayısal verilere dayanan bilgilerle gösterilmiştir. In this study, the classification of place names obtained from the topographic maps of 1/25000 scale has been done.In the introduction section, information about the methods used in this study, the type of the materials which have been used and the way that they have been used have been presented.In the first chapter, information about the name of Sinop province together with its history and geography have been presented.In the second chapter, the boundaries of the science of toponomy which deals with the place names of regions and languages and its relations with other sciences have been presented, and the structure of place names has been explained.In the third chapter, classification of the place names obtained from topographic maps have been done.In conclusion part of this study, word entity of place names and geographical terminology are shown in numbers. 154

Destanlar, toplumların hayatında derin izler bırakmış olaylardan kaynaklanan metinlerdir. Olaylar kişi, zaman ve yer unsurlarıyla beraber varlık bulurlar.Toponim yer adlarını inceleyen bilim dalıdır. Çalışmada, Başkurt destanlarında geçen toponimler incelenmiştir. Çalışma; Giriş, dört ana bölüm, sonuç ve kaynaklardan oluşmaktadır. Giriş kısmında tez hakkında bilgiler verildikten sonra Başkurtların tarihi ve Başkurt destanları ele alınmıştır. Akabinde onomastik ve onun alt dalı olan toponimi konusuna değinilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde destanlarda tespit edilen oykonimler, ikinci bölümünde horonimler, üçüncü bölümünde hidronimler dördüncü bölümünde ise oronimler sınıflandırılmıştır. Sonuç bölümünde ise elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Başkurtlar, Destanlar, Onomastik, Toponimi Epics are the texts that stem from the events which leave profound impacts on the lives of communities. These events come into existence with person, time and place elements.Toponymy is the field which analyzes the names of places. In this study, the toponymies that appear in Bashkir epic are reviewed. This study consist of introduction, four main sections, conclusion and the bibliography. After giving information about the thesis in the introduction section, the history of Bashkirs and the Bashkir epics are handled. Subsequently, onomastics and the topic of toponymy which is a sub-branch of it are mentioned. In the first section of this study the oykonymies, in the second sections the horonymies, in the third section the hydronymies and in the fourth and last section the oronymies that are found in these epics are classified. Within the conclusion part, the attained data are evaluated.Key Words: Bashkirs, Epics, Onomastics, Toponymy 222

Söz varlığı üzerine yapılan çalışmalar, kültür ve tarihin taşıyıcısı konumundaki şair ve yazarların bakış açılarını, kültür izlerini, tespit etmekte mühim bir yer tutmaktadır. Kültür yaşayan bir canlı gibi gün aldıkça gelişir ve büyür. Kültürün aktarıcısı ise dildir. Şair ve yazarlar dili çeşitliliği ve ahengiyle yoğurabildiği takdirde somut mirasımız olan kültürü sağlılıklı bir şekilde aktarabilirler. Bu bağlamda şair ve yazarlar önemli mihenk taşı olarak adlandırılabilir.Türk milleti tarih sahnesine çıktığından beri farklı coğrafyalarda yaşayıp aynı dille kalpleri atan bir toplumdur. Türk dili en eski yazılı eserlerinden bugünkü döneme kadar çeşitlenmiş, gelişmiş ve son halini almıştır. Çalışmada ele alınan metin argümanı Türk tarihinin üç önemli padişahını ele alan Turgut Güler'in tarihî roman üçlemesinden alınmıştır. Turgut Güler' in şahsiyeti, hayatı, eserleri incenip tarihi üçlemesi olan Şehsvâr-ı Cihângir, Cihângîr Tuğlar, Demir Kuşâklı Cihângîr üzerinde çalışılmaya karar verilmiştir. Eserlerin gramatikal indeksi ve belirlenen kelime grupları üzerine incelemeler yapılmıştır. Yapılan çalışmalardan hareketle Turgut Güler'in belirlenen eserlerindeki söz varlığı ve edebi kimliği açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada kelime grupları, kelime sayıları tablolarla verilmiştir. Son olarak da belirlenen bazı bağlamlar üzerinde kelime analizleri yapılmıştır. The studies on vocabulary have an important place in determining the perspectives of cultural and historical poets and writers, cultural traces. Culture grows and grows as a living creature takes days. The conveyor of culture is language. If poets and writers can knead the language with diversity and harmony, they can transfer our concrete heritage culture in a healthy way. In this context, poets and writers can be called important milestones.Turkish nation is a society that lives in different geographies and throws hearts in the same language. The Turkish language has been diversified, developed and finalized from the earliest written works of today. The text discussed in the study was taken from the historical novel trilogy of Turgut Güler, who discussed the three important sultans of Turkish history. Turgut Güler's personality, life, works of the history novel trilogy Şehsvâr-ı Cihângir, Cihângîr Tuğlar, decided to work on Demir Kuşâklı Cihângîr. The grammatical index of the works and the determined vocabulary groups were examined. In the light of the studies, it is tried to explain the vocabulary and literary identity of the determined works of Turgut Güler. Word groups, word numbers are given in tables. Finally, word analysis has been done on some determined contexts. 710

Eski Anadolu Türkçesi döneminde satır altı tekniğiyle yazılmış çeviri eserler ve üzerinde çalıştığımız söz konusu bu eser bir yandan dilimizin söz varlığını ve kelime hazinesini ortaya koyarken bir yandan da 14.-15. yüzyıllarda diğer diller karşısındaki gücünü ortaya koymaktadır. İşbu eserlerde bir taraftan Kur'an'da yer alan tüm hususlar en ince ayrıntısına kadar aktarmaya özen gösterilirken bir taraftan da dinin kurallarının, muhatapları tarafından tam anlaşılması için tercüme edilen dilin tüm inceliklerinden yararlanılmıştır. Çalıştığımız bu eser, Bursa'da hayatını kaybetmiş bir zâtın kitaplığında bulunmuş, fotoğraflanarak tarafımıza gönderilmiştir. Eser sırası bozuk bir şekilde tertip edildiğinden ilk öncelikle sûrelerin sıraları takip edilerek tekrardan nizamlanmıştır. Çalışmamız Nebe Sûresi'nden başlamış Tebbet Sûresi ile sonlanmıştır. Yani Amme Cüzüdür. Satır altı tercümesi ve tefsirle birlikle oluşturulan bu eserin müellifi hakkında bir bilgiye sahip değiliz. Her varak 11 satırdan oluşmaktadır. Çok sık olmamakla birlikte yazar derkenarlarla açıklamalarına ekleme ya da yanlışlarına düzeltme yapmıştır. Eserin yapraklarının çeşitli yerleri ıslanmış olduğundan bazı kelimeler çözümlenememiştir. Çözümlenemeyen bu kelimeler noktalanarak boş bırakılmıştır.Eserin giriş kısmında Kur'an tercümeleri üzerine yapılan çalışmalara değinilmiştir. Daha sonra eserin grameri çalışılmıştır. Akabinde eserin transkripti yapılmıştır, tıpkıbasımı sunulmuştur. Sonuç bölümünde eserin değerlendirilmesi yapılmış ve son olarak da eserin sözlüğü dizin olarak oluşturulmuştur.Anahtar Kelimeler : Satır altı, Eski Andolu Türkçesi, Amme Cüzü, Kur'an tercümeleri, 14.-15.yy In the period of Old Anatolian Turkish, the works written under the line technique and this work we are working on reveal the vocabulary and vocabulary of our language on the one hand and the 14th-15th. centuries in other languages reveals its strength. In these works, on the one hand, all the issues in the Qur'an are taken into consideration in detail, while all the subtleties of the translated language are used to fully understand the rules of religion by its interlocutors. This work we have worked in has been found in the library of a person who lost his life in Bursa and has been photographed and sent to us. Since the order of the work was arranged in a distorted way, the first order of suras was followed and reorganized. Our study started from Surah Nebe and ended with Surah Tebbet. In other words, it is public. We do not have any information about the author of this work, which was created in co-operation with an inline translation and commentary. Each leaf consists of 11 lines. Although not very common, the author has made additions or corrections to the explanations with the margins. In the introduction part of the work, the studies on Qur'an translations are mentioned. Then the grammar of the work was studied. Subsequently, the transcript of the work was made, just as it was printed. In the conclusion section, the work was evaluated and finally the dictionary of the work was created as an index..Keywords: Underline, Old Andolu Turkish, ama Cûu, Quran translations, 14th-15th century 620

Başkurdistan'ın Halk Yazarı Zeyneb Biyişeva'nın iki ciltte toplanmış olan Haylanma Eŝerẕer (Öfö 1969) adlı kitabının ikinci cildindeki `Hönersě hem Öyrensěk, Möḫebbet hem Nefret` adlı hikâyeleri ile; `Başaḳ, Ḳoyaş Nime Tině?, Yarẕamsı, Ömöt Börölerě, Yeşěl Yügen` adlı küçürek öykülerinin kullanıldığı bu tezde, yazarın üslubu ve dünya görüşü eserlerine yansıdığı kadarıyla dil incelemesi ve söz varlığı ile ortaya konmaya çalışılmıştır.Bu tez İnceleme, Metin ve Dizin olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. İnceleme kısmına geçmeden önce Başkurt adı, Başkurt Türkleri ve Türkçesi hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra, Zeyneb Biyişeva'nın hayatını, edebî kişiliğini, eserlerini kapsayan biyografisi ve çalışmaya esas teşkil eden hikâyelerin genel özellikleri verilmiştir. İnceleme kısmı Dil İncelemesi olarak hazırlanmış ve bu bölüm Ses Bilgisi ve Biçim Bilgisi olmak üzere iki başlık altında değerlendirilmiştir. Bu bölümlerde yer alan dil bilgisi konuları ayrıntılı bir şekilde incelenmeye çalışılmıştır. Ses Bilgisi bölümünde Başkurt Türkçesindeki ünlü ve ünsüzlerin Eski Türkçeye göre durumları verilmiştir. Metinde geçen sözcüklerde tespit edilen ses olayları da örneklendirilerek, ses olayları alt başlığı altında değerlendirilmiştir. Biçim Bilgisi bölümünde ad, sıfat, zarf, zamir, eylem ve edatların her biri ayrı başlıklar altında ele alınmıştır. Yalnızca çekim ekli kısımları değerlendirilen ad ve eylem çekimleri, Eski Türkçe ve Tarihî Kıpçak Türkçesi ile karşılaştırmalı olarak verilmeye çalışılmıştır. Metin bölümünde, hikâye ve küçürek öykülerin transkripsiyonu yapılmış ve transkripsiyondan sonra metin, orijinal metne sadık kalmaya özen gösterilerek Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Dizin bölümünde, metinde geçen sözcüklerin yer aldığı genel bir gramatikal dizininin ardından, metinlerdeki yer ve şahıs adlarının verildiği Özel Adlar Dizini oluşturulmuştur. Son olarak ise elde edilen veriler değerlendirilmiş ve Sonuç başlığı altında verilmiştir.Anahtar sözcükler: Zeyneb Biyişeva, Başkurt edebiyatı, hikâye, küçürek öykü, dil incelemesi, dizin. In the second volume of the two volume Haylanma Eŝerẕer (Öfö 1969) of republic of Bashkortostan folk writer Zeyneb Biyişeva, with the works of `Hönersě hem Öyrensěk, Möḫebbet hem Nefret` with long stories; `Başak, Ḳoyaş Nime Tině?, Yarẕamsı, Ömöt Börölerě, Yeşěl Yügen` small stories were used. In the research, it's tried to forward with the language examination and vocabulary as far as the author's style and worldview reflects on his works. This research consists of three parts; Analysis, Text, Index. Before coming to the first one is analysis section, information about Bashkir name, Bashkir Turks and Bashkir Turkish were given. Then Zeyneb Biyişeva's life, literary personality, biography of her works and general features of the stories are given. The analysis part was prepared as language analysis and this chapter was examined in two parts as Phonetics and Morphology. The gramer topics in these sections have been studied in detail. According to Old Turkish was given the status of vowel and consonants in Bashkir Turkish in the phonetics section. The phonetic events identified in the words in the text are also exemplified and evoluated under the phonetic events subtitle. In the morphology section, each of the nouns, adjectives, adverbs, pronouns, verb and prepositions are examined under seperate titles. Noun and verb conjugations are given in comparing with Old Turkish and Historical Kipchak Turkish. In the text section story and short stories are transcribed, and after transcription, the text was translated into Turkish with the utmost care to remain true to the original. In the index section, after a general grammatical index containing the words mentioned in the text, a Proper Names İndex is created where the place and person names in the texts are given. Finaly the data obtained were evaluated and given under the title result. Key words: Zeyneb Biyişeva, Bashkir literature, story, short story, language analysis, index. 710

Bu çalışmamızda, XX. yüzyılda Kazak Sovyet edebiyatının önemli şair ve yazarlarından biri olan Saken Seyfullin’in “Asav Tulpar” adlı şiir kitabı üzerinde çalıştık. Saken, kırk dört yıllık kısa hayatına ve yirmi yıllık sanat hayatına birçok edebî eser sığdırmış. Aynı zamanda Kazak edebiyatı ve folkloru ile ilgili çok sayıda bilimsel eser de yazmıştır. S. Seyfullin’in 1922’de Orenburg’ta yayımlanan “Asav Tulpar” kitabında, 1914-1922 yılları arasında yazdığı şiirler toplanmıştır. Tez çalışması, Saken Seyfulin’in “Asav Tulpar” adlı eserinin metni üzerinde yapılmış bir dil incelemesidir. Tezin giriş bölümünde, önce yazarın hayatı, eserleri ve edebî kişiliği ele alınmıştır. “Metnin Dil Özellikleri” bölümünde ise metnin ses özellikleri ve şekil özellikleri gösterilmiştir. “Metin” bölümünde “Asav Tulpar” eserinin önce Arap harfli metnin Latin harfleriyle transkipsiyonu verilmiş, daha sonra da Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. Çalışmamızın “Dizin” bölümünde transkripsiyonlu metine dayalı olarak, metinde yer alan bütün kelimelerin dizini hazırlanmıştır. Yaptığımız çalışmanın değerlendirilmesi sonuç kısmında yer almaktadır., In this study, we have examined the poem book “Asav Tulpar” by Saken Seyfullin, one of the most important poets and writers of the Kazakh Soviet Literature in the 20th century. In his short forty years of life and twenty five years of art life, he successfully managed to fit novels and poems. He has also written numerous scientific works on Kazakh literature and folklore. In 1922 his book of poems “Asav Tulpar” was published in Orenburg. In this poetry book of S. Seyfullin, he was collected poems wrote between 1914-1922. This thesis is a linguistic study on the text of “Asav Tulpar” by S. Seyfullin. In the introduction part of the thesis, firstly are discussed the life, works and literary personality of the author. Second part of the thesis focused on the phonetic and morphology of the text. In the “Text” part of the work, first given the transcription of the text of “Asav Tulpar”, which was Arabic to Latin aphabet, then transleted to Turkey Türkish. In the final part of our thesis, the index of all words in the text was prepared based on the transcribed text. In the conclusion part, we focus on the results obtained from our thesis study.

Sanat kaygısından uzak, halkın anlayabileceği sade bir dille yazılan tabirnameler; dönemin dil özelliklerinin, sözcük hazinesinin ve sosyal hayatının araştırılmasında önemli bir yere sahiptirler. Bu yüksek lisans tezinde Muhammed bin Mustafa tarafından 17. yüzyılda istinsah edilen 219 varaklık tabirnamenin, 37b-82a arasındaki sayfaları üzerinde çalışılmıştır. Eser, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesinde Reisül-Küttab 450 numarada muhafaza edilmektedir. Klasik Osmanlı Türkçesi döneminde istinsah edilen eserde Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait dil özellikleri de bulunmaktadır. Tez çalışması `Giriş - İnceleme - Metin - Dizin - Tıpkıbasım` olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde rüya, tabirnameler, üzerinde çalışılan eserin dil özellikleri, içeriği, yazılış tarihi ve müstensihi hakkında bilgi verilmiştir. İnceleme bölümünde metnin yazım, ses ve şekil özellikleri üzerinde durulmuştur. Metin bölümünde Arap harfli yazmanın transkripsiyonu yapılmıştır. Bu bölümde Arapça olarak yazılmış olan ayet, hadis ve şiirler Arap harfli olarak gösterilmiş ve dipnotlarda ayetlerin günümüz Türkçesine tercümesi yapılmıştır. Dizin bölümünde metinde geçen tüm kelimeler alfabetik olarak sıralanıp metinde geçen anlamları ile verilmiştir. Dizin için Türksözdiz programı kullanılmıştır. Tıpkıbasım bölümünde eserin 37b-82a varaklarının tıpkıbasımına yer verilmiştir. Dream interpretation books (tabirname) which are written in plain language that can be understood by the public far away from the aesthetic concern have an important place in the study of language characteristics, vocabulary and social life of the period belongs to.In this disertation, pages between 37b-82a of Tabirname that is a 219-page book copied in 17th century by Muhammed bin Mustafa was studied. The book which has the characteristics of Old Anatolian Turkish is copied in the period of Classical Ottoman Turkish and Today, it is conserved in the number 450 of Süleymaniye Library.Our study consists of five chapters: Introduction, review, text, index and facsimile.In the introduction, the information about the vision and tabirname, language characteristics, content, date of writing and writer of the book was given.The review section focuses on the spelling, sound and shape features of the text.In the text part, the manuscript which is in Arabic was transcripted. Also, in this section, the verses, hadiths and poems written in Arabic were shown as Arabic letters and and verses were translated into modern Turkish in footnotes.In the index section, all the words in the text are listed in alphabetical order with their meaning. The Türksözdiz program was used for this work.In the facsimile section, facsimiles of the pages between 37b-82a of Tabirname book were included. 383

Hayatın bütün yönleriyle dönüp kendine bağlandığı insan, ilim ve sanat ürünlerinin de odağında bulunur. İnsan, eseriyle hem bir dünya kurar, hem de kendini o dünyanın merkezindeki kahraman olarak konumlandırır. Bütün zaman uzaklıklarından bağımsız olarak ve değişen koşullardan etkilenmeden bu yerini korur. Bugün yaşanan hayat bakımından olduğu kadar, geçmiş için de asıl özne insandır. Bu sebeple tarih çalışmaları, özellikle edebiyat kaynakları üzerinden yürütüldüğünde, insanın en yoğun görünüm zemini bulduğu bir alan olarak ortaya çıkar. Tarihî bir niteliğe ve içeriğe sahip edebî eserler, zamanın eleğine direnerek varlığını koruması istenen kişi veya karakterleri eksenine alır; hayatı anlatılmaya değer görülen kahramanları yaşatmanın, yüceltmenin baş aracı olur.Osmanlı tarihinde de bu duruma sayısız örnekler bulunabilir. Bir kahramanın çevresinde kurgulanan bir anlatı türü olarak zafernameler, bazen şairler tarafından şiir formunda kaleme alınırlar. Şiirin coşkun anlatım imkânlarıyla birlikte tarihin bütün canlılığı ve görkemi bugün için de yaşayan bir tablolar bütününe dönüşür. Bu tez çalışması, 17. Yüzyıl'da yaşamış ve Osmanlı Devleti'ne çeşitli konumlarda hizmet etmiş, nihayet sadrazamlığa getirildikten sonra Celâlî İsyanları'nın uzun süreli olarak bastırılmasında büyük emeği geçmiş olan Kuyucu Murad Paşa'ya yazılmış bir zafername olan Siyâveş-nâme adlı eserin yeni harflere aktarılmış metnini ve bu metin ile metnin müellifi olan şair Fürûğî üzerinde yapılan incelemeyi içermektedir. The human being, to whom all aspects of life turn to himself, is also at the center of scientific and artistic products. He builds a world with his work and positions himself as the hero at the center of that world. It is independent of all time distances and remains unaffected by changing conditions. The main subject for the past as well as in the life maintenance of this day is human. For this reason, especially when history studies are conducted through literature sources, an area where human is found to be the most intense appearance base emerges. Literary works with a historical quality and content take the axis of the people or characters that are required to protect their existence without being caught in the sieve of time. It becomes the main means of exhilarating and promoting the heroes whose life is worth telling.Numerous examples of that can be found in Ottoman history. As a type of narrative constructed around a hero, zafernames are sometimes written by poets in poetic form. Along with the exhilarating possibilities of poetry, all the vitality and glory of history circulates to a living paintings. This thesis contains the text of a zafername written to Kuyucu Murad Pasha, who lived in the 17th century and served the Ottoman Empire in various positions and who had made great efforts in suppressing the Celali rebellions after being finally appointed as grand vizier. It was transferred to the new letters and the analysis on this text. 939

Son yıllarda yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında pek çok araştırma ve geliştirme faaliyeti yapılmaktadır. Araştırmalar alanın eksiklerini veya aksayan yanlarını tespit edip bunları düzelterek katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Uygulamada alanı geliştirmek ve iyileştirmek için ise yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için kullanılabilecek öğretim malzemeleri geliştirilmekte ve üretilmektedir. Bu malzemelerin bir kısmı derslerde kullanılmak üzere okuma, dinleme, konuşma ve yazma becerilerini geliştirecek biçimde hazırlanan ders kitaplarından oluşurken bir kısmı da bu becerilerden herhangi birine yönelik hazırlanmış etkinliklerden oluşmaktadır. Dil öğretiminde dört becerinin desteklenmesinin yanında bunların daha etkili ve verimli kullanılması için öğrenilmesi gerekli olan dil bilgisinin desteklenmesi gerekmektedir. Günümüzdeki yaklaşım ve yöntemlerle dil bilgisi, eski yaklaşım ve yöntemlerdeki gibi dil öğretiminin merkezinde değildir. Bunun yerine sağlıklı bir iletişimin sağlanmasına yardımcı olacak bir konumda yer almaktadır. Bu yüzden hazırlanan malzemeler diğer becerilerle desteklenerek hazırlanmaya çalışılmaktadır. Alanda bu şekilde hazırlanan dil öğretim malzemelerinin oldukça az olduğu görülmektedir. Dil bilgisini okuma metinleri ile desteklenmesinin ise öğrenicinin kuralı görmesi, alımlaması ve üretime geçebilmesi için başarılı bir adım olacağı düşünülmektedir. Bu sebeple yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde A1 düzeyinde dil bilgisini destekleyici okuma malzemesi geliştirme çalışmasının gerekli olduğu düşünülmüştür. In recent years, many research and development activities are being carried out in the field of teaching Turkish as a foreign language. The researches aim to make contribution by detecting the deficiencies or the dissimilar sides of the field and correcting them. In order to improve the field, many teaching materials used for teaching Turkish as a foreign language are developed and produced. Some of these materials are composed of textbooks prepared to improve reading, listening, speaking and writing skills to use in the courses, while some of these materials are composed of activities intended for one of these skills. In addition to supporting four skills in language teaching, it is necessary to support the grammar that is required to be learned in order to use these skills more effectively and efficiently. Grammar learning is not at the center of language teaching, such as old approaches and methods, with modern approaches and methods. Instead, it is in a position to help providing an effective communication. Because of all of these, the materials prepared as supporting by the other skills. It is observed that language teaching materials prepared in this way are relatively small. It is thought that supporting grammar with reading texts will be a successful step for the learner to see, acquire and develop the grammar rules. Because of this reason, it is thought that it is necessary to develop reading material that supports grammar at A1 level in Turkish teaching as a foreign language. 146

Bu çalışma 1923-1980 arası Türk şiirinde, seçilen şairlerin eserlerinden hareketle mutlakiyetçi dilin görünümlerini analiz eder. Kesinlik, zorunluluk gibi anlamlara gelen Mutlak kavramı, herhangi bir geleneğin ya da o geleneğe mensup herhangi birinin bakış açısına içeriği doğrultusunda yansır ve böylece kesinleyici bir bakış açısı ortaya çıkar. İnsanın hayata dair söylediklerinin tek gözün görme biçimi olduğu dikkate alındığında, söylenen ve görülen her şeyin bir yorumdan ibaret bulunduğu anlaşılabilir. Çalışma esas itibariyle tek yorumun bir tür dayatmaya evrildiği üzerine odaklanır. Dayatmanın kurum, toplum ya da kişilerce yapılması da mümkündür. Dayatma temelde muhatap üzerinde birtakım hesaplara girişir ve onu değiştirmeyi, kendine benzetmeyi hedefler. Normal seyrinde dayatmanın ancak hakikati temsil iddiasıyla hayatiyet kazanabileceğini görmek zor değildir. Hakikatin ise temellük edilemez niteliği, onun inhisar altına alınamayacağını ima eder. Çalışma, farklı ideolojik tercihlere sahip olan şairlerin aynı dil olayları ve bakış açısı doğrultusunda hakikati temsil ettiklerine ilişkin ortaya koydukları söylem analizine odaklanır. Bu bağlamda incelemeye esas olmak üzere temsil hüviyeti bulunan yirmi şair tespit edildi ve şairlerin doğum tarihlerine göre sıralaması yapıldı. İncelenen eserlerde mutlakiyetçi dilin izleri arandı. Farklı ideolojik tercihe ve hayat görüşüne sahip olan şairlerin ele alınan şiirlerinde, bahsi edilen zihniyeti temsil eden ortak bir dil tespit edildi. Tespit edilen dil, mutlakiyetçi dil olarak kavramlaştırıldı. This study analyzes the views of absolutist language from the poems of selected poets in Turkish poetry between 1923-1980 years. The concept of absolute, which means like certainty and necessity, is reflected in the context of content of any tradition or the perspective of any person belonging to that tradition and thus a definitive point of view emerges. Considering that one eye is the way of seeing what people say about life, it can be understood that everything that is said and seen consists of an interpretation. The study mainly focuses on the fact that an interpretation evolves into a kind of imposition. It is also possible that imposition is imposed by the institution, society or individuals. The imposition basically makes several calculations on the interlocutor and aims to change it and make it look like itself. In normal course of imposition, it is not difficult to see that it vitalizes with the claim of representation of truth. The inalienable nature of truth implies that it cannot be taken monopolize. The study focuses on the discourse analysis of the poets who have different ideological preferences the fact that they represent the truth in the same linguistic performance and point of view. In this context, twenty poets who were representative of the study were identified and the poets were sorted according to their birth dates. Traces of absolutist language were sought in the examined works. In the poems of poets who have different ideological preferences and views of life, a common language representing the mentality was determined. The determined language was conceptualized as absolutist language. 330

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Bu çalışmada Türk roman başlıklarının biçim ve üslup açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Hece dergisi roman özel sayısı ve D&R'ın yerli roman listesi ile sınırlandırılmıştır. Bu sınırlama dâhilinde Tanzimat Dönemi'nden Cumhuriyet Dönemi 2018 yılı dâhil edilerek 3541 adet Türk roman başlığı incelenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen Türk roman başlıkları "Türk Roman Başlıklarının İncelenmesi" ve Türk "Roman Başlıklarının Üslup Açısından Değerlendirilmesi" bölümlerinde ayrıntılı olarak verilmiştir. "Türk Roman Başlıklarının İncelenmesi" bölümünde Türk roman başlıkları harflerden oluşan Türk roman başlıkları, tek kelimeden oluşan Türk roman başlıkları, harflerden oluşan Türk roman başlıkları, eklerden oluşan Türk roman başlıkları, kelime grubundan oluşan Türk roman başlıkları ve cümle biçiminde olan Türk roman başlıkları biçiminde incelenmiştir. Kelime grubundan oluşan Türk roman, başlıkları ise isim tamlamaları (belirtili isim tamlaması, belirtisiz isim tamlaması), sıfat tamlamaları, Farşça tamlamalar, Fiilimsi grubu, bağlama grubu, edat grubu, zarf grubu, hitap grubu, unvan grubu, tekrar grubu, ünlem grubu, birleşik fiil grubu, birleşik isim grubu, yabancı sözcük içeren Türk roman başlıkları, sıralama bildiren Türk roman başlıkları, rakam içeren Türk roman başlıkları şeklinde alt başlıklara ayrılmıştır. "Türk Roman Başlıklarının Üslup Açısında Değerlendirilmesi" bölümünde başlıklar, sapmalar biçiminde incelenmiştir. In this study, it is aimed to examine Turkish novel titles in terms of form and style. The research is limited to the special issue of the Hece magazine novel and the local novel list of D & R. 3541 Total Turkish novel titles were investigated within this limitation by including from Reform Period to Republican period and year 2018,. The Turkish novel titles obtained as a result of the research are given in detail in the titles of Analysis of Turkish Novel Titles and Evaluation of Turkish Novel Titles in Terms of Style ". In the section of Examination of Turkish Novel Headings, Turkish novel titles, consisting of letters of Turkish novels, Turkish novel titles consisting of a group of words, Turkısh novel titles consisting of letters, Turkısh novel titles, Turkish novel headings consisting of a single word and Turkish novel titles which are in the form of sentences are examined. Turkish novel titles consisting of word groups are noun phrases (symptomatic noun, asymptotic noun phrase), adjective phrases, Persian phrases, improper group, binding group, prepositional group, envelop group, appeal group, title group, repeat group, exclamation group, the unified verb group, the unified noun group, the Turkish novel titles containing foreign words, the Turkish novel titles that give a ranking, and the Turkish novel titles containing numbers are divided into subheadings. Evaluation of Turkish Novel Titles in Terms of Style is examined in the form of deviations.