Search

Bu çalışmada 1923-60 arası yazılan ve sanatkâr kahramana sahip romanlar incelenmiş, sanatkâr kahramanların romanlarda nasıl bir görünüm ve işleve sahip olduğu, sanatçının neden bir roman kahramanı olarak seçilmiş olabileceği sorusu merkezinde açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Mesleği sanatkârlık olan kahramanların dışında amatör olarak sanatla ilgilenen ya da sanatla ilgili görüşlerini romanlarda dile getiren kahramanlar da incelemenin kapsamı içine alınmıştır. Sanatkâr kahramanlar kişilik, sanatkârlık ve çevre başlıkları temelinde incelenerek onları sanatkâr olmaya götüren mizaç özellikleri, çevre şartları ortaya çıkarılmaya çalışılmış, sanatkâr kahramanın sanatında varmaya çalıştığı hedefler ve bu yolda ortaya koyduğu ürünler tahlil edilmiştir.Çalışmanın giriş bölümünde sanatçı kavramını belirginleştirmek için üzerinde her zaman tartışmaların olduğu sanat, sanatçı ve sanat eseri kavramlarına ve Batı edebiyatında künstlerroman olarak adlandırılan ve bir sanatçının sanatçı olma yolculuğuna odaklanan roman türüne değinilerek literatürde bu alanda yapılan çalışmalara göz atılmıştır. Çalışmada sanatların geleneksel tasnifi esas alınarak yapılan bölümlendirmeye uygun olarak 1. bölümde sese ve söze biçim veren/fonetik sanatlar olarak edebiyat ve müzik sanatlarıyla meşgul olan yazar, şair ve müzisyen kahramanlar incelenmiştir. 2. bölümde maddeye biçim veren/plastik sanatlarla uğraşan ressamlar, heykeltıraşlar ve Türk-İslam süsleme sanatları olan hat, ebru ve tezhip sanatlarının sanatçıları olan hattat, tezhipçi ve ebrucu kahramanlar incelenmiştir. 3. bölümde harekete biçim veren/dramatik sanatlarla uğraşan tiyatro oyuncuları, sinema oyuncuları, sahne sanatçısı, kantocu ve dansçı kahramanlar incelenmiştir. --------------------In this study, the novels written between 1923-60 and having artistic heroes were examined. How artistic heroes have an appearance and function in novels are tried to be revealed by focusing on the question why the artist may have been chosen as a hero. In addition to the heroes who are crafts men, those who are interested in art as amateurs or who express their opinions about art in novels are also included in the scope of the study. Artistic heroes were examined on the basis of personality, art and craftmenship and environment, it was tried to reveal the natural tendency and environmental conditions that led them to be artists. The goals that the artistic heroes try to reach in his art and the products he put forward in this way were also analyzed.In the introductory part of this study, in order to clarify the concept of artist, the concepts of art, artist and art work which are always debated and the type of novel which is called as kunstlerroman in Western literature which focuses on an artist’s journey to become an artist were examined. In this study, in accordance with traditional classification of arts in the first chapter, the author, poet and musician heroes who are interested in literatüre and music arts as phonetic arts that form sound and word were examined. In the second part, painters, sculptors and calligraphers, illuminators and marbling heroes who are the artists of calligraphy, marbling and illumination as Turkish-Islamic ornamental arts were examined. In the third chapter, the actors, theatrical actors and the performers/ dancers who form the movement and who deal with the dramatic arts were examined.

Bu çalışma, modernite ile birlikte kahraman algısındaki kırılmayla ortaya çıkan antikahramanın tarihsel gelişimini ve Türk romanındaki örneklerini incelemektedir. Antikahramanların çeşitlerini örnekler üzerinden inceleyerek yıllara göre ortaya çıkan farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Öncelikle modernite öncesinde kahramanın dönüşümüne odaklanılmakta, daha sonra antikahramanın meydana gelmesine imkân sağlayan modernite irdelenmektedir. Batı'da antikahramanın gelişimi ve tanımlamaları verilerek bütünlüklü bir antikahraman algısı yaratılmaya çalışılmaktadır. Ardından Türk romanında modernleşme aşamaları ışığında antikahramanların öncülleri örneklerle tanımlanmakta, böylece antikahramanın doğuşunu sağlayan süreç bağlamsal bir düzlemde ifade edilmektedir. Türk romanında antikahramanın ilk olarak ortaya çıktığı 1940'lı yıllardan itibaren yaşadığı dönüşüm, modernitenin etkileri göz önünde tutularak değerlendirilmiş, tarihsel arka planla birlikte Türk romanındaki antikahramanlar sınıflandırılmıştır. Verilen örnekler üzerinden antikahramanın Türk romanındaki yolculuğu bütünlüklü bir şekilde sunulmaya çalışılmıştır. The present study examines the historical development of anti-hero which emerged following the transformation in the perception of anti-hero as a result of modernity and its examples in Turkish novels. Analyzing the examples of anti-hero types, it also aims to present the similarities and differences emerging throughout years. This study primarily focuses on the transformation of hero before modernity, and then addresses modernity enabling the emergence of anti-hero. Through presenting the development and definition of anti-hero in the West, a whole anti-hero perception is tried to be created. Then, the precessors of anti-heroes are described and exemplified under the light of modernization stages of Turkish novels, thus the emergence process of anti-hero is expressed in a contextual level. The transformation of anti-hero since 1940s when it first emerged in Turkish novels is evaluated given the effects of modernity and the anti-heroes in Turkish novels are classified within the context of historical background. The present study tries to present the complete journey of anti-hero in Turkish novels through examples. 432

Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi Türk romanında zaman ögesini genel çizgileriyle değil, en özgün nitelikleriyle kavrayabilecek yapısalcı bir yöntemle çözümlemek hedeflenmiştir. Bu nedenle dönemin romanlarının zaman bakımından ayrıntılı ve sistemli bir biçimde incelenmesi amaçlanmıştır. Tezde, zamanı ele alışlarındaki birtakım farklardan dolayı temsil kabiliyeti yüksek Aka Gündüz'ün Dikmen Yıldızı (1928), Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Kokotlar Mektebi (1929), Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Yaban (1932), Sabahattin Ali'nin Kuyucaklı Yusuf (1937), Mithat Cemal Kuntay'ın Üç İstanbul (1939), Abdülhak Şinasi Hisar'ın Fahim Bey ve Biz (1942), Sabahattin Ali'nin Kürk Mantolu Madonna (1943) ve Peyami Safa'nın Matmazel Noraliya'nın Koltuğu (1949) romanları seçilmiştir. Döneme özgü yapıyı açığa çıkarmak için eserler yakın okuma yöntemiyle çözümlenmiştir. Tezin arka planını aydınlattığı için zaman kavramı ilkin tarihsel gelişimi bakımından ele alınmış ve zaman-anlatı ilişkisine değinilmiş, ikinci bölümde yöntem tanıtılmış, son aşamada ise romanlarda zaman ögesinin ne şekilde konumlandığı tespit edilmiştir. Çalışmada, keyfî ya da tematik incelemeler yerine var olan sistemi açığa çıkarmak esas alındığı için anlatıbilimin olanaklarından yararlanılmıştır. In this study, it is aimed to analyze the element of time in the Turkish novel of the Republican Period with a structuralist method that can comprehend the element of time with its most original qualities, not its general lines. For this reason, it is aimed to examine the novels of the period in terms of time in detail and systematically. In the thesis, the novels, high ability to represent because of some differences in handling the time, was chosen: `Dikmen Yıldızı by Aka Gündüz (1928), Kokotlar Mektebi by Hüseyin Rahmi Gürpınar (1929), Kuyucaklı Yusuf by Sabahattin Ali (1937), Üç İstanbul by Mithat Cemal Kuntay (1939), Fahim Bey ve Biz by Abdülhak Şinasi Hisar (1942), Kürk Mantolu Madonna by Sabahattin Ali (1943), Matmazel Noraliya'nın Koltuğu by Peyami Safa (1949). The novels were analyzed by close reading method to bring out the period specific structure. The concept of time was first discussed in terms of its historical development as it illuminated the background of the thesis. The relationship between time and narrative is mentioned. The second part introduces the method. In the last stage, how the time element is located in the novels has been determined. In the study, instead of arbitrary or thematic investigations, the possibilities of narratology were utilized as it was based on revealing the existing system. 395

Bu çalışmanın amacı Bilge Karasu'nun (1930-1995) Gece adlı romanının göstergebilimsel bir tahlilini sunmaktır. Bu doğrultuda, Fransız edebiyat kuramcısı Gérard Genette'in (1930-2018) söylem çözümleme yöntemi metne uygulanmıştır. Bu yöntem doğrultusunda, Gece düzen, hız, sıklık, ses ve kip unsurları bağlamında şekil itibarı ile tetkik edilmiş, metnin grameri çıkarılmaya gayret edilmiş, anlaşılırlığın temini adına grafiklerden ve şekillerden yararlanılmaya bilhassa özen gösterilmiştir. Böylelikle, yöntemin Türkçede analitik bir tarif ve tatbikini sunmak amaçlanmıştır. Metnin tahlilinde, çalışmanın ana gövdesini teşkil eden Genette'in yöntemi haricinde, (i) Umberto Eco'nun (1932-2016) açık yapıt kavramı, Maurits Cornelis Escher'in (1898-1972) tabloları ve (iii) Carl Jung'un (1875-1961) arketiplerinden istifade edilmiştir. Bu suretle, metnin farklı okumaları, metnin var ettiği dünyanın izafiliği ve imkânsızlığı ve metindeki karakterin veya karakterlerin bireyleşme süreci izah edilmeye çalışılmıştır. This study intends to present a discourse analysis of Bilge Karasu's (1930-1995) novel named Night within the framework of the semiotic analysis method of the French literary theorist Gérard Genette (1930-2018). In line with this method, Night is stylistically analyzed in terms of speed, frequency, sound and mood elements, its grammar is revealed, and special care is taken to make use of graphics in order to ensure clarity. The main purpose here is to present an analytical description and application of the method in a Turkish text. Apart from Genette's method, which forms the basis of this work, the study also benefits from (i) the concept of the open work by Umberto Eco (1932-2016), the paintings by Maurits Cornelis Escher (1898-1972) and (iii) the archetypes of Carl Jung's (1875-1961). The study thus attempts to illustrate different readings of the text, the relativity and implausibility of the world the text conjures up, and the process by which the character(s) in the text experience individuation. 144

Roman kurmacadır, ancak gerçeği yansıtan ve gerçeklerden beslenen bir kurmacadır. Romanda asıl olan anlatının gerçeği ya da doğruyu yansıtmasından ziyade kendi içerisinde tutarlı olmasıdır. Romanı oluşturan unsurların kendi içerisinde tutarlı olması, kurmaca yapıdaki işlevi ve roman kurgusundaki yeri büyük bir önem teşkil etmektedir. Kurmaca bir yapıya sahip olan romanın, kurgusunu oluşturan her bir unsurun, anlatı içerisinde ayrı fonksiyonları mevcuttur. Romanın olmazsa olmazlarından olan şahıs unsurunun, okura tanıtım aşaması ve bunların romana uyumlu bir şekilde dağılımı, itina gerektiren bir husus olmakla birlikte yazarın sanatını uygulamadaki başarısını da yansıtmaktadır. Cumhuriyet dönemi önemli müteffekkir yazarlarından olan Sâmiha Ayverdi, vücuda getirdiği eserleri ile edebiyat dünyasında kendine has bir yer edinmiştir. Yazarın kaleme almış olduğu eserleri, tezli roman özelliğindedir. Dinî, tasavvufî ögelerin hakim olduğu bu romanların hemen hepsinin geri planında, yazarın yaşadığı dönemde tanıklık etmiş olduğu siyasal, toplumsal, sosyal ve kültürel olayların aileler ve bireyler üzerindeki etkilerine de yer verilmiştir. Yazar, doğru bildiklerini insanlara/okura aktarmayı kendine bir vazife bilmiş ve farklı anlatım tekniklerinden yararlanmıştır. Sâmiha Ayverdi'nin romanları ile ilgili bu güne kadar birçok araştırmacı tarafından çalışmalar yapılmıştır. Fakat roman şahıslarının olay örgüsüne katılışları işlevsel açıdan incelenmemiş ve yine bu şahısların okura tanıtım aşamasında başvurulan anlatım teknikleri de bütünlüklü bir şekilde incelemeye tabi tutulmamıştır. Şahıslarını özenle seçip onların dış görünüş tasvirinden ziyade bilhassa psikolojik yönleri ile ilgilenen Sâmiha Ayverdi, gerek geleneksel gerekse modern tekniklerden yararlanarak bunları anlatı içerisinde birleştirmiştir. Yazar, kimi zaman şahıslarını doğrudan tanıtmış kimi zaman da onları davranışlarıyla sunarak okurun karakterle ilgili çıkarımlarda bulunmasını sağlamıştır.Bu çalışmada, Sâmiha Ayverdi'nin, romanlarının tezli olması dolayısıyla anlatım tekniklerini göz ardı ettiği; bunları yeterince kullanmadığı, kullanmayı bilmediği yahut önemsemediği yönünde yapılan haksız eleştirilerin aksine yazarın, tezini ortaya koyarken karakterlerini buna uygun olarak özenle seçtiği ve farklı teknikler kullanarak başarılı bir şekilde karakterizasyon yaptığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, yazarın muhtevayı sunmadaki başarısının karakterizasyondaki ustalığına bağlı olduğu da gösterilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Roman, Şahıslar kadrosu, Anlatım teknikleri, Karakterizasyon The novel is fiction, but one that reflects and feeds on reality. The main thing in the novel is that the narrative is consistent within itself rather than reflecting the truth or truth. The consistency of the elements that make up the novel, its function in the fictional structure and its place in the fiction of the novel is of great importance. Each element that constitutes the fiction of the novel which has a fictional structure, has separate functions within the narrative. The stage of introducing the personality element, which is one of the indispensable elements of the novel, to the reader and their distrubution in harmony with the novel, although it a matter that requires attention, also reflects the success of the author in applying her art. Sâmiha Ayverdi, one of the important thinker writers of the Republic Period, has gained a unique in the world of literature with the works she created. The works written by the author are novels with thesis. The effects of the political, social, social and cultural events that the writer had witnessed in her lifetime on families and individuals are also included in the background of almost all of these novels, which are dominated by religious and mystical elements. The writer took her duty convey what she knew correctly to the reader and made use of different expression techniques. Many researchers have studied the novels of Sâmiha Ayverdi until today. However, the participation of the novel persons in the plot has not been examined functionally and the narrative techniques used in the introductory stage of these individuals to the reader were not subjected to a thorough examination. The author, carefully chooses her people and deals with psychological aspects rather than their extarnel image depiction, has combined them in the narrative by using bot traditional and modern techniques. The author sometimes introduced her persons directly and sometimes presented them with their behavior, enabling the reader to make inferences about the character.In this study, Sâmiha Ayverdi ignored the narrative techniques due to her novels being thesis; Contrary to the unfair criticism that they did not use, know, or care about them, it was attempted to demonstrate that the author carefully selected her characters accordingly and used different techniques while putting forward her thesis. In addition, it has been tried to show that the success of the author in presenting the content depends on her mastery in characterization.Keywords: Novel, People cadre, Narration techniques, Characterization 166

Öğrenci olayları ya da gençlik hareketleri, dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi, geçmişten günümüze ülkemizde de dönem dönem hız kazanarak çeşitli sosyal, kültürel ve ekonomik sonuçların ortaya çıkmasına neden olmuştur. İlk olarak medrese öğrencilerinin eğitim ve öğretime dair hak ve özgürlük talepleri sonucunda ortaya çıkan gençlik hareketleri, daha sonraki süreçte Türkiye'nin siyasal, kültürel ve ekonomik sorunlarını da içine alan daha kapsamlı konularla ilgili olarak büyük eylemler ve protestolara dönüşmüştür. Zaman zaman adam kaçırma, banka soygunu, silahlı eylemler gibi radikal fiillerin de görüldüğü olaylar, toplumun eğitim başta olmak üzere basın, siyaset ve üniversite gibi birçok kesimini doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemiş, toplumsal kargaşaya neden olmuş ve askerî müdahalelerin gerekçelerinden birini oluşturmuştur. Türkiye'nin yakın tarihinde görülen gençlik hareketleri, Türk edebiyatına çeşitli boyutlarıyla yansımıştır. Özellikle, olayların yoğunlaştığı 1960-1980 yılları arasında yaşanan öğrenci olayları, gerek bu yıllar arasında gerekse sonraki yıllarda yayımlanan birçok romanda çeşitli yönleriyle irdelenmiştir.Öğrenci olayları/gençlik hareketlerinin geçmişten günümüze ortaya çıkış sebepleri benzerliklerin yanı sıra farklılıklar da göstermektedir. Bu bakımdan geçmişteki ya da günümüzdeki hadiseleri anlamak ve sağlıklı değerlendirmeler yapabilmek için önce bu hareketlerin ortaya çıkış zeminini ve şartlarını bilmek gerekmektedir. Tarihî, siyasi ve toplumsal açıdan yadsınamayacak ölçüde önem arz eden bu hareketlerin eğitime olan etkilerinin Türk romanı bağlamında kısmi bir biçimde ele alınışı, bu çalışmanın gerekçesini oluşturmaktadır. Bununla birlikte bu çalışmada, öğrenci eylemlerinin yoğun olduğu 1960-1980 yılları arasının Türkiye'nin siyasi, ekonomik ve toplumsal açıdan oldukça çalkantılı bir dönemi olması nedeniyle sadece bu dönemde yazılan romanlar ele alınmıştır. Bu da söz konusu olguyla ilgili olarak daha kapsamlı çalışmaların yapılmasını da gerekli kılmaktadır.Sosyal konularda olaylar ya da durumlar birbiriyle etkileşim içinde, öznel ve değişkendir. Türk romanında da öğrenci olaylarının değerlendiriliş biçimi ve yazarların konuya bakış açısı kişiden kişiye değişmekte, konu farklı şekillerde yorumlanmaktadır. Bu çalışmada, 1960-1980 yılları arasında yayımlanan ve öğrenci olaylarını işleyen romanlar incelenerek yazarların olaylara bakış açıları ve bunları değerlendiriş biçimi ortaya konulmaya, öğrenci olaylarıyla Türkiye'nin içinde bulunduğu sosyal, kültürel ve ekonomik durum arasındaki ilişki belirlenmeye gayret edilmiştir. Bununla birlikte gençleri eylemlere iten içsel ve dışsal sebepler, olayların ortaya çıkışında dünyadaki gelişmelerin etkisi, üniversitelerin ve öğretim üyelerinin durumu, aydınlar, basın, ordu gibi unsurlara ait ayrıntılar ve bu unsurların birbirleri arasındaki ilişkilerin romanlarda işlenişi ayrıntılı bir şekilde belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, bu amaçlar doğrultusunda `içerik analizi` yöntemi kullanılmış, elde edilen veriler tümevarımsal bir yaklaşımla değerlendirilmiştir.Araştırma sonucunda, öğrenci olayları/gençlik hareketleri konusunun 1960-1980 arasında yayımlanan Türk romanlarında yoğun bir biçimde işlendiği, yazarların eserlerinde olayları kendi bakış açılarından (ideoloji/dünya görüşü) ele aldığı görülmüştür. Olayların ortaya çıkışında başta siyasi, sosyal ve ekonomik nedenler olmak üzere birçok unsurun etkili olduğu, Türkiye'deki olayların dünyadaki gelişmelerden bağımsız olmadığı ve ülkemizde farklı boyutlarıyla önemli etkilere yol açtığı tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Öğrenci Olayları, Gençlik Hareketleri, Eğitim, Türk Romanı, Üniversite Student upheavals or youth movements, as it happened in many countries of the world, caused to occur various social, cultural and economic consequences also in Turkey from past to present by accelerating from time to time. Student movements that firstly occured as a result of students' justice and freedom demands about university students' education and training, turned into mass protests and action about broader topics that include Turkey's political, social and economic problems in later process. The movements, in which radical actions such as sometimes abduction, bank robbery, using gun were seen, affected many sections of community directly or indirectly such as rotably education, press, polistics and university, caused social disorder and created of the reasons of military, interventions. Youth movements that seen in recent history of Turkey, reflected on Turkish literature with several dimensions. Especially, the student upheavals that took place between 1950 and 1980 when the uphevals intensified, were examined in various aspects both in these years and in many novels published in the following years.Student or youth movements have appeared from time to time in various events and situations until today. In this respect, initially, it is necessary to reveal them correctly in order to understand past and present events and make healty evaluations. It can be said that handling student uphevals that were undeniably important in historical, political and social aspects and the effects of these events on education in Turkish novels and not having been examined in a comprehensive study before explains the need for this study and the contribution that it will provide to Turkish literature and education. However, the fact that this study only deals with novels written between 1960-1980 and is one of the first studies on this subject puts forward that there is a necessity and opportunity for further research on the subject.Upheavals about social matters or situations are in interactivity with each other, subjective and changeable. In Turkish novels, evaluating way of students' upheavals and authors' perspective varies from person to person and the subject is interpreted in different ways. In this study, it is tried to be presented authors' perspectives on events and their evaluating way of events and determined the relationship among social, political and economic situation which Turkey in by examining the novels published between 1960 and 1980 that deal with student uphevals. However, the internal and external reasons that push young people to the actions, the effect of the developments in the world in the occurance of action, the situation of the univercities and lecturers, the details belong to elements such as press, army and presenting the relationship of these elements between each other in novels have detailedly been tried to be described. In the study, `content analysis` method in accordance with this purpose has been used and the dates obtained have been evaluated with an inductive approach.As a result of the study, it is seen that student uphevals were mentioned in Turkish novels published between 1960 and 1980, authors handled upheavals with their own perspective, many factors such as especially political, social and economic reasons were effective in the emergence of upheavals, upheavals in Turkey was not independent from the developments in the world and significant impacts on Turkey with different aspects.Keywords: Student Upheavals, Youth Movements, Education, Turkish Novels, Univercity 288

Edebî akım olarak romantizm, birbirine zıt birçok anlama gelmesi ve sınırlarının belli olmaması sebebiyle hâlâ güncelliğini koruyan bir tartışma konusudur. Bir romanın romantik olup olmadığına karar vermenin zorluğu da aynı sebepten kaynaklanmaktadır. Romantik temaların her birinin başlı başına birer çalışma konusu olması, bu çalışmanın “arzu” teması etrafında sınırlandırılma sebebidir. Doğa, özlem, tarih, gizem, lirizm, milliyetçilik gibi çeşitli temalar içinden arzunun seçilmesi, romantizmin temelinde kendini keşfetme çabasının olmasından kaynaklanmıştır. Çünkü romantik, kendini keşfetme yolculuğunda doğanın yeniden farkına varmış, geçmişinin kıymetini anlamış, geleceği kurmak için eskiyi yıkma gücünü kendinde bulmuş ve tüm bunları duygularını ön plana çıkararak ifade etmeye çalışmıştır. Böylece hem görüneni hem de görünenin arkasındakini bilmek amacıyla çıkılan kendini keşfetme yolculuğu, kendini ve dünyayı değiştirme arzusuna dönüşmüştür. Bu çalışmada, “arzu” temasının romantizm içindeki yerini belirleyebilmek için öncelikle akımın tanımı ve bu tanımın sınırlarından bahsedilmiş; daha sonra tarihsel gelişimi, üç büyük romantizm bağlamında -İngiltere, Almanya ve Fransa- ele alınmıştır. Romantizmin özelliklerinden genel çerçevede bahsedilerek, “arzu” kavramı, felsefi arka planıyla verilmiş ve “Romantik Bir Tema Olarak Arzu” başlığıyla üç temel arzu belirlenerek, Türk romanından örneklerle desteklenmiştir. Çalışmanın amacını, Türk romanının romantizm akımıyla “arzu” üzerinden ilişkisinin kurulması ve Felatun Bey ile Rakım Efendi’den Saatleri Ayarlama Enstitüsü’ne kadar olan sürecin bu ilişki bağlamında değerlendirilmesi oluşturmaktadır Romanticism as a literary movement is still a matter of debate because it has many opposite meanings and its extend is uncertain. The difficulty of deciding whether a novel is romantic or not is also ensue from the same reason.The fact that each of the romantic themes is a subject of study in itself is the reason why this study is limited around the theme of “desire”. The choice of desire amongst various themes such as nature, longing, history, mystery, lyricism and nationalism stems from the existing effort of self-discovery on the basis of romanticism. Because the romantic, in his journey of self-discovery, re-realized nature, understood the value of his past, found the power to destroy the past in order to establish the future and tried to express all of these by highlighting his emotions. Thus, the journey of self-discovery in order to know both apparent and what is behind it is transformed into a desire to change himself and the world. In this study, in order to determine the place of “desire” theme in romanticism, firstly the definition of the movement and the limits of this definition are mentioned; then its historical development is discussed in the context of the three great romanticisms - England, Germany and France. By mentioning the features of romanticism in general, the concept of “desire" is given with its philosophical background and three basic desires are identified with the title "Desire as a Romantic Theme", and supported with examples from Turkish novels. The aim of the study is to establish the relationship between Turkish novel and Romanticism through “desire" and to evaluate the process from Felatun Bey ve Rakım Efendi to the Saatleri Ayarlama Enstitüsü in this context

`Esat Mahmut Karakurt'un Romanlarında Kadın Kahramanlar` adlı çalışma, Esat Mahmut Karakurt'un 1926-1960 yılları arasında kitap olarak yayımlanmış on altı romanında geçen kadın kahramanların incelemesini esas alır. Çalışmanın amacı Esat Mahmut Karakurt'un romanlarında geçen kadın kahramanları, onların fizyolojik, sosyolojik ve psikolojik durumlarını ve içinde bulundukları hâller doğrultusunda sergiledikleri davranış biçimlerini bilimsel metotlar kullanarak tespit etmek, incelemek ve elde edilen bilgilerden hareketle genellemelere ulaşmaktır.Söz konusu amaçlar doğrultusunda çalışmada seçilen konular, eser incelemesinde kullanılan çağdaş bilimsel yöntemler tespit edilerek Esat Mahmut Karakurt'un romanlarına uygulanmıştır. Yazarın romanlarında yer alan kadın kahramanlara ait fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik unsurlar tasnif edilmiş ve belli sonuçlara ulaşılmıştır.Yapılan incelemeler sonucunda ulaşılan sonuçlar; Esat Mahmut Karakurt'un romanlarında yer alan kadın kahramanların fizyolojik, sosyolojik ve psikolojik özelliklerinin aydınlatılmasına katkı sağlayacaktır.Anahtar Sözcükler: Türk Edebiyatı, Roman, Esat Mahmut Karakurt, Kadın, Kahraman. The work titled `Women heroes in the novels of Esat Mahmut Karakurt` is based on the analysis of sixteen heroes in Esat Mahmut Karakurt's 1926-1960 books.The aim of this study is to identify and examine the protagonists of Esat Mahmut Karakurt's novels, their physiological, sociological and psychological situations and the behaviors they exhibit using scientific methods, and to reach generalizations based on the obtained information.For these purposes, the selected subjects were determined and applied to Esat Mahmut Karakurt's novels by determining contemporary scientific methods used in the study. Physiological, psychological and sociological elements of the female heroes in the novels of the author have been classified and certain conclusions have been reached.The results of the investigations will contribute to the elucidation of the physiological, sociological and psychological characteristics of the female protagonists in Esat Mahmut Karakurt's novels.Key Words: Turkish Literature, Novel, Esat Mahmut Karakurt, Women, Hero. 289

Doktora Tezi, Roman türünde verilen ilk eserlerle birlikte Türk edebiyatı bazı temsillerden ve sınırlardan sıyrılıp sosyo-kültürel bir boyut kazanmış ve böylece duyguların kurgusal boyutta deneyimlenmeleri yeni bir düzlemde gerçekleşmeye başlamıştır. Başka bir ifadeyle, kurgu karakterler verili rollerden sıyrılıp toplumsal yönleri de olan duyguların taşıyıcı bireyleri olarak var olmuşlardır. Bu çalışma, Türk romanının ilk örneklerini, sosyo-kültürel ve politik bir boyut kazanan bu duyguların perspektifinden inceleme amacı taşımaktadır. Bu incelemeyi mümkün kılan kuram ise, duyguların sadece içsel değil aynı zamanda toplumsal bir fenomen olduğunu savunan sosyal inşacılık (social constructivism) kuramıdır. Bu kuram, bazı duyguları daha öncelikli gören biyolojik tabanlı yaklaşımların aksine, genelgeçer bir "temel duygular" kavramını reddetmektedir. Bu bağlamda aşk, umut, kıskançlık ve acıma duygularının Tanzimat ve Servet-i Fünûn olarak adlandırılan dönemlerdeki Türk romanının temel meseleleriyle örtüştüğü belirlenmiş ve sözü edilen bu duygular "temel" olarak kabul edilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde "duygu"nun bilimsel bir kavram haline dönüşmesinin kısa tarihi aktarılmış ve roman türünde duygu üzerine yapılacak bir çalışmanın karşılaşacağı sorunlar çözülmeye çalışılmıştır. İkinci bölüm; sırasıyla aşk, umut, kıskançlık ve acıma bölümlerinden oluşmaktadır. 1872-1901 yılları arasında yayımlanan romanların incelenmesi sonucu söz konusu duyguların, Türk romanının sorunsalları için oldukça yararlı perspektifler sundukları ve bir "medeniyet krizi" yaşayan Osmanlı düşüncesinin yaşadığı duygusal travmayı somutlaştırdığı görülmüştür. Her ne kadar roman ve duygular ekseninde yapılsa da, sosyo-kültürel amacı gereği, bu çalışma; iktisat, tarih, sosyoloji, psikoloji gibi disiplinlerden de önemli ölçüde yararlanmıştır. Ayrıca, duyguların, Osmanlı düşüncesindeki sekülerliğin duygusal kökenleri gibi konulara odaklanan önemli sorular ürettiği tespit edilmiş ve tez çalışmasında bu sorular cevaplandırılmaya çalışılmıştır., The emergence of Turkish novel had brought its novelties as well: Turkish literature, having disposed of its stereotypes and boundaries, gained a socio-cultural depth, therefore emotions have begun to be experienced in a different fictional dimension. In other words, fictional characters started to break free from their ascribed roles and became individuals who feel and embody emotions which have social aspects. This research aims to study 19th century Turkish novel by using these emotions as a new perspective, and this study is made possible thanks to the theory of social constructivism which suggests that emotions are not only a personal and inner phenomenon but also social constructions; thus it rejects basic or primary emotions concepts contrary to biologically based emotion theories. In this regard, this study introduces the history of "emotion", separates similar or intertangled emotion concepts from each other, and explains social constructivism theory in the first part. The second part of this work consists of chapters dealing with hope, romantic love, jealousy, and pity. These four emotions which match with the Turkish novel most, are examined in Turkish novels written in Tanzimat ve Servet-i Fünun periods. This study aims to make emotional trauma of Ottoman thought that experienced a civilization crises more visible. Though center of this thesis are novels and emotions, due to its socio-cultural purposes, this research extends to different disciplines such as economics, history, sociology, or psychology. Besides, emotions have also brought about important questions on emotional origins of secularism in Ottoman thought and herein they are also tried to be answered.

Türk tarihini yakından ilgilendiren Mete Han, Attilâ ve Cengiz Han ile ilgili 2000’li yıllara kadar çok az sayıda roman yayımlanmıştır. İslamiyet öncesi dönem hakkındaki romanların ilk örneklerinden birisi Peyami Safa’nın Attilâ’sı olmuştur. Bu romandan sonra İslamiyet öncesi Türk tarihini ele alan romanların sayısında giderek bir artış meydana gelmiştir. Özellikle 2000’li yıllardan sonra Türk romancıları tarafından Mete Han, Attilâ ve Cengiz Han gibi Türk tarihini yakından ilgilendiren hükümdarlar hakkında yazılan romanların sayısında bir artış meydana gelmiştir. Bu çalışma kapsamında özellikle Türklüğü konusunda tartışmalar bulunan Mete Han, Attilâ ve Cengiz Han hakkındaki romanlar ele alınmıştır. Bu isimlerin bir arada ele alınmasının temel sebebi olarak Türklük meselesi göz önünde bulunduruluştur. Çalışmanın malzemesi toplandıktan sonra bu üç isim arasında dinî inanç, yaşam biçimi, askerî ve siyasi karakter bakımından da benzerlikler olduğu ve Türk romancılarının bu üç ismi benzer bir yaklaşım ile ele aldıkları görülmüştür. Bu çalışmada öncelikle Mete Han, Attilâ ve Cengiz Han’ın yaşam öyküleri ve yaşadıkları dönem hakkında bilgi verilmiş, daha sonra Türk romanında Mete Han Attilâ ve Cengiz Han’ı ele alan eserlerin serüvenine değinilmiştir. Ayrıca çalışmada Mete Han, Attilâ ve Cengiz Han’ı başarılı kılan liderlik vasıflarının sırları üzerinde durulmuş ve onların aralarındaki ortaklıkların Türk romancıları tarafından nasıl ele alındığına yönelik bir tematik inceleme yapılmıştır ve incelemelerden elde edilen veriler yorumlanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda belirlenen temalar ile yapılan incelemeler sonucunda Türk romancılarının Mete Han, Attilâ ve Cengiz Han karakterlerini genel anlamda Türklüğe hizmet eden, Gök Tanrı inancına bağlı ve göçebe kültürün etkisinde yetişmiş, kadına karşı saygılı, törelerine ve geleneklerine bağlı yüksek askerî ve siyasi karaktere sahip liderler olarak ele aldıkları görülmüştür., Mete Han, Attilâ, and Genghis Khan, who closely related in Turkish history, very few novels have been published until the 2000s. One of the first examples of novels about pre-Islamic period was Peyami Safa's Attila. After this novel, there has been an increase in the number of novels dealing with pre-Islamic Turkish history. Especially after 2000s, the rulers such as Mete Khan, Attilâ and Genghis Khan who are of particular concern to Turkish history there has been an increase in the number of novels written by Turkish novelists. Within the scope of this study, have addressed novels which is about Mete Han, Attilâ and Genghis Khan, which have debated about Turkishness in particular. Turkishness issue was taken into consideration as the main reason why these names are addressed together. After the material of the study was collected, it was found that there were similarities between religious beliefs, life style, military and political character among these three names and it was seen that Turkish novelists have treated these three names with a similar approach. In this study, first of all, information about the life stories of Mete Khan, Attilâ and Genghis Khan and the period in which they lived has been given, and then the adventure of the works in Turkish novel that deal with Mete Khan Attilâ and Genghis Khan has been touched on. In addition, the secrets of leadership qualities that made Mete Khan, Attilâ and Genghis Khan successful were studied and a thematic study was conducted about how the partnerships between them were handled by Turkish novelists, and the data obtained from the studies are tried to be interpreted. As a result of investigations made with the themes determined in this direction it was seen that Turkish novelists consider Mete Han, Attila and Cengiz Khan characters as the leaders with high military and political characteristics who are dependent on their respectful customs and traditions against women who have grown under the influence of nomadic culture and depending on the tengrism who serve the Turkishness in general.

Roman türü Türk edebiyatında görülmeye başlandığından beri tarihi kahramanların sıklıkla ana karakter olarak işlendiği görülmektedir. Son yıllarda özellikle Mevlânâ ve Şems-i Tebrizî'yi konu alan romanların geniş kitlelerce okunduğu ve bu romanlara tarihi belge gözüyle bakıldığı bilinmektedir. Şems-i Tebrîzi ve Mevlâna' nın manevi ve edebi kişiliklerinin ayrı düşünülemeyeceği gerçeği göz önünde bulundurulduğunda, Şems' i konu edinen romanların aslında Mevlâna' yı da konu ettikleri söylenebilir. Bu çalışmada romanlar incelenirken mümkün mertebe Şems' in biyografisi ve bu biyografi etrafında kurulan kurmacalar, tarihi gerçeklik bağlamında kıyaslanmaya çalışılmıştır. İncelenen romanların konuları kendi içinde ele alışları mukayese edilerek incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Roman, Türk Romanı, Mevlânâ, Şems-i Tebrizî, Since the novel genre began to be seen in Turkish literature, it has been seen that historical heroes are often treated as the main characters. It is known that novels about Mevlânâ and Şems-i Tebrizî have been read widely by the masses in recent years and these novels have been viewed as historical documents. Considering the fact that the spiritual and literary personalities of Şems-i Tebrîzi and Mevlana cannot be considered separately, it can be said that the novels dealing with Şems are in fact the subject of Mevlana. In this study, while examining novels, the biography of Şems and the fictions established around this biography were tried to be compared in the context of historical reality. The subjects of the novels examined were examined by comparing them. Key words: Novel, Turkish Novel, Mevlânâ, Şems-i Tebrizî

Orhan Pamuk, ilk kitabını `Karanlık ve Işık` adıyla yazıp Milliyet Roman Ödülünü (1979) almıştır. Kitabının, 1982'de `Cevdet Bey ve Oğulları` başlığı verilerek yayımlanmasıyla başlayan yazın süreci, 19 kitap, seçkiler ve pek çok ödülle devam etmiştir. Tarihi, sosyolojiyi, psikolojiyi romanında postmodern anlatı teknikleriyle harmanlayarak yepyeni bir okuma süreci yaşatır. Bu sosyolojik ve tarihsel süreci kurguda oluşturur ve toplumsal yapıyı kurgu dünyasının içine yerleştirirken de karakterlerde meslekleri kullandığı fark edilmektedir. Orhan Pamuk kurgusalında hem nitelik hem de niceliksel açıdan ciddi oranda meslek kullanımı bulunmaktadır. Sınıf çatışmaları ya da atlamaları, hayat içinde gelişen karakterin, çevrenin anlatımı, Doğu Batı karşılaştırması ya da çatışması, yabancılaşma, yalnızlaşma vb. pek çok izlek ve konunun meslekler aracılığıyla aktarıldığı görülmektedir. Çalışmamızın amacı yayımlanmış kurgusal metinlerinde Orhan Pamuk'un meslekleri kullanımı, bu kullanımının oranı, amacını ortaya koymaktır. Sosyolojik vaka sadece bununla da yetinmemekte, kadın, erkek, çocuk meslekler ve bunların kullanım sıklıkları üzerine de bir inceleme ile çalışmamızın detaylandırılması gerekliliği gözlenmiştir. Orhan Pamuk'un bakış açısıyla, oluşturduğu kurgu dünyasındaki kadın, erkek ve çocuk mesleklerin kullanım sıklığı, mesleki nitelikleri ile de değerlendirilmeye alınmıştır. Kadının adının çocuklar kadar zikredilmediği mesleki çalışmanın sonunda değerlendirilmiştir. Böylece hem mesleklerdeki cinsiyet oranı hem de mesleklerin kurgudaki görevi, etkisi sayısal verilerle de açıklanmış ve sunulmuştur. Bilimsel olarak değerlendirilmesiyle kurgusal metinlerde mesleklerin kullanış şekli, çeşitliliği belirtilirken, cinsiyetlerine göre mesleklerin kullanım oranı ile kadının, erkeğin ve çocukların toplumsal yapıdaki fonksiyonlarının Orhan Pamuk kurgusal dünyasındaki rolü, yeri açıklanmış olur. Orhan Pamuk'un meslekler üzerinden yaklaşımı, kurgusal dünyasının bir çeşitliliği olmaktadır.Anahtar Kelimeler: Türk Edebiyatı, Türk Romanı, Senaryo, Orhan Pamuk, Meslek. Orhan Pamuk wrote his first book with the name of `Karanlık ve Işık` and received Milliyet Novel Prize (1979). The literary process after his first book being published with the name of `Cevdet Bey ve Oğulları` went on with 19 novels, selections and numerous awards. By combining history, sociology and psychology with postmodern narrative techniques in his novel, he creates a new reading process. He creates this sociological and historical process in fiction, and it is recognized that he uses professions while placing the social structure into the world of fiction. There is a significant amount of professional use in both the qualitative and quantitative aspects of Orhan Pamuk fiction. It can be observed that many themes and topics such as class conflicts, the development of the character, the narrative of the environment, East-West comparison or conflict, alienation etc. are transferred to the reader through professions. The aim of our study is to reveal Orhan Pamuk's use of occupations, the ratio of this use, and its purpose in published fictional texts. The sociological case was not only satisfied with this, but it was observed that our study should be elaborated with a study on the female, male and child occupations and their frequency of use. From the point of view of Orhan Pamuk, the frequency of the use of female, male and child occupations in the world of fiction was also evaluated with their professional qualifications. It was evaluated at the end of the professional study that the woman's name was not mentioned as much as children.Thus, both the gender ratio in the professions and the role and function of the professions in the fiction are explained and presented with numerical data. While the use of professions in the fictional texts is indicated in scientific terms, with the ratio of the use of occupations according to the gender, the place of females, males and children in the social structure of Orhan Pamuk's fictional world is explained. Orhan Pamuk's approach through professions is a variety of fictional world.Key Words: Turkish Literature, Turkish Novel, Scenario, Orhan Pamuk, Profession. 983

This study included eleven novels written by Pakize Başaran between the years 1951-1977. The findings of the study were presented under two main titles. In the first part, the author was discussed in terms of her “Life”, “Profession” and “Works of Art”. In the second part, the author’s novels were discussed in terms of “Their Formal Features”, “Structural Properties”, “Themes”, “Naming”, and “Use of Language” and “Narration Techniques” in detail. Under the title of the structure of the novels, the plot, characters, literary perspectives, narrators, time, place and narration techniques were discussed. In this part, the novel Şaka Bitti was discussed under a separate title by the reason of that it had biographical and historical elements. For this reason, it was appropriate to include the author’s life along with her family life in the first part. The presentation of the novels was done on a chronological basis. The eleven novels of the author were: Benim Doktorum, Sahte Gelin, Köye Dönen Yosma, Meçhule Giden Yol, Şaka Bitti, Seni Yalnız Seni, Aşk Acıları, Devenin Öcü, Büyükler Küçükler ve Köpekler, Döner Koltuk, Tekinsizler. In the conclusion part of the study, as a female writer, Pakize Başaran's life, family, profession, works of art, novels, novel writing and the popular novel features in her novels were presented qualitatively. Key Words Pakize Başaran, Turkish Novel, Novel Writing,Popular Novel, Popular Love Novels. KABUL VE ONAY…………………………….....………………………………………i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI…………...………….ii ETİK BEYAN…………………………………………………………………...………iii TEŞEKKÜR……………………………………………………………………...……...iv ÖZET………………………………………………………………………………....…...v ABSTRACT………………………………………………………………………….......vi İÇİNDEKİLER…………………………………………………………………...…….vii GİRİŞ…………………………………………………………………...………………...1 1. BÖLÜM: PAKİZE BAŞARAN’IN HAYATI………………........………..………...7 1.1. Hayatı……………………………………………………………….......……7 1.2. Mesleği………………………………………………………………….........9 1.3. Sanatı……………………………………………………………...................9 2.BÖLÜM: ROMAN SANATI BAKIMINDAN PAKİZE BAŞARAN’IN ROMANLARI……………………………………………………..................................13 2.1. Romanların Biçimsel Özellikleri…...…………………………………........13 2.1.1. Benim Doktorum……………………………………………..........13 2.1.2. Sahte Gelin…………………………………………………............14 2.1.3. Köye Dönen Yosma…………………………………………..........14 2.1.4. Meçhule Giden Yol…………………………………………...........15 2.1.5. Şaka Bitti……………………………..........……………………….15 2.1.6. Seni Yalnız Seni……….…………......……..............………….........16 2.1.7. Aşk Acıları…………….………………….........…………………....17 2.1.8. Devenin Öcü………….……………….........……………………….17 2.1.9. Büyükler Küçükler ve Köpekler…………...........……………….....18 2.1.10. Döner Koltuk………………………………...........…….………....18 2.1.11. Tekinsizler…………………….....……………...….......….……….19 2.2. Pakize Başaran’ın Romanlarının Yapısı…………………….…....……....21 2.2.1. Olay Örgüsü……………………………………….…….........…….21 2.2.1.1. Benim Doktorum…..…………………….……...........................21 2.2.1.2. Sahte Gelin……….….…………….…...…….............…….........23 2.2.1.3. Köye Dönen Yosma…………………..…….…...........…….......25 2.2.1.4. Meçhule Giden Yol….............……..........………………….......27 2.2.1.5. Şaka Bitti……………….............…….....……………….….......28 2.2.1.6. Seni Yalnız Seni………….…….......................……...…………29 2.2.1.7. Aşk Acıları……………….………...…................…………........31 2.2.1.8. Devenin Öcü…………...….……………….....…............…........33 2.2.1.9. Büyükler Küçükler ve Köpekler…..……........……....................35 2.2.1.10. Döner Koltuk……………………….........................................37 2.2.1.11. Tekinsizler …..................……….………………......................40 2.2.2. Şahıs Kadrosu…………………......……………….………….….....46 2.2.2.1. Kadınlar……………………...........……….…………..….........46 2.2.2.1.1. Yaşlarına Göre Kadınlar……..............………....................46 2.2.2.1.1.1. Çocuklar……………..............…..................................46 2.2.2.1.1.2. Genç Kadınlar…............…….......................................47 2.2.2.1.1.3. Orta Yaşlı Kadınlar……...........…................................48 2.2.2.1.2. Sosyal Durumlarına Göre Kadınlar…….............................49 2.2.2.1.2.1 Ev Hanımları………………...........................................49 2.2.2.1.2.2. Çalışan Kadınlar…..........………..................................62 2.2.2.1.2.2.1. Hemşireler - Doktorlar.............................................62 2.2.2.1.2.2.2. Avukatlar….............................................................62 2.2.2.1.2.2.3. Gazeteciler…............................................................63 2.2.2.1.2.2.4. Öğretmenler…..........................................................64 2.2.2.1.2.2.5. Katibeler – Sekreterler...............................................66 2.2.2.1.2.2.6. Şarkıcılar – Dansçılar...............................................67 2.2.2.2. Erkekler …………….....………………………….....................71 2.2.2.2.1. Yaşlarına Göre Erkekler….....…….....................................71 2.2.2.2.1.1. Çocuklar………………….............................................71 2.2.2.2.1.2. Genç Erkekler…............……..........................................71 2.2.2.2.1.3. Orta Yaşlı Erkekler…...........…….................................73 2.2.2.2.2. Sosyal Durumlarına Göre Erkekler…....…............................74 2.2.2.2.2.1. Çalışmayan Erkekler……….….......................................74 2.2.2.2.2.2. Çalışan Erkekler…...........………..................................76 2.2.2.2.2.2.1. Doktorlar .................................................................77 2.2.2.2.2.2.2. Öğretmenler…..........................................................80 2.2.2.2.2.2.3. Çiftçiler – Köylüler....…..........................................82 2.2.2.2.2.2.4. Gazeteciler – Yazarlar…...........................................83 2.2.2.2.2.2.5. Avukatlar…..............................................................85 2.2.2.2.2.2.6.Askerler-Polisler-Pehlivanlar.....................................86 2.2.2.2.2.2.7. İş İnsanları…............................................................87 2.2.2.2.2.2.8. Mimar – Mühendis.....................................................91 2.2.2.2.2.2.9.Pavyonda–Kumpanyada Çalışanlar............................92 2.2.2.2.2.2.10. İşçiler – Temizlikçiler…...............….......................93 2.2.2.2.2.2.11. Siyasetçiler…….......................................................95 2.2.3. Bakış Açısı ve Anlatıcı….........…………………………………...101 2.2.3.1. Kahraman Bakış Açısıyla Yazılan Romanlar…..........…..........102 2.2.3.2. Gözlemci Bakış Açısıyla Yazılan Romanlar…...........……......102 2.2.3.3. Hem Kahraman Bakış Açısı Hem Hakim Bakış Açısıyla Yazılan Romanlar................................................................................102 2.2.4. Zaman……………………………………………………..............103 2.2.5. Mekan……………………………………....………………..........108 2.2.5.1. Coğrafi Mekanlar…………………………...........……...........109 2.2.5.2. Dar/Kapalı Mekanlar…...........………………………….........115 2.2.5.3. Geniş/Açık Mekanlar…….........……...................…………….127 2.2.6. Anlatım Teknikleri……...…………………………….........……...128 2.2.6.1. Anlatma – Gösterme Teknikleri…………………...................128 2.2.6.2. Mektup Tekniği……….………………………............….........129 2.2.6.3. Özetleme Tekniği……………………………….......................134 2.2.6.4. Geriye Dönüş Tekniği…………………………........................134 2.2.6.5. Diyalog Tekniği……………………………….......................135 2.2.6.6. İç Monolog Tekniği……………………….…........................136 2.3. Tematik Yönden Pakize Başaran’ın Romanları………………………...139 2.3.1. Aşk ve Evlilik Teması……………………………………........…139 2.3.2. Tarihi ve Sosyal Temalar…………………………………...........145 2.3.3. Kişisel Menfaatlerin Ağır Bastığı Romanlar……………….........146 2.4. Romanların Adlandırılması…………………………………………........147 2.5. Dil ve Anlatım………………………………………………………….......148 2.6. Biyografik ve Tarihi Roman Olarak ‘Şaka Bitti’……………………....149 SONUÇ………………………………………………………………………………....152 KAYNAKÇA………………………………………………………………………......157 EK 1. ORİJİNALLİK RAPORU…………………………………………………......160 EK 2. ETİK KURUL / KOMİSYON İZNİ YA DA MUAFİYETİ FORMU…....…161 EK 3. ROMANLARIN ÖN KAPAK GÖRSELLERİ…………...….........................162 ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………………...…….…173 Bu çalışma 1951-1977 yılları arasında Pakize Başaran tarafından yazılan on bir romanı kapsamaktadır. Çalışma iki ana başlık altında incelenmiştir. İlk bölümde yazar “Hayatı”, “Mesleği” ve “Sanatı” bakımlarından ele alınmıştır. İkinci bölümde yazarın romanları; “Romanların Biçimsel Özellikleri”, “Romanların Yapısı”, “Tematik Yönden Romanlar”, “Romanların Adlandırılması”, “Dil ve Anlatım” başlıkları altında detaylı bir şekilde incelenmiştir. Romanların yapısı başlığı altında olay örgüsü, şahıs kadrosu, bakış açısı ve anlatıcı, zaman, mekan ve anlatım tekniklerine yer verildi. Bu bölümde Şaka Bitti adlı roman ayrı bir başlıkta incelenmiştir; bunun nedeni adı geçen eserin biyografik ve tarihi unsurlar içermesidir. Bu nedenle ilk bölümde yazarın hayatı ele alınırken, ailesine de yer verilmesi uygun görülmüştür. Romanlarla ilgili incelenen her bir başlıkta kronolojik sıra esas alınmıştır. Yazarın ele alınan on bir romanı şunlardır: Benim Doktorum, Sahte Gelin, Köye Dönen Yosma, Meçhule Giden Yol, Şaka Bitti, Seni Yalnız Seni, Aşk Acıları, Devenin Öcü, Büyükler Küçükler ve Köpekler, Döner Koltuk, Tekinsizler. Çalışmanın sonuç kısmında ise bir kadın yazar olarak Pakize Başaran’ın hayatı, ailesi, mesleği, sanatı, romanları, romanlarının yapısı, romancılığı ve romanlarında görülen popüler roman özellikleri hakkında elde edilen bulgular nitel olarak ortaya konulmuştur. Anahtar Sözcükler Pakize Başaran, Türk Romanı, Romancılık, Popüler Roman, Popüler Aşk Romanı.

Hikmet Erhan Bener, Türk edebiyatı ve tefekkür tarihinde önemli şahsiyetlerden biridir. Bener'in ilk dönem romanlarında bireyin iç dünyası, açmazları, daha çok kendisi ve ilişkileri ön plandadır. Onun romanlarında insan psikolojisi hep öndedir. Bireyin açmazları, hayat mücadelesi altında ezilişi, toplumsal duyarlılıkla yazdığı romanlarında bile olay zincirini yöneten en önemli unsurlardır. Onun romanları insana kendisini anlatıyor, daha çok kabul etmek istemediği kendisini. İnsanoğlunun kabul etmekte zorlandığı kötücül yanlarına büyülü bir ayna tutuyor bu romanlar. Erhan Bener bireyin iç dünyasındaki karmaşıklıkları birey-toplum ilişkisi bağlamında, gerçekçi ve doğal bir üslupla gözler önüne seriyor. Bener'in hemen hemen bütün romanlarında bir savunma var, daha çok psikolojik bir savunma bu. Söz konusu romanlarda zorlukların iç içe geçtiği bir hayat kaosu var ve bireyin bu kaosla mücadelesi işleniyor. Sonucunun başarılı olup olmadığı tartışılabilir bir mücadele. Savunma mekanizmalarını romandaki kurgunun ana unsuru haline getirmiş bir yazarın savunma psikolojisinin gelişimini ve yapısını çözümlemek bir gerekliliktir. Bu gereklilik düşüncesiyle başlayan çalışmada, edebiyat-psikoloji ilişkisi bağlamında, Hikmet Erhan Bener'in Kedi ve Ölüm ile Acemiler romanlarındaki savunma mekanizmaları psikanalizin imkânları doğrultusunda incelenmiştir. Hikmet Erhan Bener is one of the most important figures in the history of Turkish literature and contemplation. In Bener's early novels, the individual's inner world, dilemmas, personality and relationships are the fronts. Besides that in his novels, human psychology is always the first. In his novels written with social sensitivity, the individual's dilemmas and troubles under the struggle of life are the most important elements which are forming the chain of novel's plot. His novels tell people about their personality; especially they do not want to admit. Thus, these novels mirror magically the human beings bad sides that they have accepted in difficulty. Hikmet Erhan Bener reveals the complexities of the individual's inner world in a context of individual-society relation, in a realistic and natural style. In almost all of Bener's novels there is a defence, mostly psychological defence. In the novels as mentioned, there is a life chaos in which the difficulties interlock and more individuals are struggling with this chaos. It is an arguable struggle whether the result is successful or not. It is a necessity to analyze the development and structure of defence psychology for a writer who has worked up the defence mechanisms into the main element of the fiction in the novel. In the study which started with the thought of this necessity, in the context of literature-psychology relationship, Hikmet Erhan Bener's defence mechanisms in the novels of Kedi ve Ölüm and Acemiler have been examined in the light of the possibilities of psychoanalysis. 149

Ardahan Üniversitesi Doktora Tezi-Gürhan Çopur, Ayla Kutlu, Çağdaş Türk Edebiyatı’nda 1980 sonrası dönemde roman ve öyküleriyle ön plana çıkmış kadın kalemlerdendir. Aygen Berel takma adıyla ilk eserlerini çeşitli dergilerde yayımlayan yazar, emekli olmasının ardından bütün mesaisini eserlerine ayırır. Eserlerinde sıklıkla toplumsal olayları, kadın sorunlarını ve insani tükenişleri kullanan yazar, izleklerini kuşatan ve belirginleştiren fon olarak tarihsel ve toplumsal olayları seçer. Ayla Kutlu’nun romancılığında kadın ve kadına ait izlekler ön plana çıkmış, ikincil birey kabul edilmiş ya da nesneleştirilmiş kadınların trajedisine dikkat çekmek ve onları anlatmak hedefine yönelmiştir denilebilir. Bu yolu seçen yazar, eserlerinde sloganik ve çatışmacı söylemlere girmeden roman ve insan bağdaşıklığı arasında kurgusunu tamamlar. Ayla Kutlu, ilk eserlerini 70’li yılların sonlarında verir ve dönem atmosferini eserlerine yansıtır. Öykü ile başlayan yazarlık serüveni romana evrilerek iki türün de başarılı örneklerini vücuda getirir. Türkçe üzerinde hassasiyetle duran yazar, dil kullanımında akıcılığı ve etkileyiciliği ilk eserlerinde yakalayabilmiştir denilebilir. On adet romanı, dört adet öykü kitabı bulunan yazarın birçok eseri tiyatroya ve televizyona uyarlanmıştır. Tanınırlığını TRT’de dizi olarak ekranlara aktarılan Bir Göçmen Kuştu O eseri ile arttıran yazar, realist ve eleştirel bir tarzla kadın sorunlarını önceleyen bir çizgiye sahip olmasıyla çağdaşlarından ayrılır. Çalışmamızda Ayla Kutlu’nun basılmış romanları, roman tekniği, izleksel kurgu ve üslup bağlamında irdelenecek, yazarın roman dünyasıyla ilgili çözümlemelere gidilecektir. Bu çalışmalar neticesinde yazarın dil kullanımı, izleklerin niteliği, karakter teşkili gibi unsurların oluşturduğu roman değerlendirmesi daha kolay hale gelecektir., Ayla Kutlu is one of the most prominent female authors with her novels and stories in the contemporary Turkish literature after the 1980s period. After her retirement, the author who published her first works in various journals with her nickname called Aygen Berel puts all her effort into her works. The author, who often uses societal events, problems of women and exhaustions of human chooses historical and social events as a ground that encompasses and clarifies her themes. In the perspective of Ayla Kutlu's novels, woman themselves and anything related with women have come into the prominence and it could be stated that she has aimed to draw attention of people to the tragedies of women who were only accepted as a second-class individuals in the society and being objectified. The author who follows the mentioned direction builds her fiction between novel and human without having sloganic and argumentative discourses in her works. Ayla Kutlu completed her first works in the late 70s and reflected the atmosphere of that era into her pieces. Started with stories and then evolved into novels, the adventure of her authorship accomplishes to engender successful pieces of both literary genres. It can be asserted that the author who has been sensitive about Turkish language could catch fluency and impressiveness in her first works. Ten novels, four story books were published by the author and also many of them were adapted to theater and television. The author who has risen her recognition with the series of her work called “Bir Göçmen Kuştu O” in the television channel TRT is separated from other contemporary authors of the same era by having a line that prioritize women's issues with a realistic and critical style. In this study, novels of Ayla Kutlu those, which were published, has been examined in the context of novel technique and thematic fiction and analyzes about her novel world have been covered. As a result of these investigations, it will be easier to evaluate the novels that are the composition of such factors like the use of language, quality of theme, the formation of characters., İÇİNDEKİLER ÖZET -- i ABSTRACT -- ii ÖNSÖZ -- vii KISALTMALAR -- ix BİRİNCİ BÖLÜM -- 1 1. AYLA KUTLU’NUN HAYATI, SANATI VE ESERLERİ -- 1 1.1. Hayatı -- 1 1.1.1. Ailesi -- 1 1.1.2. Eğitimi -- 2 1.1.3. Evliliği -- 2 1.1.4. Memuriyeti -- 3 1.2. Sanat-Edebiyat Görüşleri -- 3 1.3. Eserleri -- 5 1.3.1. Romanları -- 5 1.3.2. Öyküleri -- 7 1.3.3. Anı Kitapları -- 8 1.3.4. Çocuk Kitapları -- 8 1.3.5. TV’ye Uyarlanmış Eserleri -- 11 1.3.6. Sahnelenmiş Eserleri -- 12 1.3.7. Aldığı Ödüller -- 12 İKİNCİ BÖLÜM -- 14 2. ROMANLARDA YAPI -- 14 2.1. Kaçış -- 14 2.1.1. Romanın Kimliği -- 14 2.1.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 15 2.1.3. Olay Örgüsü -- 16 2.1.4. Zaman -- 18 2.1.5. Mekân -- 19 2.1.5.1. Çevresel Mekânlar -- 19 2.1.5.2. Algısal Mekânlar -- 20 2.1.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 20 2.1.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 22 2.1.6. Şahıs Kadrosu -- 23 2.1.6.1. Başkişi -- 23 2.1.6.2. Norm Karakter/ler -- 26 2.1.6.3. Kart Karakter -- 27 2.1.6.4. Fon Karakterler -- 28 2.2. Islak Güneş -- 29 2.2.1. Romanın Kimliği -- 29 2.2.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 30 2.2.3. Olay Örgüsü -- 31 2.2.4. Zaman -- 33 2.2.5. Mekân -- 34 2.2.5.1. Çevresel Mekânlar -- 34 2.2.5.2. Algısal Mekânlar -- 34 2.2.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 34 2.2.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 37 2.2.6. Şahıs kadrosu -- 38 iv 2.2.6.1. Başkişi -- 38 2.2.6.2. Norm Karakter -- 39 2.2.6.3. Kart Karakter -- 40 2.2.6.4. Fon Karakter -- 40 2.3. Cadı Ağacı -- 40 2.3.1. Romanın Kimliği -- 40 2.3.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 42 2.3.3. Olay Örgüsü -- 43 2.3.4. Zaman -- 45 2.3.5. Mekân -- 45 2.3.5.1. Çevresel Mekânlar -- 45 2.3.5.2. Algısal Mekânlar -- 46 2.3.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 46 2.3.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 47 2.3.6. Şahıs Kadrosu -- 48 2.3.6.1. Başkişi -- 48 2.3.6.2. Norm Karakter -- 53 2.3.6.3. Kart Karakter -- 53 2.3.6.4. Fon Karakterler -- 54 2.4. Ateş Üstünde Yürümek -- 54 2.4.1. Romanın Kimliği -- 54 2.4.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 55 2.4.3. Olay Örgüsü -- 57 2.4.4. Zaman -- 59 2.4.5. Mekân -- 60 2.4.5.1. Çevresel Mekânlar -- 60 2.4.5.2. Algısal Mekânlar -- 60 2.4.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 60 2.4.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 61 2.4.6. Şahıs kadrosu -- 62 2.4.6.1. Başkişi -- 62 2.4.6.2. Norm Karakter -- 64 2.4.6.3. Kart Karakter -- 64 2.4.6.4. Fon Karakterler -- 65 2.5. Bir Göçmen Kuştu O -- 65 2.5.1. Romanın Kimliği -- 65 2.5.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 66 2.5.3. Olay Örgüsü -- 67 2.5.4. Zaman -- 70 2.5.5. Mekân -- 72 2.5.5.1. Çevresel Mekânlar -- 72 2.5.5.2. Algısal Mekânlar -- 72 2.5.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 72 2.5.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 73 2.5.6. Şahıs Kadrosu -- 74 2.5.6.1. Başkişi -- 74 2.5.6.2. Norm Karakter -- 78 2.5.6.3. Kart Karakter -- 79 2.5.6.4. Fon Karakter/ler -- 80 2.6. Hoşça Kal Umut -- 81 2.6.1. Romanın Kimliği -- 81 2.6.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 81 2.6.3. Olay Örgüsü -- 82 2.6.4. Zaman -- 84 2.6.5. Mekân -- 85 2.6.5.1. Çevresel Mekânlar -- 85 2.6.5.2. Algısal Mekânlar -- 85 2.6.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 85 v 2.6.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 86 2.6.6. Şahıs Kadrosu -- 87 2.6.6.1. Başkişi -- 87 2.6.6.2. Norm Karakter -- 92 2.6.6.3. Kart Karakter -- 93 2.6.6.4. Fon Karakter -- 93 2.7. Kadın Destanı -- 94 2.7.1. Romanın Kimliği -- 94 2.7.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 95 2.7.3. Olay Örgüsü -- 96 2.7.4. Zaman -- 98 2.7.5. Mekân -- 98 2.7.5.1. Çevresel Mekânlar -- 98 2.7.5.2. Algısal Mekânlar -- 99 2.7.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 99 2.7.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 100 2.7.6. Şahıs Kadrosu -- 100 2.7.6.1. Başkişi -- 100 2.7.6.2. Norm Karakter -- 104 2.7.6.3. Kart Karakter -- 104 2.7.6.4. Fon Karakter -- 105 2.8. Emir Bey’in Kızları -- 106 2.8.1. Romanın Kimliği -- 106 2.8.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 107 2.8.3. Olay Örgüsü -- 108 2.8.4. Zaman -- 110 2.8.5. Mekân -- 110 2.8.5.1. Çevresel Mekân -- 110 2.8.5.2. Algısal Mekân -- 111 2.8.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 111 2.8.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 113 2.8.6. Şahıs Kadrosu -- 114 2.8.6.1. Başkişi -- 114 2.8.6.2. Norm Karakter -- 117 2.8.6.3. Kart Karakter -- 117 2.8.6.4. Fon Karakter -- 118 2.9. Asi… Asi -- 118 2.9.1. Romanın Kimliği -- 118 2.9.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 119 2.9.3. Olay Örgüsü -- 122 2.9.4. Zaman -- 125 2.9.5. Mekân -- 126 2.9.5.1. Çevresel Mekânlar -- 126 2.9.5.2. Algısal Mekânlar -- 127 2.9.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 127 2.9.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 128 2.9.6. Şahıs Kadrosu -- 129 2.9.6.1. Başkişi -- 129 2.9.6.2. Norm Karakter -- 131 2.9.6.3. Kart Karakter -- 132 2.9.6.4. Fon Karakter -- 133 2.10. Yedinci Bayrak -- 133 2.10.1. Romanın Kimliği -- 133 2.10.2. Bakış Açısı ve Anlatıcı -- 134 2.10.3. Olay Örgüsü -- 136 2.10.4. Zaman -- 139 2.10.5. Mekân -- 140 2.10.5.1. Çevresel Mekânlar -- 140 vi 2.10.5.2. Algısal Mekânlar -- 140 2.10.5.2.1. Kapalı-Dar ve Labirentleşen Mekânlar -- 141 2.10.5.2.2. Açık-Geniş Mekânlar -- 142 2.10.6. Şahıs Kadrosu -- 142 2.10.6.1. Başkişi -- 142 2.10.6.2. Norm Karakter -- 147 2.10.6.3. Kart Karakter -- 148 2.10.6.4. Fon Karakter -- 149 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM -- 150 3. ROMANLARDA İZLEKSEL KURGU -- 150 3.1. Kendini Gerçekleştirme -- 150 3.2. Başkaldırı -- 158 3.3. Kaçış -- 164 3.4. Yabancılaşma -- 170 3.5. Aşk -- 172 3.6. Özgürlük Sorunu ve Ötekileş(tir)me -- 180 3.7. Yoksulluk -- 183 3.8. Feodal Yapı-Birey Çatışması -- 194 3.9. Yozlaşma -- 197 3.10. Umut/suzluk -- 210 3.11. Yalnızlık -- 213 3.12. Şiddet -- 216 3.13. İntihar -- 230 3.14. Yurtsuzluk -- 237 4. ROMANLARDA DİL VE ÜSLUP -- 243 4.1. Romanlarda Anlatım Teknikleri -- 243 4.2. Romanlarda Anlatım Biçimleri -- 245 4.3. Romanlarda Sözdizimi -- 254 5. SONUÇ -- 258 6. KAYNAKÇA -- 262 6.1. Ayla Kutlu Kaynakçası -- 267 6.1.1. Söyleşiler -- 267 6.1.2. Genel Yazılar -- 269 6.1.3. Ayla Kutlu’nun Kendi Yazıları -- 275 6.1.4. Haberler -- 276 6.1.5. Yazar Hakkında Yayımlanmış Kitaplar -- 277 6.1.6. Yazar Hakkında Yapılmış Lisans, Yüksek Lisans Tezleri -- 278 Ayla Kutlu ile Gerçekleştirdiğimiz Mektup Söyleşi -- 280 AYLA KUTLU HAKKINDA HABERLER-FOTOĞRAFLAR -- 291 ÖZGEÇMİŞ -- 301

Türk Romanında Bulgarlar başlıklı çalışmada, Türk yazarların Bulgar roman kahramanları ve Bulgar milletiyle alâkalı genellemeler üzerine oluşturdukları Bulgar algısı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu çalışmada, her iki milletin yüzyıllar içerisinde şekillenen ortak tarih, coğrafya ve komşuluk ilişkilerinin Türk yazarlar tarafından nasıl ele alındığı ve nasıl algılandığı gösterilmiştir.İki milletin tarihî süreçteki yerlerine bakıldığında, romanlarda 93 Harbi'nin önemli bir dönüm noktası olduğu görülmektedir. Romanlarda, bu savaşın sonrasında kendisini daha fazla gösteren komitacılık faaliyetleri ile düşmana dönüşen olumsuz Bulgar imgesi vardır. Olumsuz imge, özellikle milliyetçi yazarların eserlerinde görülmektedir. Bunun yanı sıra, komşu ve gayrimüslim tebaanın bir parçası olarak olumlu Bulgar imgesi de mevcuttur. Ahmet Mithat Efendi'nin romanlarında Osmanlıcılık ideolojisine uygun olarak bu tip Bulgarlar vardır. Osmanlı Devleti döneminde `Ruslarla işbirliği içinde` olan Bulgar imgesi, II. Dünya Savaşı sonrası `komünist` Bulgar imgesine dönüşür. 1989 zorunlu göçüyle Türkiye'ye gelen Bulgaristan Türk aydınlarının eserlerinde komünizm eleştirisiyle beraber bu tip Bulgarlar görülmektedir.Konuyla ilgili romanlar incelendiğinde Türk-Bulgar ilişkilerinin önemli tarihî ve siyasî gelişmelerini söz konusu eserlerde görmek mümkündür. Yazarların, olumsuz Bulgar imgesiyle Bulgarları `öteki` olarak anlattıklarını, olumlu Bulgar imgesiyle ise iki millet arasındaki ortak özellik ve bağlara dikkat çekip dostluğu pekiştirme çabası gösterdiklerini ifade etmek, mümkündür. Bulgarian perception, which Turkish writers have constituted upon Bulgarian novel heroes and generalization concerning Bulgarian nation has been found out in this study. Besides, it is showed how examined and perceived both nations' common history, which has been shaped in centuries, geography and neighborhood relations by Turkish writers in this study. It has been understood that the Ottoman-Russian War (1877-78) is an important milestone in the novels when looked at the places of these nations in historical process. In the novels, there has been negative Bulgarian image, which turned into enemy because of their guerilla activities, which had come into prominence as a result of that war. Negative image has been seen in the novels of especially nationalist writers. In addition to this, there is a positive Bulgarian image as a part of neighbor and non-Muslim people. This type of Bulgarian, which fits Ottomanism ideology, is encountered in the novels of Ahmet Mithat Efendi. The Bulgarian image, which is in cooperation with Russians in the period of Ottoman Empire turned into communist Bulgarian image after the World War II. These types of Bulgarians have been taken part in the novels of Turks of Bulgaria, who came to Turkey because of the forced migration in 1989. It is possible to see the important historical and political developments of Turkish-Bulgarian relations in the Turkish novel. It is the fact that Turkish writers otherized Bulgarians with negative Bulgarian image, whereas they emphasized friendship by remaking common characteristics among both nations with positive Bulgarian image. 273

Türk edebiyatının özellikle de Servet-i Fünûn edebiyatının önemli yazarlarından olan Halit Ziya Uşaklıgil (1868-1945) realist bir yaklaşımla ve teknik açıdan sağlam bir şekilde yazdığı romanlarıyla Modern Türk romanının ilk örneklerini verir. Hikâye, mensur şiir, anı, deneme ve tiyatro gibi türlerde eser veren ancak romanlarıyla ön plana çıkan Halit Ziya Uşaklıgil'in roman konuları içinde aile büyük bir öneme sahiptir. Halit Ziya Uşaklıgil, realist bakış açısının yansıması olarak olumsuz özelliklere sahip ailelere de yer verirken, romanın arka planında toplumsal bir eleştiri de yapar. Romanlarında; evlilik, eşler arasındaki ilişki, çocuk-ebeveyn ilişkisi, kardeşlerin birbirlerine yaklaşımları ve akrabalık ilişkileri üzerinde duran Halit Ziya Uşaklıgil, bu ilişkileri yansıtırken, aile üyelerini kaybeden, şiddet gören, aldatılan ve boşanan bireylere yer verir.Tezin amacı, Türk romancılığında bir dönüm noktası olan Halit Ziya Uşaklıgil'in romanlarında önemli bir sosyolojik arka plana sahip olan aile kurumunu, sosyolojik ve bütüncül bir yaklaşımla inceleyerek, bu romanlardaki aile olgusunun durumunu tespite çalışmaktır.Anahtar Sözcükler: Halit Ziya Uşaklıgil, roman, aile. Halit Ziya Uşaklıgil (1868-1945) is one of the most important writers of Turkish literature espacially Servet-i Fünûn period who gives first examples of modern Turkish novelism with a realistic approach and technically professionalism. Halit Ziya Uşaklıgil wrote stories, impartial poetries, essays, plays but he comes forward with novels. In his novels family foundation tooks a great significance. While he mentions about families with negative attributes which is a reflection of realistic perspective also makes a social criticism in the back story of the novel. In his novels Halit Ziya Uşaklıgil emphasizes in marriage, relationship between couples, child-parent relations, brother-sister behaviours and relative relationships. He also gives place to the one who lost one of his family members, physical brutality and person who get devorced and cheted on while he mirrors this relationships. Goal of this thesis is to identify the stuation of family foundation in Halit Ziya Uşaklıgil novels which is a milestone in the Turkish novelism. Family foundation has a important sociological principal in Halit Ziya Uşaklıgil novels and this research will try to determine it with a comprehensive approach.Key words: Halit Ziya Uşaklıgil, novel, family. 168

`Veysel Dikmen'in Hayatı Sanatı ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme` adlı yüksek lisans tezinde 1991'den beri beş roman ve epik-mitolojik öykülerden oluşan `Babilonya Şarkıları` adlı bir eser yayımlayan Dikmen'in eserleri incelenmiştir. Doksanlı yıllardan itibaren roman dünyasında kendisine bir yer edinen Dikmen, aynı zamanda banka müfettişidir. Romanları yanında çeşitli konularda makaleleri bulunur. Yazar, kendisini iyi yetiştirmiş, edebiyat, sinema, tiyatro, ekonomi vb. birçok konuda araştırma yapmış sosyo-kültürel yönü gelişmiş bir şahsiyettir.Veysel Dikmen gibi bir yazarın romanlarının bilimsel açıdan incelenmesi bir gerekliliktir. Bu nedenle bu çalışmada yazarın romanları (Sıcak Tanrıdan Soğuk Ekmek, Düşlerin Şarkısı Yok, Göz Yaşlarımı Size Bırakıyorum, Büyük Ölüler Meydanı, Kayıp Ruhlar Cenneti) ve hikâye kitabı (Babilonya Şarkıları) yapı ve içerik bakımından ayrı ayrı incelenmiştir.Çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Veysel Dikmen'in hayatı ve edebi kişiliğiyle ilgili bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Veysel Dikmen'in romanları olay örgüsü, tema, kişiler bakış açısı, zaman ve mekân açısından ayrı ayrı incelenmiştir. İkinci bölümde ise yazarın `Babilonya Şarkıları` adlı eserinde yer alan hikâyeler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, yazarın kullanmış olduğu anlatım teknikleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra sonuç bölümü yer alır.İlk romanlarında insanın iç dünyasını ve insan psikolojisin gizli labirentlerini okuyucuya sunan Dikmen, son romanlarında ise resmi bir tarih kitabından farklı olarak tarihi olayları roman kurgusu içerisinde okuyucunun beğenisine sunmuştur. In the master's degree thesis, which is called `An Research on Veysel Dikmen's Life, Art and Works`, Dikmen's works have been examined, who has published a work called Babilonia Songs, which consists of epic-mythological stories and five novels since 1991. Dikmen, who has had a strong place in the world of novel since 1990's, is also a banker. Beside his novels, he has articles about various topics. The writer is a person who has educated himself well, made researches in various subjects such as cinema, theatre and literature and whose social cultural side has improved.It is a necessity that a successful writer's novels are scientifically examined; like Veysel Dikmen. Thus, in this survey, the writer's novels, such as Sıcak Tanrıdan Soğuk Ekmek, Düşlerin Şarkısı Yok, Gözyaşlarımı Size Bırakıyorum, Babilonya Şarkıları, Büyük Ölüler Meydanı, Kayıp Ruhlar Cenneti, have been separately analysed in terms of structure and content.The work consists of introduction and two parts. In the introduction section, the informations about the writer's life and his literatural personality have been given. In the first part, his novels have been examined in terms of plot, theme, viewpoint, time and place one by one. In the second part, an information about the expression techniques that he uses in his novels has been given. Then the final section takes place.Dikmen, who presents the human's inner world and his psychology's secret labyrinth in his first novels, has successfuly offered the historical events in the novel fiction differently from a formal history book to the appreciation of the readers in his last novels, though. 383

Bu çalışmada; bir toplumun geleceğinde söz sahibi olan yüksek tahsilli gençlerin 1872-1950 yılları arasında yayımlanan Türk romanlarında nasıl ele alındığı incelenmiş, eğitim problemleri ve gençlerin yaşadığı çatışmalar yükseköğrenim düzeyinde işlenmiştir. Giriş bölümünde tezin konusu ve amacı belirtilmiş, çalışma sürecinde takip edilen yol ve yöntemlerden bahsedilmiştir. Tez beş bölümden oluşmaktadır. Tarihî bilgiler ışığında romanların değerlendirilmesini sağlamak için birinci bölümde yükseköğrenimin Türk eğitim tarihindeki yeri hakkında özet bilgi verilmiştir. İkinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci bölümlerde Tanzimatʼtan başlayarak edebî dönemlere göre bir sınıflandırma yapılmıştır. Bu sınıflandırmada amaç; dönemin kültürel yaşamının, sosyal, siyasî ve ekonomik gelişmelerinin gençlerin eğitim hayatına nasıl tesir ettiğini belirlemektir. Her bölüm dört temel başlığa ayrılmıştır. `Yükseköğrenim Öncesi` başlığı altında aile yapılarının gençlerin eğitimi üzerine etkisi; `Yükseköğrenim Dönemi` başlığı ile gençlerin eğitim ve öğretim dönemi; `Gençlerin İdealize Edilen Davranışları` bölümünde yüksek tahsilli gençlerin idealize edilen kişilik yapıları, sosyal ve kültürel tutumları; `Gençlerin Yaşadığı Çatışmalar` bölümünde ise gençlerin maruz kaldığı ekonomik, kültürel, bürokratik, siyasî ve psikolojik çatışmalar ele alınmıştır. Her bölümün alt başlığı genelde aynı sırayı takip etmekle birlikte romanın yazıldığı dönemin özelliklerine göre bazı değişiklikler gösterebilmektedir. Her dönemin romancısı kendi çağının neslini anlatmış ve bu genç nesil vasıtasıyla birtakım idealleri, ideolojileri ve kültürel değerleri yansıtmıştır.Anahtar Sözcükler:Türk Edebiyatı Türk Romanı Yükseköğrenim Gençlik How the higher educated youth, who have a voice in a society's future, is addressed in Turkish Novels published between 1872-1950 is investigated in this study. Education problems and conflicts that the young people have are investigated in higher education level. The thesis topic and purpose are indicated in the introduction. Also the way and the methods followed are mentioned. The thesis consists of five parts. The importance of high education in Turkish education history is stated in the first part to provide the assessment of novels in the light of historical knowledge. A classification is made according to literary periods beginning with `Tanzimat` in the second, third, fourth and fifth parts. The purpose of this classification is to determine how the cultural life of the time period and social, political, economic progress affect young peopleʼs education life. Each part is separated into four basic titles. In `Before Higher Education` title the effect of family structure on young people's education; in `Higher education Period` title young people's education period are addressed. In the third title, `Young Peopleʼs Idealized Behaviours` high educated young peopleʼs idealized personality structure, sociocultural attitudes and behaviours are addressed. Economic, cultural, bureaucratic, political and psychological conflicts that young people were exposed to are addressed in `Conflicts that Young People Have` title. The subtitles of the parts generally follow the same sequence but there can be some changes according to the time period that the novel is written. Each period's novelist talked about his generation, so he reflected a plenty of ideals, ideologies and cultural values by means of this rising generation.Keywords: Turkish Literature Turkish Novel Higher Education Youth 762

`Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türk Romanında İnsan Psikolojisi` başlıklı bu çalışmada, 1872-1923 yılları arasında yayımlanmış on dokuz yazara ait yirmi dört roman, psikolojinin sunduğu veriler ışığında ve kronolojik bir sıra dâhilinde muhteva, yapı, dil ve üslûp açılarından psikotematik olarak çözümlenip değerlendirmiştir. Çalışmada, Türk romanının insan psikolojisi bağlamındaki yaklaşık yarım asırlık gelişim seyri ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışma boyunca roman teorileri, yazarların görüşleri ve Türk romanını insan psikoloji açısından değerlendiren eserler kaynak olarak kullanılmış; yer yer bu kaynaklara atıflar yapılmıştır. Çalışmanın `Giriş` kısmında psikoloji, birey, edebiyat, edebî eser, edebî eserle insan arasındaki ilişkiler, Batı ve Türk toplum hayatında bireyin oluşum süreci üzerinde durulmuştur. Tezin asıl özünü oluşturan ana bölümlerden ilkinde, belirlenen temalarla roman kahramanlarının psikolojileri; ikincisinde olay örgüsü, zaman, mekân, nesne, eşya, anlatıcı ve bakış açısı ile kahramanların psikolojileri arasındaki ilişkiler üzerinde durulmuştur. Üçüncü ana bölümde ise romanlardaki dil, anlatım tarzları ve üslûbun insan psikolojisini ifadede ne tür bir mahiyet arz ettiği çözümlenmeye çalışılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, `Sonuç` bölümünde özetlenmiştir. Anahtar Kelimeler: İnsan psikolojisi, psikanaliz, Türk romanı, birey, bilinç, bilinçaltı In this study, Human Psychology in Turkish Novel from Tanzimat (Reorganization Era) to the Republic (Republican Era) twenty four novels of nineteen writers, which were published between 1872 and 1923 have been analysed in chronological order in terms of psychology and in the context of content, structure, tone, style and psycho-thematically. The process and development of Turkish novel, which lasted about half a century, have been tried to be determined within the context of human psychology. Throughout the study, theories of novel, views of writers, and the works dealing with human psychology have been used as primary sources and attributions to these sources are made if necessary.In the first part of the study `Introduction`, the relationship with human beings and psychology, individual, literature, and literary work, and also formation of individuals in the Turkish and Western societies have been dwelt upon. In the first chapter, which is the core part of the dissertation, the psychology of the characters in the novels with determined themes has been dealt with. In the second chapter, plot, time, space, object, symbol, narrator and the point of view of the narrator and their relationship with the psychology of the characters have been analysed. In the third chapter, the semantic, tone and style of the novels and their effects on the psychology of the characters have been tried to be analysed. In the conclusion part, the results obtained in the study have been summarised.Key Words: Human psychology, psychoanalysis, Turkish novel, individual, conscious, subsconscious 454

Bu çalışma, ‘Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Modernleşmesi Bağlamında Türk Romanında Çocuk’ konulu tarihsel bir süreci incelemiştir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümün birinci alt kısmında, Türk Modernleşmesi’nin kuramsal tartışması yapılmıştır. Tanzimat’tan itibaren batılılaşma temelinde toplumsal değişimler yaşayarak kurumsal bir nitelik kazanmaya başlamış ve toplumun bürokrasi, hukuk, eğitim gibi alanlarındaki tartışmalar yapılmıştır. İkinci alt kısmında ise, Çocuk ve Çocukluk Sosyolojisi tartışmaları kuramsal çerçevede incelenmiştir. Bu çerçevede, çocuk ve çocukluğun tarihçesi ve ortaya çıkış koşulları tarihsel dönemlere göre bir bütünlük içerisinde çocuk kavramlarının ne şekilde inşa edildiği ele alınmıştır. Araştırma tasarımı kısmını kapsayan ikinci bölümde, sınırlandırılan dönemler içerisinde, Türk modernleşmesini temel alarak romanda çocuğun ortaya çıkışını, tanımlanışını, konumunu ve rolünü tematik kavramlar çerçevesinde nitel bir araştırma yöntemiyle tespit etmiştir. Tematik kavramlar betimsel tarama ve içerik analizi tekniği sonucunda modernleşme tartışmalarına uygun olarak on bir roman yazarı ve on dört roman seçilmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümü, çocuğun tarihsel süreçte toplumsal ve kurumsal alanda nasıl bir değişim geçirdiği, edebi dönemlere göre tespit edilen Türk romanlarında incelenmiştir. Tanzimat, Servet-i Fünun ve Meşrutiyet’ten Cumhuriyet dönemlerine kadar romanlarda çocuk ile ilgili ortaya çıkan tematik kavramların ortak ve farklı yönleri sosyolojik arka plana ve verilere göre değerlendirilmiştir. Erken modernleşme döneminde, çocuğun cariye, köle, esir, alafranga, annesiz / babasızlığı yaşadıklarında otoritesiz kaldıkları gibi özelliklerinin ön plana çıktığı, Servet-i Fünun döneminde, yabancı okulların, yabancı mürebbiyelerin ve hâkim batılı yaşam tarzının çocuk üzerindeki etkilerinin olduğu görülmüştür. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet dönemine kadar ise, çocukların milliyetçi ideoloji çerçevesinde aile değerleri ve eğitimini alarak ideal çocuk paradigmasına uygun olarak yetiştirilmesinin hedeflendiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, çocuk ve çocukluk alanının, Türk modernleşme sürecinin getirdiği farklı düşünceler sonucunda, tüm tarihsel ve sosyolojik sorunlarıyla birlikte, Türk modernleşmesi çerçevesinde önemli bir değişim yaşadığı söylenebilir., This study examined children in Turkish novels from Tanzimat (Reforms/Legislation) to Turkish Republic within the context of Turkish Modernization. This study consists of three sections. In the first part of the first section the theoretical argument of Turkish modernization was given. From Reforms on, Turkish modernization experienced social changes, gained an institutional quality, and arguments were made in the realms of the society such as bureacracy, law, education based on Westernization. In the second part, Children and Childhood sociology were theoretically discussed. In this context, children and the history of children and children’s emerging conditions were tackled, evaluated and analzyed holistically by the historical periods, and thus the theoretical discussion of the first section was completed. In the second part of the study related to research design, the emergence, definition, place and role of children with a qualitative research method within the context of thematic concepts based Ottoman-Turk modernization was examined by the limited periods.In this study eleven novel writers and fourteen novels were chosen and thematic concepts were elicited through descriptive review and content analysis techniques on the basis of modernization arguments.As a result of theoretical discussions, research questions, hypothesis and limitations were given, and thus the research design part was completed. In the third part of the study, how children underwent social changes in the historical process and institutional realm was examined in Turkish novels by literary periods. The thematic concepts emerging from Reforms, Servet-i Fünun and Monarchy to Turkish Republic were analyzed with their common and various aspects according to the sociological background and data. It was found that children being referred to as concubines, slaves, captives, European style, motherless-fatherless emerged in Early modernization, whereas the effect of foreigners’ schools, governesses and dominant western life styles on children arose in Servet-i Fünun period. As for the period from Monarchy to Turkish Republic, it was found that the children received family values and school education based on the nationalistic ideology in line with the paradigm of creating an ideal child. In conclusion, children in the process of being a subject underwent significant changes within the frame of modernization with all their historical and sociological problems as a consequence of the modernization process that produced various ideas.

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, "Edebi Alıntılar ve Atıflar Bağlamında 1870- 1908 Arasında Yayımlanan Türk Romanları Üzerinde Bir İnceleme" adlı bu çalışma, Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e kadarki süreçte yayımlanan Türk romanlarında yer alan "edebi alıntı ve atıfların" ne amaçla yapıldıklarını, romanların anlamlarına etkilerinin ve katkılarının ne olduklarını ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bu çerçevede tezimizin temel amacını belirlenen romanlardaki edebi alıntıların ve atıfların romanların ve yazarlarının edebi ve kültürel kaynaklarını göstermeye çalışmak olarak belirleyebiliriz. Bu amaca ulaşmak için metinler arası bir düzlemde çalışmak gerekmektedir. Öte yandan metinler arasılık yöntemi, belirlenen romanlardaki "edebi alıntı ve atıflarla" sınırlıdır. Genel bir tespit olarak diyebiliriz ki her metnin kendinden önceki metinlerle, her yazarın da kendinden önceki veya çağdaşı olan yazarlarla bir ilişkisi vardır. Türk edebiyatında romanın ortaya çıkış sürecindeki eserler üzerine yapılan bu çalışmada sözü edilen ilişkilerin varlığının daha belirgin olduğunu söyleyebiliriz., This study, which was called as "An Investigation of Turkish Novels Published Between 1870 and 1908 on the Matter of Literary Quotations and Citations", established the purpose of "literary quotations and citations" used in and their contribution and effect on to how novels constructed from Tanzimat Era to Second Constitutional Period. In this regard, it is possible to establish the main objective of this study as using literary quotations and citations in order to show literal and cultural sources for novels and their authors in this era. Within this scope, there is a need to study this period's written work on intertextuality platform. However, it should be noted that the use of intertextuality will be limited to literary quotations and citations. As a general statement, it is possible to say that every novel and novelist have links with their equals in earlier eras and aforementioned relationship is more significant for the novels investigated in this study.

Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk roman örnekleri 19. yüzyılda görülmeye başlamıştır. Bu yüzyılla birlikte yeni bir tür olarak ortaya çıkan roman, Türk edebiyatında gelişimini sadece Batı edebiyatlarının etkisiyle değil kendi kültürünün izleriyle de sürdürür. Özellikle sözlü kültür ürünleri arasında yer alan destan, masal ve halk hikâyeleri bu tür üzerinde önemli izler bırakır. `Ahmet Mithat Efendi'nin Romanlarına Türk Halk Hikâyelerinin Etkileri` başlıklı bu tezde, Türk romancılığı açısından büyük öneme sahip olan Ahmet Mithat Efendi'nin yazmış olduğu romanlarıyla Türk halk hikâyeciliği içerisinde yer alan realist halk hikâyeleri arasında karşılaştırmalı bir inceleme yapılmıştır. Yapılan bu karşılaştırma ile Ahmet Mithat Efendi'nin romanlarındaki halk hikâye geleneği bakımından metinler arasında bulunan benzerlik ve izlerin tespitine çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Tanzimat Edebiyatı, Türk Halk Hikâyeleri, Realist Halk Hikâyeleri, Türk Romanı, Ahmet Mithat Efendi. In Turkish literature the first Western sense novel examples started to seen in 19th century. With this century, come up as a new type, novel; it's development process in Turkish literature, is not only with the Western literature's influence but also with it's own cultures' traces. Especially, among the oral culture products epopee, tale and folk tales have a very big impress on it. `Effects of the Turkish Folk Tales on Ahmet Mithat Efendi's Novels` title in this thesis, With novels written by Ahmet Mithat Efendi who has a major importance in Turkish novelists and between in Turkish folk tales `realistic folk tales` has made a comparative study. With this comparison,it has tried to determine in Ahmet Mithat Efendi's novels' the tradition of folk tale elements' similarities and marks between the texts.Key Words: Tanzimat Literature, Turkish Folk Tales, Realistic Folk Tales, Turkish Novel, Ahmet Mithat Efendi. 128

Özellikle son yıllarda eğitimleri için ülkemizi tercih eden öğrencilerimizin sayıları arttıkça, o öğrencilere Türkçeyi sevdirecek ve öğretecek materyallere de gereksinim artmıştır. Bu amaçla, bu tez çalışmamızda Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç ve Peyami Safa'nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserlerini yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerimize bir kaynak sağlamak amacıyla A1-A2 dil seviyelerine uyarladık. Böylece öğrencilerimizin hem üzerinde çalışma yapabilecekleri materyal sayılarını arttırmak hem de Türk Edebiyatı'nın bu seçkin örnekleri ile tanışıp Türkçeyi daha fazla sevmelerini sağlamak istedik.Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç ve Dokuzuncu Hariciye Koğuşu romanları içerik ve üslup bakımından farklı oldukları için öğrencilerimize iki farklı yaklaşım sunacağını düşündük. Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç'ta görülen ironik ve olumlu bakış açısı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu'nda yerini daha duygusal ve karamsar bir görüşe bırakır. Böylece öğrencilerimizin dili, mutlu ve mutsuz ruh halleriyle yazılmış iki farklı eserde daha iyi duyumsayabilecekleri kanaatindeyiz. Eserleri A1-A2 seviyelerine uyarlarken romanların özgün biçimleri ve üslup elden geldiğince korunmaya çalışılmıştır. Eserlerden hiçbir bölüm çıkartılmamış ve hiçbir detay atlanmamıştır. Yalnızca öğrencilerimizin A1-A2 seviyelerinde öğrendikleri dilbilgisi yapıları kullanılmaya gayret edilmiştir. As the number of foreign students who prefer Turkey for education has risen recently, so has the need for materials to help them study and become fond of the Turkish language. To this end, in this thesis study, we adapted the `Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç` (Marriage Under the Comet) by Hüseyin Rahmi Gürpınar and `Dokuzuncu Hariciye Koğuşu` (Surgical Ward Nine) by Peyami Safa to the A1-A2 language levels to provide learning material for those students learning Turkish as a foreign language. Our purpose was to increase the amount of materials which our students can study on and to increase their fondness for the Turkish language by introducing these excellent works from the Turkish literature.Since the novels `Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç` and `Dokuzuncu Hariciye Koğuşu` differ as to content and style, we felt they would provide two different approaches to our students. Whereas `Kuyruklu Yıldız Altında` has an ironic and positive outlook, `Dokuzuncu Hariciye Koğuşu` is more emotional and pessimistic. We believe our students will get a better sense of the language by reading two different works penned in positive and negative moods, respectively. During adaptation to A1-A2 levels, the original forms and styles of the novels were preserved to the greatest extent possible. No parts were omitted and no detail was skipped. Efforts were shown to make us of only the grammatical structures which our students study at the A1-A2 levels. 548

1994- 2000 yılları arası İslâmî romanların ele alındığı bu çalışmada, beş farklı romancının toplam on iki romanı yapı ve tema bakımından incelenmiştir. Bu güne kadar üzerinde nitelikli bir çalışma yapılmamış olan İslâmî romanlarda ortak yapı ve tema unsurları belirlenmiştir. 1994- 2000 yılları arası İslâmî romanlarda başkişiler İslâm'ı tanımayan ya da yanlış tanıyan kişiler iken bazen bir kitap, bazen bir arkadaş veya din adamı sayesinde İslâm'ı tanıyarak hidayete ererler. Bu romanlarda, İslâm'ın toplumdan tasfiye edilişi açık bir biçimde ortaya koyulur. Sözde Müslümanlık, İslâm birliği, cihat, din ve vicdan hürriyeti, kültürel yozlaşma, evlilik- aile, başörtüsü sorunu, ırkçılık gibi temalar işlenmiştir. Hidayete erme teması üzerinde özellikle durul-muştur. Romanların, gerçek hayat hikâyelerinin kurguya aktarılması yoluyla oluş-turulması söz konusudur.Anahtar sözcükler: Roman, Türk Romanı, İslâmî Roman, tema, yapı It is studied in that work which is called as Islamic novels between 1994-2000 includes total twelve works of five different novelists. It is found the com-mon part of structure and and thema in Islamic novels which hasn't done a quali-fied work on them for that time.As the main characters are people who don't know Islam or have wrong knowledges abaut Islam, they find the faithful way to obey Islam by means of book, a friend or a religious functionary. In this novels, the extraction of Islam from the society is put forward clearly. These novels include the thema like osten-sible Islam, the unity of Islam, holy war, the freedom of religion and conscience, cultural degeneracy, marriage, family, women are on the streets, the problem of headgear, racialism. It is supported on the thema of finding the faithful way. The novels are constituted by transferring from real life stories to fantasy.Key words: Novel, Turkish Novel, Islamic Novel, theme, construction 311

Şehirleşme, Cumhuriyet'in ilk yıllarında görülmeye başlanan, ancak çok partili hayata geçişle beraber hız kazanan bir olgudur. Ülkemizde özellikle 1950'lerden itibaren ivme kazanan bu olgu, Türk toplumunun sosyo-kültürel, ekonomik ve ideolojik yapısında köklü dönüşümlerin meydana gelmesine sebep olmuştur. Şehirleşme paralelinde gerçekleşen bu dönüşümler, sosyal bilimlerin muhtelif disiplinleri tarafından farklı açılardan incelenmiştir. Buna rağmen yakın tarihimizin en önemli toplumsal hareketlerinden biri olan şehirleşmenin roman sahasındaki yansımalarını konu alan bir çalışma henüz yapılmamıştır. Biz bu çalışmada, şehirleşmeye müstakil bir tem olarak yer veren romanlardan hareketle, şehirleşme olgusunun edebiyatçılarımız tarafından ne şekilde ele alındığını ortaya koymaya çalıştık.İlk önce şehirleşme olgusunu merkeze alan romanları belirleyip, bu romanları etraflı bir şekilde tarayarak elde ettiğimiz verileri bir araya getirdik. Bir araya getirdiğimiz bu verileri belli bir değerlendirmeye tabi tuttuktan sonra tematik açıdan tasnif edip çeşitli başlıklara ayırdık. Şehirleşme olgusu etrafında gelişen toplumsal meseleleri müşterek temler olarak ele alan romanları aynı başlık altında toplayarak inceledik. Daha sonra bu temleri mukayeseli yöntem çerçevesinde tahlil ettik. Araştırmamızın ilk bölümünde genel olarak şehirleşmenin Türkiye'deki tarihsel gelişim süreci üzerinde durduk. Osmanlı'dan devralınan şehir mirası ile Cumhuriyet sonrası dönemde sanayileşmeye bağlı olarak gelişen modern şehirleşme sürecini karşılaştırarak inceledik. İkinci bölümde şehirleşme olgusuna yer veren romanları detaylı olarak ele aldık. Üçüncü bölümde ise, şehirleşmeyi siyasal açıdan ele alan romanları tahlil ederek, siyaset-şehirleşme ilişkisinin edebiyat alanındaki tezahürlerini ayrıntılı bir biçimde ortaya koymaya çalıştık.Anahtar kelimeler: Şehirleşme, Türk romanı, Modernleşme, Edebiyat. The urbanization is a phenomenon which has began to be seen in the first years of Republican era and gained momentum after the multi-party period. This phenomenon has led to the occurence of radical transformations in socio-cultural, economic and ideological structure of Turkish society. These transformations have been analyzed by different disciplines of the social science up to now. Despite this, there is no scientific research that analyze the reflections of urbanization on Turkish novel. In this thesis, we have tried to determine how Turkish novelists evaluated the urbanization by analyzing fictions that are centered around that social issue. Initially those novels containing urbanization theme were identified and scanned attentively. Then examined novels centered around urbanization are collected, classified and analyzed. Finally, these common themes have been examined comparatively. In the first part of this research, historical development of urbanization in Turkey examined. Particullary, traditional urban structure inherited from Ottoman period and urbanization depending on the industrialization during Republican era are comparatively analyzed. Secondly, novels centered around urbanization taken into account and discussed. Lastly, the relationship between politics and urbanization evaluated in detail depending on the novel texts.Key words: Urbanization, Turkish novel, Modernization, Literature. 477

Gelişen teknolojik olanaklar yeni bir medya ortamı ile birlikte yeni medya araçlarını da beraberinde getiriyor. Bu yeni medya araçları iletişim konusunda sağladığı kolaylıkla beraber hayatın içine nüfuz ederek yaşamdaki birçok öğenin değişimine, gelişimine ve dönüşümüne ortam sağlıyor. Bu bağlamda bir edebiyat ürünü olan roman türü de teknolojik gelişmeler çerçevesinde yeniliklere doğru gidiyor. Dijitalleşme ile birlikte ortaya elektronik kitap kavramı da çıktı. Bu çalışmada; multimedya öğelerini de içinde harmanlayabilen elektronik kitapların geleneksel roman türüne göre olan farkları incelenmiş ve post-roman olarak adlandırabileceğimiz yeni bir roman türünün yakın gelecekte ortaya çıkabileceğine dair öngörüde bulunulmuştur. İncelemeler için iletişim kuramcıları Marshall McLuhan, Harold A. Innis ve Manuel Castells'in kuramlarından yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: roman, e-kitap, post-roman, dijitalleşme, yeni medya Emerging technological possibilities on new media environment are resulted with new media tools. The new media tools easily penetrate into life as changing life and many elements of life by development and transforming. As a result, novel as a product of literature is being updated due to technological development. The concept of electronic book digitalization is being occured with new approaches. In this study, by using the elements of multimedia electronic books and comparing them with examined traditional, the differences are analyzed and predictions are made as post-novel style in literature will be popular in near future. Communication theorist Marshall McLuhan, Harold A. Innis and Manuel Castells' theories are utilized and evaluated. Keywords: novel, e-book, post-novel, digitalization, new media 160

Şükûfe Nihal'in romanları ve romancılığının ele alındığı bu çalışmada, yazarın altı romanı yapı ve tema bakımından incelenmiştir. Bugüne kadar romanları üzerine nitelikli bir çalışma yapılmamış olan yazarın, roman anlayışı ortaya koyulmuştur. Çalışmada Şükûfe Nihal'in hayatı ve sanatına da değinilmiştir. Arşivlerden yazarın hayatı ile ilgili yeni bilgiler elde edilmiştir.Şükûfe Nihal'in romanlarında toplumsal alanda yaşanan değişimin farklı boyutlarına dikkat çekilmiştir. Kadın, evlilik, aşk, Batılılaşma, hürriyet, din ve Milli Mücadele gibi konular işlenmiştir. Kadın konusu üzerinde özellikle durulmuştur. Romanlarda otobiyografik izler olduğunu söylemek de mümkündür. In this study investigating Şükûfe Nihal's novels and her novel style, six of author's novels have been examined based on their theme and structure. The novel conception of the author, upon whose novels no qualitative studies have been conducted, is aimed to be revealed. In the study, author's life and her art are also mentioned. New information about her life has been reached from the archives.In the novels of Şükûfe Nihal, attention is turned on different dimensions of the change taking place in social life. Themes similar to women, marriage, love, westernization, liberty, religion, and national struggle have been dealt with. The women issue is especially emphasized. It is possible to state that partial autobiographic traces are visible in the novels. 411

Romanı oluşturan unsurlarda şahıs, olay, mekân ve zamanın üzerindedir. Tanzimat'tan günümüze kadar hızlı bir yükseliş gösteren Türk romanında yazarlar unutulmayacak derecede gerçekçi şahıslar oluşturmuştur.Cumhuriyet Edebiyatı'nın 1960'tan sonraki bölümlerinde romanlarıyla varlık sahasında olan Afet Ilgaz'ın oluşturduğu şahıslar da bunlara dâhil edilebilir. Bu çalışmamızda amacımız Afet Ilgaz'ın romanlarındaki şahısları değerlendirmektir.Giriş kısmında romanın Afet Ilgaz'ın özel ve edebî hayatına, sanat anlayışına dair kısa bilgi verdik. İkinci bölümde Afet Ilgaz'ın yazdığı on bir roman hakkında bilgi ve onların özetlerine, şahısların romanlarda anlatıldığı şekilde özelliklerine yer verdik Üçüncü kısımda bu şahısları sınıfladık. Romanlardaki şahısları kurgudaki yerlerine göre, tip ve karakter oluşlarına göre ayrı ayrı ele aldık. Roman şahıslarının hem birbirlerine hem de yazara olan benzerliklerini tesbit ettik.Sonuç bölümünde ise elde ettiğimiz verileri kısaca anlattık. In the components of the novel,the character is above the event,place and the time.The writers has created so real characters that cannot be forgotten in Turkish novel which improved fast from the administirative reforms to the present day.In Republic literature after 1960 presented in novel asset with her novels, Afet Ilgaz,and her created characters may also said among these.Our mission in this study to evaluate the characters in Afet Ilgaz's novels.In the prologue of the novel,we gave some informations about Afet Ilgaz's personal and literacy life also artisty life. In the second part we gave way to some information about eleven novels, summary of them, and the features of the characters however told in the novels that Afet Ilgaz wrote. In the third part,we classified these characters. We took up the characters differently according to their places in the editing and according to their being a person or a character in the novel. Also we established the similarities of the people to each other and to the author in the novel.In conclusion part we talked briefly about the datas we got. 168

Tarihsel gelişim süreci içinde gerek jeopolitik konumu, gerek siyasî ve ticarî hayatıyla her dönemde önemli bir kent olmayı sürdüren Ankara, 1923?te başkent olmasının ardından Türkiye?de yaşanan sosyal, kültürel ve siyasî dönüşümün temsilî mekânı haline gelmiş; yeni kurulan devletin modernleşme sürecinde şehir plâncılığının ve ulusal mimarînin de ilk uygulama alanı olmuştur.Ankara'nın 1920'lerde başlayan bu dönüşümü, toplumsal hayatın bir yansıma alanı olan romanlarda da yankısını bulmuş; kentin yaşantısı, fiziksel ve düşünsel bağlamda geçirdiği dönüşüm ve bu süreçte ortaya çıkan sorunsallar, dönemin önde gelen edebiyatçıları tarafından kaleme alınan romanlar aracılığıyla da dile getirilmiştir. Bilhassa 1920-1955 yılları arasında yazılan metinlerde söz konusu kentsel dönüşüme dair anlatıların kendini yoğun bir biçimde hissettirmesi sebebiyle, Ankara'nın başkent olma süreci ve sonrasında toplumun çeşitli unsurları tarafından nasıl algılandığı, bu dönem yazarlarının gözlem ve dikkatleri çerçevesinde açıklık kazanmıştır. Bu çalışmada, mekâna ve kente dair kavramlara, bunların niteliklerine ve işlevlerine yer verilerek Ankara?nın tarihsel süreçteki değişimi ve dönüşümü irdelenmiş ve şehir, imgenin kuramsal karşılığı üzerinden değerlendirilmiştir. Kent imgesini oluşturan unsurların dönem romanlarına yansımaları çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır.Anahtar Kelimeler: Mekân, kent, imge, başkent, Ankara, Cumhuriyet romanı, Millî Mücadele, modernleşme, mimarî. Ankara, which maintains to be an important city because of both its geopolitical position and political and commercial life during the historical development process, becomes the representative place of social, cultural and political transformation of Turkey subsequent to its being capital; and it also became the first application area of city planning and national architecture of the newly founded state in the modernization process.The transformation of Ankara starting in 1920s, made a tremendous impact on novels as a reflection of public life; the life of the city, the change of physical and intellectual context and the problematic issues faced by during this period are expressed by the novels written by the leading authors of the era. Since the narratives regarding the aforementioned urban transformation made itself intensively evident in the novels especially written between the years of 1920 and 1955; the observation and attention of the authors have clarified the perception of the various components of the society during and after being the capital.In this study, the alteration and transformation of Ankara has been examined including the concepts of space and city together with their characteristics and functions; and the city has been analysed by the notional approach of the image. The reflections of the components of the city as an image on the period novels constitute the focus of this work.Keywords: Space, City, Image, Capital, Ankara, Republic of the Novel, The National Struggle, Modernization and Architecture. 220

ÖZETSOSYAL DEĞİŞİMİN ARACI OLARAK ROMAN (1872-1896)“Sosyal Değişimin Aracı Olarak Roman (1872-1896)” başlıklı çalışma ile Tanzimat Fermanı’nın ilanından sonra Türk toplumunun sosyal değişim sürecine dönemin yazarlarının romanlar aracılığıyla ne şekilde yön verdiğini tespit etmeyi amaçlanmıştır. Ahmet Midhat Efendi başta olmak üzere, bu dönemin yazarları Tanzimat sonrasında toplumda meydana gelen hızlı değişimi dikkatle takip etmiş; gözlemledikleri olumlu ve olumsuz yönleri, kaleme aldıkları romanlara yansıtmışlardır. 1872-1896 yılları arasında yayımlanmış romanlar incelendiğinde, dönemin toplum hayatına ilişkin pek çok gerçek ile karşılaşılır. Günümüzde hâlen tartışılmaya devam eden eski-yeni çatışmasının kökleri Tanzimat yıllarına uzanır. Roman yazarlarının, eserlerinde işledikleri konular ve yarattıkları kahramanlar ile toplumu bilinçlendirmeyi ve sosyal değişimi olumlu yönde şekillendirmeyi hedefledikleri açıkça görülen bir gerçektir.ABSTRACTNOVEL AS A TOOL OF SOCIAL CHANGE (1872-1896)The study entitled “Novel as a Tool of Social Change (1872-1896)” aims to identify how, after the proclamation of The Tanzimat Edict, the novelists of the era shape the process of social change in Turkish society. The authors of this period, especially Ahmet Midhat Efendi, carefully observed the social change after the proclamation of The Tanzimat Edict and reflected all its positive and negative aspects in their novels. The analysis of novels published between 1872-1896 reveals that they reflect several aspects of social life of the period. The roots of the old-new controversy which still continues today, extends to The Tanzimat years. It is evident from the heroes and the choice of subject matter in their Works that the novelists aimed to increase social awareness and positively affect the process of social change.

ÖZETBu çalışmada (1923-1945) yılları arası Türk romanı edebiyat coğrafyasının değişimi açısından incelendi. Çalışmanın amacı ilk dönem romanlarından farklı olarak romanda edebiyat coğrafyasının merkez olan İstanbul’dan başta Anadolu olmak üzere geniş bir coğrafyaya yayılım gösterdiğini ortaya koymaktır. Tezin bölüm başlıkları şöyledir. 1. Yazar, Eser, Mekân, 2. Türk Romanında Değişen Coğrafya (1923-1945)Birinci bölümde yazarların mekân seçimlerini etkileyen faktörlerle teorik alt yapı oluşturuldu. İkinci bölümde (1923-1945) yılları arasındaki değişimi daha iyi kavrayabilmek için (1870-1923) döneminde yazılmış romanlar mekân seçimlerini etkileyen faktörlerle birlikte incelendi. (1923-1945) yılları arasında basılmış romanlar, mekân seçimlerini etkileyen faktörlerle birlikte “İstanbul”, “Anadolu”, “Avrupa ve Diğer Ülkeler” başlıkları altında incelenerek mekânsal dağılım ortaya kondu. Her yazarın coğrafya ve mekânı nasıl işlediği konusunda ayrıntılı tespitlerde bulunuldu. İncelemenin sonunda değişen edebiyat coğrafyasıyla birlikte ana merkezin yine İstanbul olduğu belirlendi. İstanbul içinde belirgin değişimlerin yaşandığı tespit edildi. Bununla birlikte Cumhuriyet döneminin ve Milli Mücadele’nin etkisiyle Türk romanının İstanbul’un sınırları dışına çıkarak Anadolu’dan yurt dışına çok geniş bir coğrafyaya yayıldığı sonucuna varıldı.Anahtar Kelimeler: Türk romanı, değişen coğrafya, edebiyat coğrafyasıABSTRACTIn this project, the changes of literature geography in Turkish novel between the period 1923-1945 was checked. The first aim of this project is to put out the spreading of literature geography to a very large area especially Anatolia.The headings of this Project are as following; 1. “Writer”, “Work”, “Place” 2. The Changes of Geography in Turkish Novel (1923-1945) In the first part, a structure has been built up by the factors which effect the choices of the places. In the second part, the places of the novels (1870-1923) were examined in details for understanding the changing geography literature of the period (1923-1945). Besides, in this part, novels published between (1923-1945) were examined with the factors of the choises of the places. For this period, the main categories of the places has been mentioned as İstanbul, Anatolia and other European Countries. Finally, it is determined how the writers work about geography and places in their novels. It is defined that main centre of changing literature geography is Istanbul and there are several certain modifications in itself. Then, it is concluded that the Turkish novel has been spreaded outside of İstanbul like Anatolia and abroad because of the Republician Era and The Indepence War.Key Words: Turkish novel, The changes of geography, literature geography

ÖZETTezimiz, 1908-1960 yılları arasında yazılan tarihî romanlarda Türk Mitolojisi’ne ait kavramların kullanılış alanlarını belirlemeye yönelik bir çalışmadır. Bu kavramların başında kahraman tipi çevresiyle birlikte öne çıkar. Türk mitolojisinde kahraman tipi “Alp” ve “Alperen” isimleri ile anılır. Alp tipi, doğumundan ölümüne, sıradan insanlardan farklı özelliklere ve uygulamalara muhatap kılınır. Bu özellikler, başlıklar hâlinde sıralanıp, tezimizin ana çatısı, Alp yahut Alperen tipinin çevresi ile beraber incelemesine vesile olmuştur. İnceleme sonucunda ortaya çıkan bulguların, romanlarımızda ne kadarının kullanıldığının tespiti ana çalışmamızı oluşturmuştur. Mitolojik “Kahraman” tipinin incelenmesinin ardından mitolojik tabiat unsurlarına uzandık. Türk kültüründe çok önemli yeri olan su, ateş, ağaç, toprak, demir, güneş, ay ve yıldızlar bu bölümün ana başlıklarıdır. Kültleşen ritüellerde av, fal ve kurban; kültleşen inançlarda Gök Tanrı, atalar, rüya ve ölüm-kıyamet unsurları bir bir açıklanarak bunların yansıdığı romanlar öne çıkarıldı. Tezin son bölümü , Türk mitolojik simgelerine ayrıldı. Renkler ve sayıların ana başlık olarak ayrıldığı bu bölümde renklerden ak, kara, gök rengi; sayılardan bir, üç, yedi, dokuz ve kırk sayıları tesbit edilmiş ve bu simgelerin romanlarımızdaki yeri belirtilmiştir. Yaklaşık üç yüz sayfayı bulan bu çalışma bugüne kadar yapılmamış bir incelemeye başlangıç modeli oluşturmuştur. Türk mitolojisinin romanlarımızda bilinçli yahut bilinçsiz kullanım özelliklerini ortaya çıkarmıştır. Değerlendirmeden sonra incelediğim romanların konuya ilişkin özetlerine yer verilmiştir. Bu tezdeki amacımız, üzerinde fazla araştırma ve inceleme yapılmamış Türk mitolojisi ve roman ilişkisine dikkatleri çekmek; yeni araştırmalara rehberlik edebilmektir. Anahtar Kelimeler: Mitoloji, Türk mitolojisi, Türk tarihi, Türk Romanları.ABSTRACTThis study investigates Turkish mythological elements covers the historical novels published between 1908 and 1960 year. In this thematic study, we have placed the elements selected from Turkish mythological system in the text. At the beginning of such elements, the hero and the hero's journey come. In Turkish mythological culture, Hero is given names “Alp” and “Alperen”. Heroes are born, these and similar privileges. At the same time, heroes are ordinary people who have different features and mission. These properties constitute the main framework of the study as titles order. Hero types which are in the novel examined were placed on this framework. After the examination of the hero type, the mythological elements of nature are examined. The natural elements such as water, fire, wood, Earth, Sun, Moon and stars are very important in terms of Turkish mythological culture and these elements are chapters of this section. The mythological elements of nature in novels are not placed widely as heroes. In fixed rituals, hunting, divination and sacrifices and in fixed beliefs, Thunder God, ancestors, dream and death-apocalyptic elements are explained. All these elements are placed in this study. The final part of this study is reserved the mythological symbols in Turkish. Colors and numbers, which the main title as this section, the colors white, black, azure color; numbers one, three, seven, nine, and has appeared in these novels. Before evaluation, mythological summary of the novels examined are placed. This study found nearly three hundred pagesreview is the most comprehensive in this zone so far. It is possible that the reflection of Turkish mythology in novels is reached in study easily. Our goal is to attract Turkish mythology that no more research on and is to be able to guide new research

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Türk romanının doğuşundan itibaren sosyal ve siyasi yapıyla bağı oldukça güçlüdür. Ahmet Mithat Efendi, Namık Kemal, Recaizâde Mahmut Ekrem gibi ilk romancılar, yaşadıkları dönemin problemlerini romanlarında yansıttıkları gibi, sosyal ve siyasal hayata eleştiriler ve öneriler de getirmişlerdir. Türk romanının bu niteliği Cumhuriyet'ten bugüne kadar devam etmiştir. Bizim 1950- 1980 arasında yayımlanan romanlarda hapishane olgusunu incelemeye çalışmamız da temelde bu gerçekliğe bağlıdır. İlk romanlardan itibaren zindan, kale, mahbes olarak geçen mekân, belirlediğimiz romanlarda "hapishane, dam, kodes, içeri, zindan" gibi adlandırmalarla vakanın ortamını hazırlamakta; belirli sürelerde orada yaşayan insanların yaşama biçimlerini belirlemekte; davranışlarını, bakış açılarını etkilemektedir. Roman ve hapishane bağlamında belirlediğimiz açık bir gerçek de yazarların hayat hikâyeleri ile romanlardaki hapishane hayatları arasında bir benzerliğin var olmasıdır. Bu tespit, roman ve biyografi ilişkisini tartışmamızı da gerekli kıldı. Hapishane, doğası itibari ile suçluların veya suçlananların mekânıdır. Dolayısıyla ele aldığımız romanlardaki hapishane kişileri ya tutuklu ya da mahkûmdur. Tutukluların hapishanedeki hayatları adeta suç ve ceza arasında yaşadıkları tedirginlik ve gerginlikten ibarettir. Mahkûmların yaşadıkları temel duyguları, cezaya itiraz ve dışlanma korkusu olarak belirlemek mümkündür. Hapishanelerde kanunlar gereği bir sosyal ve idari yapılanma olduğu gibi mahkûmların kendi aralarında kurdukları bir sosyal düzenden de söz etmek mümkündür. Ağa, meydancı, koğuş temsilcisi gibi sosyal birimler mahkûmların kendi aralarında kurdukları yapının birimleridir. Bu yapı belirli ölçülerde kanunlar dışında hapishane raconu diyebileceğimiz teamüller ve müeyyideler sistemi oluşturmaktadır. Esasen bu sosyal yapının içine hapishane argosunu da ilave etmek gerekir. Ele alınan romanlarda özellikle suçluluk, suçlar ve cezalar merkezinde bir öteki dil oluştuğu açıktır. Romanlardaki hapishane olgusu çerçevesinde yapılan bu inceleme, edebiyat sosyolojisi bağlamında da daha birçok çalışmanın yapılması gerektiğini ortaya koymuştur., Turkish novels tie with social and political structure has been pretty strong since its birth. First novelists such as Ahmet Mithat Efendi, Namık Kemal, Recaizâde Mahmut Ekrem not only reflected the problems of their time in their novels but also they brought some new proposals and critics to social and political life. The nature of Turkish novel has continued since the birth of Turkish Republic. Our research into the phenomenon of prison in the novels published between 1950-1980 is basically related to this fact. From the first novels, the place named as dungeon, castle and prison, was "prison, jail, cage, inside, dungeon" in our selected novels and made the atmosphere ready. It determined the life style of the people living there in certain period of time and affected the behavior and point of view of them. Another fact found out in the prison and novel context is that there is a similarity between the life of the authors and the life in the prison. This finding made it essential to discuss the relationship of novel and biography. Prison intrinsically is the place of criminals and blamed people. For this reason, the people we dealt with in the novels are either convicts or arrested people. The life of the arrested people in the prison consists of stress and nervousness they experience between crime and punishment. It is possible to specify the emotions of the convicts as objection to punishment and fear of exclusion. It is possible to observe a social system established among the convicts together with the social and governing structure designed by the law in prisons. The social units such as "landlord, baseman, and dorm representative" are the social units established among the convicts. This system created the illegal prison swagger which includes practices and sanctions. "Prison slang" should also be added into this social system. It is obvious to see that there is "ananother language" in the dealt novels concerning guilty, crimes and punishments. This investigation which is made in the frame of the phenomenon of prison in novels put forward the need to conduct many studies in the context of literature sociology.

II. Meşrutiyet döneminde yaşanan olaylar, sevinçler, beklentiler ve hayal kırıklıkları ele aldığımız romanlara, üç kategoride yansır:1. II. Meşrutiyet dönemi siyasetinin romana yansıması: Romanlarda, eski dönem kurum ve kişilerinin tasfiyesi, Hürriyetçi- Muhalif karşılaşması olan 31 Mart İsyanı'nın gerçekleşmesi, İttihat ve Terakki'nin iktidarı ele geçirmesi, Trablusgarp, Balkan, Birinci Dünya Savaşı ile toprak kayıplarının yaşanması ve bunların şahısların hayatlarına yansımalarına yer verilir. 2. II. Meşrutiyet dönemi sosyal atmosferin romana yansıması: II. Meşrutiyet dönemi sosyal atmosferi, eskisinden daha canlı ve değişken bir şekilde bu dönemi işleyen romanlarda akis bulur. Bu dönemde özellikle kadın, toplum hayatına karışır. Savaş yıllarında, evin geçimini üstlenen kadın kahramanlar ortaya çıkar. Roman olayları, onların etrafında kurulur. Aynı dönemde basının kuvvetlenmesi, öğretim- eğitim kurumlarının artması, romanlarda kahramanların bilgi seviyesini gösteren, dönem ruhu hakkında bilgi veren motifler olarak görülür. 3. II. Meşrutiyet dönemi eğitim- kültür faaliyetlerinin romana yansıması: İttihat ve Terakki'nin iktidara gelmesinden iktidarının sonuna kadar sosyal ve siyasi atmosfere ek olarak bir gelişim gösterir. Diplomanın eğitimin sadece bir yönü olduğu, bunun hayatın çeşitli unsurlarıyla desteklenmesi gerektiği yazarlarca vurgulanır. Events, happiness, expectations and disappointments during the II. Constitution Monarchy Period effect novels under three categories:1. The effect of The II. Constitutional Monarchy Period?s politics on novels: In the novels, the old period institutions?s and people?s purification, The 31 March Rebellion which is on encounter of Liberal-Opposing, the Committee of Union and Progress seizing the political power, the last of land with Tripoli, Balkan and the First World Wars and their effects on people?s living are given place. 2. The effect of The II. Constitutional Monarchy Period?s social ambiance on novels: The II. Constitutional Monarchy Period?s social ambience is given place in novels flexibly and more livingly than before. In this period, especially women join to the social life. In these war years, woman heroes who take responible fort he economical needs appear. The events in the novels happen around them. At the same period strengthening of the media, increasing of the education institutions are seen as enlightening details which give information about the period?s spirit and show intelligence degree of novel?s heroes. 3. The reflection of education and culture faciliities to the novel in the Constitutional Monarchy Period: It shows a development in addition to social and political situation from the reign of The Committee of Union and Progress to its end. Authors indicate that diploma is only one matter of the education and it must be supported with other everyday elements. 177

ÖZET:Bu çalışma edebiyat ve felsefenin kuvvetli bağlarından yola çıkarak, Tanzimat dönemi Türk düşüncesinde ahlak düşüncesini romanlar bağlamında ele almaktadır. Tanzimat dönemi Türk düşüncesi hem modern Batı düşüncesi hem de klasik İslâm düşüncesi ile ilişki içerisindedir. Roman edebi bir tür olmanın yanında aynı zamanda bir düşünce ürünü olarak da kabul edilmiştir. Roman yazarları romanı ahlakı düzeltmek için bir araç olarak kabul etmişlerdir. Bu düşünce romanların içeriğine de etki etmiştir. Romanlar, Tanzimat dönemi Türk düşüncesinde toplumsal, sosyal ve düşünsel amaçlar taşımışlardır. Tanzimat dönemi ahlak düşüncesi de klasik ahlak düşüncesinin yanında yeni ve modern bir ahlak düşüncesini topluma yaymaya çalışır. Roman da bu bakımdan ahlak felsefesinin önemli bir taşıyıcısı olmuştur. Bu düşünce özellikleri nedeniyle çalışmamız ilk dönem Türk romanlarında ahlak felsefesini ele almakta ve bu romanları İslam ahlak felsefesinin temel kavramları ekseninde analiz etmektedir.Anahtar Kavramlar: İslam Ahlâk felsefesi, Batı Düşüncesi, Tanzimat, Edebiyat, Roman, Ahlâk.ABSTRACT:Based on the hypothesis that there are strong connections between philosophy and literature, this dissertation analyzes the Turkish thought during the Tanzimat period by examining the novels of that time. The Turkish thought in the Tanzimat period is both related to the modern Western thought and classical Islamic thought. Novel has been accepted not just a literary genre but also a philosophical work because the Turkish novelists have considered novels as tools in order to restore the moral values of society and the consideration takes effects on novels’ contents. Therefore the novelists of that era had social and philosophical purposes as well as literal ones. Ethics in the Tanzimat period is a combination of classical ethics and modern ethics and the novelists of this period tried to impose this new ethical understanding to the society. Due to such characteristics of novels, I discussed the ethics in the initial period Turkish novels in this dissertation and analyzed the novels in the context of the essential concepts of Islamic ethics.Keywords: Islamic Ethics, Western thought, Tanzimat, Literature, Novel, Ethics.

Dursun Akçam, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında 1960-1980 döneminde eserler verir. Bu çalışmada, roman, öykü, anı türünde eserler veren yazarın romancılığı ele alındı. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde yazarın yaşamı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verildi. Çalışmanın temelini oluşturan ikinci bölümde Dursun Akçam'ın roman türündeki 4 eserini yapı ve izlek bakımından inceledik. Romanlar yapısal ve izleksel kurgusu incelenirken roman teorisinden yararlandık. Bunun yanı sıra sosyoloji, psikoloji ve tarih gibi bilim dallarından da faydalandık. Dursun Akçam 1975- 2002 yılları arasında dört roman kaleme yazar. Almanya'ya sürgüne gönderilen yazar on yıl kaldığı Almanya'da iki roman kaleme alır. Türkiye'ye döndükten sonra da otobiyografik roman diyebileceğimiz son romanını yayımlar. Eserlerini toplumcu gerçekçi bakış açısıyla kaleme alır. Romanlarında bireysel izleklerden çok toplumsal izlekleri işler. Akçam'ın romanlarını kendini gerçekleştirme, başkaldırı, sömürü, yabancılaşma gibi toplumsal izlekler açısından ele almaya çalıştık. Romanlar yapı ve izlek bakımından incelendikten sonra romanlardaki ortak yapı üzerinde değerlendirme yapmaya çalıştık. Dursun Akçam'ın romancılığı hakkındaki sonuç bölümünden sonra, yazar ve alanla ilgili kaynaklara yer veren kaynakça kısmına yer verdik., Dursun Akçam wrote his works in Turkish Literature of Republican Period between 1960-1980. In this study, the novelist aspect of the writer, who produced works of art in the genres of novel, story and memoirs, has been handled. The study consists of two parts. In the first part, some information about the writer?s life, his literary personality and his works has been given. In the second part, which is the basis of the study, we have analysed Dursun Akçam?s four novels in terms of structure and theme. We have mada use of theory of novel while analysing the structural and thematic construction of the novels. In addition, we have made use of some disciplines such as sociology and psychology. Dursun Akçam wrote four novels between 1975-2002. The writer, who went to Germany after 12 September events, wrote two novels in Germany, where he lived for eleven years. After his return to Turkey, he published his last novel in the genre of autobiographical novel. He wrote his works with a socialist realist point of view. He gave place to social themes more than personal themes. We have tried to evaluate the thematic construction of Akçam?s novels through handling personal themes such as love, self-realization, alienation in addition to the social themes such as rebellion, exploitation, bureaucratic disruption. After the conclusion part about Dursun Akçam?s novelist aspect, we have given place to references part which involves resources about the writer and the area.

Bu çalışmada Kıbrıs Türklerinin toplumsal tarihinde önemli yer eden göçlerin Kıbrıs Türk romanına yansıma şekilleri üzerinde durulacaktır. Adaya 1571'de sürgün yoluyla zorunlu olarak göç ettirilen Kıbrıs Türkleri, I.Dünya Savaşı'ndan sonra, çeşitli dönemlerde farklı etmenlere bağlı olarak gelişen göç süreçleri yaşamışlardır. 1974'e kadar adada varoluş mücadelesi sürdüren Kıbrıs Türkleri, üç ayrı dönemde zorunlu iç göçler yaşamışlar, büyük ölçüde eğitim, üretim ve ekonomik yaşantının dışında kalmış ve dış göçlere başvurmuşlardır. Adada sürekli hareket halinde olmuşlar ya da harekete endeksli bir hayat sürmüşlerdir.Kıbrıs Türklerinin toplumsal tarihi savaş ve göçlerle şekillenmiştir. Büyük ölçüde tarihî olayların, ferdî tecrübelerin yazıya aktarılmasıyla oluşan ve ?yaşantı edebiyatı? olarak nitelendirilebilecek Kıbrıs Türk romanları Kıbrıs Türklerinin toplumsal tarihinde önemli yere sahip olan göçleri irdelerler. Göç süreçlerine; göç nedenleri, göç şekilleri ve göç sonuçları olarak geniş yer verirler. Göç sonrasında ortaya çıkan uyum sorunlarını toplum merkezli yaklaşımlarla irdelerler. Göç ve değişim süreçlerini yansıtan romanlar, toplumsal tarihe tanıklık etme işlevini üstlenirler.Anahtar Kelimeler: Göç, Roman, Kıbrıs, Türk-Rum Çatışmaları, 1974 Barış Harekâtı The migration of the Turkish Cypriots carries great importance in their history and this study focuses on the reflections of this experience on the Turkish Cypriot novel. Forced to migrate to the island in 1571, the Turkish Cypriots experienced several immigration periods in connection with various factors evolving during the time after the First World War. Until 1974, the Turkish Cypriots carried on a struggle for survival, being forced to endure both inland immigration at three different time intervals, and unfortunately outbound immigration as well, due to the deprivation they suffered in areas related to education, production and economics. In short, they were either constantly on the move, or leading a life on the verge of action.The societal history of the Turkish Cypriots has been moulded with wars, struggles and migrations. The Turkish Cypriot novel, which can also be referred to as `life literature? (yaşantı edebiyatı) mainly reflects on historical events and personal experiences and scrutinizes the movements of the Turkish Cypriots, which plays an important part in their life. It approaches and analyses the course, reasons, mode and results of these movements extensively. What?s more, the Turkish Cypriot novel examines via a community-centred approach, the adaptation problems that arise in the post-migration period. In summary, novels that reflect the course of migration and change undertake the responsibility of being the witnesses of societal history.Keywords: Migration, novel, Cyprus, Turkish-Greek battles, the 1974 Peace Operation 334

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, "1923-1950 Arası Türk Romanında Osmanlı İmajı" adlı bu çalışma, Osmanlı'nın Cumhuriyet dönemi yazarları tarafından nasıl algılandığını ortaya koymayı amaçlayan bir imaj çalışmasıdır. İmaj, gerçeğin kendisi değildir. Bu nedenle, romanlarda tarihsel gerçeklik boyutundaki Osmanlı değil, yazarların yansıttığı Osmanlı önem kazanmaktadır. Bu bağlamda romanlar yazar merkezli olarak değerlendirilmiş; ancak Cumhuriyet dönemi yazarlarının Osmanlı algısını şekillendiren sosyal, kültürel ve siyasal konjonktür, çalışmaya bu açılardan da yaklaşmayı gerekli kılmıştır. Bu nedenle imajın yorumlanması aşamasında tarih ve sosyoloji gibi bazı bilimlerin sunduğu bilgilerden de yararlanılmıştır., This study which is named as "The Ottoman image in Turkish novel between 1923-1950", is an image study that aims to reveal how the Ottoman was perceived by the writers of Republic period. The image is not the reality itself. Therefore, not the reality dimension of the Ottoman, but the Ottoman which the writers reflected has come into prominence in the novels. In this regard, the novels have been evaluated as writer centered; but the social, cultural and poitical conjuncture which shaped the Ottoman perception of the Republic period writers has made it necessary to approach to this study from these aspects. For this very reason, at the stage of interpretation of the image, the information of some sciences like history and sociology have been benefited from.

Dil, kültürün en önemli unsurudur ve kültürü nesilden nesile aktaran en önemli vasıtadır. Dil ile milleti birbirinden ayırmak mümkün değildir. Milletimizin sonsuza kadar yaşaması için yeni nesillere dilin kurallarıyla birlikte öğretilmesi, dilin şuurla işlenmesi gerekir. Bu da ancak çok iyi yapılacak dil bilgisi çalışmalarıyla mümkün olacaktır. Cümle bilgisi konusu dil bilgisi çalışmalarında ve dil öğretiminde çok önemli bir yere sahiptir. Ancak bu konu yeterince işlenmiş, araştırılmış bir konu değildir. Konu ile ilgili sınıflandırmalar, değerlendirmeler çeşitli dil bilgisi kitaplarında farklı farklı işlenmiştir. Bu farklılıkların ortadan kaldırılabilmesi de ancak yapılacak çalışmaların fazlalığı ile sağlanabilecektir. Tez konusu belirlenirken yukarıda belirttiğimiz hususlar düşünüldü ve Türkçenin gelişmesine öncülük etmiş dilcilerin görüşleri esas alınarak, bir cümle bilgisi çalışması yapılmasına karar verildi. Metinlerden hareket etmek gerektiği için de Reşat Nuri Güntekin'in Değirmen adlı romanı tercih edildi. Romanda geçen cümleler, ilim adamlarının görüşleri göz önüne alınarak çeşitli bakımlardan sınıflandırıldı ve değerlendirildi. Bu sınıflandırma ve değerlendirme kelime grupları, cümle ve ögeleri, cümle çeşitleri ana başlıkları üzerine inşa edildi., Language is the most important speciality and component of a culture. It is also the most important means that conveys the culture from a genaration to another. It is not possible to seperate a nation by a language. In order to make our nation live forever it is necessary to teach language together with its rules and to handle it with consciousness. That is of course possible with grammatical studies which will be accomplished well. Sentence knowledge has a very big importance in grammatical studies and language teaching. However it is not a subject that has been handled and searched well. Classifications and evaluations about that matter is differently handled in various grammar books. It is only possible with those abundant studies to be able to clear away these differences. When determining the subject of this thesis, the matters mentioned above were considered and a study of sentence knowledege was decided by taking into consideration the views of linguists who leaded the development of Turkish. Since it was necessary to move on from the texts, the book the Mill of Reşat Nuri Güntekin was preferred. The sentences take place in the novel were classified and reviewed in different ways by considering the views of scientists. That classification and review were built on those main topics: word groups, sentence and its components, the kinds of sentences.

Kurallarının doğru ve açık biçimde tanımlanmasının, dilimizin doğru ve etkili şekilde öğretilmesinde önemli rolü vardır. Dil kurallarını içeren dil bilgisinin sağlam olması dilin gelecekteki etkililiğini artırarak toplumun gelişmesini sağlar. Dil bilgisine hâkim şair ve yazarlarımız, verdikleri eserlerle dil bilgisi öğretimine kaynaklık etmektedirler. Dile hâkim şair ve yazarların eserlerinin incelenmesi dil bilgisi öğretimine büyük katkılar sağlayacaktır. Bu bağlamda tezimizde Halide Edip Adıvar'ın Sinekli Bakkal romanını inceledik. Tezimizde Halide Edip Adıvar'ın hayatı, sanatı ve eserleri üzerinde durulduktan sonra çeşitli kaynaklardan yararlanılarak cümle türlerinin sınıflamasına geçilmiş, bu sınıflamalara eserimizden örnekler verilmiştir. Cümle türlerinin çok çeşitli sınıflamaları arasından Leyla Karahan'ın görüşleri cümle türleri tasnifimize esas kaynak teşkil etmiştir. İkinci kısımda cümle tahlilleri verilmiştir. Ek başlığında cümle türleri etkinlikleri yer almıştır., Correct and clear definition of rules has an important role to teach our language accurately and efficiently. Firmness of the grammar including language rules provides development of society by increasing efficiency of language in future. Our some poets and authors having command of grammar have been the sources for grammar teaching with their works. Examination of the works of poets and authors having command of language shall provide great contributions in grammar teaching. In this connection, we have examined ?Sinekli Bakkal? (Grocer with fly) novel of Halide Edip Adıvar in our thesis. In our thesis, after discussing the life, art and works of Halide Edip Adıvar, various sources were examined, classification of sentence types was passed and examples from our works were provided for these classifications. Opinions of Leyla Karahan constitute a basic source for our sentence types among a great variety of classifications. In the second part, sentence analyses were provided. In the supplementary title, efficiency of sentence types took place.

Çok eskilere dayanan dilbilim çalışmaları içerisinde çok çeşitli konulara değinilmiş; fakat doğrudan doğruya anlam konusuna yer verilen çalışmalar on dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında anlambilim adında bir alanın ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Bu alan içerisinde birçok unsuru barındırır.Bu çalışmada, anlam bilgisi unsurları metin merkezli olarak ele alınarak var olan yöntem ve örneklerden yola çıkılmış ve anlam bilgisi unsurlarının doğru şekilde kavranması ve anlam bilgisi unsurlarının üslup üzerindeki etkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır.Çalışmada öncelikle anlam bilgisi ve üslup alanında yazılmış kaynak taraması yapılmış, anlam bilgisinin unsurları ve üslup hakkında bilgilere yer verilmiştir.Çalışma iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde anlam bilgisiyle ilgili kavramlar üzerinde durulmuş, İkinci bölümde Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Kuyrukluyıldız Altında Bir İzdivaç romanında yer alan anlam bilgisi unsurları tespit edilmeye çalışılmıştır. Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Kuyrukluyıldız Altında Bir İzdivaç romanı dil ve üslup bakımından da ele alınmıştır. Anlam bilgisi unsurları ve diğer unsurların dil ve üsluba etkisi üzerinde durulmuştur.Sonuç kısmında genel bir değerlendirme yapılarak çalışmanın hangi sonuçları ortaya koyduğu anlatılmıştır., In the long standing linguistics studies there have been studied many different subjects; however, the studies that are directly related with semantics have started only after the beginning of 19th century with the emerge of a new field named ?semantics?. This field includes many different semantics (meaning) components.In this study, semantics components are discussed text-centeredly and present methods and examples have been considered, in this way it is aimed that semantic components and their effects on style are presented. Firstly, the studies in the field of semantics and style are scanned and the components of semantics and information about style are given.The study is composed of two parts; in the first part semantics components are emphasized. In the second part, the semantic components in Kuyrukluyıldız Altında Bir İzdivaç, the novel by Hüseyin Rahmi Gürpınar, are studied. Kuyrukluyıldız Altında Bir İzdivaç is considered with regard to the language and style. The effects on semantic components and other components, language and style are emphasized.In the conclusion part, a general review and the outcomes of the study are stated.

Cumhuriyet döneminin ilk popüler kadın romancılarından olan Mebrure Sami Koray'ın romancılığı ve romanlarını ele aldığımız bu çalışmada, yazarın hayatı ve edebi kişiliği hakkında da doğru ve doyurucu bilgilere -mümkün olduğu ölçüde- birinci kaynaklardan ve metinlerden yararlanarak yer verdik. Çalışmamız ?Önsöz?, ?Giriş?, dört ana bölüm, ?Sonuç?, ?Kaynakça?,?Dizin? ve ?Ekler?den oluşmaktadır. Koray'ın romanları popüler roman sınırları içerisinde yer aldığından ?giriş?te popüler roman ve onun tarihî seyri hakkında bilgi verdik. Böylece Koray'a gelene kadarki sürecin bilinmesi sağlanarak çalışmamıza konu olan sanatçının ve romanlarının daha iyi anlaşılmasına zemin hazırlandı. Dört ana bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde, başta Mebrure Hanım'ın kaleme aldığı anıları ve mektupları olmak üzere, dönemindeki gazete ve dergilerde çıkan mülakatlar ve aile efradından hayatta olanlarla yaptığımız görüşmelerden hareketle; doğumu, çocukluğu, eğitim hayatı, çalışma hayatı, aşkları, evlilikleri, ailesi, kişiliği, mizacı ve ölümü çerçevesinde yazarın hayatını ele aldık. İkinci bölümde ?Telif Eserleri? ile ?Çeviri ve Adapte Eserleri? başlıkları altında yazarın farklı türlerde yazdığı eserler hakkında genel bilgiler vermekle yetindik. ?Romancılığı ve Romanları? başlıklı üçüncü bölümde Mebrure Sami Koray'ın, önce romancılığına ardından da telif türdeki dört romanının tahliline yer verdik. Dördüncü bölümde, çözümlemeye çalıştığımız romanların anlatım özellikleri yani dil ve üslupları üzerinde durduk. ?Ekler? başlığı altında ise Mebrure Sami Koray'a, ailesine ve arkadaşlarına ait resim ve belgelere yer verdik. Sonuç olarak Cumhuriyetin fikir ve sanat hayatını kalemleriyle yaşatmış olan pek çok yazardan birisi olan ve unutulmaya terk edilmiş olan Mebrure Sami Koray'ı mümkün olan en geniş kitleye ulaştırılmasına gayret ettik., In this work of ours dealing with the novel writing and the novels of Mebrure Sami Koray, one of the first popular female novel writers of the Republican Era, we have also given true and satisfactory information on the life and the literary personality of the writer as much as possible using first-hand resources and texts. Our work consists of ?Preface?, ?Introduction?, four main sections, ?Conclusion?, ?Bibliography?, ?Index?, and ?Appendix?. As the novels of Koray follow the guidelines of a popular novel, we have given information on popular novels and their historical course in the ?Introduction?. This has helped establish the grounds to better comprehend the writer and her works through knowledge of the time course until Koray. In the first section of our work consisting of four main sections, we have dealt with the biography of the writer in terms of her birth, childhood, educational career, work career, her loves, marriages, family, personality, her nature, and her death setting off from mainly her own memoir and letters along with the interviews published in the newspapers and journals of her time and the interviews we held with her family members who are still alive. In the second section, we have sufficed with giving overall information on the writer?s works written in different literary formats under the titles of ?Her Own Works? and ?Her Translated and Adapted Works?. In the third section titled ?Her Novel Writing and Her Novels? we have mentioned firstly Mebrure Sami Koray?s novel writing and then the analysis of four novels she wrote herself. In the fourth section, we talked about the manners of telling, i.e. the accents and the genres, of the novels we analysed. Under the title ?Appendix? we included pictures and documents of Mebrure Sami Koray, her family, and her friends. Consequently we have tried our level best to make Mebrure Sami Koray known by the largest possible public as one of the many writers who cherished the ideology and art of the Republic with their ink but then left into oblivion.

YÖK Tez ID: 261382 Bu çalışma, Türk edebiyatında 1872-1900 yılları arasında kitap olarak yayınlanmış romanlarda aşk duygusunu incelemektedir.Çalışmanın amacı Türk romanının ilk örneklerini bilimsel metotlar kullanarak incelemek ve bu eserlerde işlenen aşk ilişkilerinden yola çıkarak aşk türlerini, roman karakterlerinin aşk hâllerini tespit etmek ve bu tespitlerden yola çıkarak genellemelere ulaşmaktır.Belirlenen bu amaçlar doğrultusunda dönem içinde yayınlanan roman türünde yazılmış edebî metinler, edebiyat biliminin yöntemleri kullanılarak taranmış, elde edilen bilgiler tasnif ve tahlile tabi tutulmuştur.Yapılan incelemeler sonucunda ulaştığımız sonuçlar Türk edebiyat tarihinin 19. yüzyılın son dönemlerinin aydınlatılmasına katkı sağlayacak aynı zamanda Türk romanının ilk örneklerinde duygusal ilişkilerin niteliği ve niceliği hususunda edebiyat araştırmacılarına önemli bilgiler verecektir. The study investigates love in the books that are published as a novel in 1872-1900 in Turkish literature.Purpose of the study is to analyse the first samples of Turkish novel by using scientific methods and with the benefit of love relations that are specified in this samples, to determine love types, love conditions of novel characters and to reach generalizations according to these determinations.Inparallel with the determined purposes, novels that are published in nineteenth century are scanned by using methods of literature science and the collected data are classified and evaluated.According to the results of the investigations, the results that we reached will contribute to clarify the last periods of nineteenth century Turkish literature; at the same time, the results will give important information to literature researchers about the quality and quantity of emotional relations in the first samples of Turkish novel.

Bu çalısmada, sosyal hayatı etkileyen önemli kurumlardan bürokrasinin ve toplumun bir parçası olan memurların, 1872-1950 yılları arasında yazılmıs Türk romanlarında nasıl ele alındıgı incelenmistir. Giris kısmında bürokrasi ve memuriyet hakkında genel bilgi verildikten sonra, romanları dogru bir sekilde ve tarihî gerçeklikler ısıgında degerlendirebilmek için Osmanlı'dan Cumhuriyet'e bürokrasinin gelisimine, niteliklerine ve sorunlarına temas edilmistir. ki bölümden olusan tezin birinci bölümünde, Türk romancılarının bürokrasi ve memuriyetle olan iliskileri üzerinde durulmus, bu çalısmada eserleri degerlendirilen yazarlardan tamamına yakınının devlet memuriyetinde bulunduklarına isaret edilmistir. Ardından romanlardaki bürokrasi ve memurlugun incelenmesine geçilmistir. Yedi baslık altında toplanan tasnifte romancıların resmî hayata, memurlara ve memuriyete nasıl baktıkları, bürokrasi hakkındaki elestirileri, tasrada çalısan memurlar hakkındaki izlenimleri, II. Mesrutiyet ve Cumhuriyet bürokrasilerine yaklasımları, askerî bürokrasiyi ele alısları ve memurların sosyal hayatıyla ilgili hangi konulardan bahsettikleri gösterilmeye çalısılmıstır. Tezin ikinci bölümünde, romanlardaki memur tiplerinin tasnifine gidilmistir. ki baslıktan olusan bu tasnifte, memurlar önce mesleki sorumluluklarına, sonra da hayat tarzlarına göre incelenmistir ve memurların çogunlukla olumsuz nitelikler tasıdıgı, bu konuda romanlardan elde edilen verilerle tarihî gerçeklerin büyük ölçüde uyustugu, genel itibarıyla Türk romancılarının kendi çaglarını yansıttıkları görülmüstür In this study, how the bureaucracy which is one of important institutions of social life and the civil servants as a part society had been taken up in Turkish novels written between 1872 and 1950 was examined. After giving general information about the bureaucracy and the civil service in the introduction, the problems, the qualifications and the development of bureaucracy from Ottoman Empire to the Turkish Republic were touched on to evaluate the novels properly in the light of historical facts. In the first part of the study, the relations of Turkish novelists with the bureaucracy and civil service were dwelled upon and it was indicated that almost all novelists had served as civil servant. Then the bureaucracy and the civil service were studied in the novels. This part was classified as seven headings consist of the novelists? view about the official life, civil service and the civil servants and their criticism about the bureaucracy and their impressions about the civil servants living in the provinces and their approaches to the bureaucracy of the Second Constitutional Period and The Republic and their evaluations about military bureaucracy and the subjects related to the civil servants? life mentioned in the novels. In the second part, types of civil servant in the novels were classified. In this classification the civil servants were classified and examined according to professional responsibilities at first and then their life styles. It was concluded that the qualifications of civil servants were negative. The historical facts were confirmed by the data collected from the novels and it was seen that the novelists reflected their own terms in the novels.

Bu çalışmada, 1872-1960 yılları arasında yazılmış 126 romanda intiharolgusunu inceledik. Girişte intihar hakkında genel bilgi verdikten sonra intiharın felsefe,sosyoloji, psikoloji, din boyutunu ele aldık. Genel olarak kişileri intihara sürükleyensebepler, intihar edenlerin yaş, cinsiyet, medeni durum, meslek, eğitim düzeylerini dearaştırdık. ntihar edenleri bu eyleme sürükleyen sebepleri ve tercih ettikleri yöntemlerhakkında da bilgi verdik. ntihar edenlerin ölmeden önce yazdıkları notlardan alıntılaryaptık.ki Bölümde incelediğimiz bu çalışmanın birinci bölümünde, Dünya ve Türkedebiyatlarında intihar olgusunun önemini belirterek intihar eden edebiyatçıları tanıttık.Batı romanlarında intiharın işlendiği romanlardan kısaca bahsettikten sonra TürkEdebiyatında intiharla ilgili yazarlar hakkında bilgi verdik. Türk romanında intiharın elealındığı ikinci bölümü 12 başlıkta inceledik. Bu bölümün ilk başlığında ?TürkRomanında Gerçekleşmemiş ntiharları? konu edindik. Bu başlıkta, romanlardakarşılaştığımız intihar düşüncesi, intihar tavsiyesi, intihar tehdidi ve intihar girişiminideğerlendirdik. Diğer başlıklarda ise roman karakterlerini intihara sürükleyenpsikolojik, felsefû, ve sosyolojik sebepler üzerinde durduk. ntiharların daha çokdepresyona bağlı olarak geliştiğini gördük bazı intiharlarda ise intihar eden kişinincinnet geçirdiğini tespit ettik. Bu karakterlerin intihar ederken seçtikleri yöntem, zamanve mekânları değerlendirdik. Çalışmamızın sonuna intihar eden karakterlerin eğitim,meslek, yaş, cinsiyet ve aile yapılarını gösteren bir tablo ekledik.Anahtar Sözcüklerntihar Türk Romanı Türk Edebiyatı PsikolojiDepresyon In this study, we have researched the concept of suicide in 126 novels, all writtenbetween the years 1872-1960. After giving general information about suicide in theintroductory part, we have put emphasize on the philosophical, sociological, phychologicaland religious aspect of suicide. We have also researched the reasons in general, that leadpeople to commit suicide and the age, sex, marital status, occupation and training level ofthose who have committed suicide. In addition, we have presented information about thefactors pushing people howards suicide and the ways they have chosen to commit this act.We have cited the notes that those who have committed suicide wrote before death.In the first part of this study consisting of two parts we have made well known thewriters of literature who have committed suicide, stressing the importance of the suicideconcept in the world and Turkısh literature. After pointing out the novels in which suicidehas been committed in the west novel, we have given information about the writersassociated with suicide in the Turkısh literature. We have studied the second part that dealswith in Turkısh novel in 12 different sections In the first section of this part we have dwelledon the ?The suicide not committed in the Turkısh Novel?. In this section we have assessedthe thought of suicide in the novels, suicide advice, threat and attempt. In the other sectionwe have dwelled on the phychological, philosophical, political and sociological factors thatlead the character in the novel to suicide. We have realized that the acts of suicide are mostlyrelated to depression and in some cases we have noticed that the one who has committedsuicide has lost control of his mind. We have assessed the place, time and method that thesecharacters have chosen while commitling suicide. In the end of our study we have added achart showing the family structure, sex, age, occupation and training of the characters in thenovel who have committed suicide.Key WordsSuicide Turkısh Novel Turkısh Literature PhychologicalDepression 449

355

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Argo, hemen her dilde var olan, genel dilin içinde yaşamını sürdüren, bazen de yabancı dillerden kelimeler alarak söz varlığım geliştiren bir ifade biçimidir. Argonun ortaya çıkmasındaki en büyük etken toplumun çeşitli kültür grupları arasındaki çatışmalardır. Grupların, kendi aralarında özel bir şekilde anlaşmalarını sağlayan argonun kaynaklan genel olarak 'aşağı tabaka' diye tanımlanan, toplumun eğitim ve refah seviyesi bakımından geri kalmış kesimleridir. Çeşitli kitle iletişim araçları vasıtasıyla yaygınlık kazanan argo, toplumun diğer kesimlerince de benimsenebilmektedir. Bu araçlardan birisi de edebiyattır. Her dilin argosu, o dilin edebî eserlerine belirli bir oranda yansımaktadır. Türk Edebiyatı 'nda da argonun eskiden beri kullanıldığı görülmektedir. 1980 yılından sonra yayımlanmış romanlar arasından seçtiğimiz 13 eserde yaptığımız incelemede, argonun küçümsenemeyecek bir oranda kullanıldığım görmekteyiz. Kullanım alanları itibarıyla en fazla argo kelime ve deyimin yer aldığı konular; suç, kanunsuzluk, cinsellik, serserilik ve kabadayılık, uyuşturucu ve keyif verici maddeler, alışveriş, okul ve öğrenciliktir. Bu konuların kısmen dışında kalan kelime ve deyimler de, çalışmamızda, ayn bir bölüm oluşturmaktadır., Slang, which exists in almost every language, survives in cammon dialect and sometimes extends its vocabulary with borrowings from different languages. The most importent factor in emerging of slang is the culture clashes between different social groups in the society. The sources for slang are sub cultures within a society. Slang helps individuals in these sub cultures to communicate with each other in a special way. With the help of different communicational means, slang may get acceptance in other groups in the society. One of these means is literature. Slang of a language infiltrate in some degree in the literature works of the language. Turkish slang has been used in the literature for a long time. We have seen in our examination that slang has had a cammon usage in 13 chosen novels published after 1980. The following topics are the most occupied ones by slang: crime, unlawfulness, sex, mob, drug, shopping and schooling. Apart from the mentioned topics some words and phrases constitute a separate section in our study.

ÖZET `Toplumsal İletişim ve Edebiyat/Osmanlı Modernleşmesi ve Aydın Kimliği Açı sından Türk Romanında Küçük Burjuva Etiği` adlı bu çalışma, Marmara Üniver sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı'nda `yüksek li sans tezi` olarak hazırlanmıştır. Çalışma, `aydın/toplum iletişimi`nin, Osmanlı imparatorluğu'nun moderni zasyon sürecindeki nitelik, durum ve koşullarını, dönem aydınlarının kaleme al dığı `roman` türünde açığa çıkan etik yönleriyle konu edinmiştir. Bu çerçevede, modern dönemde kamuoyu yaratmanın bir aracı olarak işlev kazanan savlı ro manın ve bunun aktörü olarak da romancının, Türkiye'de hangi etkiler altında bulunduğu, nelere koşut bir gelişme gösterdiği ve neye yöneldiğine bakılmaya çalışılacak. Çalışmanın konusu olan `Osmanlı aydını`, imparatorluğun 19. yüzyıldaki mo dernizasyon girişimlerinin siyasal kanadını ifade eden Jöntürk hareketinin içinde yer almış, burada siyaseten faal rol oynamış olan aydınlardır. Seçilen roman da, Ahmet Midhat gibi, Jön Türk hareketinin önemli bir ismi olan edebiyatçıya aittir. Modernleşmenin siyasal dinamiği olarak Osmanlı aydınının profil çizimine, bu profilin niteliklerini kendisine kazandıran tarihsel/kültürel mirasın gözden ge çirilmesiyle başlanmıştır. Bunu takiben, Osmanlı modernleşmesinin artık belli bir karakter ve hız kazandığı 1 9.yy'daki reel tarihsel/toplumsal durum, makro dü zeyde verildikten sonra, modernleşme sürecinin belirgin bir ürünü olan `ro man`da ortaya çıkan mikro karakter özelliklerinin de incelenmesiyle çizimin ta mamlanması hedeflenmiştir. Roman, `gelenekten kopuş` ve `modernleşme` etkinliğidir, ya da en azından bu sürece bağlı bir üretimdir. Dolayısıyla, geleneksel hayatı düzenleyen ve ge çerli kılan etik karşısında bağımsız bir anlatı formudur roman. Romanın, etik karşısındaki bağımsız tavrı, Osmanlı modernleşmesinde ve bağlı olarak ilk Türk romanlarında görülebilmiş bir şey değildir. Bunun temelinde, Anadolu tarihinde saklı bir gelenek vardır; bu gelenek, top rağın tasarruf biçimlerine göre şekillenen, merkezî bürokrasi ve otoriter siyasetin toplum içinde yerleşikleştirdiği patrimonyal etiktir. Modernleşmenin toplum hayatında yarattığı etik erozyon, gelenek ile muhafazakâr bir ilişki içinde olan ilk romancılarımızı yitip giden değerleri sahip lenmeye itmiştir. Ahmet Mithat Efendi, bunun en tipik örneğidir. SUMMARY This study, which is named as; `Social Communication and the Little Bourgeois Ethic in Turkish Novel form the view of Literature / Ottoman Modernization and Intellectual Personality, has been prepared in the Marmara University, Social Science Institute, Main Science Branch, as a master thesis. The subject of the work is the ethic concerns of the `novels` written by the intellectuals of the period, about the characteristics, conditions of the modernization process of Ottoman Empire. In this frame, it is going to be researched, how the asserted novel which functioned as an implement to create a public opinion in the modern period, and the novelist as a lead of this act, effected in Turkey, how developed against the situations and where oriented. The `Ottoman Intellectual` that is subjected in the study, is the man, who played an active role in politics and was included in the Jöntürk (Juvenile Turk) campa'gn, which was the political shape of the modernization initiatives of the Ottoman in 19th century. The selected novel is written by a literary man who played an important role in the Jöntürk campaign, like the other writer Ahmet Midhat. Novel, is the `leaving the traditions` and `modernization` activity, or at least a production bounded with this process. Consequently, novel is a narration form, which arranges and makes valid the traditional life. The independent behaviour of novel against ethic, is something which couldn't be seen in Ottoman modernization, and due to this, in initial Turkish novels. In the base of this, there is a tradition which is hidden in Anatolia history, this tradition, is the patrimonial ethic, which has been established in to the society bycentral bureaucracy and authoritarian politics and which was shaped due to the disposition manner of land. The ethic erosion in the social life created by modernization, has oriented our initial novelists, who were in conservative relation with tradition, to possess our lost values. Ahmet Mithat Efendi is the best typical example. 84